2020'de (Japon 'Telif Hakkı Yasası'nda yapılan değişikliklerin ana noktaları: 'Yansıma' ne kadar kabul edilebilir?

2020 yılında (Gregorian takvimine göre), 5 Haziran’da, değişiklik geçiren Japon Telif Hakkı Yasası kabul edildi.

Bu değişikliğin amacı arasında, “internet üzerindeki korsan yayınlarla mücadeleyi güçlendirme” ve “telif haklarının uygun korunmasını sağlama önlemleri” gibi konular da bulunmaktadır, ancak

Burada, özellikle ilgi çekici olduğunu düşündüğümüz “toplumun değişimine uygun olarak telif hakkı eserlerinin kullanımının kolaylaştırılması” konusundan biri olan “yansıma hakkı kısıtlama hükümlerinin kapsamının genişletilmesi” konusunu açıklıyoruz.

Yazma Hakkı Kısıtlamaları

Örneğin, bir eser yaratırken veya kullanırken, sokakta fotoğraf çekme veya video kaydetme durumunda, bir karakterin görüntüye girmesi veya müziğin kaydedilmesi gibi durumlar, günlük yaşamda sıklıkla karşılaşılan durumlardır ve bunlardan kaçınmak oldukça zordur.

Ayrıca, bu tür fotoğrafların veya videoların SNS veya video paylaşım sitelerine yüklenmesi de günlük bir uygulamadır.

Bu tür eylemler, başkalarının eserlerini izinsiz olarak çoğaltmak ve internet yayını veya diğer yöntemlerle iletmek eylemleri olduğu için, çoğaltma hakkı ve diğer telif haklarını ihlal etme potansiyeli vardı.

Ancak, bu tür bir eserin kullanımını amaçlamayan eylemlerle birlikte, yanı sıra oluşan kullanım ve hak sahibine verilen zararın neredeyse hiç olmaması veya hafif olması durumunda, “yansıma” olarak adlandırılan durumun da telif hakkı ihlali olarak kabul edilmesi, ifade özgürlüğünü önemli ölçüde kısıtlar ve telif hakkı kanununun asıl amacı olan kültürel gelişmeyi engelleyebilir.

2012 Telif Hakkı Yasası Değişikliği ve Yansıma

Bu nedenle, bir eseri fotoğraf çekme vb. yöntemlerle yaratırken, ilgili eserin (fotoğraf vb.) çekim konusu olan nesnelerin ayrılması zor olduğu için,

• Yanında bulunan diğer eserlerin (yan eserler) çoğaltılması veya uyarlanması, yaratma eylemi sırasında ihlal eylemi olarak kabul edilmez (Japon Telif Hakkı Yasası Madde 32, Fıkra 1)
• Ve çoğaltılan veya uyarlanan yan eserler, fotoğraf vb. eserlerin kullanımı sırasında kullanıldığında, ihlal eylemi olarak kabul edilmez (Fıkra 2)

Yukarıdaki iki madde, 2012’deki (Gregorian calendar year) Telif Hakkı Yasası değişikliği ile açıkça belirlenmiştir.

Burada, “ayrılması zor” ifadesi, bir eseri (fotoğraf vb.) yaratırken, yaratma durumuna göre, yanında bulunan diğer eserlerin (yan eserler) yaratılmadan önce toplumun genel anlayışına göre zor olduğu objektif olarak kabul edilir.

Ayrıca, “yan eserler” hakkında, görüntü işleme vb. ile “yan eserlerin” silinebileceği durumlar düşünülebilir, ancak bu madde 2’de “ayrılması zor” ifadesi gereklilik olarak belirtilmemiştir, bu nedenle “yan eserler” “fotoğraf vb. eserler” den ayrılabilir olsa bile, telif hakkı sahibinin izni olmadan kullanılabilir.

Bu, 2012 Telif Hakkı Yasası değişikliği ile ilk kez belirlenen ve bu değişiklik öncesi Telif Hakkı Yasası 30.2’nin “yan eserlerin kullanımı” ve sözde “yansıma” ile ilgili hak kısıtlama hükümleridir.

Bu 2012 değişikliğinde, fotoğraf çekme, ses kaydı veya video kaydı (fotoğraf çekme vb.) yöntemleriyle bir eser yaratırken, başka bir kişinin eseri yansıdığında sadece bu durumu hedef alırken, yasal olarak kabul edilen kullanım kapsamı sınırlıydı.

Ancak, akıllı telefonların ve tabletlerin hızla yaygınlaşması ve video paylaşım ve yayın platformlarının gelişmesi gibi toplumsal gerçeklerin değişmesine yanıt olarak, yansıma ile ilgili hak kısıtlama hükümlerinin kapsamının genişletilmesi talep edilmeye başlandı.

Yazma İle İlgili Değişiklikler

2020 yılında (Japon Takvimi Reiwa 2 yılı) Japon Telif Hakkı Yasası’nda yapılan değişikliklerin ana noktalarını özetlersek, aşağıdaki gibi olacaktır:

1. Yasal olarak kabul edilen eylemlerin kapsamı genişler.
2. Yasal olarak kullanılabilen telif hakkı eserlerinin (ekli hedef eserler) kapsamı genişler.
3. Bunun yerine, bu kullanım “makul bir kapsam” ile sınırlıdır.

Davranışın Kapsamı

1 numaralı davranışın kapsamı hakkında, değişiklik öncesi Japon Telif Hakkı Yasası’nın (Copyright Law) 30.2 maddesi sadece “fotoğraf çekme, kaydetme veya kayıt etme” eylemlerini kapsıyordu ve “telif hakkı eseri yaratma” eylemi gereklilik olarak kabul ediliyordu, bu da çoğaltma kapsamı içindeydi.

Ancak, değişiklik sonrasında, “bir nesnenin görüntüsünü veya sesini çoğaltma veya çoğaltmayı içermeyen bir şekilde iletim” (çoğaltma ve iletim eylemi) olarak değişti ve yaratıcı bir eylem olma gerekliliği ortadan kalktı. Bu sayede, halka açık yayın, performans, sahneleme vb. her türlü yöntemle kullanılabilir hale geldi.

Davranışın kapsamının genişlemesiyle birlikte, sadece fotoğraf çekme, kaydetme ve kayıt etme ile sınırlı olmaktan çıktı ve çoğaltma ve iletim eylemlerinin tamamı uygulama kapsamına dahil oldu. Bu nedenle, drone ile canlı yayın, akıllı telefon ekran görüntüsü, kopyala ve yapıştır, taklit, CG oluşturma gibi eylemler de kapsama dahil oldu.

Ayrıca, yeni bir telif hakkı eseri yaratırken başka bir telif hakkı eserinin görüntülenmesi gibi sınırlamalar kaldırıldı. Bu nedenle, sabit kamera ile çekim veya canlı yayın gibi yaratıcılığın kabul edilmediği durumlar için de, Japon Telif Hakkı Yasası’nın 30.2 maddesi sınırsız olarak uygulanır hale geldi.

Eşlik Eden Telif Hakkı Eserlerinin Kapsamı

2 numaralı eşlik eden telif hakkı eserlerinin kapsamı hakkında, eski Japon Telif Hakkı Yasası’nın (Copyright Law) 30.2 maddesine göre, ayrılması zor olduğu durumlarla sınırlıydı ve fotoğraf çekilen nesne veya seslerden “ayrılması zor olduğu için”, başka bir telif hakkı eseri eşlik edip görüntüye girdiği durumlar dışında, hakların sınırlanması mümkün olmazdı, yani telif hakkı ihlali olurdu.

Bu ayrılma zorluğu gerekliliği, daha önce belirttiğimiz gibi “fiziksel olarak ayrılması zor olması değil, bu eseri yaratmanın toplum normlarına göre, objektif olarak zor olması anlamına gelir” şeklinde yorumlanıyordu, bu nedenle bu gereklilik nedeniyle sonuçlar genellikle farklılık gösteriyordu.

Ancak, değişiklikle birlikte “makul bir kapsamda” ise kullanılabilir hale geldi, bu nedenle eski Telif Hakkı Yasası’nın 30.2 maddesindeki “ana fotoğraf konusu ve eşlik eden telif hakkı eserinin ayrılmasının zorluğu” gerekliliği gereksiz hale geldi ve ayrılmanın zor olup olmadığı “makul bir kapsamda” olup olmadığı gerekliliğinin değerlendirilmesinde dikkate alınacak.

Örneğin, bir çocuğun kucakladığı bir oyuncak da “makul bir kapsamda” olduğu için, günlük yaşamda genel olarak yapılan eylemlerle birlikte görüntüye giren geniş bir kapsam kabul edilmiştir.

Ayrıca, fotoğraf konusunun bir parçasını oluşturan nesne veya seslerin nasıl ele alınacağı belirsizdi, ancak değişiklikle birlikte, bunların da “eşlik etmeyen telif hakkı eserleri” içinde olabileceği açıkça belirtildi.

https://monolith.law/corporate/tradingcard-character-publicity-right[ja]

Adil Bir Kapsam İçinde

3’ün adil bir kapsamı hakkında, daha önce metin üzerinde bir düzenleme yoktu, ancak değişiklikle birlikte, “yansıma” kullanımının “adil bir kapsam” içindeki kullanıma sınırlı olduğu belirtildi.

Ayrılmanın zorluğunu gereksiz kılarak, telif hakkı ihlali oluşturmayacak şekilde kabul edilebilecek “yansıma” kapsamı genişlemiş olur, ancak bu, telif hakkı sahibinin çıkarlarının haksız yere zarar görmesine ve yansımanın meşrulaştırma temelini aşmasına neden olur.

Bu nedenle, “kar elde etme amacının varlığı veya yokluğu, ilgili eşlik eden nesne vb. ile ilgili çoğaltma iletim nesnesi vb. arasındaki ayrılma zorluğu, ilgili oluşturma iletim malzemesinde ilgili eşlik eden telif hakkı eserinin oynadığı rol”, “adil bir kapsam” içinde olup olmadığını belirlemek için dikkate alınan unsurlar olarak belirtilmiştir.

Değişiklikten sonra, “adil bir kapsam” gerekliliği altında, duruma göre esnek bir şekilde değerlendirilecektir, ancak bunları yeniden düzenlersek, Japon Telif Hakkı Yasası’nın 30.2 maddesi (eşlik eden telif hakkı eserinin kullanımı),

• “Çoğaltma iletim eylemi” gerçekleştirilirken
• İlgili nesne veya sese eşlik eden telif hakkı eseri
• Söz konusu telif hakkı eseri önemsiz bir bileşen olması durumunda
• Adil bir kapsam içinde
• Söz konusu çoğaltma iletim eylemi ile birlikte, hangi yöntemle olursa olsun, kullanılabilir.
• Ancak, telif hakkı sahibinin çıkarlarını haksız yere zarar verecek durumlarda, bu durum geçerli değildir.

Yukarıdakiler ana noktaları oluşturmaktadır.

Özet

2020 yılında (Japon Yılı Reiwa 2) yapılan Japon Telif Hakkı Yasası değişikliği ile, günlük yaşamda genellikle yapılabilecek eylemlerle ilişkili “yansımalar”, geniş bir şekilde kabul edilmiştir.

Öte yandan, “meşru bir kapsam” sınırlaması da bulunmaktadır.

Telif hakkı ihlali olup olmadığının belirlenmesi, yüksek düzeyde uzmanlaşmış hukuki bilgi gerektirir.

Lütfen deneyimli bir avukata danışın.