Japonya'nın Finansal Enstrüman ve Borsa Kanunu'nda 'Yabancı Yatırımcılar ve Benzeri İstisnai İşlemler' Hakkında Açıklama

2021 yılında (Reiwa 3) Japonya’nın Finansal Araçlar ve Borsa Kanunu’na eklenen “Yabancı Yatırımcılar İçin Özel İşlemler”, 19 Mayıs 2021 tarihinde kabul edilmiş ve aynı yılın 22 Kasım’ında yürürlüğe girmiştir. Bu düzenleme, “Yeni Koronavirüs (COVID-19) Enfeksiyonunun Etkilerine Bağlı Sosyo-Ekonomik Durumun Değişikliğine Uyum Sağlamak İçin Finansal İşlevlerin Güçlendirilmesi ve İstikrarın Sağlanması Amacıyla Bankacılık Kanunu Dahil Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile oluşturulmuştur. Bu sistemin temel amacı, küresel ölçekte yer değiştirme eğilimine paralel olarak, yabancı finans kuruluşlarını ve sermayeyi Japon piyasasına çekmek ve Japonya’nın “uluslararası finans merkezi” olarak işlevlerini tam anlamıyla yerine getirebilmesi için, yabancı profesyonel yatırımcılara hizmet veren fonların yatırım yönetimi işletmelerinin piyasaya giriş engellerini azaltmaktır.

Bu sistem, finansal araç ticareti işletmelerinden genellikle talep edilen “kayıt” yerine, işlemleri gerçekleştirmek için “bildirim” yapılmasını gerektiren özel bir önlem olarak konumlandırılmıştır. Bu, Japon finans piyasasının uluslararası rekabet gücünü artırmak ve yabancı doğrudan yatırımları teşvik etmek amacıyla hükümetin stratejik niyetini yansıtmaktadır.

Yine de, bu sistemin oluşturulması, “uluslararası finans merkezi” olma hedefiyle net bir ulusal stratejiye dayanıyor ve yabancı sermaye akışını teşvik etmek için “giriş engellerinin azaltılması” vaadinde bulunuyor olsa da, sistemin yürürlüğe girdikten sonra ilk bildirimin 2023 Mart’ına kadar teyit edilmemiş olması, bu hedeflere ulaşmada etkinlik konusunda bazı sorunlar olduğunu gösteriyor. Bu durum, sistemin sadece yeni olmasından kaynaklanmıyor; aynı zamanda piyasa katılımcılarının avantajlarını tam olarak anlamadıkları veya mevcut “Uygun Kurumsal Yatırımcılar İçin Özel İşlemler” ile ihtiyaçlarının karşılandığını düşündükleri olasılığı da bulunuyor. Özellikle, Finansal Hizmetler Ajansı’nın “bildirimin, bildirimde bulunanın güvenilirliğini garanti etmediğini” açıkça belirtmesi, yatırımcıların dikkatli karar vermesini teşvik edebilir ve sonuç olarak sistemin kullanımını sınırlayabilir. COVID-19 nedeniyle uluslararası seyahat kısıtlamaları da, başlangıçtaki düşük kullanımın nedenleri arasında gösteriliyor. Bu tür durumlar, yasal düzenlemelerin tek başına yetersiz olduğunu ve piyasanın farkındalığını artırmak, mevcut sistemlerle daha net bir farklılaştırma yapmak veya pratikteki sorunları çözmek gibi adımların, gerçek bir “uluslararası finans merkezi” işlevini yerine getirmek için gerekli olduğunu göstermektedir.

Japonya’daki Finansal Ürünler Ticaret Kanunu’nda Özel İşlemlerin Sistemi

Japonya’daki Finansal Ürünler Ticaret Kanunu, finansal ürün işlemlerini meslek olarak yürüten kişilere, genel olarak Başbakanın “kaydını” zorunlu kılmaktadır. Bu kayıt olmaksızın iş yapılması durumunda, beş yıla kadar hapis cezası veya beş milyon yen (500万円) kadar para cezası ya da her iki cezanın birlikte uygulanma ihtimali bulunmaktadır.

Fakat, belirli şartlar sağlandığında, “bildirim” yoluyla iş yapılmasına izin veren “özel işlemler” uygulanabilir. Ana özel işlemler arasında, daha önceden var olan “Uygun Kurumsal Yatırımcılar İçin Özel İşlemler” (Finansal Ürünler Ticaret Kanunu Madde 63) ve bu makalede detayları açıklanacak olan “Yabancı Yatırımcılar İçin Özel İşlemler” (Finansal Ürünler Ticaret Kanunu Madde 63-8) bulunmaktadır. Bu özel işlemler, normal finansal ürün ticaret işlemleri (Birinci Tür Finansal Ürünler Ticaret İşlemleri, İkinci Tür Finansal Ürünler Ticaret İşlemleri, Yatırım Yönetimi İşlemleri, Yatırım Danışmanlığı ve Aracılık İşlemleri vb.) ile karşılaştırıldığında, daha az düzenlemeye tabi olmalarıyla öne çıkmaktadır.

“Bildirim” sistemi, normal “kayıt” işlemine kıyasla, inceleme süresinin kısa olması, sermaye gereksinimleri ve personel yapısı hakkında detaylı bildirim yükümlülüklerinin hafifletilmesi gibi, hızlı iş başlangıcı ve düşük maliyetle piyasaya girişi mümkün kılan stratejik bir değere sahiptir. Finansal ürün ticaret işlemlerinin “kaydı”, katı bir ön inceleme ve gereklilikler (sermaye, personel yapısı, iç yönetim sistemi vb.) içerir ve zaman ve maliyet gerektirir. Buna karşılık, “bildirim” işlemi, idari yargı hukuku çerçevesinde, esaslı bir inceleme gerektirmediğinden, hızlı iş başlangıcı mümkün hale gelir. Örneğin, Uygun Kurumsal Yatırımcılar İçin Özel İşlemler durumunda, işe başlama süresi en kısa iki hafta olarak belirlenmiştir. Bu hızlılık, özellikle yurtdışından yeni giriş yapanlar için büyük bir avantaj olabilir. Ancak, bu “bildirim” yalnızca bir “özel durum” olduğundan, iş kapsamı açıkça sınırlıdır. Bu sınırların ötesinde iş yapılması durumunda, kayıtsız işletme olarak cezai yaptırımlara tabi olunur, bu nedenle işletmeler “bildirim” avantajlarından yararlanırken, sınırlarını doğru bir şekilde anlamalı ve yasalara sıkı sıkıya uymalıdır. Bu durum, Japon otoritelerinin düzenlemeleri gevşetme ve yatırımcı koruması arasındaki dengeyi nasıl sağladığını gösteren önemli bir yönüdür.

Japonya’da “Yabancı Yatırımcılar İçin Özel İşlemler” Tanımı ve İş Kapsamı

Japonya’da Uygulanan Finansal Ürün İşlemleri (Kendi Yönetim & Kendi Toplama)

“Yabancı Yatırımcılar İçin Özel İşlemler”, Japonya’nın Finansal Ürün İşlemleri Kanunu’nun 63. Maddesi 8. Fıkrasının 1. Bendine dayanarak, aşağıdaki işlemlerden herhangi birini meslek olarak yapmayı ifade eder.

• Kendi Yönetim: “Yabancı yatırımcılar” tarafından yatırılan veya katkıda bulunulan fonların yönetimi ile ilgili işlemler. Bu yönetim kapsamındaki fonlar, “esas olarak” (fonun toplam katkı miktarının yarısından fazlası) ikamet etmeyenler tarafından yatırılanlarla sınırlıdır. Burada “ikamet etmeyen” terimi, Döviz ve Dış Ticaret Kanunu’nun 6. Maddesi 1. Fıkrasının 6. Numarasında tanımlanan, ikamet eden dışındaki gerçek kişileri ve tüzel kişileri kapsar.
• Kendi Toplama: “Yabancı yatırımcılar” ile yapılan, ortaklık tipi toplu yatırım düzenlemelerinin paylarına ilişkin toplama veya özel teklif işlemleri. Bu işlemler, Japonya içinde kurulu bir iş yeri veya ofiste gerçekleştirilir.

Geleneksel “Uygun Kurumsal Yatırımcılar İçin Özel İşlemler” yalnızca özel teklifleri kapsarken, “Yabancı Yatırımcılar İçin Özel İşlemler”de halka arz (genel teklif) da mümkün hale gelmiştir. Bu sayede, daha geniş bir yatırımcı kitlesine ulaşmak mümkün olacaktır.

Japonya’da İkinci Madde Değerli Evraklar (Türev Finansal Araçlar)

Firmamızın iş kapsamında ele aldığı finansal ürünler, özellikle ‘ikinci madde değerli evraklar’ (türev finansal araçlar) olarak adlandırılanlardır. Bunlar arasında, güven hakları, fon payları ve diğer ikinci madde değerli evraklar, ayrıca kitle fonlaması (crowdfunding) gibi araçlar bulunmaktadır. Japon finansal ürünler piyasası yasası (Financial Instruments and Exchange Act) kapsamında düzenlenen ve ikinci tip finansal ürünler ticareti yapan işletmeler tarafından işlem gören bu değerli evraklar, genellikle likiditesi daha düşük olanlar veya toplu yatırım planlarının payları gibi ürünleri içerir.

「Uygun Kurumsal Yatırımcılar İçin Özel İşlemler」ile Karşılaştırma ve Sistematik Farklar

「Yabancı Yatırımcılar İçin Özel İşlemler」, mevcut 「Uygun Kurumsal Yatırımcılar İçin Özel İşlemler」(Japon Finansal Enstrüman ve Borsa Kanunu Madde 63) ile birçok benzerliğe sahip olmasına rağmen, bazı önemli sistematik farklılıklar bulunmaktadır.

• Toplama kapsamı:
  • Yabancı Yatırımcılar İçin Özel İşlemler: Ortaklık tipi kolektif yatırım şemaları için hem 「halka arz」 hem de 「özel teklif」 kabul edilmektedir. Bu sayede, daha geniş bir yabancı yatırımcı tabakasına ulaşmak mümkün hale gelmektedir.
  • Uygun Kurumsal Yatırımcılar İçin Özel İşlemler: Esas olarak 「özel teklif」 ile sınırlıdır.
• Yatırımcı sayısı sınırlaması:
  • Yabancı Yatırımcılar İçin Özel İşlemler: 「Yabancı yatırımcılar」dan gelen katkılarda herhangi bir sayı sınırlaması bulunmamaktadır.
  • Uygun Kurumsal Yatırımcılar İçin Özel İşlemler: Fon başına hak sahibi sayısı toplamda 499 kişi ile sınırlı olup, uygun kurumsal yatırımcı olmayan yatırımcılar için 49 kişi altında bir sınırlama bulunmaktadır.
• Uygun kurumsal yatırımcıların katkı yükümlülüğü:
  • Yabancı Yatırımcılar İçin Özel İşlemler: Uygun kurumsal yatırımcılar tarafından yapılan katkılar zorunlu değildir. Ancak, fonun toplam katkı miktarının yarısından az olmak üzere, uygun kurumsal yatırımcılar ve diğer yerli belirli yatırımcılardan da katkı kabul edilmesine izin verilmektedir.
  • Uygun Kurumsal Yatırımcılar İçin Özel İşlemler: En az bir uygun kurumsal yatırımcının varlığı zorunludur.
• Yatırım hedefi:
  • Yabancı Yatırımcılar İçin Özel İşlemler: Yabancı fonların yerel KOBİ’lere ve gayrimenkullere doğrudan yatırım yapmasını teşvik etmek amacı güdüldüğü düşünülmektedir.
  • Uygun Kurumsal Yatırımcılar İçin Özel İşlemler: Esas olarak, girişim sermayesi (VC), özel sermaye (PE), hedge fonları ve fonlar fonu (FoF) gibi, özellikle kurumsal yatırımcılar ve varlıklı bireyler hedef alınan fonlar için uygundur.

Her iki özel işlemin sistematik farklılıklarını açıkça ortaya koymak, işletmelerin kendi iş modellerine uygun sistemleri seçerken karar verme kriterlerini hızlı bir şekilde sağlar. Özellikle, isimlerinin benzer olması nedeniyle karıştırılması kolay olan her iki sistemin belirleyici farklarını görsel olarak sunarak, anlayışı derinleştirebilirsiniz.

Japonya’daki Normal Finansal Ürün İşlemleri Kaydı ile Farklılıklar

“Yabancı Yatırımcılar İçin Özel İşlemler” normal finansal ürün işlemleri kaydından temelde farklılık gösterir.

• Kayıt mı Bildirim mi: Normal finansal ürün işlemleri (Birinci Tür, İkinci Tür, yatırım yönetimi işleri vb.) için Japonya Başbakanı’nın “kaydı” gereklidir ve katı bir inceleme ile gereklilikler uygulanır. Öte yandan, yabancı yatırımcılar için özel işlemler sadece “bildirim” ile yeterli olduğundan, işlemler basitleştirilmiştir.
• Sermaye Gereksinimi: İkinci Tür finansal ürün işlemleri için asgari 10 milyon yen (yaklaşık 500 bin TL) sermaye gereksinimi bulunurken (sadece küçük miktarlı elektronik toplama işlemleri yapanlar için 5 milyon yen), yabancı yatırımcılar için özel işlemlerle ilgili doğrudan bir sermaye gereksinimi belirtilmemiştir, ancak bildirimde bulunan kişinin “mal varlığı durumu” inceleme kriterleri arasında yer alabilir.
• İnsan Kaynakları Yapısı: Normal kayıtta, işlemleri adil ve doğru bir şekilde yürütebilecek yeterli bilgi ve deneyime sahip personelin bulunması, bağımsız bir uyum departmanının kurulması gibi katı insan kaynakları ve organizasyon yapısı gereklilikleri vardır. Yabancı yatırımcılar için özel işlemlerde de “işlemleri uygun bir şekilde yürütebilecek organizasyon yapısı” gereklidir, ancak kayıt işlemlerindeki kadar detaylı personel yerleştirme gereksinimleri hafifletilmiş olabilir.

“Kayıt”tan “bildirim”e geçiş, yabancıların piyasaya giriş engellerini büyük ölçüde azaltmayı amaçlamaktadır. Bu sayede, işlemlerin hızlandırılması ve başlangıç maliyetlerinin azaltılması beklenmektedir. Finansal ürün işlemleri “kaydı”, yatırımcı koruması ve piyasa sağlığının korunması için oldukça ağır düzenlemeler ve incelemeler gerektirir. Bu, özellikle yurtdışından yeni giriş yapmayı hedefleyen işletmeler için zaman ve maliyet açısından büyük bir yük oluşturur. Bu özel işlemlerin sadece “bildirim” ile yeterli olması, bu yükü hafifletmek ve yabancı sermaye akışını teşvik etmek için doğrudan bir teşvik oluşturur. Bu, Japon piyasasının canlandırılması ve uluslararası rekabet gücünün artırılmasını beklememize neden olur. Özellikle, yatırım yönetimi işlerinin kaydının son yıllarda giderek zorlaştığı göz önüne alındığında, bu özel işlemler, belirli fonların oluşturulması ve yönetilmesini yapan yabancı işletmeler için Japon piyasasına erişimi sağlayan önemli bir yol olacaktır. Ancak, bu esneklik yalnızca “özel” durumlar için geçerlidir ve hedeflenen yatırımcılar ve iş kapsamı sınırlı olduğundan, bu avantajlardan yararlanabilecek işletmeler sınırlıdır. Bu nedenle, işletmelerin kendi iş modellerinin bu özel işlemlerin kapsamına girip girmediğini dikkatlice değerlendirmeleri gerekmektedir.

「Yabancı Yatırımcılar ve Benzerleri」nin Kapsamı ve Gereklilikleri

Yabancı Tüzel Kişiler ve Yabancı Adreslere Sahip Bireylerin Gereklilikleri

「Yabancı Yatırımcılar ve Benzerleri」, Japonya’da finansal ürün ticareti yapanlar ve benzerleri hakkında Bakanlık Yönetmeliği (業等府令) tarafından belirlenen gerekliliklere uyan yabancı tüzel kişileri veya yabancı adreslere sahip bireyleri içerir (Finansal Ürün Ticareti Kanunu Madde 63-8, Fıkra 2, Madde 1). Özellikle, aşağıdaki gerekliliklerden herhangi birini karşılamaları gerekir (業等府令 Madde 246-10, Fıkra 1, her madde):

• Varlık Gerekliliği: Ortaklık tipi yatırım şeması paylarını alırken, sahip olunan varlıkların toplam tutarından borçların toplam tutarının çıkarılmasıyla elde edilen miktarın 300 milyon yen veya daha fazla olması beklenir.
• Yatırım Nitelikli Finansal Varlık Gerekliliği: Ortaklık tipi yatırım şeması paylarını alırken, sahip olunan yatırım nitelikli finansal varlıkların (業等府令 Madde 62, Fıkra 2, Maddeler İ’den To’ya kadar sınırlı olanlar) toplam tutarının 300 milyon yen veya daha fazla olması beklenir.
• İşlem Deneyimi Gerekliliği: Finansal ürün ticareti yapanlar ve benzerleri (yabancı mevzuata göre buna denk gelenler dahil) ile menkul kıymet veya türev işlemleri yapmak için hesap açtığı tarihten itibaren bir yıl geçmiş olması.
• Yabancı Belirli Yatırımcılara Denk: Yabancı mevzuata göre belirli yatırımcılara denk olan kişiler.

Uygun Kurumsal Yatırımcılar ve Yakın İlişkili Kişilerin Konumu

「Yabancı Yatırımcılar ve Benzerleri」, yukarıda belirtilen yabancı tüzel kişiler ve bireylerin yanı sıra, aşağıdaki kişileri de içerir (Finansal Ürün Ticareti Kanunu Madde 63-8, Fıkra 2, Madde 2 ve 3):

• Uygun Kurumsal Yatırımcılar: Finansal Ürün Ticareti Kanunu Madde 2’de tanımlanan uygun kurumsal yatırımcılar (örneğin, birinci sınıf finansal ürün ticareti yapanlar, yatırım yönetimi yapanlar, bankalar, sigorta şirketleri, yatırım ortaklıkları, kredi kooperatifleri vb.) ve Bakanlık Yönetmeliği tarafından belirlenen buna denk kişiler (yabancı mevzuata göre düzenlenmiş emeklilik fonları veya kurumsal emeklilik fonları gibi).
• Yabancı Yatırımcılar ve Benzerleri İstisna İşletmecilerinin Yakın İlişkili Kişileri: Yabancı yatırımcılar ve benzerleri istisna işletmecilerinin yöneticileri, çalışanları, ana şirketleri, yan şirketleri, kardeş şirketleri, yönetilen varlıkların işletilmesiyle ilgili yetkileri devralanlar, yatırım danışmanlığı yapanlar, bunların görevlileri, üçüncü dereceye kadar akrabaları vb. dahildir.

Yatırımcıların uygunluğunu belirlemek için somut standartları kapsamlı bir liste halinde sunmak, pratikteki doğrulama işlemlerini verimli hale getirebilir. Bu sayede, fon kurucuları hangi yatırımcılardan sermaye alabileceklerini hızlı bir şekilde belirleyebilirler. Özellikle, uygun kurumsal yatırımcılar ve yakın ilişkili kişilerin de dahil edilmesi, sistemin esnekliğini gösterirken, bu kapsamı doğru anlamazsak, istisna işlemlerin gerekliliklerinden istemeden sapma riski vardır, bu nedenle bu liste vazgeçilmezdir.

Fonun Sermaye Yapısına İlişkin “Esasen İkamet Etmeyenler” Gerekliliği

Yabancı yatırımcılar ve benzerleri istisna işlemlerinde kendi yönetimini yaparken, işlem konusu olan para, “esasen” (fonun toplam sermaye miktarının yarısından fazlası) ikamet etmeyenler tarafından sermaye veya katkı olarak sağlanmış olmalıdır .

Bu gereklilik, bu düzenlemenin esas amacının yurtdışından sermaye çekmek olduğunu açıkça gösterir ve yurtiçindeki işletmecilerin yurtiçi yatırımcılara yönelik fon kurmalarını sınırlar. “Yabancı Yatırımcılar ve Benzerleri İstisna İşletmecileri” adından, tüm yatırımcıların yurtdışında olması gerektiği yanılgısına düşülebilir; ancak, gerçekte, bazı yurtiçi yatırımcıların (uygun kurumsal yatırımcılar veya yakın ilişkili kişiler) dahil edilmesine izin verilmektedir . Ancak, “esasen ikamet etmeyenlerden sermaye” koşulunu getirerek, düzenlemenin “uluslararası finans merkezi” olma hedefinden sapmaması için açık bir yön gösterir. Bu, yurtiçi işletmecilerin bu istisna işlemleri kolayca kullanarak, aslında yurtiçi genel yatırımcılara yönelik fonlar kurmalarını engellemek için düzenleyici otoritenin niyetini yansıtan bir durumdur. Bu gereklilik, düzenlemenin kötüye kullanılmasını önlemek ve asıl amacından sapmaması için önemli bir güvenlik önlemi olarak işlev görür.

Japonya’da Bildirim İşlemleri ve Gerekli Belgeler

Japonya’da Bildirim Özeti ve Yetkili Maliye Bürosu

Japonya’daki yabancı yatırımcılar ve benzeri özel işletmeler için bildirimler, başvuru sahibinin ana ofisinin veya benzerinin bulunduğu yerdeki yetkili maliye (destek) büro müdürüne yapılır. Özellikle, Japonya içinde bir iş yeri veya ofisi bulunmayan yabancı işletmeler (yurtdışı işletmeleri), bildirim formunu (asıl belgeyi) Kanto Maliye Bürosu Mali İşler Bölümü Menkul Kıymetler Denetim Üçüncü Şubesi’ne sunmak zorundadır. Bu, yurtdışı işletmeler için iletişim noktasının Kanto Maliye Bürosu’nda merkezileştirildiği anlamına gelir. Bildirim yapılırken, 150.000 yen (yaklaşık 15.000 TL) tutarında bir kayıt lisans vergisi gerekmektedir.

Japonya’da Bildirim Başvuru Formunun İçeriği ve Eklenecek Belgeler

Japonya’daki bildirim başvuru formu, Maliye Bakanlığı’nın web sayfasında yayınlanan dikkat edilmesi gereken hususlar ve örneklerine bakarak, belirlenen formata uygun şekilde doldurulmalıdır. Ana içerik maddeleri şunlardır:

• Ticaret unvanı, adı veya soyadı
• Bir şirket olduğunda, sermaye miktarı veya toplam yatırım miktarı
• Bir şirket olduğunda, yöneticilerin adı veya unvanı
• Hükümet kararnamesiyle belirlenen önemli çalışanların (uyum gözetmeni gibi) adı ve görev unvanı
• İş türü (kendi hesabına işlem yapma, kendi hesabına fon toplama vb.)
• Merkez ofis ve diğer iş yerleri veya ofislerin adı ve adresi
• Diğer işler yürütülüyorsa, bu işlerin türü
• Üye olunan finansal ürünler ticaret derneği (isteğe bağlı) adı vb.

Eklenecek belgeler de, Maliye Bakanlığı’nın web sayfasında yayınlanan örneklerine bakarak hazırlanır. Ana eklenecek belgeler şunlardır:

• Kayıt reddi şartlarına uymadığını taahhüt eden belge
• İş yöntemi belgesi: İş yönetimine ilişkin temel ilkeler, iş yürütme yöntemleri, görev dağılımı, şikayet çözüm sistemi, işlem görecek menkul kıymet türleri gibi detayları içeren çok önemli bir belgedir.
• İşle ilgili insan kaynakları yapısı ve organizasyonel iş yürütme sistemini içeren belge: Organizasyon şeması, departman adları, sorumluların adı, görev unvanları, personel sayısı, iş içeriği vb. bilgileri içerir ve iş yöntemi belgesiyle uyumlu olmalıdır.
• Bir şirket olduğunda, yöneticiler ve önemli çalışanların özgeçmişi, ikametgah belgesi (şirketler için ticaret sicil gazetesi), kayıt reddi şartlarına uymadığına dair resmi belgeler, taahhütname.
• Tüzük, ticaret sicil gazetesi, son bilanço ve gelir tablosu.
• Belirli ilişkili tarafların (ana şirket vb., bağlı şirketler ve holding şirketleri) durumunu içeren belgeler.

Bildirim için gerekli ana belgeleri kapsamlı bir şekilde listelemek, başvuru sahiplerinin eksiksiz bir şekilde hazırlanmalarına yardımcı olur. Özellikle yabancı işletmeler için, Japon yasal sistemine uygun belge hazırlamak uzmanlık gerektirir, bu nedenle bu kontrol listesi, işlemleri yürüten yetkililer için zorunlu bir rehberdir.

Denetim Süreci ve Standart İşlem Süresi

Yabancı yatırımcılar gibi özel işlemler için ‘bildirim’ süreci olduğundan, normal ‘kayıt’ işlemine kıyasla denetim süresinin daha kısa olması beklenir. Finansal ürün işlemleri için standart ‘kayıt’ işlem süresi iki ay olarak belirlenmiştir, ancak bu süre, başvuru formunun düzeltilme süresi veya ön görüşme süresini içermez. Ön görüşme zorunlu olmamakla birlikte, iş planı, satış yöntemi ve organizasyon yapısı gibi konuları şematik materyallerle açıklamak, sonraki bildirim sürecini sorunsuz bir şekilde ilerletmenize yardımcı olabilir. Bildirim işlemi esas olarak ‘Japon Maliye Ajansı Elektronik Başvuru ve Bildirim Sistemi’ kullanılarak yapılır. Formlar Excel formatında, ek belgeler ise PDF formatında sunulur.

‘Bildirim’ esas olarak biçimsel bir denetim sürecidir ve hızlı işlem yapılabilmesinin avantajı vardır. Ancak, sunulan belgelerde eksiklikler veya bildirimin reddedilme sebepleri (örneğin: Japonya’da bir iş yeri olmaması) varsa, bildirim kabul edilmeyebilir veya idari işlem uygulanabilir. Bu, biçimsel denetim olsa bile, asgari gerekliliklerin katı bir şekilde talep edildiği anlamına gelir. Yetkililerin hiçbir içerik kontrolü yapmadığı anlamına gelmez; özellikle, yetersizlik sebeplerinin bulunmadığı ve sunulan belgelerde yalan beyan veya önemli eksikliklerin olmadığı gibi biçimsel gereklilikler sıkı bir şekilde denetlenir. Eğer bu gereklilikler karşılanmazsa, bildirim kabul edilmez ve en kötü durumda, idari işlem veya cezai yaptırımlar uygulanabilir. Bu nedenle, işletmeler ‘biçimsel denetim olduğu için kolaydır’ düşüncesiyle hareket etmek yerine, sunulan belgelerin doğruluğunu ve gerekliliklerin karşılanmasını sağlamak için dikkatli olmalıdır. Özellikle, yabancı işletmeler için, Japon hukuk sistemine uygun belge hazırlamak uzmanlık gerektirdiğinden, uzman desteği şiddetle tavsiye edilir.

Sürekli Yükümlülükler ve Raporlama/Yayımlama Gereklilikleri

İş Raporlarının Hazırlanması ve Sunulması Yükümlülüğü

Yabancı yatırımcılar ve diğer özel işletme bildiriminde bulunanlar, her iş yılı sonunda bir iş raporu hazırlamalı ve her iş yılı bitiminden sonraki üç ay içinde bunu sunmalıdır. Sunum, genellikle Japonya’daki Finansal Hizmetler Ajansı İş Destek Entegrasyon Sistemini kullanarak yapılır. Entegrasyon sistemini kullanırken, Japonca işletim sistemine sahip bir bilgisayar kullanılması ve sistemden indirilen Excel formatındaki formun kullanılması önerilir. Kaçınılmaz durumlarda raporun yazılı olarak sunulması gerekiyorsa, bunun nedenini ve detaylarını açıklayan bir belge eklenmelidir. Yabancı işletmeler için, sunum süresinin uzatılmasına izin veren bir sistem mevcuttur.

Kamuoyuna Açıklama ve Yayımlama Yükümlülüğü

Yeni bildirimler ve değişiklik bildirimlerinin içeriği, bildirimden hemen sonra kamuoyuna açıklanmalıdır. Ayrıca, her iş yılı için bir açıklama belgesi hazırlanmalı ve her iş yılı bitiminden sonraki dört ay içinde kamuoyuna sunulmalıdır. Bu açıklama belgesi, iş raporunun bir kopyası ile değiştirilebilir. Bu yayımlar, ana iş yerinde veya özel işletme yürütülen tüm iş yerlerinde hazır bulundurulması veya şirket web sitesinde yayımlanması gibi yöntemlerle gerçekleştirilir. Finansal Hizmetler Ajansı, bildirimde bulunanların güvenilirliğini garanti etmediğini belirtmiş ve yatırımcılara, bildirimde bulunan işletmelerle işlem yaparken, bu işletmelerin kredi gücünü dikkatlice değerlendirmeleri ve işlem içeriğini iyi anlamaları gerektiği konusunda uyarıda bulunmuştur.

İdari Yaptırım ve Cezai Yaptırımlar Hakkında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Çeşitli bildirimler veya iş raporları sunulmazsa veya yanıltıcı bildirim veya raporlar yapılırsa, idari yaptırımlar (işletme durdurma emri, işletme iyileştirme emri vb.) uygulanabilir. Kayıtsız finansal ürün işlemleri yürütenler, Japonya’daki Finansal Ürünler Ticaret Kanunu’na göre beş yıla kadar hapis veya beş milyon yen para cezasına çarptırılabilir veya her iki ceza birlikte uygulanabilir.

Yabancı yatırımcılar ve diğer özel işletme bildiriminde bulunanlar için giriş engelleri düşürülmüş olsa da, sonrasındaki sürekli raporlama ve yayımlama yükümlülükleri ile idari yaptırımların uygulanması, normal finansal ürün işletmecileriyle aynı derecede katıdır. Bu, düzenleyici otoritelerin, giriş kolaylığının karşılığında şeffaflık ve uyumun sürdürülmesini güçlü bir şekilde talep ettiğini göstermektedir. Sistemin amacı “giriş engellerini azaltmak” olsa da, sürekli raporlama yükümlülükleri ve idari yaptırımların katı uygulanması, Japon finansal düzenlemelerinin temel prensipleri olan “yatırımcı koruması” ve “piyasanın sağlıklı işleyişinin korunması”nı sürdürme niyetini güçlü bir şekilde ifade etmektedir. Yani, giriş kapısı genişletilmiş olsa da, piyasaya giren işletmelerden sürekli şeffaflık ve yasalara uyumu katı bir şekilde talep edilmektedir. Özellikle, Finansal Hizmetler Ajansı’nın bildirimde bulunanların güvenilirliğini garanti etmediğini açıkça belirtmesi, sonradan yapılan denetim ve bireysel sorumluluk ilkesine verilen önemi göstermektedir. Bu, özellikle yabancı işletmeler için, Japon piyasasındaki faaliyetlerinin sadece “bildirim” ile sınırlı kalmayıp, sürekli bir uyum sistemi oluşturmanın zorunlu olduğu anlamına gelir.

Japonya’da İç Piyasa Ofisi Kurma Zorunluluğu ve Uygulamadaki Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Japonya’daki İç Piyasa Ofisinin Gerekli Olup Olmadığı ve Sanal Ofislerin Durumu

Yabancı yatırımcılara özel hizmetler sunan şirketlerin, Japonya içinde bir ofis veya iş yeri bulundurması zorunludur (Japon Finansal Enstrüman ve Borsa Kanunu’nun 63. Maddesinin 9. Fıkrasının 6. Bendinin 2. Alt bendi). Japonya’da bir ofis veya iş yeri bulundurmayan şirketler, bildirimde bulunma hakkını kaybederler. Ayrıca, yabancı ülkede ikamet eden bireylerin de bu tür özel hizmetleri sunmaları mümkün değildir (Japon Finansal Enstrüman ve Borsa Kanunu’nun 63. Maddesinin 9. Fıkrasının 6. Bendinin 3. Alt bendi), bu da Japonya içinde bir ikamet adresine sahip olmanın gerekliliğini göstermektedir. Esas olarak, ana ofis veya iş yeri ve özel hizmetler sunulan tüm ofislerde, sözde sanal ofis kullanımı kabul edilemez. Bu, somut iş faaliyetleri ve yönetim sisteminin güvence altına alınması için alınan bir önlemdir.

Yabancı Şirketlerde Japonya İçindeki Temsilcinin Atanması

Yabancı şirketler, Japonya’da özel hizmetler sunacaklarsa, ülke içinde bir temsilci belirlemeleri gerekmektedir. Japonya’da bir temsilci belirlemeyen yabancı şirketler, bildirimde bulunma hakkını kaybederler. Ayrıca, yabancı şirketin ana ofisinin veya özel hizmetler sunulan ofisin bulunduğu ülkedeki yabancı finansal enstrüman düzenleyici otoritelerden bir garanti alınamaması da bildirimde bulunma hakkını kaybettiren bir durumdur. Bu, ana ülkedeki denetim sisteminin sağlamlığının talep edilmesidir.

Vergisel Açıdan Kalıcı İşletme (PE) Olarak Değerlendirilme Etkisi

Japonya’daki ofis kurma zorunluluğu, sadece finansal düzenlemeler açısından bir gereklilik olmanın ötesinde, vergisel açıdan kalıcı işletme (Permanent Establishment, PE) olarak değerlendirilme üzerinde de etkilidir. Eğer bir işletme PE olarak kabul edilirse, o işletmenin faaliyetlerinden elde edilen gelir, Japonya’da kurumlar vergisi kapsamında vergilendirilir, bu nedenle yabancı işletmeler Japonya’da iş yapmayı düşünürken vergisel açıdan dikkatli bir değerlendirme yapmaları şarttır.

Japonya’da iç piyasa ofisi kurma zorunluluğu, iş yapmanın bir ön koşulu olmakla birlikte, bu fiziksel varlık, uluslararası vergilendirme bağlamında ‘kalıcı işletme (PE)’ tanımıyla yakından ilişkilidir. Eğer bir işletme PE olarak kabul edilirse, o işletmenin faaliyetlerinden elde edilen gelir Japonya’da vergilendirilir. Bu, yabancı işletmeler için finansal düzenlemelerden elde edilen avantajların yanı sıra yeni vergisel yükümlülükler ve yüklerin ortaya çıkabileceği anlamına gelir. Bu nedenle, bu sistemi kullanırken, hukuki ve vergisel açıdan uzman bir bakış açısıyla değerlendirme yapmak zorunludur ve yalnızca tek bir uzmanlık alanındaki bilgiyle riskler gözden kaçabilir. Düzenlemelerin sağladığı avantajlardan yararlanırken beklenmedik vergisel yüklerden kaçınmak için, başlangıç aşamasında uzmanlardan kapsamlı tavsiyeler almak şarttır.

Özet

“Yabancı Yatırımcılar İçin Japonya’da Özel İşlemler”, Japonya piyasasına yabancı sermaye akışını teşvik ederek ve Japonya’nın uluslararası finans merkezi olma yolunda önemli bir rol oynamaktadır. Ana avantajları şunlardır:

• “Bildirim” yoluyla hızlı piyasa girişi ve işlemlerin basitleştirilmesi, ayrıca başlangıç maliyetlerinde azalma beklenmektedir.
• “Toplama” işlemlerinin izin verilmesi sayesinde, özel tekliflere sınırlı kalmış önceki işlemlere kıyasla, daha geniş bir yabancı yatırımcı tabakasına ulaşmak mümkün hale gelmektedir.
• Yeterli kurumsal yatırımcı katkısının zorunlu olmaması nedeniyle, fonun yatırımcı yapısında esneklik artmaktadır.

Fakat, bu sistemin kullanımında aşağıdaki zorlukların ve dikkat edilmesi gereken noktaların farkında olmak gerekmektedir:

• Mevcut “Yeterli Kurumsal Yatırımcılar İçin Özel İşlemler” ile net bir ayrım yapılması gerekmekte ve bu sistemin kullanımını teşvik etmek için piyasada daha fazla bilinirlik sağlanması gerekmektedir.
• “Ağırlıklı olarak dışarıdan yatırımcı” şartının katı uygulanması var ve yerli yatırımcılardan katkı kabul ederken dengenin korunması önemlidir.
• Yerel ofis kurma zorunluluğu ve sanal ofis düzenlemeleri bulunmakta ve buna bağlı olarak sürekli vergi yükümlülüğü (PE) riskinin göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
• Sürekli iş raporlarının sunulması ve halka açık inceleme gibi yükümlülükler bulunmakta ve yasal ihlallerde idari yaptırım ve cezai riskler bulunmaktadır, bu nedenle sıkı risk yönetimi şarttır.

Bu sistem, özel niteliği nedeniyle karmaşık yorumları ve pratikte karar verilmesini gerektiren birçok durumu içermektedir. Özellikle, yabancı işletmeler için, Japon yasal sistemi, vergi düzenlemeleri ve iş uygulamalarına derin bir anlayış şarttır.

Monolith Hukuk Bürosu, Japon finansal ürünler ticaret yasası ile ilgili hukuki konularda, hem yerel hem de uluslararası birçok müşteriye destek sağlamış geniş bir deneyime sahiptir. Büromuzda, yabancı avukatlık niteliklerine sahip İngilizce konuşan birçok üye bulunmakta ve Japon finansal ürünler ticaret yasasının karmaşık gerekliliklerini uluslararası iş bağlamında doğru bir şekilde açıklamak ve pratik tavsiyelerde bulunmak mümkündür. Şirketinizin Japonya’daki işlerinin sorunsuz ve yasalara uygun bir şekilde ilerlemesini sağlamak için eksiksiz bir destek sunuyoruz.