AB'nin Dijital Piyasa Yasası (DMA) Temelleri ve Japonya'ya Etkileri

「Dijital Pazar Yasası (DMA)」, Avrupa Birliği’nin (AB) dijital pazarının adil olmasını sağlamak amacıyla 2023 yılında yürürlüğe giren bir yasadır. Japon şirketlerinin AB bölgesinde iş yaparken hangi önlemlerin alınması gerektiği, bilinmesi gereken hususlar nelerdir gibi, anlaşılması zor birçok konu bulunmaktadır.

Dijital Piyasa Yasası (DMA) Nedir?

Dijital Piyasa Yasası (DMA: Digital Market Act), 2022 yılının 1 Kasım’ında (2022) ilan edilmiş ve 2023 yılının 2 Mayıs’ında (2023) yürürlüğe girmiş bir AB düzenlemesidir. Büyük şirketlerin piyasa hakimiyetini sınırlamak ve yeni platform sağlayıcılarının piyasaya girişini kolaylaştırmak amacıyla, AB’nin dijital piyasasının rekabet gücünü artırmak için oluşturulmuştur.

DMA, özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde faaliyet gösteren ve hakim konumda olan beş büyük teknoloji şirketi (Google LLC, Apple Inc., Meta Platforms, Inc., Amazon.com, Inc., Microsoft Corporation) üzerinde bir tür antitröst yasası olarak da görülebilir. Bu nedenle, düzenlemenin hedefinde, belirli bir büyüklüğün üzerindeki platform sağlayıcıları olan ‘kapı bekçileri’ bulunmaktadır.

Referans: Avrupa Birliği Resmi Web Sitesi ‘DMA Hakkında’

DMA ve GDPR Arasındaki Farklar

GDPR, Avrupa Birliği’nin (AB) kişisel veri koruması ile ilgili mevzuatıdır. Aşağıdaki tablo, DMA ve GDPR arasındaki farkları karşılaştırmaktadır.

DMA, Big Tech ve gatekeeper’ları regüle eden ve diğer şirketleri koruyan bir düzenlemedir. Öte yandan GDPR, tüm işletmeleri regüle eden ve AB içinde yaşayan tüm bireyleri koruyan bir yasadır.

Diğer yandan GDPR, tüm şirketleri ve IT işletmelerini regüle eden ve AB içinde yaşayan tüm bireyleri koruyan bir yasadır.

Big Tech tarafından sunulan hizmetlerin tüketici koruması ve haksız ticaret gibi konularda düzenlemeler, 2000 yılında yürürlüğe giren ‘Elektronik Ticaret Direktifi’nden bu yana değişikliğe uğramamıştır. Bu nedenle, gatekeeper olmayan şirketlerin karşılaştığı olumsuzluklarla mücadele etmek için DMA’nın önerilmiş olabileceği düşünülebilir.

İlgili makale: GDPR Nedir? Kişisel Bilgi Koruma Yasası ile Karşılaştırma ve Japon Şirketlerin Bilmesi Gereken Noktalar[ja]

DMA’yı Anlamanın Püf Noktaları

Bu bölümde, DMA’yı anlamanın püf noktalarını sizlere sunacağız. Dikkat edilmesi gereken iki ana nokta aşağıda sıralanmıştır.

• Gatekeeper (Kapı Bekçisi) olarak tanımlanan işletmeler
• Gatekeeper’lara uygulanan düzenlemeler

Gatekeeper Olarak Düzenlemeye Tabi İşletmeler

DMA kapsamında gatekeeper olarak düzenlemeye tabi işletmeler aşağıdaki gibidir:

Referans: Dijital Piyasalar Yasası: adil ve açık dijital piyasaların sağlanması｜Avrupa Komisyonu

Avrupa Komisyonu, DMA’nın anayasal hakların kullanılmasının ardından düzenleyici bir sonradan düzenleme olduğunu ve Avrupa rekabet hukukunu (büyük şirketlerin veya devletlerin gibi ekonomik aktörlerin piyasaya karşı baskısını düzenleyen hukuk sistemini) tamamlayıcı nitelikte olduğunu belirtmektedir. Bu nedenle, Avrupa rekabet hukukunun veya Avrupa Birliği üye ülkelerinin ulusal rekabet hukuklarının uygulanmasını sınırlayan bir niteliği bulunmamaktadır.

Gatekeeper’lara Yönelik Düzenlemeler

DMA (Digital Markets Act – Dijital Piyasalar Yasası) kapsamında, gatekeeper’lara yönelik düzenlemeler aşağıdaki iki başlık altında belirlenmiştir:

• Yapılması gerekenler (Do’s)
• Yapılmaması gerekenler (Don’ts)

Öncelikle, gatekeeper’ların yapması gerekenleri içeren aşağıdaki tablo sunulmuştur.

Yapılması gerekenler (Do’s), büyük teknoloji şirketleri ve gatekeeper’ların piyasa hakimiyetini engelleme noktasında önemlidir. Diğer yandan, yapılmaması gerekenler aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.

Bu düzenlemeler de büyük teknoloji şirketleri ve gatekeeper’ların piyasa hakimiyetini engelleme ve kasıtlı bilgi manipülasyonunu yasaklama amacını taşımaktadır.

Referans: Dijital Piyasalar Yasası: Adil ve Açık Dijital Piyasaları Sağlama｜Avrupa Komisyonu

DMA İhlali Durumunda Uygulanacak Cezalar

DMA’yı ihlal eden bir şirket, küresel cirosunun en fazla %10’una kadar ceza ile karşı karşıya kalabilir. Eğer şirket sürekli olarak ihlallerde bulunuyorsa, bu ceza oranı en fazla %20’ye kadar çıkabilir.

DMA’nın Japonya’ya Etkisi

AB bölgesindeki dijital pazarlarda büyük değişiklikler yaşanmakta, ancak Japonya’ya doğrudan etkisi oldukça sınırlı olacaktır. Yine de, büyük teknoloji şirketlerinin hizmet içeriklerinde beklenen önemli değişiklikler, etkilerin büyük olabileceğini gösteriyor.

Ancak, büyük teknoloji şirketlerinin hizmet içeriklerindeki değişiklikler, yeni iş fırsatları yaratma potansiyeline de sahip. DMA’nın yürürlüğe girmesiyle birlikte, üçüncü partiler artık kapı bekçisi olarak adlandırılan servis sağlayıcılarının hizmetleriyle karşılıklı çalışabilir hale geldi.

Örneğin, mevcut durumda A hizmeti yalnızca A hizmetiyle iletişim kurabiliyorken, ileride B hizmetiyle çapraz iletişim mümkün olabilir. İş modelinize bağlı olarak, bu durum büyük satış kanallarının genişlemesi ve yeni fırsatlar yaratabilir.

DMA Haricinde Bilinmesi Gereken 3 Önemli AB Yasa Düzenlemesi

Bu bölümde, DMA’nın yanı sıra AB pazarına giriş yaparken bilinmesi gereken diğer üç AB yasa düzenlemesini tanıtacağız.

Veri Yasası (DA)

Avrupa Veri Yasası (Data Act), Avrupa Komisyonu tarafından 2022 Mart’ında (2022) duyurulan bir yasa tasarısıdır ve 2020’deki Avrupa Veri Stratejisi’nin (AB çapında şirketlerin veri paylaşımını sağlayacak bir sistem kurma stratejisi) önerilen yasal çerçevelerinden biridir. Endüstriyel verilerin %80’inin etkin bir şekilde kullanılmadığı mevcut durumu değiştirmek ve daha fazla verinin toplum genelinde kullanılabilir hale getirilmesi amacıyla oluşturulmuştur.

Verilerin yeniden kullanılabilir bir ortam sağlayarak dijital uçurumu azaltmak ve tüketiciler, işletmeler ve hükümetler arasındaki ilişkileri güçlendirmek bu yasanın ana noktalarındandır. Veri Yasası’nın yürürlüğe girmesiyle birlikte, 2028 yılına kadar AB’nin GSYİH’sinde 270 milyar Euro’luk bir artışın olacağı tahmin edilmektedir.

Referans: Data Act｜Avrupa Komisyonu

Dijital Hizmetler Yasası (DSA)

Dijital Hizmetler Yasası (DSA), “Çevrimdışı ortamda yasadışı olan şeyler çevrimiçi ortamda da yasadışı olmalıdır” düşüncesine dayanarak, çevrimiçi ortamda yasadışı ürün, hizmet ve içeriklerden kullanıcıları korumayı amaçlayan AB düzenlemesidir.

DSA’nın kapsamına girenler arasında büyük çaplı çevrimiçi platformlar, arama motorları ve barındırma hizmetleri sunan şirketler bulunmakta ve bu şirketlerin altı ayda bir AB’deki hizmetlerinden yararlanan aylık aktif kullanıcılar hakkında bilgi yayınlamaları gerekmektedir.

Sistem platformlarına yönelik demokratik yönetim ve denetimin güçlendirilmesi ve manipülasyon veya yanıltıcı bilgiler gibi sistem risklerinin azaltılması DSA’nın amaçları arasındadır.

Referans: The Digital Services Act｜Avrupa Komisyonu

Dijital Yönetişim Yasası (DGA)

Dijital Yönetişim Yasası (DGA), belirli şirketlerin veri tekelini ortadan kaldırmak ve AB üye ülkeler arasında veri paylaşımını teşvik etmek amacıyla oluşturulan bir yasadır. Veri Yasası (DA) gibi, “Avrupa Veri Stratejisi” ile uyumlu olarak yasalaştırılmıştır. Sağlık, ulaşım, çevre verileri gibi verilerin paylaşılması sayesinde, kaliteli sağlık hizmetlerinin sunulması, trafik sıkışıklığının azaltılması, CO2 emisyonlarının düşürülmesi ve sel, orman yangını gibi acil durumlara hızlı yanıt verilmesi mümkün hale gelecektir.

Şirketler için veri edinme, entegrasyon ve işleme maliyetlerinin azalması, piyasaya giriş engellerinin düşürülmesi ve yeni hizmetlerin piyasaya sürülme süresinin kısaltılması söz konusu olacaktır. Bu, AB çapında yenilik ve yeni iş imkanları yaratmayı hedeflemektedir.

Referans: European Data Governance Act｜Avrupa Komisyonu

Özet: AB’ye İş Genişletmesi için AB Düzenlemelerini Anlamak Şarttır

Dijital Piyasalar Yasası (DMA), AB’nin büyük teknoloji şirketleri olan Big Tech 5 ve kapı bekçisi olarak adlandırılan şirketlere platformlarında hizmet tekelini yasaklayan bir yasasıdır. DMA’nın Japonya üzerindeki etkisi büyük olmasa da, global çapta büyük teknoloji şirketlerinde disiplin ve düzenlemelerde bir değişiklik olursa, Japonya’nın da etkilenmemesi mümkün değildir.

Ayrıca, DMA dışında da AB’nin dijital pazarındaki yasal düzenlemeleri çoktur ve AB pazarına giriş yapmayı planlayan şirketler için AB yasal düzenlemelerinin trendlerini takip etmek önemlidir. AB bölgesindeki dijital pazarın yasal düzenlemeleri hakkında, uluslararası hukuk ve dijital pazar konularında uzman avukatlara danışmanızı tavsiye ederiz.

Hizmetlerimiz Hakkında Bilgilendirme

Monolith Hukuk Bürosu, IT ve özellikle internet ile hukukun her iki alanında da zengin deneyime sahip bir hukuk firmasıdır. Son yıllarda, global iş dünyası giderek genişlemekte ve uzmanlar tarafından yapılan hukuki kontrollerin önemi artmaktadır. Büromuz, uluslararası hukuk işlerinde çözüm sunmaktadır.

Monolith Hukuk Bürosu’nun Uzmanlık Alanları: Uluslararası Hukuk ve Yurtdışı İşler[ja]