Yayın Yoluyla Bahşiş Servislerinin Hukuki Sorunları ve Uygulama Koşulları Nelerdir?

Son zamanlarda, 17LIVE, Pococha gibi canlı yayın uygulamalarında bahşiş verme özelliği oldukça popüler hale gelmiştir.

Artık YouTube’da da ‘Süper Sohbet’ olarak tanıtılan bu bahşiş hizmeti, popülerliğini artırmıştır. Ancak, bu tür bir hizmeti başlatırken, ‘Japon Para Transferi Yasası’ ile olan ilişkisi nedeniyle, hukuki olarak dikkat etmeniz gereken noktalar bulunmaktadır.

Bu makalede, bahşiş hizmetini başlatmayı düşünenler için, hangi noktalara dikkat etmeleri gerektiğini, yakın zamanda değiştirilen ‘Japon Para Transferi Yasası’na bakarak açıklıyoruz.

Bahşiş Servisi Nedir?

Canlı yayın uygulamaları gibi platformlarda, izleyicilerin yayıncılara para veya onun yerine geçen bir şey göndermesine olanak sağlayan bir servistir.

Örnek olarak;

• YouTube’un “Super Chat” özelliği
• Canlı yayın uygulaması SHOWROOM’un “Show Gold” özelliği
• TikTok Live’ın “TikTok LIVE Gifting” özelliği
• Twitter’ın “Tips” özelliği

gibi servisler verilebilir. Bahşişler sadece videolar için değil, metinler, fotoğraflar ve illüstrasyonlar için de verilebilir.

Bahşişler, yayıncının motivasyonunu artırabilir ve izleyicilerin yayıncıyı doğrudan desteklemesine olanak sağlar.

Bahşiş Servislerinde Fon Transferi İşlemleri İçin Kayıt Gerekli

Bahşiş servisleri, içeriğine bağlı olarak Japon Fon Ödeme Yasası’na (Bundan sonra ‘Fon Ödeme Yasası’ olarak anılacaktır) tabi olan ‘fon transfer işlemleri’ kapsamına girebilir ve bu durumda, fon transfer işlemleri için önceden kayıt olmanız gerekmektedir.

Kayıt olmak için, aşağıda belirtildiği gibi katı kayıt gereksinimlerini karşılamak zorundasınız.

Kayıtsız bir şekilde fon transfer işlemleri gerçekleştirirseniz, Japon Bankacılık Yasası’nın 4. maddesinin 1. fıkrasına aykırı olarak lisanssız bir işletme olarak cezalandırılabilirsiniz.

Fon Ödeme Yasası, ‘fon transfer işlemleri’ hakkında aşağıdaki gibi hüküm getirmiştir:

Bu yasaya göre ‘fon transfer işlemleri’, bankalar dışındaki kişilerin döviz işlemlerini iş olarak yürüttüğü anlamına gelir.

Fon Ödeme Yasası Madde 2, Fıkra 2

Bu yasaya göre ‘fon transfer işlemcisi’, 37. maddeye göre kayıt yaptıran kişidir.

Fon Ödeme Yasası Madde 2, Fıkra 3

Başbakanın kaydını alan kişi, Bankacılık Yasası’nın 4. maddesinin 1. fıkrası ve 47. maddesinin 1. fıkrasının hükümlerine rağmen, fon transfer işlemlerini yürütebilir.

Fon Ödeme Yasası Madde 37

Yani, fon transfer işlemleri, bankalar dışındaki kayıtlı işletmelerin gerçekleştirdiği döviz işlemleridir. ‘LINE Pay’, ‘PayPay’ gibi kişiler arası para transfer hizmetleri bu kapsama girer.

Burada bahsedilen döviz işlemleri hakkında, yargı kararları ‘fonların nakit taşıma olmadan belirli bir mekanizma kullanılarak transfer edilmesi’ şeklinde bir tanım getirmiştir (Yüksek Mahkeme Kararı, 12 Mart 2001).

Bankalar gibi, fon transfer işlemcileri de döviz işlemlerini iş olarak yürütebilir. Ancak, bankalardan farklı olarak, mevduat kabul edemezler, bu nedenle gerektiği kadar hesap (banka hesabı) açabilir ve hesaplar arası transferler gerçekleştirebilirler.

Ve, ilk bakışta ‘kişiden kişiye transfer’ noktasında aynı görünen hizmetler bile, LINE Pay gibi ‘fon transfer işlemleri’, PayPay gibi ‘ön ödemeli ödeme araçları yayın işlemleri’ ve paymo gibi ‘tahsilat acenteliği’… ve uygulanan mekanizmalar çeşitlidir.

Diğer yandan, kendi puanlarının transferi / değişimi ve Fon Ödeme Yasası’nın fon transfer işlemleri hakkında, aşağıdaki makalede ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

İlgili Makale: Kendi Puanlarının Transferi / Değişimi ve Fon Ödeme Yasası’nın Fon Transfer İşlemleri[ja]

Fon transfer işlemleri için kayıt gereksinimleri hakkında daha sonra ayrıntılı olarak açıklama yapacağım, ancak gereksinimleri karşılayamazsanız, fon transfer işlemlerine tabi olmayacak şekilde düzenlemeler yapmanız gerekecektir.

Para Transferi İşlemleri Kaydı Olmadan Bahşiş Servisi Nasıl Yürütülür?

Para transferi işlemleri kaydı olmadan bahşiş servisi yürütmek için, ön ödemeli ödeme aracı yayın işlemlerinin bildirimi düşünülebilir.

Ön Ödemeli Ödeme Aracı Yayın İşlemleri

Ön ödemeli ödeme aracı, önceden para ödenerek, alışveriş gibi ödeme işlemlerinde kullanılabilen bir araçtır. Bu, hediye çekleri, hediye kartları, Suica gibi ön ödemeli kartları içerir.

Ön ödemeli ödeme araçlarına gelince,

• Yalnızca yayıncıdan mal veya hizmet satın almak için kullanılabilen “kendi kendine” tip (yalnızca yayıncının mağazasında kullanılabilen hediye çekleri vb.)
• Yayıncı dışındaki mağazalar veya hizmet sağlayıcılarında da ödeme yapmak için kullanılabilen “üçüncü taraf” tip

bulunmaktadır.

Örneğin, bu ön ödemeli ödeme aracı yayıncısı (kendi kendine tip) olarak bildirimde bulunarak bahşiş servisi yürütenlerden biri, canlı yayın uygulaması “SHOWROOM”‘dur.

SHOWROOM’da, izleyiciler önceden ShowGold satın alır ve yayıncılara ShowGold ile bahşiş verirler.

Ancak, bu ShowGold doğrudan yayıncılara ödenmez, SHOWROOM’un işletmecisi izleyici sayısına vb. dayanarak kendi dağıtımını hesaplar ve öder.

İlk bakışta normal bir bahşiş servisi gibi görünse de, izleyicinin gönderdiği ShowGold’un doğrudan yayıncıya ulaşmaması, geleneksel uygulamadan farklıdır.

Ön Ödemeli Ödeme Aracı Yayıncısına Yükümlülükler

Para Transferi Yasası (Japon Para Transferi Yasası), kullanıcı koruması, işlem güvenliği vb. göz önünde bulundurarak, ön ödemeli ödeme aracı yayınlayan işletmelere aşağıdaki gibi yükümlülükler getirir.

• Kendi kendine tip ön ödemeli ödeme aracı yayıncısına (kullanılmayan bakiye, referans tarihinde referans miktarı aştığında): Bildirim yükümlülüğü
• Üçüncü taraf tip ön ödemeli ödeme aracı yayıncısına: Kayıt yükümlülüğü (kayıt yalnızca tüzel kişilere sınırlıdır)
• Bilgi sağlama yükümlülüğü (yayıncının adı, kullanılabilir miktar, kullanım süresi vb. bilgilerin görüntülenmesi yükümlülüğü vb.)
• Her referans tarihinde, sonraki günlerden iki ay içinde rapor sunma (finansal belgeler de dahil)
• Varlık koruma yükümlülüğü (yayın teminatının depozitosu vb.)
• Servis sonlandırıldığında kullanılmayan bakiye ödeme yükümlülüğü

Yukarıdaki “kendi kendine” tip ön ödemeli ödeme aracı yayıncısı olarak iş yapma durumunda bildirim yükümlülüğüne gelince, kullanılmayan bakiye, referans tarihinde (her yıl 31 Mart ve 30 Eylül), referans miktarı (10 milyon yen) aştığında, bu referans tarihinden itibaren iki ay içinde bildirimde bulunmanız gerekmektedir.

Ayrıca, varlık koruma yükümlülüğüne gelince, bu, yayın teminatının (ilgili referans tarihinde kullanılmayan bakiyenin yarısından fazla miktar) depozitosu vb. ile varlık koruması yapılması gerektiği anlamına gelir.

Not: Kart puanları vb. de, yayın biçimine bağlı olarak ön ödemeli ödeme aracı sayılır.

“Özel Yayın Puanlarının Para Transferi Yasası’nın (Japon Para Transferi Yasası) Ön Ödemeli Ödeme Aracına Uygun Olduğu Durumlar” hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki makaleye bakınız.

İlgili Makale: Özel Yayın Puanlarının Para Transferi Yasası’nın (Japon Para Transferi Yasası) Ön Ödemeli Ödeme Aracına Uygun Olduğu Durumlar[ja]

Gerçekte kişiler arası para transferi yapan tahsilat hizmetleri, yasal düzenleme ile fon transferi işlemlerine dahil edilmiştir

Tahsilat hizmetleri, bir ürün veya hizmetin bedelini öderken, hizmet sağlayıcının alıcıdan satıcı adına ödeme alıp bunu ürün satıcısına aktardığı hizmetlerdir.

Bir örnek vermek gerekirse, “paymo” adlı hesap ödeme uygulaması (2019 yılında hizmet sonlandırıldı) bulunmaktadır. Bu uygulama, fon transferi düzenlemelerine tabi olmamak için, hizmet kullanım koşullarında paymo hizmetinin “tahsilat hizmeti” olduğunu belirtmiştir.

Ancak, “tahsilat hizmeti” olarak adlandırılsa bile, gerçekte kişiler arası para transferi yapan bir hizmet olması ve kullanıcı koruması açısından, fon transferi işlemlerine kayıt olması gerektiği, uzun zamandır bir sorun olmuştur.

Bu durumu dikkate alarak, Reiwa 3 yılında (2021) yapılan yasal düzenleme ile, “tahsilat hizmeti” olarak adlandırılan hizmetler arasında, belirli şartları karşılayan işlemler “döviz işlemleri” olarak kabul edilmiş ve düzenlemeye tabi tutulmuştur (Japon Fon Ödeme Yasası’nın 2. maddesi). Bu şartlar, Fon Transferi Yönetmeliği (1. madde) ile açıklanmıştır.

Para alacaklısı olan kişi (bu maddede “alıcı” olarak anılacaktır) tarafından verilen bir görev, alıcıdan para alacağının devralınması veya bunun gibi yöntemlerle, borçlunun veya borçlunun görevlendirmesi (birden fazla aşamada görevlendirme dahil) veya bunun gibi yöntemlerle ödeme yapan kişiden ödeme alınması ve başka bir kişiye ödeme yaptırılması ve bu paranın alıcıya aktarılması (bu paranın alıcıya teslim edilerek aktarılması hariç) eylemleri, alıcının birey olması (iş olarak veya iş için alıcı olması durumları hariç) ve diğer Kabine Yönetmeliği ile belirlenen şartları karşılaması durumunda, döviz işlemlerine dahil edilir.

Japon Fon Ödeme Yasası’nın 2. maddesi

Dolayısıyla, bu düzenleme ile,

1. Para ödeme hakkına sahip olan kişi (alacaklı) veya ödeme yükümlülüğü olan kişi (borçlu) tarafından para transferi talep edilmesi
2. Alacaklının bir işletme değil, birey olması
3. Kabine Yönetmeliği ile belirlenen diğer şartları karşılaması

gibi üç şartı karşılayan işlemler “döviz işlemleri” olarak kabul edilmiştir. Hesap ödeme uygulamaları, yukarıdaki şartları karşıladığı için, düzenlemenin sonucunda, fon transferi işlemlerine kayıt olması gerektiği belirtilmiştir.

Hesap ödeme uygulamaları, para transferi özelliğine odaklanan hizmetler olup fon transferi işlemleri ile aynı şekilde görülebilir. Ayrıca, hizmeti sağlayan işletme iflas ettiğinde bile yöneticinin belirli bir miktarı koruma zorunluluğu olmaması ve alacaklı-borçlu her iki tarafın da zarar görebileceği riski nedeniyle, kullanıcı korumasının sağlanması gerekliliği yüksektir. Bu nedenler, bu düzenlemenin sebepleri olarak belirtilmiştir.

Fon Transfer İşlemleri İçin Gerekli Kayıt Şartları ve Kayıt Sonrası Yükümlülükler

Fon transfer işlemleri için kayıt olmak isteyenlerin, genellikle aşağıdaki şartları yerine getirmesi gerekmektedir:

1. Anonim şirket olmak veya yurt içinde iş yeri bulunan yabancı bir fon transfer işletmesi olmak
2. Fon transfer işlemlerini düzgün ve güvenilir bir şekilde gerçekleştirebilmek için gerekli mali temele sahip olmak
3. Fon transfer işlemlerini düzgün ve güvenilir bir şekilde gerçekleştirebilecek bir yapıya sahip olmak
4. Diğer fon transfer işletmeleri ile aynı veya benzer ticaret unvanı veya adı kullanmamak

Ayrıca, kayıttan sonra da birçok yükümlülük bulunmaktadır. Örneğin, aşağıdakileri sayabiliriz:

1. Yerine getirme garantisi sağlama
2. Kullanıcıların korunmasını sağlamak için önlemler almak
3. Adli olmayan uyuşmazlık çözüm sistemine (Finansal ADR sistemi) uyum sağlama
4. Rapor oluşturma ve sunma

Her birini aşağıda açıklıyoruz.

Not: Reiwa 3 yılında (2021) yapılan yasal düzenleme ile, fon transfer miktarına bağlı olarak, “Birinci Tür (sınırsız miktar)”, “İkinci Tür (1 milyon yen’e eşdeğer miktar)” ve “Üçüncü Tür (50 bin yen’e eşdeğer miktar)” olmak üzere yeni türler ayrılmış ve bu türlerin her birine göre düzenlemeler değişmiştir.

Kayıt sırasında, sunmayı planladığınız hizmetin işlem miktarına dayanarak, bu üç türden hangisinde fon transfer işlemleri yapacağınıza karar vermeniz gerekmektedir.

Referans: Fon Ödeme Yasası Nedir (Japonya Fon Ödeme Derneği)[ja]

Fon Transfer İşletmelerinin Ana Kayıt Gereksinimleri

Fon Ödeme Hukuku’nun (Japon Fon Ödeme Hukuku) 40. maddesinin 1. fıkrasına göre, fon transfer işletmelerinin ana kayıt gereksinimleri aşağıdaki gibidir.

1. “Anonim Şirket” veya “Japonya’da işyeri bulunan yabancı fon transfer işletmecisi” olmak

Anonim bir şirket olmanız veya yabancı bir yasa uyarınca fon transfer işletmesi olarak kayıtlı olup döviz işlemleri yapan ve Japonya’da bir şubesi olan bir işletme olmanız gerekmektedir.

2. “Fon transfer işlemlerini düzgün ve güvenilir bir şekilde gerçekleştirmek için gerekli olduğu düşünülen mali temeli” sahip olmak

• Yükümlülük garantisi yatırma gibi yükümlülükleri yerine getirebilir mi?
• Kullanıcılara para transferini sorunsuz bir şekilde gerçekleştirebilecek bir yapıya sahip mi?
• Tüm durumları göz önünde bulunduran bir gelir-gider tahmini ve bu durumda bile belirli bir gelir beklentisi olan bir plan oluşturulmuş mu?

İşletmeler, bu tür bir bakış açısından mali temellerini incelemektedir.

“Yükümlülük garantisi” terimi, işletmenin %100’ün üzerinde koruma sağlaması gereken, transfer sırasındaki fonları ifade eder. Ayrıca, fon transfer işletmecilerinden talep edilen mali temel için belirli bir kriter belirlenmemiştir.

3. “Fon transfer işlemlerini düzgün ve güvenilir bir şekilde gerçekleştirmek için gerekli olan sistemin kurulması” ve “Bölüm 3 Fon Transferi” hükümlerine uyulması için gerekli olan sistemin kurulmuş olması

Fon Ödeme Hukuku’nda belirlenen varlık koruma yükümlülüğü gibi, para transfer işlemlerini gerçekleştirmek için yeterli işletme yönetimi ve işletme kontrolünün sağlanması gerekmektedir.

4. Diğer fon transfer işletmeleri ile aynı veya benzer ticaret adı veya ismi kullanmamak

Diğer fon transfer işletmeleri ile ticaret adı veya isim aynı veya benzerse, kullanıcıların korunması eksik olabilir.

Bunun yanı sıra,

• Son 5 yıl içinde, fon transfer işletmesi kaydı, fon ödeme işletmesi lisansının iptal edilmediği veya Fon Ödeme Hukuku, Bankacılık Hukuku vb. ile eşdeğer yabancı yasaların hükümleri uyarınca benzer bir kayıt, lisansın iptal edilmediği
• Son 5 yıl içinde, Fon Ödeme Hukuku, Bankacılık Hukuku vb., Yatırım Hukuku veya bunlara eşdeğer yabancı yasaları ihlal ederek, para cezası veya bunlara eşdeğer yabancı bir ceza ile cezalandırılmadığı
• Diğer işletmelerin kamu yararına aykırı olmadığı
• Yönetim kurulu üyeleri arasında uygun olmayan kişilerin bulunmadığı

gibi durumlar da vardır.

Fon Transfer İşlemleri İçin Kayıt Aldıktan Sonraki Yükümlülükler

Kayıt alındıktan sonra, genellikle aşağıdaki dört düzenleme uygulanır:

1. Teminatın Korunması
2. Kullanıcı Koruma Önlemleri
3. Finansal ADR Sistemine Uyum
4. Rapor Hazırlama ve Sunma

1. Teminatın Korunması

Fon transfer işlemleri yapan kuruluşlar, transfer sırasında bekleyen fonların %100’ünden fazlasını teminat olarak korumak zorundadır.

“Gerekli Teminat Miktarı”, “Her iş günü için fon transfer türlerine göre belirlenen borç miktarı + iade işlemleri ile ilgili masraflar” şeklinde hesaplanır.

Her iş günü için fon transfer türlerine göre gerekli teminat miktarını belirlemek gerekmektedir.

2. Kullanıcı Koruma Önlemleri

Fon transfer işlemleri yapan kuruluşlar, kullanıcıların korunması için önlemler almak zorundadır. Özellikle, aşağıdaki gibi:

(1) Kullanıcıların bankaların döviz işlemlerini yanlış anlamalarını önlemek için önlemler

(2) Döviz işlemleri ile ilgili komisyonlar ve diğer sözleşme içerikleri hakkında bilgi sağlama

(3) Kullanıcı fonlarının korunması ve yetkisiz işlemler durumunda nasıl bir işlem yapılacağı hakkında bilgi sağlama

(4) İç düzenlemeler belirlemek ve çalışanlara eğitimler vermek

3. Finansal ADR Sistemine Uyum

Fon transfer işlemleri yapan kuruluşlar, dış mahkeme uyuşmazlık çözüm sistemi (Finansal ADR sistemi) ile uyumlu olmalıdır.

Finansal ADR sistemi, dış mahkeme uyuşmazlık çözüm sistemi olarak da bilinir ve adil bir üçüncü tarafın arabuluculuğu ile mahkeme kararı olmadan anlaşmazlıkların çözülmesini hedefler. Fon transfer işlemleri bu sistemin uygulama alanına girer ve ilgili şikayet işleme ve anlaşmazlık çözüm önlemlerini almak zorundadır.

4. Rapor Hazırlama ve Sunma

Fon transfer işlemleri yapan kuruluşlar, işlemleri ile ilgili defter ve belgeleri hazırlamalı ve saklamalıdır.

Ek olarak, işletme durumu raporu, fon transfer işlemleri ile ilgili gelir-gider durumunu belirten belge, bilanço, gelir tablosu gibi belgeleri iş yılının son gününden itibaren 3 ay içinde Japon Finansal Hizmetler Ajansı’na sunmaları gerekmektedir.

Özet: Bahşiş Sistemi Kurarken Bir Avukata Danışın

Bahşiş hizmetinin fon transfer işine dahil olduğu durumlarda, fon transfer işi için kayıt olmanız gerekmektedir. Kayıt olmak için sıkı kayıt koşullarını karşılamak gerektiğinden, kayıt olmanın zor göründüğü durumlarda, hizmetin fon transfer işine dahil olmayacak şekilde dikkatlice düşünmelisiniz.

Ancak, Fon Ödeme Yasası (Japon Fon Ödeme Yasası) gibi yasalar karmaşıktır ve bahşiş hizmeti yeni bir hizmet olduğu için, hangi hizmetin fon transfer işinin düzenlemelerine tabi olduğu konusunda tartışmalar hala devam etmektedir.

Hizmeti başlattıktan sonra “Aslında fon transfer işi için kayıt olmam gerekiyormuş” anlaşıldığında, hizmetin durdurulması gerekebilir.

Endişeleniyorsanız, hizmet başlatmadan önce IT ve fon ödeme hukuku konusunda bilgili bir avukata danışın.

Büromuz Tarafından Alınan Önlemler Hakkında Bilgi

Monolith Hukuk Bürosu, özellikle IT ve internet alanında yüksek uzmanlığa sahip bir hukuk firmasıdır. Medya işletirken, bazı alanlarda hukuki kontrol gereklidir. Büromuz, IT ve internetle ilgili işler, müzik, film gibi eğlence alanlarında, fikri mülkiyetle ilgili strateji belirlemeden sözleşme ilişkilerine, davalara kadar her türlü işlemi gerçekleştirmektedir. Medya işletmeleri gibi konularla ilgili sorunlar hakkında da, şirket içi yönergelerin oluşturulmasından birleşme ve satın almalar (M&A) sırasında gerçekleştirilen due diligence (DD) işlemlerine kadar, çeşitli işlemlerde deneyim ve bilgiye sahibiz. Ayrıntılar aşağıdaki makalede belirtilmiştir.

https://monolith.law/practices/corporate[ja]