Tajuk Artikel: Kewajipan Penghindaran Persaingan oleh Pengarah dan Peraturan Transaksi Berkonflik Kepentingan dalam Undang-Undang Syarikat Jepun

Dalam pengurusan syarikat di Jepun, pengarah mempunyai kuasa yang luas untuk memajukan perniagaan. Namun, kuasa yang besar ini diseimbangkan dengan kewajipan yang ketat untuk melindungi kepentingan syarikat dan pemegang saham. Untuk menghalang pengarah daripada mengutamakan kepentingan sendiri melebihi kepentingan syarikat, Undang-Undang Syarikat Jepun telah menetapkan pelbagai peraturan. Dua peraturan yang sangat penting dan yang harus sentiasa disedari oleh pengarah syarikat yang menjalankan perniagaan di Jepun adalah ‘kewajipan mengelakkan persaingan’ dan peraturan berkaitan ‘transaksi yang bercanggah kepentingan’. Peraturan ini tidak bertujuan untuk mengikat aktiviti ekonomi yang sah dari pengarah secara tidak adil. Sebaliknya, ia wujud untuk mencegah situasi di mana peluang perniagaan syarikat, maklumat pelanggan, kepakaran, dan aset berharga lain disalahgunakan atau dirosakkan oleh pengurusan itu sendiri. Memahami dan mematuhi peraturan ini dengan betul adalah penting untuk memastikan tadbir urus korporat yang sihat, memelihara kepercayaan dari pemegang saham, dan mengekalkan pertumbuhan berterusan bagi keseluruhan syarikat. Artikel ini akan menerangkan secara terperinci mengenai dua kewajipan penting ini berdasarkan Undang-Undang Syarikat Jepun, termasuk kandungan spesifik mereka, prosedur yang perlu dipatuhi, serta tanggungjawab hukum yang serius jika berlaku pelanggaran, dengan merujuk kepada kes-kes perbicaraan sebenar dari perspektif profesional.

Kewajipan Penghindaran Persaingan oleh Pengarah di Jepun

Kewajipan penghindaran persaingan oleh pengarah adalah peraturan yang bertujuan untuk menghalang pengarah daripada melakukan aktiviti yang bersaing dengan perniagaan syarikat dan secara tidak adil merugikan kepentingan syarikat.

Asas dan Kandungan Kewajipan Mengelak Persaingan di Bawah Undang-Undang Syarikat Jepun

Asas langsung kewajipan ini terletak pada Artikel 356(1)(i) Akta Syarikat Jepun (平成17年会社法第356条第1項第1号) (2005). Peruntukan ini menetapkan bahawa pengarah harus mendapatkan kelulusan terlebih dahulu dari syarikat jika mereka ingin “melakukan transaksi yang termasuk dalam kategori perniagaan syarikat bagi diri sendiri atau pihak ketiga”. Kewajipan ini dikenakan kepada semua pengarah, termasuk pengarah eksekutif dan juga pengarah bukan eksekutif yang tidak terlibat dalam pelaksanaan tugas harian.

Transaksi yang “termasuk dalam kategori perniagaan syarikat” merujuk kepada transaksi yang bersaing di pasaran dengan perniagaan yang dijalankan oleh syarikat, sebagaimana yang dinyatakan dalam objektif syarikat dalam perlembagaannya. Interpretasi ini adalah luas; contohnya, jika syarikat menjalankan perniagaan pembuatan, bukan sahaja penjualan produknya, tetapi juga pembelian bahan mentah yang penting untuk pelaksanaan perniagaan, telah diinterpretasikan dalam kes mahkamah untuk termasuk dalam kategori ini.

Selain itu, kewajipan ini juga melindungi peluang perniagaan masa depan syarikat. Menurut kes mahkamah, walaupun syarikat belum memasuki bidang perniagaan tertentu, jika syarikat telah membuat rancangan atau persiapan konkret untuk memasuki bidang tersebut, maka bidang perniagaan tersebut juga dianggap termasuk dalam “kategori perniagaan syarikat”. Ini bertujuan untuk menghalang pengarah daripada menggunakan kedudukan mereka untuk mendahului dan mengambil manfaat daripada peluang strategik perniagaan syarikat yang sepatutnya menjadi keuntungan syarikat (peluang syarikat). Pendekatan ini menunjukkan bahawa kewajipan pengarah tidak hanya terhad kepada perlindungan perniagaan semasa, tetapi juga melindungi potensi pertumbuhan masa depan syarikat, yang merupakan aspek strategik tanggungjawab mereka.

Prosedur Pengesahan

Apabila seorang pengarah ingin menjalankan transaksi bersaing, beliau perlu melalui prosedur pengesahan yang sesuai. Badan pengesahan berbeza bergantung kepada sama ada syarikat tersebut mempunyai lembaga pengarah atau tidak. Bagi syarikat yang mempunyai lembaga pengarah, pengesahan oleh lembaga pengarah diperlukan, manakala bagi syarikat tanpa lembaga pengarah, pengesahan oleh mesyuarat agung pemegang saham adalah perlu. Artikel 365(1) Akta Syarikat Jepun (2005) menetapkan perkara ini.

Untuk mendapatkan pengesahan, pengarah tersebut mesti mendedahkan ‘fakta penting’ berkaitan dengan transaksi tersebut. Pendedahan ini mempunyai tujuan penting untuk memberikan maklumat kepada badan pengesahan agar dapat membuat keputusan yang rasional sama ada untuk membenarkan transaksi bersaing tersebut. Walaupun tiada definisi khusus ‘fakta penting’ dalam undang-undang, umumnya ia dianggap merangkumi maklumat yang penting untuk memahami gambaran keseluruhan transaksi seperti jenis transaksi, pihak lawan, objek transaksi, harga, kuantiti, dan tempoh. Pengesahan yang diperoleh berdasarkan pendedahan maklumat yang tidak mencukupi boleh dipertikaikan keberkesanannya kemudian hari.

Lebih lanjut, dalam syarikat yang mempunyai lembaga pengarah, pengarah yang telah mendapat pengesahan dan menjalankan transaksi bersaing mempunyai kewajipan untuk melaporkan fakta penting berkaitan transaksi tersebut kepada lembaga pengarah tanpa kelewatan selepas transaksi dilaksanakan (Artikel 365(2) Akta Syarikat Jepun). Ini membolehkan lembaga pengarah memantau pelaksanaan transaksi dan terus mengawasi untuk memastikan kepentingan syarikat tidak terjejas.

Kesan Pelanggaran Kewajipan di Bawah Undang-Undang Syarikat Jepun

Apabila seorang pengarah syarikat melakukan transaksi persaingan tanpa mendapatkan kelulusan, beliau akan menanggung tanggungjawab yang serius terhadap syarikat. Pertama sekali, jika transaksi persaingan tersebut menyebabkan kerugian kepada syarikat, pengarah tersebut akan bertanggungjawab untuk membayar ganti rugi kerana dianggap telah mengabaikan tugasnya (Artikel 423(1) Akta Syarikat Jepun).  

Yang paling penting adalah peruntukan dalam Artikel 423(2) Akta Syarikat Jepun. Peruntukan ini menetapkan bahawa jumlah keuntungan yang diperoleh oleh pengarah atau pihak ketiga daripada transaksi persaingan itu dianggap sebagai jumlah kerugian yang dialami oleh syarikat. Biasanya, sangat sukar bagi syarikat untuk membuktikan jumlah kerugian secara konkrit, tetapi dengan adanya peruntukan anggaran ini, syarikat hanya perlu mendakwa jumlah keuntungan yang diperoleh oleh pengarah yang melanggar peraturan. Beban pembuktian kemudian beralih kepada pengarah yang perlu membuktikan bahawa kerugian syarikat adalah kurang daripada jumlah keuntungan yang diperolehnya. Peruntukan ini memudahkan syarikat untuk mengejar tanggungjawab dan berfungsi sebagai pencegah yang kuat terhadap aktiviti persaingan. Peruntukan anggaran kerugian ini diperkenalkan sebagai pengganti ‘hak campur tangan’ yang terdapat dalam undang-undang perdagangan Jepun yang lama, di mana syarikat boleh menganggap transaksi yang dilakukan oleh pengarah sebagai transaksi atas kiraan sendiri, dan kini dianggap sebagai cara penyelesaian yang lebih praktikal dan efektif.  

Di sisi lain, mengenai kesahihan transaksi persaingan yang dilakukan tanpa kelulusan, ia biasanya dianggap sah dalam hubungan dengan pihak ketiga yang merupakan pihak lawan transaksi. Ini kerana kewajipan mengelakkan persaingan adalah disiplin dalaman antara syarikat dan pengarahnya, dan tidak sepatutnya menggugat keselamatan transaksi dengan menjadikan transaksi luaran tidak sah.  

Kewajipan Mengelak Persaingan Selepas Meletak Jawatan di Jepun

Apabila seorang pengarah meletak jawatan, kewajipan mengelak persaingan yang ditetapkan oleh Undang-Undang Syarikat Jepun biasanya akan berakhir. Namun, ini tidak bermakna pengarah yang telah meletak jawatan boleh melakukan persaingan tanpa sebarang sekatan.  

Syarikat boleh mengadakan kontrak dengan pengarah untuk mengelakkan persaingan selama tempoh tertentu selepas meletak jawatan (kontrak pengelakan persaingan). Walau bagaimanapun, kontrak seperti ini membatasi ‘kebebasan memilih pekerjaan’ yang dijamin oleh Perkara 22(1) Perlembagaan Jepun, oleh itu keberkesanannya akan dinilai dengan ketat oleh mahkamah. Dalam kes mahkamah, elemen-elemen berikut akan dipertimbangkan secara menyeluruh untuk menentukan keberkesanan kontrak:  

• Tempoh larangan (biasanya, tempoh yang melebihi 2 tahun akan dianggap tidak sah)  
• Skop geografi dan jenis pekerjaan yang dilarang
• Kepentingan sah syarikat yang perlu dilindungi (seperti keberadaan rahsia perdagangan yang perlu dipertahankan)
• Kewujudan pampasan yang mencukupi sebagai ganti kepada sekatan (seperti penambahan pakej pesaraan)  

Selain itu, walaupun tiada kontrak pengelakan persaingan, pengarah yang menggunakan kedudukannya semasa berkhidmat untuk membuat persiapan persaingan selepas meletak jawatan boleh dipertanggungjawabkan atas pelanggaran kewajipan kesetiaan semasa berkhidmat. Sebagai contoh, tindakan seperti merancang untuk menarik pekerja semasa berkhidmat untuk menubuhkan syarikat baru boleh menyebabkan tanggungjawab ganti rugi walaupun tindakan tersebut dilakukan selepas meletak jawatan, kerana persiapan tersebut dibuat semasa masih berkhidmat. Dalam keputusan Mahkamah Daerah Tokyo pada 27 April 2007 (kes Realgate), pengarah yang menarik pekerja untuk menubuhkan syarikat baru telah didapati melanggar kewajipan kesetiaan dan diperintahkan untuk membayar ganti rugi.  

Transaksi Bertentangan Kepentingan Pengarah di Bawah Undang-Undang Syarikat Jepun

Peraturan mengenai transaksi bertentangan kepentingan merupakan sistem yang menguruskan transaksi yang berpotensi menimbulkan konflik antara kepentingan pengarah dan syarikat, serta mencegah pengarah daripada mengorbankan kepentingan syarikat demi keuntungan peribadi mereka.

Jenis-jenis Transaksi Konflik Kepentingan di bawah Undang-Undang Syarikat Jepun

Transaksi konflik kepentingan diatur di bawah Artikel 356, Perenggan 1, Butir 2 dan 3 Undang-Undang Syarikat Jepun, dan secara umumnya dibahagikan kepada dua jenis .  

Jenis pertama adalah ‘transaksi langsung’ (Butir 2 yang sama). Ini merujuk kepada situasi di mana seorang pengarah melakukan transaksi secara langsung dengan syarikat untuk kepentingan diri sendiri atau pihak ketiga . Contoh klasik termasuklah penjualan harta tanah milik pengarah kepada syarikat, atau syarikat meminjam wang daripada pengarah. Ini juga termasuk situasi di mana pengarah bertindak sebagai wakil syarikat lain dan melakukan transaksi dengan syarikat tempat dia juga berkhidmat sebagai pengarah.  

Jenis kedua adalah ‘transaksi tidak langsung’ (Butir 3 yang sama). Ini merujuk kepada transaksi antara syarikat dan pihak ketiga yang bukan pengarah, tetapi secara substansial, transaksi tersebut menimbulkan konflik kepentingan antara syarikat dan pengarah . Contoh yang paling mudah difahami adalah apabila syarikat memberikan jaminan hutang untuk pinjaman bank peribadi pengarah. Dalam kes ini, syarikat mengambil risiko sebagai penjamin, sementara pengarah mendapat manfaat dari kemudahan mendapatkan pinjaman, sehingga kepentingan kedua pihak bertentangan.  

Prosedur Pengesahan dan Pengecualian

Bagi transaksi yang melibatkan konflik kepentingan, sama seperti transaksi persaingan, syarikat yang mempunyai lembaga pengarah memerlukan pengesahan terlebih dahulu dari lembaga pengarah, manakala syarikat yang tidak mempunyai lembaga pengarah memerlukan pengesahan dari mesyuarat agung pemegang saham.  

Aspek penting dalam resolusi pengesahan ini adalah bahawa pengarah yang mempunyai ‘kepentingan khusus’ dalam transaksi tidak boleh mengambil bahagian dalam membuat keputusan (mengikut Artikel 369, Perenggan 2, Undang-Undang Syarikat Jepun). Ini bertujuan untuk menghalang pengarah yang merupakan pihak dalam transaksi konflik kepentingan daripada mengesahkan transaksi yang menguntungkan diri mereka sendiri.  

Walau bagaimanapun, terdapat pengecualian untuk transaksi yang secara formal kelihatan seperti konflik kepentingan tetapi secara substansial tidak membahayakan kepentingan syarikat, di mana pengesahan tidak diperlukan. Tujuan peraturan ini adalah untuk melindungi kepentingan syarikat, oleh itu tidak rasional untuk menuntut prosedur tersebut dalam situasi di mana tidak ada risiko kerugian. Sebagai contoh, transaksi di mana pengarah meminjamkan wang kepada syarikat tanpa faedah dan tanpa jaminan adalah menguntungkan bagi syarikat dan tidak membahayakan keuntungan, oleh itu pengesahan tidak diperlukan (keputusan Mahkamah Agung pada 6 Disember 1963). Selain itu, transaksi antara syarikat dengan satu-satunya pemegang saham yang juga merupakan pengarah, atau transaksi antara syarikat induk dan anak syarikat yang dimiliki sepenuhnya, juga dianggap tidak membahayakan kepentingan pemegang saham secara substansial, oleh itu secara prinsip pengesahan tidak diperlukan.  

Kesan Pelanggaran Kewajipan

Apabila transaksi yang bercanggah kepentingan dilakukan tanpa mendapatkan persetujuan, kesan legalnya sangat berbeza berbanding dengan kes transaksi persaingan.

Pertama, berkaitan dengan kekuatan sah transaksi itu sendiri, Mahkamah Agung Jepun mengambil pendirian yang dikenali sebagai “teori ketidakabsahan relatif” (keputusan Mahkamah Agung Jepun pada 13 Oktober 1971 (1971)). Ini bermakna transaksi yang bercanggah kepentingan tanpa persetujuan adalah tidak sah antara syarikat dan pengarah yang merupakan pihak dalam transaksi, tetapi jika pihak ketiga yang beritikad baik tidak mengetahui bahawa syarikat tersebut tidak mempunyai persetujuan, syarikat tidak boleh mendakwa ketidakabsahan tersebut. Pendekatan ini bertujuan untuk melindungi kepentingan syarikat sambil juga menjaga kepercayaan pihak ketiga yang bertransaksi dengan syarikat tanpa mengetahui situasi sebenar, dan memastikan keselamatan transaksi.

Seterusnya, berkaitan dengan tanggungjawab pengarah terhadap syarikat, terdapat peruntukan khusus yang berbeza daripada transaksi persaingan. Artikel 423, Perenggan 3 Undang-Undang Syarikat Jepun menetapkan bahawa pengarah yang terlibat dalam transaksi yang bercanggah kepentingan dianggap telah mengabaikan tugas mereka (kecuaian tugas). Pengarah yang termasuk dalam anggapan ini adalah mereka yang ① melakukan transaksi secara langsung untuk kepentingan sendiri, ② pengarah yang kepentingannya bercanggah dengan syarikat melalui transaksi tidak langsung, ③ pengarah yang menyokong resolusi persetujuan transaksi.

Khususnya, tanggungjawab pengarah yang melakukan transaksi secara langsung untuk kepentingan sendiri adalah sangat berat, dan mereka tidak dapat melepaskan diri dari tanggungjawab walaupun dapat membuktikan bahawa tiada kecuaian (tanggungjawab tanpa kecuaian). Sebaliknya, pengarah yang hanya menyokong resolusi persetujuan dapat melepaskan diri dari tanggungjawab jika mereka dapat membuktikan bahawa tiada kecuaian dari pihak mereka. Dengan cara ini, peraturan tanggungjawab dalam transaksi yang bercanggah kepentingan dirancang dengan lebih teliti, dengan mengubah berat tanggungjawab berdasarkan tahap keterlibatan.

Perbandingan Antara Kewajipan Mengelak Persaingan dan Transaksi Bertentangan Kepentingan di Bawah Undang-Undang Syarikat Jepun

Kewajipan mengelak persaingan dan peraturan transaksi bertentangan kepentingan yang ditetapkan oleh Undang-Undang Syarikat Jepun adalah sistem penting yang bertujuan untuk mencegah pengarah daripada menyalahgunakan kedudukan mereka dan merugikan kepentingan syarikat. Namun, terdapat perbezaan penting dalam kepentingan yang dilindungi, tindakan yang menjadi sasaran, dan kesan undang-undang apabila berlaku pelanggaran.

Kewajipan mengelak persaingan bertujuan utama untuk melindungi ‘peluang perniagaan’ syarikat dan sumber pengurusan tidak berwujud seperti maklumat pelanggan dan know-how. Jika pengarah memulakan perniagaan yang bersaing dengan syarikat, syarikat mungkin kehilangan keuntungan yang sepatutnya diperoleh di masa depan, oleh itu, tindakan ini diatur. Sebaliknya, peraturan transaksi bertentangan kepentingan bertujuan lebih langsung untuk melindungi ‘harta’ syarikat. Jika pengarah mengutamakan kepentingan sendiri dalam transaksi dengan syarikat, kontrak mungkin ditandatangani dengan syarat yang tidak menguntungkan syarikat, dan harta syarikat mungkin mengalir keluar secara tidak adil.

Perbezaan tujuan ini juga tercermin dalam mekanisme mengejar tanggungjawab apabila berlaku pelanggaran. Dalam kes pelanggaran kewajipan mengelak persaingan, sering kali sukar untuk membuktikan jumlah kerugian yang dialami oleh syarikat, oleh itu, Pasal 423(2) Undang-Undang Syarikat Jepun menetapkan bahawa keuntungan yang diperoleh oleh pengarah boleh ‘dianggap’ sebagai jumlah kerugian syarikat. Ini mengurangkan beban pembuktian syarikat. Di sisi lain, dalam kes pelanggaran transaksi bertentangan kepentingan, Pasal 423(3) Undang-Undang Syarikat Jepun menganggap ‘kecuaian tugas’ oleh pengarah yang terlibat dalam transaksi. Terutamanya pengarah yang melakukan transaksi secara langsung untuk kepentingan sendiri akan menanggung tanggungjawab yang lebih ketat dan tidak dapat mengelak dari tanggungjawab walaupun dapat membuktikan tiada kecuaian.

Selain itu, keberkesanan transaksi yang dilakukan tanpa persetujuan juga berbeza. Transaksi persaingan pada dasarnya adalah sah dalam hubungan dengan pihak ketiga yang merupakan lawan transaksi. Peraturan ini dilihat sebagai masalah dalaman antara syarikat dan pengarah. Namun, dalam transaksi bertentangan kepentingan, jika tiada persetujuan syarikat, syarikat boleh mendakwa transaksi itu tidak sah. Namun, untuk melindungi keselamatan transaksi, syarikat tidak boleh mendakwa ketidaksaan terhadap pihak ketiga yang beritikad baik yang tidak mengetahui kekurangan persetujuan syarikat. Ini dikenali sebagai konsep ‘ketidaksaan relatif’ dan telah ditetapkan melalui keputusan Mahkamah Agung Jepun.

Kesimpulan

Kewajipan penghindaran persaingan dan peraturan transaksi yang bercanggah kepentingan bagi pengarah syarikat merupakan sistem yang mendasari tadbir urus korporat di Jepun. Sistem ini menggariskan kewajipan yang jelas kepada pengarah untuk bertindak dengan mengutamakan kepentingan syarikat, dan pelanggaran terhadapnya boleh membawa kepada tanggungjawab peribadi yang sangat berat dan risiko undang-undang. Memahami isi kandungan peraturan ini, prosedur untuk mendapatkan kelulusan, serta intipati interpretasi yang dibentuk melalui kes mahkamah bukan sahaja penting untuk pematuhan perundangan tetapi juga untuk pengurusan risiko yang efektif dan pertumbuhan berterusan syarikat yang menjalankan perniagaan di Jepun.

Firma Guaman Monolith mempunyai rekod prestasi yang luas dalam memberikan nasihat undang-undang kepada pelbagai klien domestik dan internasional mengenai isu-isu kompleks yang berkaitan dengan kewajipan pengarah yang ditetapkan oleh Undang-Undang Syarikat Jepun. Firma kami mempunyai beberapa pakar yang fasih berbahasa Inggeris dan memegang kelayakan peguam dari luar negeri, memungkinkan kami untuk menyediakan sokongan yang tepat dan praktikal mengenai isu persaingan dan konflik kepentingan dalam konteks perniagaan antarabangsa. Untuk konsultasi mengenai tema ini atau untuk membina dan mengkaji semula struktur tadbir urus syarikat anda, sila hubungi kami di Monolith.