İftira ve Hakaret Suçlularına Yönelik Tazminat Talebinin Piyasa Değeri ve Hesaplama Yöntemi Nedir?

İnternet üzerindeki iftira ve hakaret olaylarında, bir kişi yasa dışı bir gönderi yaptığında, mağdur kişi suçludan tazminat talep edebilir. Bu tür durumlarda, hangi “zararlar” için tazminat talep edilebilir?

Sonuçtan başlayacak olursak, temelde aşağıdaki miktarların toplamıdır.

1. Manevi tazminat (ruhsal zarar için tazminat)
2. Araştırma masrafları (suçlunun belirlenmesi için avukat ücretleri)
3. Avukat ücretleri (manevi tazminatın yaklaşık %10’u)

Bu maddeler hakkında, talep edilebilirliği ve diğer detayları açıklamaya devam edeceğiz.

Suçlunun Belirlenmesinden Hasar Tazminat Talebine Kadar Süreç

Öncelikle, yasadışı bir gönderi nedeniyle itibar zararı gören mağdur, suçlunun (zarar veren kişi) kim olduğunu belirlemek zorundadır. Aksi takdirde hasar tazminat talebinde bulunamaz.

Örneğin, 5chan (eski 2chan) gibi anonim mesaj panoları durumunda, anonim mesaj panosunda iftira ve hakaret içeren bir gönderi yapan suçlunun kim olduğunu, sadece mesaj panosuna bakarak anlamak mümkün değildir. Anonim olarak işletilen bloglar da aynı durumdadır.

Suçluya karşı hasar tazminat talebinde bulunmanın ön koşulu olarak, suçlunun belirlenmesi gerekmektedir. Suçlunun belirlenme süreci genel olarak, sözde İçerik Hizmet Sağlayıcısına (örneğin 5chan yöneticisi) IP adresi açıklama talebi ve bu sonuçla belirlenen suçlunun kullandığı hizmet sağlayıcıya (örneğin mobil hattın durumunda docomo veya sabit hattın durumunda Nifty) adres ve isim açıklama talebi olarak ikiye ayrılır. Bu süreç hakkında aşağıdaki makalelerde detaylı bir şekilde açıklama yapılmıştır.

https://monolith.law/reputation/provider-liability-limitation-law[ja]

https://monolith.law/reputation/disclosure-of-the-senders-information[ja]

Yine de, bu durum kimin suçlu olduğunu bilmediğimiz anonim mesaj panoları veya anonim bloglar için geçerlidir. Suçlunun kendi gerçek adını kullanarak işlettiği bir web sitesi gibi durumlarda, belirleme gerekli değildir.

Failin Zarar Talep Yöntemi

Fail belirlendikten sonra, bu kişiye karşı tazminat talebinde bulunabilirsiniz.

Bu tazminat talebi, örneğin borç verilen paranın geri ödemesini talep etmek gibi, dava dışı müzakerelerle de talep edilebilir ve dava dışı müzakerelerde anlaşma sağlanamazsa, dava yoluyla talep edilebilir.

Dava durumunda, mahkeme, “İftira ve hakaret içerikli bir gönderi nedeniyle itibarınızın zedelenmesi gibi zararlar karşısında ne kadar tazminat talep edilebileceği” konusunda belirli bir kurala sahiptir. Bu tür kurallara dayalı bir kararın verilme olasılığı yüksektir.

Dava dışı müzakereler durumunda da, mağdur (ve avukatı) ve fail (ve avukatı), “Eğer anlaşma sağlanamazsa ve dava açılırsa, mahkeme ne kadar tazminat talep edilebileceğini” göz önünde bulundurarak müzakereleri yürütür. Örneğin, birkaç yüz bin Yen tazminatın kabul edilebileceği bir durumda, dava dışı müzakerelerde 10 milyon Yen talep edilirse, fail (ve avukatı), “Bu miktarla müzakereye devam etmemeliyiz” şeklinde bir karara varabilir.

Sonuç olarak, dava dışı müzakereler durumunda bile, “Dava açıldığında hangi kurallara göre ve ne kadar tazminat talebinin kabul edilme olasılığı yüksek” olduğu önemli bir sorundur.

Mahkemelerin Kabul Ettiği “Zarar” ve Detayları

Girişte belirttiğimiz gibi, mahkemelerin kabul ettiği “zarar”, aşağıdaki 3 tür tutarın toplamıdır.

1. Manevi tazminat (ruhsal zarar için tazminat)
2. Araştırma masrafları (suçlunun belirlenmesi için avukat ücreti)
3. Avukat ücreti (manevi tazminat ve araştırma masraflarının toplamının yaklaşık %10’u)

Biraz karmaşık olabilir, ancak 2. maddede belirtilen “araştırma masrafları”, daha önce belirttiğimiz suçlunun belirlenmesi sırasında zaten ödenmiş olan avukat ücretidir. “Avukata başvurarak suçlunun belirlenmesi ile ilgili bir araştırma yaptırdım, bu araştırmanın masrafları” anlamına gelir.

Buna karşılık, 3. maddede belirtilen “avukat ücreti”, “suçluya karşı tazminat talebinde bulunmak için avukata başvuruda bulundum, bu başvurunun masrafları” anlamına gelir. Ancak daha sonra belirtildiği gibi, bu tutar, gerçekte tazminat talebi için ödenen avukat ücreti tutarı değil, manevi tazminatın yaklaşık %10’u olacaktır. Bu konudaki nedenler daha sonra açıklanacaktır.

Zarar 1: Ruhani Zararlara Karşı Tazminat

Tazminat, adından da anlaşılacağı gibi, iftira ve gizlilik ihlali gibi durumları içeren hakaretler nedeniyle mağdurun ruhani zarar görmesi durumunda bu zarara karşılık gelen bir ödemedir. İnternet üzerinde “İftira durumunda tazminatın piyasa değeri birkaç yüz bin yen ile birkaç milyon yen arasında” gibi ifadeler bulunabilir, ancak genel olarak, mahkemelerin kabul ettiği tazminat miktarı, mağdur tarafından “yeterli” olarak hissedilen bir miktar olmayabilir.

https://monolith.law/reputation/compensation-for-defamation-damages[ja]

Vaka 1: Başkasının kimliğine bürünerek üçüncü bir kişiye hakaret etme durumu

Osaka Bölge Mahkemesi, 30 Ağustos 2017 tarihinde, bir internet forumunda, başkasının fotoğrafını ve hesap adını kullanarak başkasının kimliğine bürünen ve üçüncü bir kişiye “Hepimiz deliyiz, dost olalım”, “Hayal dünyasında yaşayan bir teyze tam gaz” ve “Karakterinin çirkinliğini herkes biliyor olmalı” gibi hakaret ve aşağılama içeren yorumları tekrarlayan sanığa karşı, “Bu yorumlar, davacının temelsiz bir şekilde başkalarını hakaret ve aşağılama yapan bir kişi olduğu yanılgısını yaratır ve davacının toplum içindeki değerini düşürür ve onun onur hakkını ihlal eder.” diyerek 600.000 yen tazminatı kabul etti.

Not: “Kimlik hırsızlığı”nın hangi anlamda “illegal” olduğu konusunda ayrıntılı bir açıklama aşağıdaki makalede bulunabilir.

https://monolith.law/reputation/spoofing-dentityright[ja]

Vaka 2: Davacının kadın tuvaletinde gizli çekim yaptığı iddiasını tekrarlayan bir durum

2channel’da, davacının kadın tuvaletinde gizli çekim yaptığı iddiasını tekrarlayan bir duruma karşı, davacı “Bu yazılar nedeniyle yaşadığım ruhani acıyı telafi etmek için 4 milyon yenin altında bir miktar kabul edilemez” diyerek 4 milyon yen tazminat talep etti.

Tokyo Bölge Mahkemesi, 31 Ocak 2012 tarihinde, iftirayı kabul etti ve tazminat olarak 1 milyon yen tazminatı kabul etti.

Bu, yalan bir gerçeğin yazılması sonucu mağdurun toplum içindeki değerinin düşürüldüğü bir durumdur ve iftiranın tipik bir örneği olarak kabul edilebilir.

https://monolith.law/reputation/defamation[ja]

Vaka 3: Bilim yazarına hakaretleri tekrarlayan bir durum

Mori Tomo Okulu ve Kake Okulu hakkındaki hükümet ve Başbakan Abe’nin şüpheleri hakkında, Twitter’da, “‘Şüpheli tarafın masumiyetini kanıtlaması gerektiği’ argümanını kabul etmemeliyiz, ancak hükümet ve idari organlara hesap verebilirlik (halka açıklama sorumluluğu) doğal olarak talep edilmelidir” diyen bir kadın bilim yazarına, masumiyetini kanıtlaması için, “Gençken fahişelik yapıp derece aldı”, “Hala araştırma fonlarını çalıyor”, “Çocuklarına fahişelik tekniklerini öğretip uygulamaya zorluyor”, “Kocasının tecavüzünü bildirmemek için kızını da dahil ederek fahişelik işini sürdürüyor” gibi yorumları 50’den fazla kez tekrarlayan bir eyleme karşı, Saitama Bölge Mahkemesi, 17 Temmuz 2019 tarihinde, iftirayı kabul etti.

Bu duruşmada, sanık duruşma tarihinde mahkemeye çıkmadı ve savunma belgesi veya diğer hazırlık belgelerini sunmadı, bu nedenle dava nedeni olan gerçekleri tartışmayı reddetti ve tüm gerçekleri kabul ederek itiraf etti (“taklit itiraf” denir) ve mahkeme, talep edilen tam tazminat olan 2 milyon yen tazminatı kabul etti.

Ayrıca, “Sanığın eylemleri nedeniyle kaybedilen davacının toplum içindeki değer ve güven, sadece para cezası alındığı için geri kazanılan bir şey değildir. Dolayısıyla, davacının onurunu geri kazanmak için, yayınlanan içeriğin gerçeğe aykırı olduğunun özür dileme mektubu ile açıklanması gerekmektedir” diyerek, özür dileme mektubunun teslim edilmesini de emretti.

Zarar 2: Suçlunun Belirlenmesi İçin Harcanan Avukat Ücreti ve Araştırma Masrafları

Daha önce belirttiğimiz suçlunun belirlenmesi süreci, geçici tedbirler veya dava kullanımı gibi oldukça karmaşık ve uzmanlık gerektiren bir süreçtir. Genel olarak, dava veya geçici tedbirler, bir avukata başvurmadan da kendi başınıza gerçekleştirilebilir. Bu, sözde “kişisel dava” olarak adlandırılır.

Ancak, bu “imkansız olmadığı” anlamına gelir ve gerçekte, içeriğin hassas ve zor olması nedeniyle kendi başınıza yapmak gerçekçi değildir. Deneyimli bir avukata başvurmanız ve işlemi onun yapmasını sağlamanız daha iyidir.

İftira suçlusunu belirlemek için araştırma masrafları oldukça yüksek olabilir. Mağdurun araştırma masraflarını suçludan talep etmesi ve ona yüklemesi doğaldır.

Suçlunun belirlenmesi ile ilgili avukat ücretlerinin talebi, avukatın uygun bir ücretle, uygun bir işlem gerçekleştirdiği ve işlem içeriğini doğru bir şekilde kaydederek talep ettiği durumda, kabul edilir. Bu, mevcut yargı uygulamasıdır.

Örneğin, daha önce belirttiğimiz dava örneği, araştırma masrafları hakkında aşağıdaki gibi bir karar vermiştir.

Vaka 1: Başkasının kimliğine bürünerek, üçüncü bir kişiye iftira ve hakaretlerde bulunan bir vaka

Gönderen bilgilerinin alınması için gereken araştırma masrafları olarak 586.000 yen kabul edildi. Suçlunun belirlenmesi için gerçekten ödenen tüm avukat ücretleri araştırma masrafları olarak kabul edilmiştir.

Vaka 2: Davacının kadın tuvaletinde gizli çekim yaptığı iddiasıyla sürekli gönderi yapan bir vaka

Davacı, gönderinin kaynağını belirlemek için bir avukata başvurdu ve “2channel” adlı siteye erişim kayıtlarının açıklanması gibi geçici tedbirler ve araştırmalar yapmak zorunda kaldı. Bu araştırma masrafları için 630.000 yen gerekti ve bu miktarı araştırma masrafı olarak talep etti. Mahkeme, “Bu dava, ‘2channel’ adlı sitedeki yasadışı gönderiler hakkında suçlunun belirlenmesi için, yukarıda belirtildiği gibi, davacının bir avukat aracılığıyla sonunda davalıya ulaştığı süreci göz önünde bulundurarak, davalının belirlenmesi için gereken 630.000 yenlik araştırma masrafının da davalının haksız eyleminin bir zararı olarak davalının yükümlülüğünde olduğuna” karar vererek, 630.000 yenlik araştırma masrafı talebini kabul etti.

Vaka 3: Bilim yazarına sürekli iftira ve hakaretlerde bulunan bir vaka

Yukarıda belirtildiği gibi, bu durumda sahte bir itirafın kabul edildiği bir durumdur, ancak talep edilen 438.000 yenlik araştırma masrafı kabul edilmiştir.

Zarar 3: Avukat Ücretleri İçin Tazminat

Daha önce belirtildiği gibi, bu “avukat ücretleri”, suçlunun belirlenmesi için gereken masraflar (araştırma masrafları) değil, belirlenen suçluya karşı tazminat talebini avukata yaptırmak için gereken masraflardır.

Ancak, oldukça karmaşık bir durum olmasına rağmen, mahkeme, “mağdurun gerçekte mağdur tarafının vekil avukatı ile ne tür bir sözleşme yaptığı ve bu avukata ne kadar ücret ödediği” konusunu temel alarak, bu avukat ücretlerini hesaplamaz. Mahkeme, gerçek ödeme miktarı ile temelde ilgisi olmaksızın, “talep edilen tazminat miktarının %10’u”nu “avukat ücretleri” olarak kabul eden bir kuralı kullanır.

Avukat Ücretleri Hakkında Bilgi: Zarar Tazminatı Talepleri Durumunda

Öncelikle, bir avukata zarar tazminatı talebinde bulunma durumunda, gerçekte ne kadar avukat ücreti gerekeceğini açıklıyoruz.

Avukat ücretlerine ilişkin olarak, aslen Japon Avukatlar Birliği’nin (JFBA) belirlediği “Avukat Ücret Standartları” adlı bir standart vardı ve avukatlar ücretlerini serbestçe belirleyemezdi.

Bu avukat ücretleri, Heisei 16 yılında (2004 yılında) serbestleştirildi ve her avukatın ücretlerini serbestçe belirlemesi mümkün hale geldi, bu da her ofisin kendi ücret standartlarını belirlemesi gerektiği anlamına geliyor.

Ancak, çoğu avukat ve hukuk firması, avukatlık derneğinin eski ücret standartlarını serbestleştirdikten sonra da kullanmaya devam ediyor. Pratik bir bakış açısıyla, eski avukat ücret standartları, yıllar boyunca bir standart olarak kullanıldığı için, sonuç olarak “uygun” hale gelen durumların çoğunda referans alınması gereken bir standarttır.

https://monolith.law/corporate/basis-for-calculating-lawyer-fees[ja]

Ve bu eski avukat ücret standartlarına göre, zarar tazminatı taleplerinde “ekonomik fayda” 3 milyon yenin altında olan kısımlar için, başlangıç ücreti %8, başarı ücreti %16 olarak belirlenmiştir. Bu “ekonomik fayda”, para talepleri durumunda, başlangıç ücreti için talep miktarı, başarı ücreti için kabul edilen talep miktarıdır. Örneğin, 3 milyon yen zarar tazminatı talep edildiğinde ve mahkemede 2 milyon yen kabul edildiğinde, başlangıç ücreti 3 milyon yenin %8’i olan 240 bin yen, başarı ücreti 2 milyon yenin %16’sı olan 320 bin yen, toplamda 560 bin yen olacaktır.

Yukarıda belirtildiği gibi, bu standart zaten serbestleştirilmiştir, bu yüzden gerçek kabul durumunda, durumun niteliği ve zorluğuna göre miktar ve hesaplama formülünü ayarlarız, ancak bu sayı hala bir “standart” olarak işlev görüyor.

Mahkemenin Onayladığı Avukat Ücreti Nedir?

Mağdur, bu miktarı avukata öder, bu yüzden normalde düşünüldüğünde, “avukat ücreti” dediğimiz şey, yani 560.000 yen’dir.

Ancak mahkeme, bu tür bir düşünce tarzını kullanmaz. “Uygun nedensellik” terimini kullanır ve “mahkemenin uygun nedensellik olduğunu onayladığı avukat ücreti” olarak, kabul edilen zararın %10’unu “avukat ücreti” olarak kabul eder. Yani, örneğin, 3.000.000 yen tazminat talep edilir ve mahkemede 2.000.000 yen kabul edilirse, mahkemenin onayladığı avukat ücreti, 2.000.000 yen’in %10’u olan 200.000 yen’dir.

Bu, ayrıntılı olarak anlatılırsa, “haksız eylem” durumundaki tartışmadır. Haksız eylem, sözleşmeye dayanmayan ve mağdurun, failin “yasadışı” eylemi sonucu zarar gördüğü durumdur ve tipik bir örnek trafik kazasıdır.

Trafik kazası durumunda, fail ve mağdur arasında bir sözleşme ilişkisi yoktur, sadece failin “yasadışı” bir şekilde mağdurun bedenine zarar vermesi nedeniyle tazminat talebi sorunu ortaya çıkar. İftira durumunda da aynıdır, fail ve mağdur arasında bir sözleşme ilişkisi yoktur, sadece failin, mağdurun itibar haklarını “yasadışı” bir şekilde ihlal etmesi nedeniyle tazminat talebi sorunu ortaya çıkar.

Buna karşılık, örneğin, para ödünç verildi ama geri gelmedi durumunda, davacı ve davalı arasında bir borç ilişkisi vardır ve bu sözleşmeye dayalı borç ve faiz talep edilir. Bu bir “haksız eylem” olmadığı için, yukarıda belirtilen kural uygulanmaz.

Haksız eylem durumunda, her zaman olmasa da, çoğu durumda kabul edilen maliyetin %10’u olarak belirlenmiştir. Bu, yukarıdaki örneği göz önünde bulundurduğumuzda, çok düşük olduğunu söylemek zorundayız.

İtibar Zedelenmesi ve Avukat Ücretleri Hakkında Yargı Kararları

Haftalık Gendai dergisinin düzenlemeye ilişkin şüpheli haberler yayınladığı bir dönemde, Japonya Sumo Derneği ve eski yönetim kurulu başkanı Kita no Miya, derginin yayıncısı Kodansha ve yazarlarına itibarlarının zedelendiği gerekçesiyle tazminat talebinde bulunmuşlardır. Tokyo Bölge Mahkemesi, 5 Mart 2009 tarihinde (Heisei 21), Kodansha ve yazarlarına her birine 7.7 milyon yen (7 milyon yen manevi tazminat, 700 bin yen avukat ücreti) tazminat ödemelerini ve makaleyi geri çekme ilanı yayınlamalarını emretmiştir.

Tokyo Bölge Mahkemesi, “Bu makalede belirtilen somut olaylar hakkında, temelini oluşturan ifadeler hakkında neredeyse hiçbir araştırma yapılmadan, ayrıca, davalı Kita no Miya ile röportaj yapmanın kolay olmasına rağmen, bu fırsatı kullanmadan bu makaleyi oluşturmuşlardır” şeklinde bir karara varmıştır. Bu olayda, yukarıda belirtildiği gibi yüksek bir tazminat olan 7 milyon yen kabul edilmiştir, bu da “%10” olsa bile yaklaşık 700 bin yen olacaktır.

Ancak, yukarıdaki yargı kararından farklı olarak, tazminat miktarı düşük olduğunda, örneğin tazminatın sadece 300 bin yen kabul edildiğinde, bu “%10” ile 30 bin yen olacaktır. Bu miktarın çok düşük olduğunu söyleyebiliriz.

Yukarıda belirtilen düzenleme şüphesi haber olayı haftalık bir dergi tarafından yapılan bir iftira olsa da, internet üzerindeki durumlar da aynıdır. Örneğin, yukarıdaki her bir yargı kararı, avukat ücretleri hakkında aşağıdaki gibi bir karara varmıştır.

Örnek 1: Başkasının yerine geçerek, üçüncü bir kişiye hakaret ve iftira atma durumu

Başkasının yerine geçerek hakaret ve iftira atma durumu söz konusu olduğunda, 60.000 Yen tazminat karşılığında, 12.000 Yen avukatlık ücreti kabul edildi. Bu durumda, avukatlık ücreti tazminatın %20’siydi. Her zaman genel bir kural olmasa da, tazminat düşük olduğunda, avukatlık ücretinin %20’si olarak hesaplandığı durumlar da olabiliyor.

Örnek 2: Davacının kadın tuvaletinde gizli çekim yaptığı iddiasını sürekli paylaşan durum

Bu durum, kadın tuvaletinde gizli çekim yaptığına dair yanıltıcı bir gerçekle suçlandığı bir olaydır. 1 milyon yen tazminat karşısında, avukat ücreti olarak 100 bin yen kabul edildi. Yani, avukat ücreti tazminatın %10’uydu.

Örnek 3: Bilim Yazarına Karşı Sürekli Hakaret ve İftira Atılması Durumu

Twitter üzerinde bir araştırmacıya karşı sürekli hakaret ve iftira atılması durumu söz konusu olmuştur. Bu durumda, 2 milyon yen (yaklaşık 120.000 TL) tazminat karşılığında, avukat ücreti olarak 200.000 yen (yaklaşık 12.000 TL) kabul edilmiştir. Yani, avukat ücreti tazminatın %10’u idi.

Özet

Failden talep edilebilecek tazminat miktarının artmakta olduğu söylense de, hala yetersiz olduğunu söyleyebiliriz. İtibar zedelenmesi kabul edilip tazminat talebi kabul edilse bile, mağdurun elinde kalan para miktarı çok yüksek olmayabilir ve bu, “içsel acının telafisi” olarak yetersiz kalabilir.

Ancak, failin belirlenmesi ve tazminat talebinin başarılı olması durumunda, mağdur tarafından mali yükün ortaya çıkması genellikle söz konusu değildir. Failin belirlenmesine kadar olan avukatlık ücretlerinin piyasa değeri ve bu durumu göz önünde bulundurarak sonuçta mağdurun elinde ne kadar para kalacağı konusunda aşağıdaki makalede detaylı bir açıklama bulabilirsiniz.

https://monolith.law/reputation/reputation-lawyers-fee[ja]

Ayrıca, failden tazminat talebinde bulunmanın belirli bir “zaman aşımı” süresi vardır. Bu konuda aşağıdaki makalede detaylı bir açıklama bulabilirsiniz.

https://monolith.law/reputation/prescription-of-defamation[ja]

İftira atan failin sorumluluğunu sorgulamak, boyun eğmek istememek, failin pişman olmasını istemek gibi durumlarda, deneyimli bir avukata danışmanızı öneririz. Mahkeme süreci ve prosedürleri hakkında detaylı bilgi alabilirsiniz.