Систем хөгжүүлэлтэд гүйцэтгэлийн гэрээний ажлын дуусгавар болох нь

Систем хөгжүүлэлт нь ердийн нь урт хугацаанд үргэлжилдэг бөгөөд, түүнчлэн олон удаа үзүүлэлт өөрчлөгдөх, нэмэлт функцийг нэвтрүүлэх шаардлага гарах зэрэг нь ажил гүйцэтгэгч байгууллагад харагдах гарцгүй хүндрэлтэй нөхцөлд орох тохиолдол байдаг. Ийм байгууллагуудад “Юу хийснээр бид өөрсдийн ажлыг гүйцэтгэсэн гэж үзэх вэ?” гэсэн асуудал нь заримдаа шийдвэрлэхэд хэцүү болдог.

Мөн систем хөгжүүлэлт нь ихэвчлэн гүйцэтгэлийн гэрээгээр хийгддэг бөгөөд, гүйцэтгэлийн гэрээ нь “ажлын бүрэн бүтэн байдал” хүртэл хийх гэрээ юм.

Энэхүү нийтлэлд бид систем хөгжүүлэлтийг хууль ёсны хувьд “Ямар үед, ямар ажлыг хэрхэн гүйцэтгэснээр бүрэн бүтэн болсон гэж үзэх вэ?” гэдэг асуудлыг тайлбарлана.

Систем хөгжүүлэлтийн дуусгавар болох нь

Техникийн хүний хувьд систем хөгжүүлэлтийн дуусгавар болох нь

Систем хөгжүүлэлтийн ажлын талбарт “Систем хөгжүүлэлт хэзээ дуусах вэ?” гэж асуухад, ерөнхийдөө “Тестийн үе шатыг дуусгаж, бүтээгдэхүүнийг хүлээлгэн өгөх үед” гэсэн хариулт буцаж ирнэ гэж бодож байна уу. Тийм ээ, ерөнхийдөө систем хөгжүүлэлтийн урсгал нь шаардлагатай функцийн агуулгыг тодорхойлох шаардлага тогтоохоос эхлэн, төрөл бүрийн зураг төсөл боловсруулах, програм хангамжийг хэрэгжүүлэхэд хүрч, эцэст нь зөв ажиллагааг баталгаажуулах тестийн үе шатыг дуусгаж, хэрэглэгчийн талын шалгалтаар дуусгавар болдог нь үндсэн зарчим юм.

Иймд, конкрет ажилд оролцож буй техникийн хүний үзэгдлээс харахад, “Систем хөгжүүлэлтийн дуусгавар = шалгалтын амжилт” гэсэн ойлголт нь ерөнхийдөө зөв байх болно.

Хууль зүйн үзэгдлээс харахад систем хөгжүүлэлтийн дуусгавар болох нь

Харин хууль зүйн үзэгдлээс харахад, систем хөгжүүлэлтийн дуусгавар хэзээ болох вэ гэж асуухад, энд нь мэдээж хэрэг, вендор нь гэрээн дээр хүлээсэн хууль ёсны үүрэг хэзээ, ямар нэгэн цаг хугацаанд хэрхэн биелүүлэгдсэн гэж үзэж болох вэ гэдэг нь хэлэлцүүлгийн төвд байна. Ер нь систем хөгжүүлэлтийн гэрээ нь үндсэндээ, гүйцэтгэлийн гэрээ болон зөвлөхийн гэрээ гэсэн хоёр ангилалд хуваагддаг.

https://monolith.law/corporate/contract-and-timeandmaterialcontract[ja]

Эдгээр хоёр гэрээний төрлийн ялгааг тайлбарлах нь дээрхи нийтлэлд үлдээе, гэхдээ систем хөгжүүлэлтийн дуусгавар, өөрөөр хэлбэл вендорын хүлээсэн өр төлбөрийн гүйцэтгэлийн хувьд, тухайн шийдвэрлэх үндсэн зарчмыг дараах байдлаар тодорхойлж өгдөг.

Гүйцэтгэлийн гэрээ: Иргэний хууль 632-р зүйл
632-р зүйл
Гүйцэтгэлийн гэрээ нь, талуудын нэг нь ажлыг гүйцэтгэхийг амлаж, нөгөө тал нь тухайн ажлын үр дүнд хариуцлага хүлээж төлбөр төлөхийг амласнаар хүчин төгөлдөр болно.
Зөвлөхийн гэрээ: Иргэний хууль 643-р зүйл
648-р зүйл
1. Хүлээн авагч нь, тусгай гэрээ байхгүй бол, үүрэг гүйцэтгэгчид төлбөр хүсэх эрхгүй.
2. Хүлээн авагч нь, төлбөр авах ёстой тохиолдолд, үүрэг гүйцэтгэсний дараа төлбөр хүсэх эрхтэй. Гэхдээ, хугацаагаар төлбөр тогтоосон тохиолдолд, 624-р зүйлийн 2-р хэсгийн заалтыг хэрэглэнэ.
3. Үүрэг гүйцэтгэгчийн буруутай бус шалтгаанаар үүрэг гүйцэтгэл дунд замналд дууссан тохиолдолд, хүлээн авагч нь, аль хэдийн гүйцэтгэсэн хэсгийн харьцаагаар төлбөр хүсэх эрхтэй.

Систем хөгжүүлэлтийн дуусгавар нь гүйцэтгэлийн гэрээнд асуудал болдог

Гэсэн хэдий ч, систем хөгжүүлэлтийн хүрээнд бусад асуудалтай адил “Ажлын дуусгавар хэзээ болох вэ” гэдэг нь ерөнхийдөө гүйцэтгэлийн гэрээнд хамааралтай. Зөвлөхийн гэрээний тохиолдолд, тодорхой үр дүн эсвэл үр шимийг авчрах нь өр төлбөрийн гүйцэтгэл биш, харин мэргэжлийн хүн болгонд зориулсан, зарим шийдвэрлэх эрхтэйгээр (үр дүнгүй ч байсан) зохих ёстой зүйлсийг хийх гэсэн утгаараа илүү хүчтэй гэрээний төрөл юм. Зөвлөхийн гэрээ нь хуульд зааснаар, төлөвлөсөн үр дүнд хүрээгүй байсан ч, ажлын боловсруулалт зөв явагдсан бол төлбөр хүсэх боломжтой (648-р зүйлийн 2-р хэсэг), үүрэг гүйцэтгэгчийн буруутай бус шалтгаанаар гүйцэтгэл дунд замналд дууссан бол, тухайн харьцаагаар төлбөр хүсэх боломжтой болно (648-р зүйлийн 3-р хэсэг). Гүйцэтгэлийн гэрээ нь “үр дүн” дээр төвлөрсөн бол зөвлөхийн гэрээ нь “процесс” дээр төвлөрсөн гэж хэлж болно.

Иймд, зөвлөхийн гэрээнд харин, үүрэг гүйцэтгэх процесст “анхаарал хандуулах үүрэг” нь хууль ёсны асуудал болох магадлал өндөр байдаг. Өөрөөр хэлбэл, өндөр итгэл хүлээн авсан гэж үзэхэд, үүрэг гүйцэтгэх гэрээний дагуу анхаарал хандуулах үүрэг зөрчигдсөн үед хэрхэн давж заалдах вэ гэдэг асуудал болно.

Харин гүйцэтгэлийн гэрээнд чухал нь “ажлын гүйцэтгэл” юм. Гүйцэтгэх ёстой зүйл гүйцэтгэгдээгүй бол, вендорын хүлээсэн өр төлбөрийн гүйцэтгэл боломжгүй бөгөөд төлбөр хүсэх ч боломжгүй болно. Гэхдээ гүйцэтгэгдсэн бол, түүний дунд шатны явцыг асуудал болгох хэрэггүй. Иймд, “Систем хөгжүүлэлтийн төслийн дуусгавар хэзээ болох вэ” гэдэг асуудал нь ерөнхийдөө, гүйцэтгэлийн гэрээнд “ажлын гүйцэтгэл” гэсэн үгийн хууль ёсны тайлбарын асуудал болохыг хэлж болно.

Систем хөгжүүлэлт дэх ажлын гүйцэтгэл гэж хэзээ вэ?

Тэгвэл, энэхүү “ажлын гүйцэтгэл” гэж хэлэх нөхцөл байдлын цаг хугацааг тодорхойлж, хэзээ гэж үзэх ёстой вэ? Энэ асуудлыг шийдвэрлэхэд туслахаар өмнөх шүүхийн шийдвэрүүдийг харж үзье.

Ажлын гүйцэтгэлийг тойрсон шүүхийн шийдвэрүүд

Доорх шүүхийн шийдвэрүүдэд дурдагдсанаар, вендор нь хүргэсэн системд дараа нь боловсруулалтын хурд, харилцаа холбооны зардал гэх мэт асуудлууд илэрсэн тохиолдолд тулгарсан байна. Ийм асуудлууд илэрсэн ч, хөгжүүлэлтийн явц нь бүрэн дууссан байгаа тул “ажлын гүйцэтгэл” гэж үзэж болох эсэх нь маргааны цэг болжээ. Эцсийн дүнд, ажлын гүйцэтгэл өөрөө хүлээн зөвшөөрөгдсөн байна.

Японы Иргэний хуулийн 632-р ба 633-р зүйлүүд нь гүйцэтгэгчийн захиалагчид төлөх төлбөрийн хугацааг тодорхойлж, гүйцэтгэгч ажлыг гүйцэтгэж, ажлын зориулалтын объектыг захиалагчид хүргэсэн үед гэж заасан бол, өөр талаас, тус хуулийн 634-р зүйлд ажлын зориулалтын объектод дутагдал байгаа үед гүйцэтгэгч нь захиалагчид баталгаа хариуцлага хүлээх (1-р хэсэг) ба гүйцэтгэгч ажлын зориулалтын объектын дутагдалд түүний баталгаа хариуцлагыг гүйцэтгэх хүртэл захиалагч төлбөрийн төлөх эсрэг тэнцүү хэрэгжүүлэх эрхтэй байна гэж заасан байна (2-р хэсэг). Эдгээр Иргэний хуулийн заалтуудаас харахад, хууль нь ажлын үр дүн нь дутуу байгаа тохиолдлуудыг ажлын зориулалтын объектод дутагдал байгаа болон ажил гүйцэтгэгдээгүй гэсэн хоёр хувилбараар ялгаж, ажлын зориулалтын объектод дутагдал байсан ч, тэр нь нууцлаг байсан эсвэл ил байсан эсэхээс үл хамааран, түүний улмаас ажил гүйцэтгэгдээгүй гэж үзэхгүй байх зорилгоор тусгагдсан байна.
Иймд, гүйцэтгэгч ажлыг гүйцэтгэсэн эсэхийг шийдвэрлэхдээ, ажил эхний гэрээнд төлөвлөгдсөн сүүлийн шат хүртэл дууссан эсэхийг үндэслэн шийдвэрлэх ёстой бөгөөд захиалагч нь гүйцэтгэгч ажлын сүүлийн шатыг дуусгаж, объектыг хүргэсэн үед, зүгээр л ажлын зориулалтын объектод дутагдал байгаа гэсэн шалтгаанаар гүйцэтгэлийн төлбөрийг төлөхөөс татгалзах боломжгүй гэж үзэх нь зүйтэй гэж ойлгогдоно.

Дээрх шүүхийн шийдвэрт “ажлын гүйцэтгэл” нь систем хөгжүүлэлт дэх сүүлийн шат хүртэл дууссан бол шаардлагыг хангасан гэж үзэгдсэн байна. Вендорын бүтээсэн системд дутагдал (эрх зүйн хувьд “дутагдал” гэж ихэвчлэн хэлэгддэг) байгаа үед хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах нь дутагдал баталгаа хариуцлагын системээр тусгайлан зохицуулагддаг.

Иймд “ажлын гүйцэтгэл” гэсэн ойлголтыг өргөн утгаар хүлээн зөвшөөрч байгаа ч, эцсийн дүнд хэрэглэгчийн талд буруу зүйл үүсгэхгүй гэдэг нь тодорхой болно. Хураангуйлбал, дараах байдлаар ойлгогдоно:

【Гүйцэтгэлийн гэрээнд орсон үүрэг = Ажлын гүйцэтгэл = Бүх шатны дуусгавар болсон】
＝＝＝＝＝＝＝＝＝＝＝
Ажил гүйцэтгэгдээгүй бол…
↓
【Үүрэг гүйцэтгээгүйн хариуцлага】
＝＝＝＝＝＝＝＝＝＝＝
Ажил гүйцэтгэгдсэн ч дутагдалтай бол…
↓
【Үүрэг гүйцэтгэсэн дээр, дутагдал баталгаа хариуцлагын асуудал】

Энэ нь дээрх шүүхийн шийдвэрт ажлын гүйцэтгэлийн асуудлыг ялган шийдвэрлэхийг харуулсан байна.

Гэхдээ “ажлын гүйцэтгэл” гэсэн ойлголттой холбоотойгоор, хэрэглэгчийн талын шалгалтын амжилт гэсэн өөр нэг өнцгөөс ч харж болно. Хэрэглэгчийн талын шалгалт хийх явцад хүндрэл үүссэн хууль эрх зүйн асуудлуудыг бид өөр нийтлэлд тайлбарласан байдаг.

https://monolith.law/corporate/estimated-inspection-of-system-development[ja]

Хууль ёсны ажлын гүйцэтгэл гэдэг нь юу гэсэн үг вэ

Систем хөгжүүлэлтэд “ажлын гүйцэтгэл” гэж үзсэн тохиолдолд, өр төлбөрийг гүйцэтгэсэн гэж үзэгдэх бөгөөд ингэснээр өр төлбөр “гүйцэтгээгүй” хариуцлагаас зайлсхийх боломжтой болно. Гэрээний үүргийг гүйцэтгээгүй гэж үзвэл, хөлс хүлээн авах боломжгүй бөгөөд урьдчилгаа төлбөр гэх мэт тусгай зүйлсээр гэрээ байгуулсан бол эдгээр нь үндсэндээ буцаан олгох ёстой болдог. Харин ажлын гүйцэтгэл гэж үзсэн тохиолдолд, нийлүүлэгч нь дутагдалтай баталгаа эсвэл гэрээний чанартай холбоотой асуудлыг хариуцах хэрэгтэй болно.

Өр төлбөр гүйцэтгээгүй хариуцлагаас нийлүүлэгч чөлөөлөгдсөн гэдэг нь хэрэглэгчийн талын гэрээг цуцлах боломж маш бага болсон гэсэн үг юм. Учир нь дутагдалтай баталгааны хариуцлагын үндсэн дээр гэрээг цуцлах нь гэрээний зорилгыг хангаж чадахгүй байх зэрэг тохиолдлуудад хязгаарлагддаг. Гэрээг цуцалсан тохиолдолд, нийлүүлэгч мөн хөлс хүлээн авах эрхээ алдаж (өөрөөр хэлбэл, хөлс огт орж ирэхгүй) болох тул, практикт “ажлын гүйцэтгэл” нь маргаан үүсгэх нь элбэг байдаг.

Систем хөгжүүлэлтэд гэрээг “цуцлах” тухай ойлголтыг дараах нийтлэлд дэлгэрэнгүй тайлбарласан байдаг.

https://monolith.law/corporate/cancellation-of-contracts-in-system-development[ja]

Ажлын гүйцэтгэлтэй холбоотой анхаарах зүйлс

Шаардлагын өөрчлөлт ба нэмэлт хөгжүүлэлтийг хэрхэн харж байна вэ?

Түүнчлэн, вендоруудад “Анх хэлсэн шаардлагыг аль хэдийн биелүүлсэн ч, шаардлагын өөрчлөлт ба нэмэлт функцийг ашигтай байхаар хийхийг шаардаж байгаа бөгөөд, ажлыг дуусгахад тодорхой хугацаа тогтоох боломжгүй” гэсэн нөхцөлд орох тохиолдол байдаг. Ийм үед “Систем хөгжүүлэлтийг хэзээ дуусгах вэ?” гэсэн асуудал тулгарч ирдэг. Энэ талаарх дэлгэрэнгүй тайлбарыг доорхи нийтлэлд өгүүлсэн байна.

https://monolith.law/corporate/increase-of-estimate[ja]

Иргэний хуулийн шинэчлэлтэнд мөн анхаарах хэрэгтэй

Мөн, гэрээний үндсэн доголдолд хариуцлага хүлээх заалтын хувьд, уг заалтуудын хоорондын холбоо нь урьд өмнө нь төвөгтэй байсан бөгөөд Иргэний хуулийн шинэчлэлтийн нөлөөг ихээр авч байна. Иргэний хууль шинэчлэгдэж байгаа энэ үед “Доголдол” гэдгийг хэрхэн ойлгох ёстой талаар доорхи нийтлэлд дэлгэрэнгүй тайлбарласан байна.

https://monolith.law/corporate/defect-warranty-liability[ja]

Хураангуй

Энэ нийтлэлд бид системийн хөгжүүлэлтийн төслийг хэрхэн “ажлын гүйцэтгэл” гэсэн Японы хуулийн ойлголттой холбож, төслийн гарцыг харах замаар тайлбарласан байна. Төслийн тус бүрд гарц нь хөгжүүлэлтийн шаардлагадаа нийцсэн өөр өөр байж болох ч, ийм асуудлаар маргаан үүсэх үед хуулийн “ажлын гүйцэтгэл” гэсэн ойлголт нь чиглүүлэх гарц болдог байх магадлалтай.