Yatırım Sözleşmesi Nedir? Şirketler İçin Sözleşme İmzalamanın Gerekliliği

Girişim şirketlerinin yatırım alması durumunda, tanıdıklardan veya sözde melek yatırımcılardan yatırım alabileceği gibi, Girişim Sermayesi (VC) şirketlerinden de yatırım alabilirler. Bu durumda, tanıdıklardan yatırım alıyorsanız, önceden var olan kişisel ilişkiler nedeniyle yatırım sözleşmesi yapmayabilirsiniz.
Öte yandan, VC’den yatırım alınması durumunda, genellikle bir yatırım sözleşmesi yapmanız istenecektir. Yatırım alırken sıkça duyduğumuz bu yatırım sözleşmeleri hakkında, yatırım sözleşmesinin tam olarak ne tür bir içeriği olduğu, neden önemli olduğu ve bir yatırım sözleşmesi yapma gerekliliği hakkında tam anlamıyla bilgi sahibi olmayanlar da olabilir. Bu nedenle, bu makalede, yatırım sözleşmesi yapmanın önemini ve gerekliliğini açıklıyoruz.

Yatırım Sözleşmesi Nedir?

Şirketlerdeki faaliyetlerde, şirketler, yönetim kadrosu, yatırımcılar, hissedarlar ve şirketin iş ortakları gibi aktörler yer alır. Yatırım sözleşmesi, bu aktörlerden şirketler, yönetim kadrosu ve yatırımcıların çıkarlarını dengelemek ve gelecekteki sorunları önlemek için gereken bir sözleşmedir.

Yatırım sözleşmesinin içeriği genellikle aşağıdaki gibi konuları içerir:

• Yatırıma ilişkin temel konular
• Yatırımın önceden belirlenen koşulları
• Hisse senetleri ve şirket yönetimi ile ilgili konular
• Yatırımın geri çekilmesi ile ilgili konular
• Genel hükümler ile ilgili konular

Yatırımla İlgili Temel Konuların İçeriği

Yatırımcılara genellikle hisse senetleri verilir. Yani, yatırımla ilgili temel konular, yatırımcının bir şirkete para ödemesi ve şirketin yatırımcıya hisse senedi vermesi şeklinde gerçekleşir.

Dolayısıyla, yatırımla ilgili temel konular olarak, verilecek hisse senetlerinin türü, verilecek hisse senetlerinin sayısı, hisse senedi fiyatı (borsa fiyatı) ve yatırımcının ödeyeceği toplam miktar gibi konuların hükümleri belirlenir.

Yatırımın Ön Koşulları Hakkında

Yatırımcılar, belki zarar edebilecekleri bir riski üstlenerek yatırım yaparlar. Bu riski sıfıra indirmek oldukça zordur, ancak şirket hakkında uygun bilgiler elde edilebilirse, risk azaltılabilir. Bu nedenle, yatırımcının yatırım kararını vermesi için ön koşullar hakkında maddelerin belirlenmesi sıkça görülür.

Örneğin, bir şirketin yatırımcılara açıkladığı bilanço (B/S), kar ve zarar hesabı (P/L), nakit akış tablosu (C/F), hissedar sermayesi ve diğer değişikliklerin hesaplanması (S/S) gibi mali tabloların doğruluğunu yatırımcılara beyan edip, garanti eden beyan ve garanti maddeleri (Representations and Warranties) belirlenebilir.

İlgili Makale: Yatırım Sözleşmesindeki Beyan ve Garanti Maddeleri Nedir?[ja]

Ayrıca, bir şirketin yatırımcılara bilgi açıkladıktan sonra, sonraki bir olayın meydana gelmediğini doğrulayan maddeler veya genel kurul toplantı tutanakları gibi yatırımcının yatırım yaparken önemli belgeleri şirketin yatırımcılara sunacağını belirleyen maddeler gibi, yatırımcının yatırım kararını vermesi için ön koşullar hakkında maddeler belirlenebilir.

Hisse Senetleri Hakkında Bilgiler

Genel olarak hisse senetlerinden bahsetsek bile, içerikleri her zaman aynı olmayabilir. Aşağıdaki gibi konularda farklı içerikler belirlenebilir:

• Fazla karın dağıtılması hakkında bilgiler
• Kalan varlıkların dağıtımı hakkında bilgiler
• Genel kurulda oy kullanma hakkı hakkında bilgiler
• Hisse senetlerinin devri hakkında bilgiler
• Hisse sahiplerinin şirketten hisse senedi almayı talep etmesi hakkında bilgiler
• Belli bir durum oluştuğunda şirketin hisse sahiplerinden hisse senedi alabilmesi hakkında bilgiler
• Şirketin genel kurul kararı ile tüm hisse senetlerini alabilmesi hakkında bilgiler
• Türlerine göre genel kurul kararlarının gerekliliği hakkında bilgiler
• Türlerine göre genel kurulda yönetim kurulu ve denetçi seçimi hakkında bilgiler

İlgili Makale: Girişim Sermayesi Yatırım Sözleşmelerinde Hisse Senedi Türlerinin İhraç Edilmesi ve İçeriği[ja]

Yatırımcılar daha iyi koşullara sahip hisse senetlerini elde etmek isterken, şirketler yatırımcılara şirketin kontrolünü sağlayacak hisse senetlerini vermekten kaçınmak ister. Bu nedenle, hisse senetleri hakkındaki bilgiler, yatırım sözleşmesinin içeriği olarak düzgün bir şekilde belirlenmelidir.

Şirket Yönetimi Hakkında

Halka açık şirketler gibi düzgün bir şekilde yönetilen şirketlere yatırım yapan yatırımcılar arasında, şirketin yönetimine pek ilgi duymayan yatırımcılar da oldukça fazladır. Ancak, girişim şirketleri gibi her zaman düzgün bir şekilde yönetilmediği söylenebilecek durumlarda, yatırımcıların şirketin yönetimine dahil olması mümkün olabilir.

Bu nedenle, yatırım sözleşmesinin içeriği olarak şirketin yönetimine ilişkin maddeler belirlenebilir. Örneğin, bir VC’nin yatırım yapması durumunda, VC’nin yönetim kurulu üyelerinin yatırım alan şirketin yönetim kuruluna katılmasına izin veren maddeler veya yatırım alan şirketin yönetim kuruluna gözlemci olarak katılmasına izin veren maddeler belirlenebilir.

İlgili Makale: Yatırım Sözleşmesinde Yönetim Kurulu Üyesi Gönderme Maddesi Nedir[ja]

Ayrıca, bir şirketin karar verme sürecinde yatırımcının onayını veya rızasını gerektiren maddeler veya şirketin yönetimine ilişkin belirli konular hakkında, şirketin yatırımcıya bildirim yapmasını gerektiren maddeler belirlenebilir.

Yatırımın Geri Çekilmesi Hakkında

Yatırım sözleşmesinin içeriği olarak, yukarıda belirtildiği gibi çeşitli maddeler belirlenir, ancak tarafların yatırım sözleşmesini ihlal eden eylemler yapması da mümkündür. Bu nedenle, yatırım sözleşmesini ihlal eden bir eylem gerçekleştiğinde, yatırımcının yatırımdan çekilmesi hakkındaki maddeler belirlenebilir.

Örneğin, bir şirketin yatırım sözleşmesini ihlal eden bir eylem yapması ve yatırımcının yatırımdan çekilmesi durumu olabilir. Bu durumda, yatırımcının, hisse senedi çıkaran şirket veya şirketin temsilcisi bireye, taahhüt edilen hisse senetlerini satıp yatırımdan çekilmesi düşünülebilir.

İlgili Makale: Yatırım Sözleşmesinde Hisse Senedi Satın Alma Maddesi Nedir?[ja]

Genel Maddeler Hakkında İçerik

Yatırımcılar, herhangi bir bilgi olmaksızın yatırım yapma kararı veremezler. Bu nedenle, şirketlerden yatırımcılara belirli bilgilerin sağlanması gerekmektedir. Ancak, yatırımcının bilgileri üçüncü taraflara sızdırma durumu oluşmasını önlemek için, yatırım sözleşmelerinde genellikle gizlilik hükümleri belirlenir.

Ayrıca, yatırım sözleşmesinin süresi, şirket ve yatırımcı arasındaki görüşmeler hakkındaki maddeler, şirket ve yatırımcı arasında bir anlaşmazlık oluşması durumunda hazırlıklı olmak için yargı yetkisi maddeleri gibi hükümler belirlenebilir.

Yatırım Sözleşmesi İmzalamanın Önemi

Yukarıda yatırım sözleşmesinin içeriğini açıkladık, ancak aslında yatırım sözleşmesi imzalamak, şirket hukuku açısından talep edilen bir prosedür değildir ve bir şirketin hisse senedi çıkarması için yatırım sözleşmesi imzalaması gerekmez. Ancak, yatırım sözleşmesi imzalamanın önemli olduğunu söyleyebiliriz, çünkü aşağıdaki nedenlerden dolayıdır.

“Yatırım aldık ama sözleşme yok” durumu şirketler için çok dezavantajlıdır

Öncelikle, yatırımla ilgili hiçbir sözleşme olmaması durumu, yatırımı alan şirket tarafından değil, yatırımcı tarafından “avantajlı” bir durumdur. Bu, özellikle ilk kez yatırım alan girişimler için anlaşılması zor bir konu olabilir, bu yüzden aşağıda biraz daha ayrıntılı bir açıklama yapacağım.

Öncelikle, sadece “yatırımcının şirkete para yatırdığı” durumunun var olduğu bir durumda, yatırımcı eğer “bu şirkete yatırım yapmamalıyım” diye karar verirse, şirket dezavantajlı bir durumda kalır. “Yatırımcının şirkete para yatırdığı” durumunun var olduğu bir durumda, bu paranın,

1. “Yatırım” olarak yatırılan sermaye
2. 1 için önceden yatırılan depozito
3. (Hiçbir hukuki nedeni olmayan, sadece borç verme gibi bir şekilde yatırılan para)

hangisi olduğu belirlenemez. Bu nedenle, yatırımcı, “daha önce yatırdığım para bir depozitoydu” diyerek, şirketten geri ödeme talep etme olanağına sahip olabilir. Öte yandan, “yatırım yapmalıyım” diye karar verirse, yatırımcı şirkete, “sözleşme imzalamayı unuttuk, yatırım sözleşmesi yapalım” diyebilir. Bu nedenle, “para yatırıldı ama sözleşme yok” durumunda, yatırımcı

• Yatırımın başarısız olduğunu düşünürse geri ödeme talep eder
• Yatırımın başarılı olduğunu düşünürse yatırım sözleşmesi imzalamayı talep eder

seçeneklerine sahip olur. Bu, yatırımı alan şirket tarafından bakıldığında, çok “dezavantajlı” bir durumdur.

Sözleşme imzalanmazsa “sermaye olduğu” belirlenemez

Yani, yatırım sözleşmesi imzalamak, şirket tarafından bakıldığında, “bu para bir depozito veya borç değil, yatırım olarak alınan para ve sermayedir” demek için bir eylemdir.

Ek olarak, özellikle seed stage’deki girişimlerde, yatırımcıdan para alındığında, bu paranın hızla iş yatırımlarında kullanılacağı düşünülür. Bu nedenle, geri ödeme talep edildiğinde, paranın artık hesapta olmadığı durumlar da nadir değildir. Bu durumda, yukarıdaki seçenekler, şirket tarafından daha da dezavantajlı hale gelir. Yatırımcı,

• Yatırımın başarısız olduğunu düşünürse geri ödeme talep eder
• Yatırımın başarılı olduğunu düşünürse yatırım sözleşmesi imzalamayı talep eder. Ancak, şirketin hesabında para kalmadığı için, “yatırım sözleşmesinin koşulları dezavantajlı olduğu için sözleşme imzalamayı reddediyorum” seçeneği artık mevcut değildir. Dezavantajlı koşullar olsa bile, şirket sözleşme imzalamak zorundadır. Yatırımcı olarak, kendi lehine olan koşulları “zorla” uygulayabilir

seçeneklerine sahip olur.

Şirket tarafından bakıldığında, “yatırım aldık ama sözleşme yok” durumu, son derece dezavantajlıdır.

Yatırım Sözleşmesi ve Toplam Alım Sözleşmesi

Ancak, “yatırımcıdan yatırım aldık ama sonuçta, bu konuda hiçbir sözleşme yok” durumu, temelde olası değildir.

Şirket yeni hisse senedi çıkardığında, etkinin ortaya çıktığı andan itibaren iki hafta içinde, ana ofisinin bulunduğu yerde, değişiklik kaydı yapılmalıdır (Japon Şirketler Kanunu 915. madde 1. fıkra, aynı kanun 911. madde 3. fıkra) ve kayıt başvurusu yapılırken, “Toplam Alım Sözleşmesi” eklenmelidir, bu nedenle yatırım sözleşmesi imzalamak ve yatırımın içeriğini belirlemek gereklidir.

Ancak, Toplam Alım Sözleşmesi, yatırımın uygulanmasından önce değil, uygulandıktan sonra, kayıt için oluşturulan durumlar da, pratikte sıkça rastlanan bir durumdur. Bu nedenle sonuç olarak,

1. Yatırım sözleşmesi imzalanır
2. Para transferi yapılır
3. Toplam Alım Sözleşmesi imzalanır

şeklinde bir süreç olur ve bu, 2 ve 3 arasında boş bir “para transferi yapıldı ama sözleşme yok” zamanının oluşmasına neden olur.

Yatırım Sözleşmesi İmzalamanın Gerekliliği

Yatırım sözleşmeleri için belirtilen nedenlerden dolayı, imzalamanın gerekliliği oldukça yüksektir. VC’nin yatırımcı olduğu durumlarda, yatırım sözleşmesi imzalanmaması gibi bir durumun ortaya çıkması nadirdir. Ancak, tanıdıklar gibi yakın ilişkilerde, yatırım sözleşmesinin imzalanması belirsiz hale gelebilir.

Ancak, insan ilişkileri olsa bile, bu ilişkilerin bozulabileceğini de göz önünde bulundurmalıyız. Bu nedenle, her durumda yatırım sözleşmesini mutlaka imzalayalım.

İlgili Makale: Seed Round’da Yatırım Sözleşmesi İmzalamanın Gerekliliği[ja]

Özet

Yukarıda, yatırım sözleşmelerinin imzalanmasının önemi ve gerekliliği hakkında açıklamalar yaptık. Yatırımlar, önemli miktarda para hareketi gerektirdiği için, yatırım sözleşmesinin içeriğini dikkatlice incelemek ve bir yatırım sözleşmesi imzalamak gereklidir. Ayrıca, yatırım sözleşmeleri, satış sözleşmeleri veya kiralama sözleşmeleri gibi basit içerikli sözleşmeler olmadığından, mutlaka bir uzman olan avukat tarafından hazırlanmalı veya avukat tarafından hukuki kontrol almalısınız.