Sloganlar ve başlıklar gibi kısa dilsel ifadelerin yeniden basılması telif hakkı ihlali midir?

Bir kişinin yazdığı metinler veya çektiği fotoğraflar üzerinde “telif hakkı” doğar. Ve eğer bir başkası, telif hakkı olan bir metni veya fotoğrafı izinsiz olarak kullanırsa, bu telif hakkı ihlali olur. Ancak, bunu başka bir şekilde ifade edersek, birisi ilk kez bir metin yazdığında, bu metin üzerinde telif hakkı doğar ve bu metin sadece o kişiye ait olur. Örneğin, “Uzun bir tünelin sonunda karlı bir ülke vardı” cümlesi “Kawabata Yasunari’ye ait” olabilir ve bu bir sorun olmayabilir. Ancak, “Bugün hava güzel” cümlesi üzerinde telif hakkı tanınmışsa ve başka bir kişi “Bugün hava güzel” yazamazsa, bu açıkça bir sorun olur.

Hukuken, bu “telif hakkı kapsamı” ve “telif hakkı niteliği” sorunu olarak ele alınır. Japon Telif Hakkı Yasası’nın 2. maddesinin 1. fıkrasının 1. bendi, telif hakkı konusunda “yaratıcı bir şekilde düşünce veya duyguları ifade eden ve edebiyat, akademik, sanat veya müzik alanına ait olan” bir tanım getirir. Bu tanıma uyanlar “telif hakkı niteliği” kabul edilir ve “telif hakkı eseri” olarak kabul edilir, ve bu tür eserler üzerinde telif hakkı doğar ve bu eseri yaratan kişi, ilgili telif hakkını sahip olan “telif hakkı sahibi” (aynı maddenin 2. bendi) olarak kabul edilir.

Peki, sloganlar veya başlıklar gibi kısa dil ifadeleri ne zaman “telif hakkı eseri” olarak kabul edilir?

Eserlerin Kapsamı

Öncelikle, bu bir metinle ilgili bir dava değil, ancak “eserler” hakkında ilginç bir dava örneği bulunmaktadır.

“Son Samuray” gibi filmlerle uluslararası başarı elde eden Japon aktör Hiroyuki Sanada’nın gençliğinde, onun fotoğraflarının bulunduğu bromürler hakkında bir dava vardı. Davada, bromür fotoğraflarının bir eser olup olmadığı tartışıldı. Mahkeme, bromür fotoğraflarının bir eser olduğunu kabul etti ve kararında,

Bu fotoğraflar, sanık tarafından satış amacıyla üretilmiş olsa da, fotoğrafçının kişiliği ve yaratıcılığı anlaşılabiliyor. Bu, sadece bir kamera mekanizmasının işleyişiyle ifade edilen bir kimlik fotoğrafından farklıdır ve fotoğrafın bir eser olmasına engel değildir. Ve bu telif hakkı, kullanıcı olan sanığa ait olmalıdır.

Tokyo Bölge Mahkemesi, 10 Temmuz 1987 Kararı

ifadesi yer alıyor ve “kimlik fotoğrafı” olmadığı sürece, bir eser olarak kabul edilebileceği belirtiliyor. Son zamanlarda, bir kadının kendi bacaklarının fotoğrafını çektiği iki selfie fotoğrafı, izinsiz olarak bir internet forumuna yüklendiği için, telif hakkı ve yazarın kişilik haklarına dayanarak gönderenin bilgilerinin açıklanmasını talep etti ve bu kabul edildi (Tokyo Bölge Mahkemesi, 28 Şubat 2019 Kararı).

https://monolith.law/reputation/disclosure-of-the-senders-information[ja]

https://monolith.law/reputation/provider-liability-limitation-law[ja]

Peki, dil ifadeleri açısından, romanlar, oyunlar, şiirler, tanka şiirleri, haiku şiirleri, eleştiriler, akademik makaleler vb. doğal olarak bir eser olarak kabul edilmiştir, ancak bu türlerin dışındaki çeşitli dil ifadeleri, özellikle kısa dil ifadeleri, bir eser olarak kabul edilebilir mi? Dil ifadelerindeki eserlerin kapsamı ne kadar geniş olmalıdır? Telif hakkını ihlal etmemek ve telif hakkı ihlali durumunda hızlı bir şekilde yanıt verebilmek için, dil ifadelerindeki eserlerin kapsamını bilmekte fayda vardır.

İpek Dokuma Ürünlerinin Tanımlaması Durumunda

Shōsō-in’da (Shōsō-in, Japonya’nın en eski ve en önemli hazine evlerinden biridir) bulunan antik kumaşlar ve Maeda ailesinden kalan ünlü kumaşlar, davalının ürünlerinin davacının ürünlerine çok benzediği ve bu nedenle davacının ürünleri ile karıştırıldığı gerekçesiyle, davacının önceden boyanmış ipekten yüksek kaliteli dokuma ürünlerini sadık bir şekilde yeniden üretip satışa sunduğu bir durumda, davacı Japon Haksız Rekabet Önleme Yasası’na dayanarak bir durdurma talebinde bulunmuştur.

Bu talep kabul edildi ve davalıya satışı durdurma ve tazminat ödeme emri verildi. Ancak, davacı, dördüncü ürün hakkında, davacının açıklama metnini eklediği bir açıklama kitapçığı eklemişti. Davacı, dördüncü ürünün benzer ürünlerinin satışında bir açıklama kitapçığı ekledi ve bu açıklama metni, davacınınkine çok benziyordu ve bu nedenle davacı, bunu telif hakkı ihlali olarak dava etmişti.

Buna karşılık, mahkeme,

Davacının sanat dokumasının, dördüncü ürünü açıklamak için davacının açıklama metnini kullandığı konusunda taraflar arasında bir anlaşmazlık yok. Ancak, davacının açıklama metni, sadece ürünün desenini ve motiflerini objektif bir şekilde açıklamaktan ibarettir ve davacının sanat dokumasının bu ürünle ilgili düşüncelerini veya niyetlerini yaratıcı bir şekilde ifade ettiği kabul edilemez (yani, dokuma ürünü olarak yaratıcılık dışında davacının açıklama metninde özgün bir yaratıcılık olduğunu söylemek mümkün değil), bu nedenle telif hakkı yasasının korumasını alabilecek bir eser olduğunu söylemek zordur, bu nedenle davacının sanat dokumasının bu dava talebi geçersizdir.

Kyoto Bölge Mahkemesi, 18 Şubat 1993 tarihli kararı

olarak, açıklama metninin bir eser olduğunu kabul etmedi ve telif hakkı ihlalini kabul etmedi.

Davacının ipek dokuma ürünlerinin açıklama metni, sadece ürünü objektif bir şekilde açıklamaktan ibarettir ve bu ürünle ilgili düşüncelerini veya niyetlerini yaratıcı bir şekilde ifade ettiği kabul edilemez, bu nedenle özgün bir yaratıcılığı olduğunu söylemek mümkün değildir. Telif Hakkı Yasası, bir eserin tanımını, “düşünceleri veya duyguları yaratıcı bir şekilde ifade eden ve edebiyat, bilim, sanat veya müzik alanına ait olan” olarak belirler (Telif Hakkı Yasası Madde 2, Paragraf 1, Madde 1).
Bu hükme göre, bir eserin kabul edilmesi için, ① düşünceler veya duygular, ② yaratıcılık, ③ ifade, ④ edebiyat, bilim, sanat veya müzik alanına ait olma, olmak üzere dört gereklilik yerine getirilmelidir, ancak davacının ipek dokuma ürünlerinin açıklama metni bu gereklilikleri karşılamamaktadır.

Model Uçak Montaj Kılavuzları Durumu

Model uçak gibi ürünler üreten ve satan bir şirketin, kendi ürünlerinin formuyla aynı veya benzer olan ve müşterilerin karışıklığa düşmesine neden olan iki ürünü satması durumunda, davalı şirketin ürünlerinin satışını durdurma talebinde bulunan bir örnek vardır.

https://monolith.law/corporate/penalty-for-trademark-infringement[ja]

Mahkeme, ürün formunun köken gösterme işlevine sahip olduğunu varsayarak, Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası’na (Japon Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası) dayanan benzer ürünlerin satışının durdurulması ve stoktaki ürünlerin imha edilmesini kabul etti. Ayrıca, maddi zarar ve davalı şirketin kalitesiz ürünler satması nedeniyle davacı şirketin itibarının zarar görmesi sonucu oluşan tazminatı da kabul etti. Ancak bu dava sırasında, davacı şirket, uçak montaj parçalarıyla birlikte verilen talimatların davalı şirket tarafından kopyalandığını iddia ederek, telif hakkı ihlali nedeniyle de dava açmıştı.

Bu konuda mahkeme,

Davacı olarak, detaylı ve anlaşılır bir kılavuz oluşturmak için bir plan yapmış, fotoğrafların çekim yöntemi, yayınlanacak fotoğraf sayısı, talimatların metninin sadeleştirilmesi ve netleştirilmesi gibi konularda çeşitli yenilikler yapmış, dümen açısının ayarlanması gibi uçuş yöntemleri ve ilgili konular hakkında da uygun yorumlar yapmıştır. Bu kılavuzun oluşturulması için zaman harcamıştır. Dolayısıyla, davacının kılavuzu, ifade biçimi veya yönteminde özgünlük taşır ve her ikisi de yazarın düşüncelerini yaratıcı bir şekilde ifade eder, bu da akademik bir alana aittir ve Telif Hakkı Yasası’nın (Japon Telif Hakkı Yasası) 2. maddesinin 1. fıkrasının 10. bendinde belirtilen telif hakkı eserlerine girer ve davacı bu eserin yazarı ve aynı zamanda telif hakkı sahibi olmalıdır.

23 Temmuz 1992 (Gregorian Takvimi) Osaka Bölge Mahkemesi Kararı

ve telif hakkı eseri olduğunu kabul ederek, bunu varsayarak,

Telif hakkı eserinin kopyalanması, orijinal telif hakkı eserinin baskı vb. yöntemlerle somut bir şekilde yeniden üretilmesi anlamına gelir. Ancak, küçük düzeltmeler veya eklemeler olsa bile, orijinal telif hakkı eserinin özdeşliğini değiştirmezse, bu, aynı eserin kopyası olarak kabul edilir. Dolayısıyla, davalının kılavuzu, ilk olarak oluşturulan davacının kılavuzuna yukarıda belirtilen küçük düzeltmeler veya eklemeler yapmıştır ve telif hakkı eserinin özdeşliğini kaybetmemiştir, bu nedenle, birincisi ikincisinin kopyasıdır.

Aynı

ve davalının kılavuzunun davacının kılavuzunun bir kopyası olduğunu belirterek, telif hakkı ihlalini kabul etti. Ürün montaj kılavuzları bile, “ifade biçimi veya yönteminde özgünlük taşıyor” ve “yazarın düşüncelerini yaratıcı bir şekilde ifade ediyor” ise, telif hakkı eseri olarak kabul edilir.

https://monolith.law/reputation/copyright-infringement-on-instagram[ja]

Ürün Sloganlarının Durumu

Ürünlerde kullanılan sloganların, telif hakkı kapsamında bir eser olup olmadığına dair tartışılan örnekler bulunmaktadır.

Birinci derece mahkemede davacının kaybettiği davanın temyiz aşamasında, temyiz eden taraf, kendi ürünü olan “Speed Learning” için kullanılan sloganlarının telif hakkı ihlali veya haksız rekabet oluşturduğunu iddia ederek, davalıdan sloganların çoğaltılmasının, halka iletilmesinin ve çoğaltılan nesnelerin dağıtılmasının durdurulmasını talep etmiştir.

Temyiz eden taraf, genel olarak sloganlar gibi basit ve kısa ifadelerin çoğunun telif hakkı ile korunmadığını kabul ederken, yaratıcılığın var olup olmadığının düşünce ve duyguların yaratıcı ifadesi olup olmadığına bağlı olduğunu, bunun özünün uzunlukla ilgili olmadığını belirtmiştir. Haiku örneği (17 karakter) de gösterdiği gibi, kısa bir ifade olduğu için, sloganlar gibi bir kategori olarak yaratıcılığı genel olarak reddedemezsiniz. Yaratıcılığın var olup olmadığı, somut ifade içeriği ile ilgili olarak durumdan duruma değerlendirilmesi gereken bir sorundur, demiştir. Özellikle, davalının sloganı 3, temyiz edenin sloganı 2 ile tamamen aynı olduğundan, bu iddia belirli bir ikna edici güce sahiptir.

Buna karşılık mahkeme, reklamlardaki sloganların, ürün veya hizmetleri doğru bir şekilde tanıtmanın büyük bir önkoşul olduğunu, kağıt veya ekran sınırlamaları nedeniyle özlü bir ifade gerektiğini ve bu nedenle kelime sınırlaması gerektiğini belirtmiştir. Bu durumda,

Bu tür bir önkoşul veya sınırlama olmadan karşılaştırıldığında, genellikle, kişiliğin belirgin olduğu ve değerlendirilebileceği bölümün miktarı azalır ve ifadenin genişliği küçük olmak zorundadır. Dahası, bu tür somut kelime sınırlaması, temyiz edenin sloganı 2 gibi, yaklaşık 20 kelime ise, ifadenin genişliği oldukça küçük olur. Ve fikirleri veya gerçekleri koruma gerekliliği olmadığından, diğer ifade seçenekleri kaldığı için, her zaman yaratıcılık kabul edilmelidir. Yani, sloganlar gibi reklam metinlerinin telif hakkı durumunu değerlendirirken, kişiliğin var olup olmadığını sorgularken, diğer ifade seçenekleri çok fazla olmayıp, kişiliğin belirgin olabileceği alan küçükse, yaratıcılık reddedilebilir.

Fikri Mülkiyet Yüksek Mahkemesi, 10 Kasım 2015 tarihli kararı (Japon Fikri Mülkiyet Yüksek Mahkemesi)

ve telif hakkını kabul etmemiştir.

Kararda,

“Bir gün aniden” gibi ifadelerin kombinasyonunu kullanarak dramatik bir öğrenme etkisi yaratma izlenimi veya “fırladı” gibi ifadeleri kullanarak dinamik bir izlenim yaratma hakkında, bu fikri ifade etmek için belirli bir zarf veya fiilin kullanılması kaçınılmazdır, bu yüzden diğer ifade seçenekleri çok fazla değildir.

Aynı

denmiştir, ancak temyiz edenin sloganı 2 ve buna karşılık gelen davalının sloganı 3,

• Temyiz Eden Sloganı 2: Bir gün aniden, İngilizce ağzımdan fırladı!
• Davalı Sloganı 2: Bir gün aniden, İngilizce ağzımdan fırladı!

olduğundan, “Speed Learning” tarafı, memnun olmamış olabilir. Ayrıca, temyiz edenin sloganı 1 ve buna karşılık gelen davalının sloganı 1 de,

• Temyiz Eden Sloganı 1: Sadece müzik dinler gibi İngilizce dinliyorum
• Davalı Sloganı 1: Sadece müzik dinler gibi İngilizceyi akıtıp dinliyorum

idi.

Haber Raporlarının Başlık Durumları

Haber raporlarının başlıklarının telif hakkı eserlerine dahil olup olmadığına dair tartışılan bir durum vardır.

Yomiuri Gazetesi, kendi web sitesi ‘Yomiuri On-Line’ da haber makaleleri ve bu makalelerin başlıklarını (bundan sonra ‘YOL başlıkları’ olarak anılacaktır) yayınlamaktadır. Yahoo! ile, davacı Yahoo!’ya ‘Yomiuri On-Line’ın ana haberlerini ücretli olarak kullanma izni veren bir sözleşme imzalamıştır ve ‘Yahoo! News’ da davacının YOL başlıkları ile aynı makale başlıkları görüntülenmiştir.

Davalı, ‘Line Topics’ adlı davalı sitesinde, ‘Yahoo! Japan’ daki haber makalelerine web sayfasına link vermiş ve bu link butonlarının çoğu yukarıdaki haber makalelerinin ‘başlık’ ifadeleri ile aynı ifadeleri kullanmıştır.

Bu nedenle, davacı, davalının web sitesinde ‘davalı link başlığı’ nı göstermesinin, davacının telif hakkı eserinin çoğaltma hakkını ihlal ettiği ve davalının kullanıcılara ‘davalı link başlığı’ nı göndermesinin, telif hakkı eserinin halka açık yayın hakkını ihlal ettiği gerekçesiyle, yukarıdaki eylemlerin durdurulması ve tazminat talep etmek için Tokyo Bölge Mahkemesi’ne dava açmıştır. Ancak, reddedildiği için temyize başvurmuştur. Temyiz duruşmasında mahkeme,

Genel olarak, haber raporlarında makale başlıkları, rapor edilen olayların içeriğini okuyucuya doğru ve özlü bir ifade ile aktarma niteliğinden kaynaklanan kısıtlamaların yanı sıra, kullanılabilir karakter sayısında da doğal olarak bir sınırlama olduğu ve bu nedenle ifade seçiminin geniş olduğunu söylemek zordur ve yaratıcılığı sergileme alanı nispeten azdır ve bu nedenle telif hakkı eserlerine dahil edilmesi her zaman kolay olmayabilir.
Ancak, haber raporlarında makale başlığı olduğu için, tümünün hemen hemen Japon Telif Hakkı Yasası’nın 10. maddesinin 2. fıkrasına uygun olduğu ve telif hakkı eserlerine dahil edilmediği sonucuna varılması gereken bir durum değildir, ifadesine bağlı olarak, yaratıcılığı kabul etme alanı da yok değildir ve sonuç olarak, her makale başlığının ifadesini bireysel ve somut olarak incelemeli ve yaratıcı bir ifade olup olmadığını belirlemeliyiz.

Fikri Mülkiyet Yüksek Mahkemesi 6 Ekim 2005 tarihli kararı (Gregorian takvimine göre 2005)

ve bu şekilde, tartışılan 365 başlık hakkında inceleme yapmış ve hiçbirinin telif hakkı eserlerine dahil edilmesi için yaratıcılığa sahip olduğunu kabul edememiştir. Ayrıca, Japon Telif Hakkı Yasası’nın 10. maddesinin 2. fıkrası, “Sadece gerçeklerin aktarılması olan haberler ve güncel olayların raporları, birinci fıkrada belirtilen telif hakkı eserlerine dahil edilmez.” şeklindedir.

Ancak, diğer yandan mahkeme, “Haksız eylem (Japon Medeni Kanunu’nun 709. maddesi) için, yasal olarak belirlenen kesin anlamda bir hak ihlal edildiği durumlarla sınırlı olmamak üzere, yasal korumaya değer bir çıkarın yasadışı olarak ihlal edildiği durumlarda haksız eylem oluşur” şeklinde ifade etmiştir,

Bu durumdaki YOL başlıkları, davacının büyük çaba ve maliyet harcayarak bir haber ajansı olarak gerçekleştirdiği bir dizi faaliyetin sonucu olduğunu, telif hakkı yasası tarafından korunan bir eser olduğunu kabul etmek zor olmasına rağmen, önemli çaba ve yaratıcılıkla oluşturulan bir eser olduğunu ve özlü bir ifade ile, haberlerin özeti hakkında bir anlayış elde edilebileceğini, YOL başlıklarının sadece ödenen işlemlerin konusu olarak kabul edildiği ve bağımsız bir değere sahip olduğu gerçeği göz önüne alındığında, YOL başlıklarının yasal korumaya değer bir çıkar olduğunu söylemek gerekir.

Aynı

ve haksız eylemin oluştuğunu kabul ederek, davalının tazminat sorumluluğunu kabul etmiştir.

Telif hakkı eserlerine dahil edilemeyecek olsa bile, büyük çaba ve maliyet harcayarak oluşturulan ve ekonomik değeri olan bilgilerin, üçüncü bir taraf tarafından izinsiz olarak kullanılması durumunda, nasıl değerlendirilmesi gerektiği sorunudur.
Bu konuda, bu dava haksız eylemin oluştuğunu kabul etmiştir, ancak telif hakkı eserlerine dahil edilemese bile, ekonomik değeri kabul edilen bilgilere yönelik yasal korumanın sorununu incelemek için, önemli bir yargı örneği olduğunu söyleyebiliriz.

Özet

İfade biçimi veya yönteminde özgünlük varsa ve bu, yazarın düşüncelerini yaratıcı bir şekilde ifade ediyorsa, bir eser olarak kabul edilir. Yukarıdaki koşulları karşılıyorsa, model uçak montaj talimatlarına da eser niteliği tanınabilir, ancak kısa dil ifadelerinin eser niteliği her zaman kolayca kabul edilmez. Ancak, eser niteliği tanınmasa bile, ekonomik değeri kabul edilen bilgilere hukuki koruma sağlanabilir. Bir şeyin bir eser olup olmadığı, eğer değilse, herhangi bir hak iddia edip edemeyeceği oldukça zordur ve bazen uzman bilgisi gerekebilir. Bilerek ya da bilmeyerek başkalarının telif haklarını ihlal ediyor olabilirsiniz veya sizin haklarınız ihlal ediliyor olabilir. Şüpheleriniz olduğunda, geniş deneyime sahip bir avukata danışın.