Wie bezit het auteursrecht op de broncode van een programma?

In de Japanse Auteurswet is expliciet bepaald dat een programma als ‘werk’ wordt beschouwd.

Echter, in tegenstelling tot werken zoals romans en schilderijen, worden programma’s gerelateerd aan systeemontwikkeling meestal gecreëerd in samenwerking met meerdere werknemers en een groot aantal bedrijven.

Daarom hebben de rechten vaak de neiging om onduidelijk te worden, wat gemakkelijk kan leiden tot complexe geschillen.

In dit artikel zullen we uitleggen wie de auteursrechten op een programma heeft, met inbegrip van de punten die vaak tot geschillen leiden en de oplossingen daarvoor, samen met relevante jurisprudentie.

Wat is de Auteurswet?

De Auteurswet (Japanse Auteurswet) is een wet die bedoeld is om de rechten van auteurs van werken zoals romans, films en schilderijen te beschermen en een stimulans te bieden voor creatie, met als doel bij te dragen aan de ‘ontwikkeling van cultuur’.

Een kenmerk van de Auteurswet is dat, in tegenstelling tot bijvoorbeeld het octrooirecht, er geen registratie bij de staat nodig is. Rechten ontstaan vanzelf op het moment dat een werk wordt gecreëerd.

De relatie tussen ‘programma werken’ en ‘broncode’

In de Auteurswet wordt, net als bij romans en schilderijen, expliciet vermeld dat een ‘programma’ een ‘werk’ is dat onder de bescherming van de Auteurswet kan vallen (Artikel 10, lid 1, sub 9 van de Auteurswet).

Artikel 10 (Voorbeelden van werken)

Voorbeelden van werken in deze wet zijn over het algemeen als volgt.
…
Negen: Programma werken

Artikel 10, lid 1, sub 9 van de Auteurswet

Een ‘programma’ wordt als volgt gedefinieerd:

Een reeks instructies voor een elektronische computer, uitgedrukt op een manier die het mogelijk maakt om een resultaat te verkrijgen door de computer te laten functioneren

Artikel 1, lid 1, sub 10-2 van de Auteurswet

Aan de andere kant wordt ‘broncode’, hoewel het niet wettelijk gedefinieerd is, over het algemeen beschouwd als instructies voor een computer, uitgedrukt in een taal (zoals JavaScript of Python) die mensen kunnen schrijven.

Een computer voert deze instructies uit door de broncode te converteren (compileren) naar machinetaal.

Daarom kan, in het licht van de bovenstaande definitie van ‘programma’, worden gezegd dat broncode wordt beschermd als een ‘programmawerk’ onder de Auteurswet.

https://monolith.law/corporate/internet-technology-system-copyright-problem [ja]

Mogelijke auteursrechtelijke problemen
bij systeemontwikkeling

Er zijn twee hoofdtypen van gevallen waarin auteursrechten een probleem kunnen vormen in de context van systeemontwikkeling.

Wie wordt de auteur?

De vraag wie de eigenaar van het auteursrecht wordt, heeft te maken met kwesties zoals het succes en de timing van de overdracht van auteursrechten.

In de context van systeemontwikkeling, waarbij vaak meerdere werknemers van de leverancier samenwerken aan een project, kan de entiteit die de rechten bezit vaak onduidelijk zijn, wat kan leiden tot complexe geschillen.

Bovendien kunnen er geschillen ontstaan over de vraag of auteursrechten kunnen worden overgedragen wanneer de leverancier de resultaten aan de gebruiker overdraagt.

Is het auteursrecht geschonden?

Dit betreft de vraag of er sprake is van ‘inbreuk op het auteursrecht’ in verband met de reproductie of aanpassing van een werk.

De vraag of een programma dat “zeer vergelijkbaar” is met dat van iemand anders, “alleen als referentie is gebruikt” of “gekopieerd” is, valt onder deze categorie.

Voor meer informatie over auteursrechtelijke kwesties met betrekking tot programma’s, zie het volgende artikel.

https://monolith.law/corporate/copyright-infringement-relatedtothe-program [ja]

In dit artikel zullen we ons concentreren op de vraag ‘wie wordt de auteur?’ in het licht van het bovenstaande overzicht van problemen, en dit verder uitleggen.

Basiskennis over de toewijzing van auteursrechten op broncode

We leggen de basiskennis uit over de toewijzing van auteursrechten, de overdracht van ontwikkeling en gerelateerde contracten.

Het principe is dat auteursrechten worden toegewezen aan de ‘maker’

Laten we eerst verduidelijken aan wie de auteursrechten worden toegewezen.
Net als bij romans en schilderijen, is het principe dat de rechten worden toegewezen aan de auteur (de persoon die het werk heeft gemaakt) in het geval van een programma.

Echter, volgens de Japanse Auteurswet, als het werk valt onder het werk dat in dienstverband is gemaakt, worden de rechten toegewezen aan de gebruiker, zoals een bedrijf.

“Tenzij anders bepaald in het contract, de arbeidsregels, enz. op het moment van creatie, wordt de auteur van het werk van het programma dat wordt gemaakt in dienstverband op basis van de intentie van het bedrijf, etc. beschouwd als het bedrijf, etc.”

Artikel 15, lid 2, van de Japanse Auteurswet

Met andere woorden, de auteursrechten op het programma dat tijdens het werk is gemaakt door een werknemer van de leverancier, worden toegewezen aan de leverancier.

De opdracht tot ontwikkeling betekent niet de overdracht van auteursrechten

Auteursrechten, met uitzondering van morele rechten van de auteur, zijn rechten die kunnen worden overgedragen of overgedragen.

Maar wat hier belangrijk is, is dat het betalen voor de opdracht tot ontwikkeling en de overdracht van auteursrechten twee verschillende zaken zijn.

Er zijn gevallen waarin men ten onrechte denkt dat de auteursrechten op het programma ook worden overgedragen bij de levering, omdat men betaalt voor de ontwikkeling.

Echter, volgens de Japanse Auteurswet is het principe dat “de rechten worden toegewezen aan de persoon die het heeft gemaakt”, en niet dat “de rechten worden toegewezen aan de persoon die de kosten van de creatie heeft gedragen”.

Dus, als de opdrachtgever de rechten wil verkrijgen, is het noodzakelijk om vooraf een contract op te stellen en dit ook als contractuele inhoud vast te leggen.

De aanwezigheid of afwezigheid van clausules over de overdracht van auteursrechten in contracten, enz.

De regelingen voor de overdracht van auteursrechten kunnen als volgt worden ingedeeld:

• Er is een bepaling over de overdracht van auteursrechten in het contract, enz.
• Er is geen contract, of er is geen clausule over de overdracht van auteursrechten in het contract, enz.

Als er in het contract, enz. een bepaling is over de overdracht van auteursrechten, dan kunt u uiteraard de overdracht van auteursrechten van de andere partij ontvangen. Dit komt omdat auteursrechten overdraagbare rechten zijn en de auteur zelf heeft ingestemd met de overdracht van auteursrechten.

Aan de andere kant, als er geen contract is, of als er geen clausule over de overdracht van auteursrechten in het contract, enz. is, is het dan mogelijk dat de auteursrechten worden overgedragen als er geen expliciete regeling is voor de overdracht van auteursrechten?

In het volgende zullen we uitleggen op basis van rechtszaken die hebben geoordeeld over de vraag of de overdracht van auteursrechten al dan niet plaatsvindt als er geen expliciete regeling is voor de overdracht van auteursrechten.

Rechtspraak over de overdracht van auteursrechten bij gebrek aan expliciete afspraken

Er zijn rechtszaken die de overdracht van auteursrechten bevestigen en ontkennen in gevallen waarin er geen expliciete afspraken zijn over de overdracht van auteursrechten. Waar ligt het verschil tussen deze twee?

Rechtszaak die de overdracht van auteursrechten bevestigde

Hoewel het een ander gebied is dan systeemontwikkeling, kan de volgende rechtszaak als referentie dienen.

Er was een geschil over mogelijke inbreuk op auteursrechten tussen de eiser, die het ontwerp van een monument bij de ingang van een station had gecreëerd, en de provincie en het ontwerpbureau dat het monument had gebouwd na het ontwerp gedeeltelijk te hebben gewijzigd.

In deze zaak was er geen expliciete overeenkomst over de overdracht van auteursrechten tussen de eiser en de gedaagden. De gedaagden beweerden dat er geen inbreuk op het auteursrecht was, omdat de eiser in feite had ingestemd met het feit dat het auteursrecht op het betreffende ontwerp toebehoorde aan de gedaagden en dat het ontwerp gewijzigd kon worden.

In dit geval was de vraag of de overdracht van auteursrechten succesvol was een punt van discussie. De rechtbank gaf het volgende aan over dit punt:

Gezien deze feiten (zoals het feit dat de eiser betaling voor het ontwerp had ontvangen en had ingestemd met verdere wijzigingen van het ontwerp zonder overleg over het ontwerp), en het feit dat het monument vanaf het begin gepland was om te worden geplaatst bij de zuidelijke ingang van het Gifu-station en er geen andere toepassingen voor waren, is het redelijk om te erkennen dat de eiser, bij het maken van het monument, stilzwijgend overeengekomen was met het bedrijf om het auteursrecht op het ontwerp van het monument (dat een kunstwerk is en beschermd wordt door auteursrecht) over te dragen (het bedrijf zou vervolgens alle auteursrechten overdragen aan de provincie op basis van het bovengenoemde contract). De eiser heeft het ontwerp voor het monument voorgesteld en als vergoeding daarvoor een vergoeding ontvangen van het bedrijf, zoals de eiser had gevraagd. Dit is redelijk, zelfs als het moeilijk is om te erkennen dat er een duidelijke overeenkomst was over de overdracht van auteursrechten. Het is duidelijk dat de eiser in ieder geval stilzwijgend had ingestemd met het feit dat het bedrijf, op basis van de opdracht van de provincie, het ontwerp van het monument zou uitvoeren met behulp van een deel van het ontwerp van de eiser, en dat de provincie het monument zou bouwen op basis hiervan, en dat de eiser een vergoeding heeft ontvangen voor het voorstellen van het ontwerp van het monument.

Tokyo High Court, 13 mei 2004 (Heisei 16)

Met andere woorden, zelfs als er geen duidelijke overeenkomst is over de overdracht van auteursrechten, kan worden gezegd dat de overdracht van auteursrechten wordt erkend als wordt geoordeeld dat de auteur “stilzwijgend heeft ingestemd” met de overdracht van auteursrechten, rekening houdend met verschillende omstandigheden in het proces van het uitvoeren van het werk.

Rechtszaak waarin de overdracht van auteursrechten werd afgewezen

Aan de andere kant zijn er ook rechtszaken waarin de overdracht van auteursrechten niet werd erkend, ondanks het ontbreken van een expliciete overeenkomst over de overdracht van auteursrechten.

In deze zaak had de eiser, die de ontwikkeling van software had uitbesteed aan de gedaagde, de gedaagde aangeklaagd voor het niet nakomen van de contractuele verplichting om de broncode van de software over te dragen, en eiste schadevergoeding en vertragingsrente op basis van contractbreuk.

De gedaagde ontkende de overdracht van auteursrechten als voorwaarde voor het ontkennen van de verplichting om de broncode over te dragen, en dus werd de vraag of de overdracht van auteursrechten was voltooid of niet een punt van geschil in deze zaak. De rechtbank heeft echter de volgende uitspraak gedaan en de overdracht van auteursrechten niet erkend.

(1) Er is geen overeenkomst over de overdracht van auteursrechten in verband met de uitvoering van dit contract.
De eiser beweert dat op basis van dit contract, de overdracht van de auteursrechten op de software en de broncode is overeengekomen, en dat hierdoor ook de verplichting om de broncode over te dragen is ontstaan.
Volgens 1(2) kan worden erkend dat de gedaagde de broncode heeft gemaakt en dat de auteursrechten op de broncode oorspronkelijk aan de gedaagde toebehoren.
Aan de andere kant, er is geen document tussen de eiser en de gedaagde dat bepaalt dat de auteursrechten op de software en de broncode worden overgedragen.
Zoals vermeld in 1, heeft de gedaagde de broncode niet aan de eiser bekendgemaakt of overgedragen, en hoewel de eiser de overdracht van de broncode heeft geëist, heeft de gedaagde hier niet aan voldaan.
Bovendien, zelfs de eiser heeft tot november 2011 (Heisei 23) niet gevraagd om de broncode, en zoals vermeld in 1(7), heeft de eiser gevraagd of de broncode kan worden verstrekt, dus het kan worden gezegd dat de eiser erkende dat het verstrekken van de broncode geen contractuele verplichting was.
Op basis van het bovenstaande kan niet worden erkend dat de gedaagde heeft ingestemd met de overdracht van de auteursrechten op de broncode aan de eiser of met de overdracht ervan, en het is eerder passend om te erkennen dat er geen dergelijke overeenkomst was.

Osaka District Court, 12 juni 2014 (Heisei 26)

In de bovenstaande uitspraak wordt het woord “impliciete overeenkomst” niet genoemd, maar aangezien het ontkent dat er een overeenkomst was om de auteursrechten over te dragen op basis van het feit dat er geen expliciete overeenkomst was over de overdracht van auteursrechten, kan worden gezegd dat het nog steeds wordt beoordeeld op basis van de aanwezigheid of afwezigheid van een “impliciete overeenkomst”.

De belangrijkste redenen waarom de “impliciete overeenkomst” over de overdracht van auteursrechten in deze zaak werd ontkend, zijn als volgt:

• Er werd oorspronkelijk niet gevraagd om de openbaarmaking of overdracht van de broncode, die een auteursrechtelijk beschermd werk is.
• Er werd gevraagd of de broncode kon worden verstrekt.

Met andere woorden, in deze zaak werd geoordeeld dat als er een overeenkomst was over de overdracht van auteursrechten, er geen reden zou zijn om te vragen of het werk kon worden verstrekt, en dat de auteursrechthebbende vanaf het begin zou hebben gevraagd om de overdracht van het werk.

Zoals u kunt zien, als er geen expliciete overeenkomst is over de overdracht van auteursrechten, is het moeilijk te voorspellen wie de auteursrechthebbende zal zijn, omdat het nodig is om redelijk te oordelen op basis van de intenties van de partijen en hun woorden en daden in elk geval.

Daarom is het belangrijk om vooraf duidelijk te maken wie de auteursrechthebbende is in contracten en dergelijke om geschillen te voorkomen.

Middelen om de auteursrechten van broncode te verduidelijken

We leggen drie manieren uit om de auteursrechten van broncode te verduidelijken.

Identificeer de ontwikkelaar van het betreffende programma

IT-systemen bestaan doorgaans uit een verzameling van vele programma’s, die door meerdere mensen worden ontwikkeld. Daarom is het eerst noodzakelijk om te onderzoeken en te identificeren wie de ontwikkelaar is van het programma dat in geschil is.

In dit geval kunnen de namen die vermeld staan in de werkplanning van de leverancier, of de informatie van de maker in de commentaarsectie van de broncode, sterke aanwijzingen zijn.

De relatie tussen de ontwikkelaar en het bedrijf organiseren

Zoals eerder vermeld, als het gaat om een werk dat in dienstverband is gemaakt, worden de auteursrechten toegewezen aan de werkgever van de persoon die de broncode heeft geschreven, niet aan de persoon zelf.

Als de ontwikkeling van het programma plaatsvindt onder toezicht van het bedrijf waar de ontwikkelaar werkt, zal het waarschijnlijk gemakkelijk zijn om te erkennen dat het een werk in dienstverband is.

Aan de andere kant, als we een relatie voorstellen die gebaseerd is op persoonlijke relaties, zoals ‘helpen’, kan er een geschil ontstaan over de toepasbaarheid van het werk in dienstverband.

https://monolith.law/corporate/work-for-hire-copyright-disputes [ja]

Overweeg vooraf een overeenkomst over de overdracht van auteursrechten

Als de opdrachtgever beweert dat hij de rechten van de leverancier heeft overgenomen, zal hij de bewijslast dragen. Bovendien kan de vraag of de overdracht van auteursrechten succesvol is, vrij worden overeengekomen tussen de partijen.

Om dergelijke geschillen vooraf te voorkomen, is het wenselijk om bij het uitbesteden van systeemontwikkeling vooraf afspraken te maken en vast te leggen in een contract over zaken als de toewijzing en overdracht van auteursrechten en de reikwijdte van de licentie van de leverancier.

Als referentie zijn de volgende bepalingen opgenomen in het sjabloon voor systeemontwikkelingscontracten dat openbaar wordt gemaakt door overheidsinstanties, ook wel bekend als het ‘Ministerie van Economie, Handel en Industrie Model Contract’.

Artikel 45 (Auteursrechten op geleverde goederen)
De auteursrechten op de geleverde goederen (inclusief de rechten onder de artikelen 27 en 28 van de Japanse Auteurswet) behoren toe aan de leverancier, met uitzondering van de auteursrechten op werken die voorheen in het bezit waren van de opdrachtgever of een derde partij.

(vervolg weggelaten)

Ministerie van Economie, Handel en Industrie ‘Informatiesysteem Model Transactie Contract (Uitbestede ontwikkeling (inclusief sommige planning), onderhoud en werking) 〈Tweede editie〉[ja]‘

*In dit sjabloon is de opdrachtgever ‘partij A’ en de leverancier ‘partij B’. Dit sjabloon is slechts een voorbeeld en hoewel het de auteursrechten toekent aan de leverancier, is het ook mogelijk om een contract te hebben dat de auteursrechten toekent aan de gebruiker.

Samenvatting: Maak de auteursrechten op broncode duidelijk in contracten

Geschillen over de toewijzing van auteursrechten in systeemontwikkeling kunnen worden voorkomen door vooraf een contract op te stellen.

Echter, het opstellen van een contract vereist juridische kennis. Als u problemen wilt voorkomen bij het opstellen van een contract, is het veilig om een advocaat in te schakelen die kennis heeft van de wet.

Als u problemen ondervindt met betrekking tot auteursrechtkwesties, neem dan contact op met ons kantoor.

Informatie over onze maatregelen

Monolis Law Firm is een advocatenkantoor met hoge expertise in IT, met name internet en recht. In recente jaren is er toenemende aandacht voor intellectueel eigendomsrecht rond auteursrecht, en de noodzaak voor juridische controles neemt steeds meer toe. Ons kantoor biedt oplossingen met betrekking tot intellectueel eigendom. Details worden beschreven in het onderstaande artikel.