Co to jest klauzula likwidacyjna w umowie inwestycyjnej?

W umowach inwestycyjnych często występuje klauzula zwana “klauzulą uznanej likwidacji”. W przypadku klauzuli uznanej likwidacji, istnieje wiele kwestii do rozważenia, takich jak kiedy powinna być ona określona, a także jaka powinna być jej treść. W tym artykule wyjaśnimy klauzulę uznanej likwidacji w umowach inwestycyjnych.

https://monolith.law/corporate/importance-and-necessity-of-investment-contract[ja]

Czym jest klauzula uznanej likwidacji

Klauzula uznanej likwidacji (Deemed Liquidation) to postanowienie, które zakłada, że w przypadku wystąpienia M&A w firmie emitującej, firma ta jest uznawana za zlikwidowaną, a dystrybucja jest przeprowadzana na rzecz inwestorów. W umowach inwestycyjnych i podobnych, jeśli klauzula uznanej likwidacji jest określona, akcjonariusze, którzy podlegają zastosowaniu klauzuli uznanej likwidacji, mogą otrzymać preferencyjną dystrybucję z wynagrodzenia uzyskanego z M&A, mając pierwszeństwo przed innymi akcjonariuszami.

Co do zasady, w przypadku klauzuli uznanej likwidacji, często określa się, że jeśli prawo pierwszeństwa do dystrybucji majątku pozostałego po likwidacji jest uznane, wynagrodzenie uzyskane z M&A jest dystrybuowane w sposób analogiczny do metody dystrybucji majątku pozostałego po likwidacji.

Cel klauzuli likwidacyjnej

Głównym celem klauzuli likwidacyjnej jest ochrona praw i korzyści akcjonariuszy, takich jak fundusze venture capital (VC), którzy nabyli akcje po wyższej cenie niż założyciele lub osoby zaangażowane od początku. Nawet jeśli startupy dążą do IPO, częściej zdarza się, że nie dochodzi do IPO, ale są przejmowane przez inne firmy lub wchłaniane przez nie, a więc często dochodzi do fuzji i przejęć (M&A). W przypadku M&A, jeśli wynagrodzenie jest dystrybuowane proporcjonalnie do udziałów, można przypuszczać, że VC, które nabyły akcje po wyższej cenie, poniosą znaczne straty.

Na przykład, w firmie, która wyemitowała 10 000 akcji, założyciele lub osoby zaangażowane od początku nabyły 9000 akcji (90% udziałów) po 10 000 jenów za akcję. W takim przypadku, cena nabycia akcji wynosi 90 milionów jenów.

Z drugiej strony, jeśli VC nabyło 1000 akcji (10% udziałów) po 100 000 jenów za akcję, cena nabycia akcji wynosi 100 milionów jenów. Następnie, jeśli startup rośnie i pojawiają się rozmowy o M&A o wartości rynkowej 500 milionów jenów, założyciele lub osoby zaangażowane od początku mogą otrzymać dystrybucję proporcjonalną do udziałów, co daje im 450 milionów jenów. Odejmując od tego cenę nabycia akcji, 90 milionów jenów, zysk wynosi 360 milionów jenów.

Z punktu widzenia VC, jeśli otrzymają dystrybucję proporcjonalną do udziałów, otrzymają 50 milionów jenów, ale cena nabycia akcji wynosi 100 milionów jenów, co oznacza, że poniosą stratę 50 milionów jenów. Założyciele lub osoby zaangażowane od początku mogą uzyskać zysk 360 milionów jenów, więc mogą zdecydować się na M&A, nawet jeśli VC poniesie straty. Głównym celem klauzuli likwidacyjnej jest ochrona praw i korzyści VC, które mogą ponieść straty w wyniku powyższych okoliczności.

O mocy klauzuli likwidacji domniemanej

Klauzula likwidacji domniemanej, jak wcześniej wspomniano, zazwyczaj określa, że w przypadku, gdy prawo pierwszeństwa jest przyznawane w odniesieniu do dystrybucji majątku pozostałego, wynagrodzenie uzyskane z M&A jest dystrybuowane w ten sam sposób jak dystrybucja majątku pozostałego. W takim przypadku klauzuli likwidacji domniemanej, firma jest uważana za zlikwidowaną, a dystrybucja jest przeprowadzana w ten sam sposób jak dystrybucja majątku pozostałego, co oznacza, że akcje preferencyjne dotyczące majątku pozostałego mogą otrzymać dystrybucję wynagrodzenia uzyskanego z M&A jako pierwsze.

Jeśli klauzula likwidacji domniemanej nie jest ustalona, akcjonariusze z prawem pierwszeństwa do dystrybucji majątku pozostałego mogą otrzymać preferencyjną dystrybucję, gdy firma jest rozwiązana lub zlikwidowana, ale nie mogą otrzymać preferencyjnej dystrybucji, gdy następuje M&A, takie jak przejęcie lub fuzja.

W ten sposób, moc klauzuli likwidacji domniemanej polega na tym, że akcjonariusze z prawem pierwszeństwa do dystrybucji majątku pozostałego mogą otrzymać preferencyjną dystrybucję, nawet gdy następuje M&A, takie jak przejęcie lub fuzja.

W sprawie celu klauzuli likwidacji domniemanej

W przypadku ustalania klauzuli likwidacji domniemanej (japońska klauzula likwidacji domniemanej), ważne jest, aby jasno określić jej cel. Na przykład, mówiąc ogólnie o M&A, można rozważyć różne metody, takie jak metoda przez przejęcie (przeniesienie) akcji, metoda przez subskrypcję nowych akcji, metoda przez wymianę akcji, metoda przez przeniesienie biznesu, metoda przez fuzję, metoda przez podział firmy itp. Dlatego, jeśli cel klauzuli likwidacji domniemanej nie jest jasno określony, istnieje możliwość sporu między stronami.

W przypadku M&A, takich jak przeniesienie biznesu lub podział firmy, wynagrodzenie za M&A jest dystrybuowane nie do akcjonariuszy, ale do firmy. Dlatego nie można go ustalić jako klauzuli likwidacji domniemanej, a konieczne jest osobne ustalenie klauzuli określającej dystrybucję do akcjonariuszy.

Warunki uruchomienia klauzuli likwidacyjnej

Wcześniej wyjaśniliśmy, na czym polega klauzula likwidacyjna, ale ważne jest również, aby jasno określić warunki jej uruchomienia. Na przykład, w przypadku M&A, które jest przedmiotem klauzuli likwidacyjnej, można rozważyć ustalenie, że klauzula ta będzie stosowana tylko wtedy, gdy wartość rynkowa przekroczy określoną kwotę. Warunki uruchomienia powinny być dokładnie rozważane, biorąc pod uwagę takie czynniki jak wartość rynkowa, cena zakupu akcji przez VC i innych akcjonariuszy, oraz proporcje udziałów posiadane przez poszczególnych akcjonariuszy.

Rozdział środków według klauzuli likwidacji uznanej

Jak wcześniej wspomniano, w przypadku klauzuli likwidacji uznanej, zazwyczaj, jeśli przyznano prawo pierwszeństwa do podziału majątku pozostałego, często określa się, że wynagrodzenie uzyskane z M&A będzie dystrybuowane w ten sam sposób jak dystrybucja majątku pozostałego. Dlatego dystrybucja wynagrodzenia jest taka sama jak dystrybucja majątku pozostałego.

Jednakże, w przypadku klauzuli likwidacji uznanej, nie ma konieczności zawsze określania, że dystrybucja będzie dokonywana w ten sam sposób jak dystrybucja majątku pozostałego. Możliwe jest również określenie, że wynagrodzenie będzie dystrybuowane w inny sposób niż dystrybucja majątku pozostałego. W takim przypadku, istnieje również kwestia, jak należy rozważyć tę kwestię podatkową w odniesieniu do tego wynagrodzenia, dlatego gdy dystrybucja wynagrodzenia jest dokonywana w inny sposób niż dystrybucja majątku pozostałego, konieczne jest również uwzględnienie kwestii podatkowych przy ustalaniu tego.

Czy klauzula likwidacji domniemanej musi być określona w umowie inwestycyjnej lub umowie między akcjonariuszami?

W przypadku klauzuli likwidacji domniemanej, oprócz metody określania jej w “umowie”, takiej jak umowa inwestycyjna lub umowa między akcjonariuszami, toczy się dyskusja na temat możliwości określenia jej w “statucie”. W odniesieniu do akcji z klauzulą likwidacji domniemanej, na podstawie treści artykułu 108 japońskiej Ustawy o spółkach (japońska Ustawa o spółkach), która określa treść akcji, istnieje negatywne stanowisko w kwestii określenia tego w statucie, ponieważ nie jest zgodne z artykułem 108 Ustawy o spółkach.

Ponadto, na stronie 50 “Głównych punktów do rozważenia w umowach dotyczących zdrowych inwestycji venture w naszym kraju”, opublikowanych przez Ministerstwo Gospodarki, Handlu i Przemysłu (METI) w marcu 2018 roku (rok 30 ery Heisei, 2018 w kalendarzu gregoriańskim), stwierdza się, że “likwidacja domniemana jest ustalana jako klauzula umowy zawieranej dobrowolnie. Innymi słowy, różni się od preferencyjnej dystrybucji dywidend i preferencyjnej dystrybucji pozostałego majątku, które mają skutki dla wszystkich akcjonariuszy na podstawie mocy statutu, i przynosi preferencyjną dystrybucję dla inwestorów jako skutek umowy”.

Na podstawie tego zapisu, można powiedzieć, że Ministerstwo Gospodarki, Handlu i Przemysłu uważa, że klauzula likwidacji domniemanej jest określana metodą “umowy”, a nie statutu.

https://monolith.law/corporate/issuance-of-class-shares[ja]

Przykładowe postanowienia klauzuli likwidacyjnej

Przykładowe postanowienia klauzuli likwidacyjnej mogą wyglądać na przykład tak:

Artykuł ○ (Klauzula likwidacyjna)

Strony umowy zgadzają się, że wynagrodzenie otrzymane w wyniku przejęcia firmy będzie obliczane w taki sam sposób jak określono to w statucie dla prawa do dystrybucji pozostałego majątku, a następnie otrzymane przez każdego z akcjonariuszy.

Podsumowanie

Wyżej przedstawiliśmy wyjaśnienie dotyczące klauzuli likwidacyjnej w umowach inwestycyjnych. Przy negocjacjach umów inwestycyjnych pomiędzy firmami typu startup a funduszami venture capital (VC), często zdarza się, że VC proponuje wprowadzenie klauzuli likwidacyjnej. Aby startupy mogły otrzymać inwestycje od VC, muszą spełniać ich oczekiwania. Jednakże, aby uniknąć przyszłych niekorzystnych sytuacji, konieczne jest dokładne rozważenie treści klauzuli likwidacyjnej. Ze względu na specjalistyczną wiedzę wymaganą przy rozważaniu klauzuli likwidacyjnej, zaleca się skorzystanie z porady prawnika specjalizującego się w tej dziedzinie.