Bilinmesi Gereken Şirket Satın Alma Temelleri ve İşlemleri

IT teknolojisinin ilerlemesi, dijitalleşme, küreselleşme gibi işletme çevresindeki değişiklikler ve hatta halef sorunları da dahil olmak üzere, M&A artık küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ) hayatta kalmasını belirleyen önemli bir işletme seçeneği haline gelmiştir.

M&A sürecinde bir şirketi satın almanın yaygın yöntemleri şunlardır:

• Hisse devri
• İşletme devri
• Hisse değişimi
• Üçüncü taraf tahsisli sermaye artırımı
• TOB (Halka açık teklif)

gibi yöntemlerdir.

Ekonomi, Ticaret ve Sanayi Bakanlığı’nın 2017 yılı Aralık ayında KOBİ’leri hedef alarak gerçekleştirdiği ‘KOBİ’lerin İş Yeniden Düzenlemesi, Entegrasyon ve İşbirliği İlişkili Araştırma Raporu’nda, hisse devri (%40.8) ve işletme devri (%41.0) gibi iki yöntem, M&A uygulamalarının %80’inden fazlasını oluşturuyor. Ancak, gerçek bir şirket satın alırken çeşitli yöntemler düşünülebilir.

İşte bu yüzden bu sefer, sadece ‘hisse devri’ ile sınırlı kalmayıp, şirketin yönetim haklarının devri ile ilgili M&A genel bilgileri ve gerekli prosedürler hakkında detaylı bir şekilde açıklama yapacağız.

Şirket Satın Almanın Avantajları ve Dezavantajları

Şirket satın alma, hedef şirketin çıkarılmış hisse senetlerinin çoğunluğunu alarak yönetim hakkını devralma yöntemidir.

Azınlık hissedarların bulunduğu halka açık olmayan şirketler için hisse devri uygundur, ancak halka açık şirketlerde TOB ile şirket satın alma son yıllarda artış eğilimindedir.

Şirket satın alma, alıcı için kısa sürede iş genişlemesi gibi çeşitli avantajlar sunarken, dezavantajları da vardır ve dikkatli olunması gerekmektedir.

Şirket Satın Almanın Avantajları

Şirketin Rekabet Gücünü Artırabilir

Satın alınan şirketin teknolojisi, bilgi birikimi, insan kaynakları, satış bilgileri gibi yönetim kaynaklarını kullanarak, kendi şirketinizin eksik olduğu teknoloji, ürün geliştirme yeteneği veya satış gücünü güçlendirerek rakiplerinizle olan rekabet gücünüzü artırabilirsiniz.

Yeni Alanlara Giriş Mümkün Olabilir

Kendi başınıza yeni bir alana girmek için büyük miktarda sermaye ve uzun bir süre gereklidir, ancak hedeflediğiniz yeni alanda iş yapan bir şirketi satın alarak kısa sürede giriş yapabilirsiniz.

Maliyet Azaltma Mümkün Olabilir

Kendi şirketiniz ve satın aldığınız şirketin iş yerlerinin ortak kullanımı veya ürünler veya malzemelerin ortak siparişi ile maliyet azaltma da mümkün olabilir.

Şirket Satın Almanın Dezavantajları

Riskleri de Devralmak Zorunda Kalabilirsiniz

Varlıklar ve haklar gibi seçici satışların yapılabildiği ‘işletme devri’nden farklı olarak, şirket satın almalarda şirketin tamamını devraldığınız için sadece varlıkları değil, borçları da aynı anda devralmanız gerekecektir.

Ayrıca, borç garantisi veya dava gibi durumlar varsa, gelecekte ortaya çıkabilecek bilanço dışı borçlar gibi riskler de vardır.

Beklenen Sinerji Etkisi Elde Edilemeyebilir

Satın alınan şirketin yönetim kaynaklarını aşırı değerlendirir ve çeşitli girişimlerde bulunursanız, yatırımınıza karşılık gelen sinerji etkisi elde edilemeyebilir.

Yetenekli İnsan Kaynaklarının Ayrılma Riski Vardır

Şirket satın alımı sonucunda yönetim değişirse, yeni yönetim politikasını kabul edemeyen çalışanlar da olabilir. Bu nedenle, teknik veya satış alanındaki anahtar personelin rakip şirketlere ayrılması veya başka bir şirkete çekilmesi olasılığı da vardır.

Şirket satın almanın ana yöntemi olan ‘hisse devri’ hakkında daha fazla bilgi almak isteyenler aşağıdaki makalede detaylı olarak açıklanmıştır.

https://monolith.law/corporate/share-transfer-ma [ja]

Şirket Satın Almanın 4 Aşaması

Buradan itibaren, şirket satın almayı gerçekleştirmek için gereken prosedürler ve her süreçte ihtiyaç duyulan belgeler ve sözleşmeler hakkında ayrıntılı olarak açıklama yapacağız.

Hazırlık Aşaması

• Strateji Belirleme

M&A, şirketinizin gelecekteki hedeflerine ulaşmak için bir araç olarak kullanılır. Bu nedenle, şirketinizin vizyonu ve orta ve uzun vadeli iş politikalarına dayanarak, M&A’dan ne beklediğinizi, bunun için ne kadar sermaye yatırabileceğinizi vb. belirlemelisiniz.

• Aracı Şirket Seçimi

M&A danışmanları arasında, ya satıcıya ya da alıcıya özel FA (Finansal Danışman) ve her iki taraf ile sözleşme yaparak müzakereleri ilerleten aracı şirketler bulunmaktadır.

Küçük ve orta ölçekli işletmeler için genellikle müzakerelerin hızlı bir şekilde sonuçlanmasını sağlayan aracı şirketler seçilir ve aracı şirket belirlendikten sonra gizlilik sözleşmesi ve danışmanlık sözleşmesi imzalanır.

• M&A Biçiminin Belirlenmesi

Şirket satın alma amacınızı ve yatırabileceğiniz sermayeyi göz önünde bulundurarak, çeşitli M&A yöntemleri arasından en uygun olanını seçmelisiniz. Bu kararı verirken uzman bilgisi gerektiği için, aracı şirketin veya uzmanların tavsiyelerini dikkate almanız iyi olacaktır.

Seçim Aşaması

• İsimsiz Bilgi Formu Üzerinde İnceleme

Satış yapılacak tarafın oluşturduğu anonim belge olan “İsimsiz Bilgi Formu” (Non-Name Sheet), müzakere partnerinin seçim aşamasının ilk adımında incelenir. Bu belge, şirketin adının belirlenmemesi için dikkatlice hazırlanmış genel bilgileri içerir.

• İsim Onayı

Eğer İsimsiz Bilgi Formu’nda ilgi çeken bir şirket varsa, alıcı, aracı şirket aracılığıyla satıcıya şirketin adının ve detaylı işletme bilgilerinin açıklanıp açıklanamayacağını kontrol eder.

• Şirket Genel Bilgi Formu Sunumu

Satıcıdan isim onayı alındığında, aracı şirket, işletme faaliyetleri ve mali durum gibi detayları içeren Şirket Genel Bilgi Formu’nu alıcıya sunar ve alıcı detaylı bir inceleme yapmaya başlar.

• Şirket Değerlendirmesi

Alıcı, Şirket Genel Bilgi Formu’ndaki bilgilere dayanarak hedef şirketin değerini tahmin eder. Bu tahmini değer, aşağıda bahsedilen “Niyet Beyanı”nda belirtilir.

Şirket değerlendirme yöntemleri arasında, net varlıklara dayalı “Maliyet Yaklaşımı”, gelecekteki gelirlere dayalı “Gelir Yaklaşımı” ve benzer şirketlerin değerine dayalı “Piyasa Yaklaşımı” bulunmaktadır.

Pazarlık Aşaması

• Üst Düzey Görüşmeler

Şirket satın alımlarında, somut pazarlıklara geçmeden önce satıcı ve alıcının en üst düzey yöneticilerinin bir araya gelerek karşılıklı anlayışı derinleştirmesi önemli bir süreçtir. Özellikle alıcının yönetim anlayışı veya hedef şirketle ilgili soruları varsa, bunları doğrudan karşı tarafa sorar ve her iki tarafın endişelerini ve şüphelerini giderir.

• Niyet Bildirgesi Sunumu

Eğer üst düzey görüşmelerde her iki taraf da anlaşırsa, alıcı, şirketin genel bakışı, M&A biçimi, satın alma fiyatı vb. bilgileri içeren bir niyet bildirgesini satıcıya sunar. Bu, hisse senetlerini satın almayı istediğini belirtmek için yapılır.

• Temel Anlaşma İmzalanması

Satıcı ve alıcı, devir ile ilgili koşullar, devir fiyatı, program vb. temel konularda anlaştığında, bir temel anlaşma oluşturulur.

Bu, şimdiye kadar yapılan anlaşmayı kayıt altına almak için yapılan bir şeydir ve son sözleşme değildir.

“M&A Sözleşmelerinde Temel Anlaşmanın Hukuki Etkisi” hakkında daha fazla bilgi almak isteyenler aşağıdaki makalede detaylı olarak açıklanmıştır.

https://monolith.law/corporate/ma-lawyer-basic-agreement [ja]

• Due Diligence Uygulanması

Temel anlaşma imzalandıktan sonra, alıcı, daha önce sunulan belgelerin içeriğini bir avukat veya sertifikalı muhasebeci gibi uzman bir ekip tarafından inceler.

Önemli olan,

1. Hedef şirketin uygun değeri
2. Gelecekteki sorunlar
3. Potansiyel ve açık riskler
4. Gelecek potansiyeli
5. Kendi işletmesi ile sinerji etkisi

gibi konuları, iş, finans, insan kaynakları, hukuk vb. çok yönlü bir şekilde analiz etmek ve değerlendirmektir.

Son Aşama

• Son Devir Sözleşmesinin İmzalanması

Due diligence sonuçlarına dayanarak son şirket değerlendirmesini hesaplar ve satıcı ile anlaşmaya dayanarak son devir sözleşmesini imzalarız.

Burada özellikle önemli olan maddeler şunlardır:

1. Devir tarihi
2. Devir miktarı
3. Kapanış
4. Beyan ve Garanti
5. Hisse devir onayı (devir kısıtlı hisse durumunda)
6. İşlem öncesi onayı (Değişiklik kontrol maddesi varsa)

gibi maddelerdir.

• Kapanış

Son sözleşmeye dayanarak, alıcı devir bedelini satıcıya öder, satıcı yönetim hakkını alıcıya devreder ve şirket satın alma işlemini tamamlar. Kapanış, varlık ve borçların devri, işlem öncesi onayı gibi durumlar nedeniyle birkaç ay sürebilir, bu M&A yöntemine bağlıdır.

• PMI (Entegrasyon Süreci)

Alıcı şirket ve satın alınan şirketin yönetim politikalarını ve yönetim sistemlerini entegre eder, çalışanlar arasındaki çatışmayı önler ve beklenen sinerji etkisinin sorunsuz bir şekilde ortaya çıkmasını sağlar.

Hisse Devrinde Avukatın Rolü Nedir?

Avukatlar, yönetim haklarının devri amacıyla gerçekleştirilen M&A (Birleşme ve Satınalmalar) süreçlerinde çok önemli bir rol üstlenirler. Çeşitli sözleşmelerin kontrolü elbette önemlidir, ancak hedef şirketin imzaladığı sözleşmeler, şirket içi düzenlemeler ve benzeri belgelerin kontrolü ve uyum ihlallerinin tespiti gibi işlemlerle gizli riskleri değerlendiren ‘Hukuki Ön İnceleme’ (Legal Due Diligence), sadece uzmanlık bilgisi ve deneyime sahip avukatların yapabileceği bir iştir.

Bunun yanı sıra, hisse devrinin rekabet yasağına aykırı olup olmadığını, işlemlerin çeşitli yasalara uygun olarak yürütülüp yürütülmediğini kontrol etmek ve bazen sorunların çözümü için tavsiyelerde bulunmak üzere danışman olarak da önemli bir varlıktır.

Özet

‘Şirket Satın Almanın Avantajları ve Dezavantajları’, ‘Şirket Satın Almanın 4 Aşaması’, ‘Hisse Devrinde Avukatın Rolü Nedir’ konularını açıkladık.

Varis sorunları ve iş çevresindeki değişiklikler nedeniyle, M&A yoluyla şirket satın alımları her yıl artmaktadır. Ancak, büyük miktarda sermaye ve çeşitli prosedürler gerektiren şirket satın alımlarında riskler de vardır, bu nedenle işlemlerin güvenli ve sorunsuz bir şekilde ilerlemesi gerekmektedir.

Bunun için, uzman hukuk bilgisi ve deneyimli bir M&A danışmanı olan hukuk firmalarına başlangıç aşamasından itibaren danışmanlık yapmanızı ve nasıl ilerleyeceğinize dair tavsiye almanızı öneririz.

‘Şirket Satın Alma Başarısının Sırrı’ hakkında daha fazla bilgi almak isteyenler aşağıdaki makalede detaylı olarak açıklanmıştır.