Bir Avukatın Açıklamasıyla Acente Sözleşmesinin Doğru Yazılışı ve Türleri Hakkında

İş dünyasında, kendi ürünlerinizi veya hizmetlerinizi bir acente aracılığıyla satmak oldukça yaygın bir durumdur. Bir acenteyi kullanmak, sadece satış personeli gibi işgücü maliyetlerini azaltmanıza olanak sağlamaz, aynı zamanda büyük ölçekli bir satış ağı oluşturmanızı da hızlandırır ve bu da çekici bir nokta olarak kabul edilir.

Dolayısıyla, acente ile yapılacak acente sözleşmesinin nasıl hazırlanacağı ve dikkat edilmesi gereken noktalar hakkında bilgi veriyoruz.

Bir Acente Sözleşmesi Nedir

Acente Sözleşmesinin İşleyişi

Acente sözleşmesinin temel işleyişi, ürün veya hizmetlerin satışını bir satış acentesine devretmek ve satış acentesinin bu ürün veya hizmetlerin reklam ve tanıtım faaliyetlerini müşterilere karşı gerçekleştirmesidir.

Acente Sözleşmesinin Türleri

Acente sözleşmesi ile satışlar hukuki olarak iki türe ayrılabilir: aracılık tipi ve satış tipi.

Aracılık tipi, satış acentesinin sadece sözleşme imzalama yetkisine sahip olduğu ve ürün veya hizmet sağlama sözleşmesinin etkilerinin doğrudan müşteri ile görevlendirici arasında gerçekleştiği bir türdür. Aracılık tipi satış acentesi durumunda, satış acentesinin geliri görevlendiriciden alınan satış komisyonudur.

Öte yandan, görevlendirici ve satış acentesi, görevlendiricinin ürün veya hizmetleri ile ilgili olarak bir satın alma şeklinde satış sözleşmesi imzalar ve satış acentesi bu satın alınan ürün veya hizmetleri doğrudan müşterilere satış yapar. Bu, satış tipidir. Satış tipi durumunda, ürün veya hizmetin bedeli satış acentesinin geliri olur.

Aracılık tipi ve satış tipi arasında hangi türün seçileceği, satış acentesinin ne tür bir gelir elde etmek istediği gibi muhasebe kararlarına da bağlıdır, bu yüzden kendi şirketinizde bu konuyu dikkatlice değerlendirmeniz önemlidir.

Acente Sözleşmesinin Kontrol Noktaları

Acente sözleşmesi, bir görevlendirici ile satış acentesi arasında yapılan bir anlaşmadır. Bu yazıda, acente sözleşmesinin tipik maddelerini tanıtacak ve her bir madde için kontrol noktalarını açıklayacağız. Not: Madde örneklerinde ‘A’ görevlendiriciyi, ‘B’ ise satış acentesini ifade eder.

Aracılık Tipi Satış Yöntemi Hakkında Madde

Satış yöntemi aracılık tipi olduğunda, aşağıdaki hükümlere uyulmalıdır.
(1)A, B’ye, ekte belirtilen satış koşullarında ürünleri satma yetkisini verir. Ancak, bu, tahsilat yetkisi verildiği anlamına gelmez.
(2)B, bu ürünün satışıyla ilgili olarak, potansiyel kullanıcıları tanıtmalıdır.
(3)B, A’nın desteğiyle, bu ürünün sürekli olarak kullanılmasını sağlamak ve aynı zamanda bu ürünün kullanıcılarının kullanımdan memnuniyet elde etmelerini sağlamak için çaba göstermelidir.
(4)B, A’nın önceden belirttiği durumlarda, A’nın belirttiği sözleşmeyi kullanarak bu ürünün satışını gerçekleştirmelidir. Önceden belirtilmiş bir durum yoksa, B’nin tahsilat yetkisi olmadığını sözleşme tarafına açıkça belirtmelidir.
(5)B, sözleşmede, B’nin A’nın temsilcisi olarak bu ürünün satışına ilişkin sözleşmeye dahil olduğunu belirtmelidir.
(6)Her sözleşme için, vekaletname veya diğer temsil yetkilerini gösteren belgeler verilmemelidir.
(7)Sözleşme imzalama ile ilgili tüm masraflar ve diğer tüm maliyetler B’ye aittir.
(8)Sözleşme imzalandıktan sonra, A’nın, sözleşme tarafından para tahsil edilemez duruma gelmesi durumunda, B, bu durumdan hiçbir şekilde sorumlu olmayacaktır.
(9)A, B’ye, ürünlerin son kullanıcılarına satış aracılığı yapma yetkisi verir ve ekte belirtilen özel hükümler olmadıkça, ikinci temsilci atama veya bunun dışındaki tüm izinler verilmez.
(10)Önceki maddeye rağmen, ekte özel hükümler varsa, B, A’ya önceden yazılı bildirimle ikinci temsilci atayabilir (satış yöntemi aracılık tipi olduğunda, ikinci temsilci tarafından gerçekleştirilen ürün satışı “ikinci aracılık” olarak adlandırılır.) ve bu yazılı bildirimin A’ya ulaştığı anda, A’nın bu konuda izin verdiği kabul edilir. Ancak, bu ikinci temsilcinin yeniden satışı ile ilgili açık temsil, ticari yasadışı eylemler veya bunlara benzer eylemler nedeniyle A’nın bu ikinci temsilciye karşı tazminat talep hakkı olması durumunda, B, bu borcu bu ikinci temsilci ile birlikte garanti eder.

Madde örneği, yukarıda belirtilen temsilcilik sözleşmesi türlerinden aracılık tipini varsayar. Aracılık tipinde, satış temsilcisi sadece müşteri ve veren arasında etkinin atfedildiği sözleşmenin imzalanmasını temsil eder. Bu nedenle, satış temsilcisinin temsil yetkisinin kapsamını açıkça belirlemek gereklidir.

Madde örneği (1)’deki ancak bölümünde, tahsilat yetkisinin temsilciye verilmediği belirtilmiştir. Tahsilat yetkisinin temsilciye verilip verilmeyeceği her iki durumda da mümkündür, ancak tahsilat yetkisinin önemi göz önüne alındığında, bunun temsilciye verilmemesi daha güvenli olacaktır.

Madde örneği (10), ikinci temsilcinin atanmasını düzenlemektedir. İkinci temsilci veya daha fazla temsilci kabul edildiğinde, müşteri ile sorun yaşandığında sorumluluğun yerinin belirsizleşme eğilimi vardır. Ancak, büyük satış temsilcilerine toplu olarak emanet edildiğinde, ikinci temsilcinin atanması varsayılmaktadır. Bu nedenle, ikinci temsilcinin atanmasına izin verilip verilmeyeceği, bireysel işlemlere göre karar verilmesi gerekmektedir.

Satış Yöntemine İlişkin Satın Alma Tipi Hükümler

Satış yöntemi satın alma tipi olduğunda, aşağıdaki hükümlere uyulmalıdır.
(1)A, B’den, işlem gören ürünleri ekte belirtilen satış yöntemi ve satış koşullarıyla satın almayı teklif ettiğinde, bunu kabul etmelidir.
(2)A, B’den, işlem gören ürünleri, ekte belirtilen satış yöntemi ve satış koşulları dışında satın almayı teklif ettiğinde, hızlı bir şekilde kabul veya reddetmelidir.
(3)B, bu ürünün kullanıcılarına satışla ilgili olarak, A tarafından belirlenen format ve yöntemlere uygun olarak, tüm eylemleri kendi sorumluluğunda gerçekleştirmelidir.
(4)B, A’nın izni olmadan, kullanıcılara kullanım izni onayını A’nın belirlediği format ve yöntem dışında onaylamamalıdır. Değişiklik durumunda, yazılı olarak A’dan onay alınmalıdır.
(5)Satış, sözleşme imzalama, ücret alışverişi ile ilgili tüm masraflar B’ye aittir.
(6)Kullanım ücretinin tahsilatı konusunda, B kendi sorumluluğunda tahsil etmelidir. A, ücret alışverişi ile ilgili zararlar vb. konusunda hiçbir sorumluluk taşımamalıdır.
(7)B, aksi belirtilmedikçe, A’nın hizmet sağlama muhatabını sözleşme partneri olarak kabul ederek, işlem gören ürünlerin satışını gerçekleştirmelidir. B tarafından, A’nın hizmet sağlama muhatabı dışındaki kişilere yönelik işlem gören ürünlerin satışı (bundan sonra “ikincil yeniden satış” olarak adlandırılır.) B’nin A’ya karşı borç ihlali olarak kabul edilir ve A’nın feshi veya diğer eylemleri sonucunda, B’ye zarar doğmaz.
(8)Yukarıdaki maddeye rağmen, ekte özel bir hüküm varsa, B, A’nın hizmet sağlama muhatabı dışındaki kişilere (bundan sonra “yeniden satış noktası” olarak adlandırılır.) işlem gören ürünlerin satışını gerçekleştirebilir. Ancak, yeniden satış noktasına yönelik iş, teknik ve diğer bir yaşla ilgili destek konularında tüm sorumluluk B’ye aittir ve A tüm sorumluluklardan muaf tutulur.

Bu hüküm örneği, bayilik sözleşmesi türlerinden satın alma tipini varsayar. Satın alma tipi durumunda, müşteriyle sözleşme imzalayan ve ayrıca sözleşme üzerindeki sorumluluğu taşıyan satış bayisi olduğu için, komisyoncu olan satış bayisinin kısıtlamaları aracılık tipine kıyasla genellikle o kadar büyük değildir.

Dolayısıyla, doğal olarak ödeme alım yetkisi satış bayisine aittir. Madde örneği (6), bu noktayı dikkatli bir şekilde düzenler.

Biraz özgün olan, madde örneği (1)’de belirtildiği gibi, önceden belirlenmiş satış koşullarına uyduğu sürece, komisyoncu, satış bayisine ürün veya hizmeti mutlaka satmak zorundadır.

Yine de, bayilik sözleşmesinde, satış bayisi, komisyoncudan ürün veya hizmeti mutlaka satın alabileceğini varsayarak satış teşvik faaliyetlerini gerçekleştirir ve müşteriden teklif almasına rağmen, ürün veya hizmeti sağlayamaması, bayi için kabul edilemez bir durumdur. Dolayısıyla, madde örneği (1), bayi için önemli bir hüküm olarak kabul edilebilir.

Ara Vermeli Satış Komisyonu Hakkında Madde

1. Satış yöntemi ara verme şeklinde olup, bu satışla ilgili sözleşme kurulduğunda, A tarafı, B tarafına ekte belirtilen komisyonu öder.
2. Bu maddenin komisyon ödemesinin ardından, bu satışla ilgili sözleşmenin geçersiz olduğu anlaşılır ve iptal edilir veya feshedilir, ya da A tarafı, sözleşmenin kusurlarıyla ilgili olarak sözleşme partnerine tazminat veya diğer ödemeler yaparsa, B tarafı, A tarafına komisyonu geri öder.

Satış tipi acenta sözleşmesi durumunda, basitçe ürünün alım fiyatı ve müşteriye satış fiyatı arasındaki fark, satış acentasının geliri olur. Buna karşılık, ara verme tipi acenta sözleşmesi durumunda, aracılık komisyonu satış acentasının geliri olur, bu yüzden komisyon miktarını acenta sözleşmesinde belirlemek gereklidir.

Ara verme tipi acenta sözleşmesi durumunda, genellikle müşteri ve mütevekkil arasında ürün veya hizmet sağlama konusunda bir sözleşme kurulduğunda, acenta komisyon alır. Komisyon miktarı, “her sözleşme için ○ lira” şeklinde sabit bir miktar olarak belirlenebileceği gibi, “satış fiyatının ○%” şeklinde satışa bağlı olarak da belirlenebilir.

Satış komisyonu hakkında maddenin en önemli noktası, komisyonun oluştuğu koşullardır. Müşteri ve mütevekkil arasında bir sözleşme kurulduğu anda bile, ele alınan ürün veya hizmete bağlı olarak somut ifade değişir. Örneğin, bir uygulama hakkında satış acentası durumunda, mütevekkilin sunduğu uygulamaya müşterinin kaydolduğu anda ifade edilir. Daha sonra herhangi bir belirsizlik oluşmaması için, ele alınan ürün veya hizmete göre komisyonun oluştuğu koşulları belirlemek önemlidir.

Ayrıca, madde örneğinin 2. fıkrası gibi, bir kez müşteri ve mütevekkil arasında bir sözleşme kurulduğunda bile, komisyon ödemesinin konusu olmayan durumları belirlemek de etkilidir. Daha sonra sözleşmenin geçersiz veya iptal edilmesi durumunda bile komisyon ödeme yükümlülüğü olduğunu belirtmek, satış acentasının sözde sahte kullanıcıları kullanarak sözleşme başvurusu yapmasını ve hemen iptal etmesini sağlayarak sözleşme sayısını şişirme riski vardır.

Ürün Teslimine İlişkin Madde

İşlem gören ürün somut bir mal olduğunda, aşağıdaki hükümlere uyulacaktır.
(1) A, sözleşme partnerine ürünü doğrudan teslim edecektir.
(2) A, önceki maddenin hükümlerine rağmen, önceden B’ye ürünü teslim edebilir ve B’ye, sözleşme partnerine doğrudan ürünü teslim etme yetkisi verebilir. Ancak, B ürünü doğrudan teslim ettiğinde, hemen ürün adı, miktar, birim fiyat, tutar, gönderim tarihini A’ya bildirmelidir.
(3) Önceki maddenin masrafları A’nın sorumluluğundadır.

Ürünün bir satış acentesine satış yapma yetkisi verildiği durumlarda, müşteriye teslim yöntemini belirlemek gereklidir. Stokun kimin tarafından tutulacağına bağlıdır, ancak genellikle yetki veren kişi stok tutar ve müşteriye doğrudan ürün teslim eder. Madde örneği (1), bu tür durumları göz önünde bulundurur.

Ancak, ürün stokunu yetki veren kişi tutarken, gerçek ürün teslimatını satış acentesine talep etmek de mümkündür. Müşteri ile iletişim kurulan kişi satış acentesidir, bu yüzden satış acentesinin müşteriye doğrudan ürün teslim etmesi işlemlerin daha sorunsuz ilerlemesini sağlayabilir. Madde örneği (2), bu tür durumların olabileceğini göz önünde bulundurur.

Madde örneği (1) ve (2) sadece birini öngören işlemler söz konusu olduğunda, sadece bir madde belirlemek yeterlidir. Ancak, satış acentesi veya müşteriye göre madde örneği (1) ve (2) her iki durumun da öngörüldüğü durumlarda, yukarıdaki madde örneği gibi belirlemek iyi olacaktır.

Marka Kullanımına İlişkin Madde

1. B Tarafı, A Tarafının kullanım yetkisine sahip olduğu bir markayı kullanmak istediğinde, önceden A Tarafına başvurmalı ve A Tarafının onayını almalıdır. Ayrıca, onaylanan markanın kullanım koşulları, A Tarafının belirlemelerine uygun olmalıdır.
2. Yukarıdaki maddeye rağmen, A Tarafı, ürünlerin aracılığı veya yeniden satışı için gerekli olan sınırlar dahilinde, sözleşmenin süresi boyunca, markanın kullanımına izin verildiği kabul edilir.

Marka, işletmelerin kendi ürünlerini veya hizmetlerini başkalarınınkilerden ayırt etmek için kullandığı işaret (tanımlama işareti) anlamına gelir. Bunları Japon Patent Ofisi’ne (Japanese Patent Office) başvurarak marka tescili alırsanız, marka hakkını elde edersiniz ve tescil eden kişi markayı tek başına kullanabilir. Marka hakları da dahil olmak üzere fikri mülkiyet hakları hakkında aşağıdaki makalede detaylı bir şekilde açıklanmıştır.

https://monolith.law/corporate/intellectual-property-infringement-risk[ja]

Satış acentesi, müvekkilin ürünlerini veya hizmetlerini tanıtmak için markayı kullanmayı planladığında, markanın kullanımı için hak sahibinin onayını alması gerekmektedir. Bu nedenle, madde örneğinin 1. maddesinde, hak sahibi olan müvekkilin onayını almak gerektiği belirtilmiştir. Marka hakkı ihlali hakkındaki cezalar aşağıdaki makalede detaylı bir şekilde açıklanmıştır.

https://monolith.law/corporate/penalty-for-trademark-infringement[ja]

Ayrıca, madde örneğinin 2. maddesi, acenteye satış yapma görevi verildiğinde, markanın acenteye kullanımının doğal olarak beklenmesi nedeniyle, marka hakkı sahibi olan müvekkilin özellikle yasakladığı durumlar dışında, markanın kullanımına izin verildiği kabul edilir.

Özet

IT şirketlerine özgü bir durum olmamakla birlikte, kendi geliştirdiğiniz araçları veya uygulamaları satarken, satış acentelerine başvurmanız yaygın bir durumdur. Acente sözleşmeleri hukuken birkaç türde olabilir ve hangisini seçeceğiniz, satışları nerede yapmak istediğinize bağlı bir muhasebe perspektifi ve ne ölçüde bir acente sözleşme sorumluluğunu kabul edebileceğinize bağlı bir iş kararı gerektirir. Bu tür kararları hukuken gerçekleştirebilmek için sözleşmeyi düzenlemek önemlidir, bu yüzden acente sözleşmesi oluştururken bir avukat veya uzmana danışmanızı öneririz.

Sözleşme Hazırlama ve İnceleme Hizmetlerimiz

Monolith Hukuk Bürosu olarak, IT, İnternet ve İş Dünyası konularında uzman bir hukuk firması olarak, bayilik sözleşmeleri de dahil olmak üzere çeşitli sözleşmelerin hazırlanması ve incelenmesi gibi hizmetleri, danışmanlık yaptığımız şirketler ve müşteri şirketlerimize sunmaktayız.

İlgilenenler, lütfen aşağıdaki detayları inceleyiniz.

https://monolith.law/contractcreation[ja]