Zmiany w japońskiej Ustawie o Ubezpieczeniu Długoterminowej Opieki (施行令和6年, 2024) – jakie są przyczyny i jak powinni zareagować dostawcy usług opieki?

Ustawa o ubezpieczeniach pielęgnacyjnych to prawo ustanowione w Japonii, aby zapewnić osobom wymagającym opieki odpowiednie usługi zdrowotne i opiekuńcze. Ustawa ta jest regularnie przeglądana i aktualizowana, dlatego placówki opiekuńcze muszą za każdym razem dostosować swoje działania do obowiązujących przepisów. Ustawa o ubezpieczeniach pielęgnacyjnych zostanie zmieniona w dwóch etapach w kwietniu i czerwcu roku Reiwa 6 (2024), ale niektórzy mogą nie wiedzieć, jakie są te zmiany lub jakie działania należy podjąć.

W niniejszym artykule wyjaśniamy tło i kluczowe punkty zmian w Ustawie o ubezpieczeniach pielęgnacyjnych, jak również przedstawiamy przykłady. Osoby zarządzające placówkami opiekuńczymi powinny zapoznać się z tym materiałem.

Czym jest Ustawa o Ubezpieczeniach Społecznych na Wypadek Potrzeby Opieki (Kaigo Hoken-hō)?

Ustawa o Ubezpieczeniach Społecznych na Wypadek Potrzeby Opieki (Kaigo Hoken-hō) to prawo ustanowione w celu zapewnienia odpowiednich usług zdrowotnych i opiekuńczych osobom wymagającym opieki. Ustawa ta weszła w życie w roku 2000 (Heisei 12) i jest aktualizowana co trzy lata, aby odpowiadać na potrzeby społeczne.

Do ustanowienia Ustawy o Ubezpieczeniach Społecznych na Wypadek Potrzeby Opieki przyczyniły się następujące czynniki:

• Wzrost liczby starszych osób wymagających opieki oraz wydłużenie okresu, w którym potrzebują one wsparcia, spowodowane starzeniem się społeczeństwa japońskiego.
• Problemy związane z opieką w rodzinach, które są wynikiem postępującej atomizacji społeczeństwa.
• Ograniczenia systemu opieki społecznej i medycznej dla osób starszych, które były stosowane do tej pory.

Zgodnie z raportem Ministerstwa Zdrowia, Pracy i Opieki Społecznej Japonii (Japanese Ministry of Health, Labour and Welfare) pt. “Ostatnie trendy w dziedzinie opieki[ja]“, liczba osób uznanych za wymagające opieki (lub wsparcia) wzrosła z 2,18 miliona w kwietniu 2000 roku (Heisei 12) do 6,9 miliona w marcu 2012 roku (Heisei 24), co stanowi wzrost o 3,2-krotność.

Z raportu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Komunikacji Japonii (Japanese Ministry of Internal Affairs and Communications) pt. “Zmiany w strukturze społecznej, dynamice populacji i rodziny[ja]” wynika, że udział gospodarstw domowych typu jądrowego wzrósł z 77,6% w 1990 roku (Heisei 2) do 86,7% w 2020 roku (Reiwa 2). Opieka nad rodzicami, która kiedyś była uważana za obowiązek dzieci i rodziny, staje się coraz trudniejsza do realizacji z powodu wzrostu liczby rodzin jądrowych.

Z tych powodów, wsparcie oferowane wyłącznie przez dotychczasowe Ustawy o Opiece Społecznej dla Osób Starszych oraz Ustawy o Ubezpieczeniu Zdrowotnym dla Osób Starszych stało się niewystarczające, co doprowadziło do ustanowienia Ustawy o Ubezpieczeniach Społecznych na Wypadek Potrzeby Opieki.

Tło reformy ustawy o ubezpieczeniach pielęgnacyjnych w roku Reiwa 6 (2024)

Jednym z problemów związanych z opieką jest tak zwany problem roku 2025. Problem roku 2025 polega na tym, że pokolenie baby boomers osiągnie wiek późnej starości i wejdziemy w okres “superstarzenia”, co wpłynie na różne sektory, takie jak zatrudnienie, opieka zdrowotna i opieka społeczna.

Ponadto, przewiduje się, że w 2042 roku liczba osób starszych osiągnie szczyt, co jasno wskazuje, że obecny system ubezpieczeń pielęgnacyjnych przestanie funkcjonować. Z tego powodu co trzy lata przeprowadzana jest rewizja i reforma systemu.

W roku Reiwa 6 (2024), uwzględniając zmiany w strukturze demograficznej i sytuacji społeczno-gospodarczej, reforma jest przeprowadzana z następujących czterech podstawowych perspektyw:

Wzmocnienie i promowanie systemu kompleksowej opieki lokalnej
Wsparcie dla samodzielności i zapobieganie pogłębianiu się niepełnosprawności
Tworzenie przyjaznych miejsc pracy dla efektywnego świadczenia usług wysokiej jakości
Zapewnienie stabilności i zrównoważonego rozwoju systemu

Źródło: Ministerstwo Zdrowia, Pracy i Opieki Społecznej Japonii „Podsumowanie dyskusji na temat reformy opłat za opiekę w roku Reiwa 6[ja]”

Szczegóły dotyczące poprzednich reform ustawy przedstawiono poniżej.

Źródło: Ministerstwo Zdrowia, Pracy i Opieki Społecznej Japonii „Ogólny zarys systemu ubezpieczeń pielęgnacyjnych[ja]”

Ministerstwo Zdrowia, Pracy i Opieki Społecznej Japonii zapowiada, że w przyszłości podejmie działania mające na celu umożliwienie wszystkim obywatelom dłuższego, zdrowszego i bardziej aktywnego życia, poprzez tworzenie różnorodnych możliwości zatrudnienia i uczestnictwa społecznego, przedłużanie zdrowego życia, a także reformę usług medycznych i opiekuńczych w celu zwiększenia ich produktywności.

Sześć kluczowych punktów nowelizacji Japońskiej Ustawy o Ubezpieczeniach Pielęgnacyjnych w roku Reiwa 6 (2024)

Kluczowe punkty nowelizacji Japońskiej Ustawy o Ubezpieczeniach Pielęgnacyjnych, która wejdzie w życie w roku Reiwa 6 (2024), to:

• Obowiązek publikacji sprawozdań finansowych przez przedsiębiorców świadczących usługi opiekuńcze
• Elektroniczne zarządzanie informacjami o opiece i rozwój systemów
• Akceptacja zintegrowanych usług opieki domowej i małoskalowych wielofunkcyjnych usług opiekuńczych
• Rozszerzenie zakresu działalności biur wsparcia opieki domowej
• Wprowadzenie i promocja systemu informacji o opiece naukowej (LIFE)
• Poprawa produktywności w placówkach opiekuńczych

Poniżej przedstawiamy szczegółowe omówienie każdego z punktów.

Obowiązek publikacji sprawozdań finansowych przez przedsiębiorców opieki długoterminowej

W wyniku nowelizacji prawa w roku Reiwa 6 (2024), przedsiębiorcy opieki długoterminowej będą zobowiązani do publikacji sprawozdań finansowych. Każdego roku księgowego przedsiębiorcy ci muszą raportować swoją sytuację finansową, w tym przychody i koszty, gubernatorowi prefektury. (Artykuł 115, paragraf 44-2, punkty 1 i 2)

Celem tej nowelizacji jest zwiększenie przejrzystości sytuacji finansowej, co ułatwi użytkownikom usług opieki zrozumienie obecnej sytuacji i realiów oraz umożliwi opracowanie środków wsparcia opartych na analizie i badaniach informacji. Wcześniej obowiązek publikacji sprawozdań finansowych dotyczył już organizacji opieki społecznej oraz przedsiębiorców zajmujących się opieką nad osobami niepełnosprawnymi, jednak niska frekwencja w dostarczaniu raportów była problemem. Nowelizacja z roku Reiwa 6 (2024) nie tylko rozszerza obowiązek publikacji na przedsiębiorców usług opieki, ale także wprowadza przewidziane sankcje.

Nieprzedstawienie sprawozdań finansowych lub przedstawienie fałszywych raportów może skutkować nakazem określonym czasowo do złożenia raportu lub dokonania korekty. (Artykuł 115, paragraf 44-2, punkt 6) Ponadto, nieprzestrzeganie nakazu może prowadzić do odwołania wyznaczenia lub anulowania działalności. (Artykuł 115, paragraf 44-2, punkty 2 i 8)

Elektroniczne zarządzanie informacjami o opiece i rozwój systemów

Wprowadzenie środków umożliwiających jednostkom samorządu terytorialnego, użytkownikom oraz instytucjom medycznym elektroniczny dostęp do informacji o opiece to jedna z nowelizacji prawnych. W Ustawie o Ubezpieczeniach Społecznych w zakresie Opieki (介護保険法, Kaisei Hoken-hō) zapisano to następująco:

Minister Zdrowia, Pracy i Opieki Społecznej ma obowiązek zbierać, porządkować informacje dotyczące zarządzania przedsiębiorstwami świadczącymi usługi opiekuńcze oraz analizować zebrane informacje, a wyniki analiz udostępniać obywatelom szybko za pośrednictwem Internetu lub innych zaawansowanych sieci komunikacyjnych. (Artykuł 115, paragraf 44-2, punkt 3)

Źródło: e-Gov wyszukiwanie aktów prawnych „Ustawa o Ubezpieczeniach Społecznych w zakresie Opieki[ja]”

Jeśli informacje o opiece będą dostępne do swobodnego przeglądania przez Internet, użytkownicy łatwiej sprawdzą informacje o opiece i będą mogli otrzymać usługi opiekuńcze dopasowane do swoich potrzeb. Ponadto, dzięki elektronizacji informacji o opiece, zmniejszy się ilość papierowej dokumentacji i umożliwi współdzielenie danych, co pozwoli na zwiększenie efektywności pracy.

To z kolei pozwoli przeznaczyć więcej czasu na opiekę nad użytkownikami oraz na tworzenie niezbędnych usług, co może przyczynić się do dalszego rozwoju jakości opieki.

Akceptacja złożonych usług opieki wizytowej i małoskalowej wielofunkcyjnej opieki domowej

W ramach nowelizacji prawa z roku 2024 (Reiwa 6), usługi opieki wizytowej i małoskalowej wielofunkcyjnej opieki domowej zostały połączone, co doprowadziło do wyjaśnienia, że w ramach świadczonych usług “dziennych i nocnych” w bazach usług opieki małoskalowej wielofunkcyjnej, zawarte są również usługi pielęgnacyjne, opieka w zakresie rekonwalescencji oraz pomoc w niezbędnym leczeniu. (zgodnie z artykułem 8, punkt 23 standardów)

Natomiast, zaplanowane w nowelizacji prawa z roku 2024 (Reiwa 6) wprowadzenie nowych złożonych usług opieki, łączących opiekę wizytową i opiekę dzienne, które miałyby oferować więcej niż jedną usługę opiekuńczą, zostało ostatecznie odłożone.

Rozwój działalności placówek wsparcia opieki domowej

Do tej pory placówki wsparcia opieki domowej mogły realizować zadania zlecone przez Centra Wsparcia Społeczności Lokalnej, takie jak wsparcie w zapobieganiu potrzebie opieki (np. tworzenie planów usług opiekuńczych). Teraz, na mocy artykułu 115, paragraf 22, punkt 1, placówki te mogą również bezpośrednio zawierać umowy z użytkownikami i świadczyć usługi, o ile otrzymają stosowne wyznaczenie od gminy.

Celem tych zmian jest zmniejszenie obciążenia pracy Centrów Wsparcia Społeczności Lokalnej. Dzięki nowym przepisom, określonym w artykule 115, paragraf 47, punkt 4, część zadań związanych z kompleksowym wsparciem konsultacyjnym może być teraz zlecona placówkom wsparcia opieki domowej.

Promowanie wdrożenia systemu informacyjnego opieki naukowej (LIFE)

W ramach ostatniej nowelizacji prawa, promujemy wdrożenie systemu informacyjnego opieki naukowej (LIFE). Opieka naukowa to opieka oparta na dowodach naukowych (evidence-based). Dzięki wykorzystaniu LIFE, możliwe staje się współdzielenie przez Internet z Ministerstwem Zdrowia, Pracy i Opieki statusu użytkowników usług opiekuńczych oraz planów i treści opieki realizowanej w placówkach opiekuńczych. Wykorzystanie LIFE pozwala na analizę i feedback zebranych informacji przez Ministerstwo Zdrowia, Pracy i Opieki, co umożliwia świadczenie opieki opartej na naukowych dowodach. Ponadto, korzystanie z LIFE przynosi korzyści placówkom opiekuńczym, gdyż informacje te są uwzględniane w dodatkowych wynagrodzeniach.

Zmiany wprowadzone w ostatniej nowelizacji prawa obejmują następujące trzy punkty:

• Zmiana częstotliwości składania raportów LIFE z co 6 miesięcy na co 3 miesiące
• W celu zmniejszenia obciążenia związanego z wprowadzaniem danych, dokonano klarownego zdefiniowania pozycji do wprowadzenia oraz ujednolicenia opcji wyboru dla pozycji wspólnych z innymi dodatkami
• W przypadku obliczania wielu dodatków, możliwe jest ujednolicenie terminów składania danych pod pewnymi warunkami (okresy przejściowe dla terminów składania danych)

Przy wdrożeniu LIFE należy pamiętać, że wymagane jest regularne składanie danych oraz może to wiązać się ze zwiększonym obciążeniem związanym z ich wprowadzaniem.

Źródło: Ministerstwo Zdrowia, Pracy i Opieki „O zmianach w opłatach za opiekę w roku 2024 (Reiwa 6)[ja]”

Podniesienie produktywności w placówkach opiekuńczych

Zgodnie z artykułem 5, paragraf 2 Japanese Act on Long-Term Care Insurance (Ustawy o Ubezpieczeniu Długoterminowej Opieki), wspieranie podnoszenia produktywności w placówkach opiekuńczych jest obowiązkiem prefektur. Prefektury muszą dążyć do promowania działań, które przyczyniają się do zwiększenia efektywności pracy oraz poprawy jakości usług opiekuńczych w placówkach i instytucjach świadczących te usługi. (artykuł 5, paragraf 3 oraz artykuł 118, paragraf 3)

Ponadto, od miast, dzielnic, miasteczek i wsi wymaga się, aby w ramach współpracy z prefekturami, uwzględniały w planach działania dotyczące opieki długoterminowej konieczność włączenia wsparcia i strategii mających na celu podniesienie produktywności. (artykuł 117, paragraf 5)

W ostatnich latach, pomimo rosnącego zapotrzebowania na usługi opiekuńcze, wyzwaniem pozostaje niewielka liczba osób pracujących w opiece. Celem nowelizacji ustawy jest zwiększenie produktywności poprzez wprowadzenie robotów opiekuńczych i technologii, co umożliwi wykonywanie pracy przez mniejszą liczbę osób.

Dzięki ostatnim zmianom w ustawie, można oczekiwać wsparcia ze strony prefektur i samorządów lokalnych w działaniach na rzecz podniesienia produktywności.

Oczekiwania i wyzwania związane z reformą Japońskiej Ustawy o Ubezpieczeniach Pielęgnacyjnych w roku Reiwa 6 (2024)

W ramach reformy prawnej przeprowadzonej w roku Reiwa 6 (2024), niektóre kwestie zostały odłożone na później. W tym miejscu omówimy dwa zagadnienia, które zostały przełożone, oraz przyszłe wyzwania.

Oczekiwania: Punkty odroczone w reformie z roku Reiwa 6 (2024)

Tym razem odłożono na później przejście opieki nad osobami starszymi wymagającymi stopnia pielęgnacji 1 i 2, w zakresie opieki domowej i dziennego pobytu, do tzw. “zintegrowanych przedsięwzięć”. Stopień pielęgnacji określa, jak bardzo osoba starsza potrzebuje opieki, i jest klasyfikowany od 1 do 5, gdzie w ramach określonych limitów można korzystać z usług opiekuńczych. “Zintegrowane przedsięwzięcia” to inaczej kompleksowe przedsięwzięcia wspierające codzienne życie i zapobiegające potrzebie opieki.

Gdyby opieka nad osobami z stopniem pielęgnacji 1 i 2 w zakresie opieki domowej i dziennego pobytu została przekształcona w “zintegrowane przedsięwzięcia”, samorządy lokalne mogłyby samodzielnie ustalać wysokość wynagrodzeń, co mogłoby przyczynić się do obniżenia kosztów. Jednakże, obawy o różnice w jakości usług w zależności od samorządu oraz o wycofywanie się placówek z rynku sprawiły, że w tej reformie prawnej kwestia ta została odłożona.

Odroczono również wprowadzenie opłat za tworzenie planów opieki. Plan opieki to dokument, który uwzględniając sytuację i życzenia użytkownika oraz jego rodziny, określa cele i treść świadczonych usług. Tworzenie planu opieki jest obecnie w pełni pokrywane przez ubezpieczenie w przypadku usług świadczonych w domu, podczas gdy w przypadku usług świadczonych w placówkach, koszty te ponosi użytkownik. Zaproponowano wprowadzenie opłat w celu zachowania równości, jednak ze względu na problemy takie jak zwiększenie wymagań ze strony użytkowników i ich rodzin oraz zwiększenie obciążenia pracą, kwestia ta została przełożona na reformę w roku Reiwa 9 (2027).

Wyzwania: Zwiększenie obciążenia placówek z powodu rozszerzenia zakresu obowiązków

Jednym z wyzwań reformy prawnej z roku Reiwa 6 (2024) jest zwiększenie obciążenia placówek. Wynika to z konieczności składania sprawozdań finansowych, wdrożenia systemu LIFE, zarządzania elektronicznego oraz przygotowania odpowiednich systemów, co wiąże się ze wzrostem pracy biurowej, takiej jak tworzenie nowych dokumentów czy wprowadzanie danych.

Do czasu, gdy placówki dostosują się do nowych obowiązków i będą mogły wykonywać je sprawnie, minie pewien czas. Ponadto, związane z tym koszty wprowadzenia niezbędnych narzędzi do elektronicznego zarządzania i systemów informatycznych mogą być znaczące.

Przykłady efektywnego wykorzystania zmian w Ustawie o Ubezpieczeniach Społecznych

Jako przykłady wykorzystania zmian w Ustawie o Ubezpieczeniach Społecznych przedstawiamy poniższe dwa przypadki:

• System punktów wolontariackich
• Zintegrowany system opieki społecznej

Spójrzmy na szczegóły.

System punktów wolontariackich

System punktów wolontariackich to program, w ramach którego wolontariusze zaangażowani w działania wspierające opiekę społeczną otrzymują punkty. Zebrane punkty można następnie wymienić na bony towarowe lub gotówkę.

System punktów wolontariackich został wprowadzony w roku 2007 (Heisei 19) jako część wykorzystania Ustawy o Ubezpieczeniach Społecznych. Po zmianach w ustawie w roku 2014 (Heisei 26), które wprowadziły ogólne działania prewencyjne w zakresie opieki społecznej, liczba samorządów oferujących punkty wzrosła.

W mieście Machida funkcjonuje program “Ikiiki Point System”, w ramach którego mieszkańcy w wieku 65 lat i starsi otrzymują punkty za wolontariat w placówkach opieki społecznej. Zebrane punkty można następnie wymienić na karty do księgarni lub karty QUO w następnym roku podatkowym.

Źródło: Miasto Machida, “Czy chcesz wziąć udział w programie Ikiiki Point System?[ja]“

Zintegrowany system opieki społecznej

Zintegrowany system opieki społecznej to model, który umożliwia osobom wymagającym opieki kontynuowanie życia zgodnie z własnymi potrzebami i preferencjami, poprzez świadczenie zintegrowanych usług mieszkaniowych, medycznych i opiekuńczych.

W mieście Nagaoka w prefekturze Niigata, wokół stacji Nagaoka, utworzono 13 centrów wsparcia, które oferują zintegrowane usługi mieszkaniowe, medyczne i opiekuńcze. Ponadto, podczas lokalnych festiwali, małe, wielofunkcyjne placówki opiekuńcze służą jako miejsca odpoczynku, co sprzyja integracji i współpracy z lokalną społecznością.

Źródło: Miasto Nagaoka, Prefektura Niigata, “Przykłady działań na rzecz budowy zintegrowanego systemu opieki społecznej – inicjatywy miasta Nagaoka[ja]“

Podsumowanie: Prawidłowe zrozumienie zmian w Japońskiej Ustawie o Ubezpieczeniach Pielęgnacyjnych

W roku 2024 (Reiwa 6), Japońska Ustawa o Ubezpieczeniach Pielęgnacyjnych została zmieniona, wprowadzając obowiązek publikacji sprawozdań finansowych, elektroniczne zarządzanie i rozwój systemów, co wymaga od placówek opiekuńczych różnorodnych działań adaptacyjnych. Są to ważne inicjatywy mające na celu podniesienie jakości usług opiekuńczych oraz lepsze odpowiadanie na potrzeby pielęgnacyjne.

W związku ze zmianami w Japońskiej Ustawie o Ubezpieczeniach Pielęgnacyjnych w roku 2024 (Reiwa 6), niektóre placówki mogą napotkać trudności w dostosowaniu się do nowych wymogów. W takich przypadkach zaleca się konsultację z prawnikiem.

Informacje o środkach zaradczych stosowanych przez naszą kancelarię

Branża opieki długoterminowej jest regulowana przez różnorodne przepisy prawne, takie jak Japońska Ustawa o Ubezpieczeniach Opieki Długoterminowej, Japońska Ustawa o Dobrobycie Osób Starszych oraz Japońska Ustawa o Spółkach. Kancelaria Prawna Monolith pełni funkcję doradcy prawnego dla Ogólnokrajowego Związku Przedsiębiorców Opieki Długoterminowej oraz dla przedsiębiorców opieki długoterminowej w różnych prefekturach, dzięki czemu dysponuje bogatą wiedzą i doświadczeniem w zakresie prawa dotyczącego tej branży.

Zakres usług Kancelarii Prawnej Monolith: Prawo korporacyjne dla IT i startupów[ja]