Систем хөгжүүлэлтийн гэрээ нь гэрээний бичиггүйгээр байгуулагдаж болох уу?

Систем хөгжүүлэлт хийхдээ, гэрээ байгуулахаасаа өмнө хөгжүүлэгчид ажлыг эхлүүлэх нь багагүй тохиолддог. Гэвч энэхүү явц нь бодит асуудалд ‘аюултай’ гэж үзэж болно. Гэрээ байгуулагдаагүй бол, дараа нь маргаан үүссэн тохиолдолд, захиалагч талын “гэрээ хэзээ ч батлагдсангүй, тиймээс төлбөр төлөх шаардлагагүй” гэх мэтээр хэлэх эрсдэлтэй байдаг. Жишээ нь, систем хөгжүүлэлттэй холбоотой маргаануудад, гэрээний батлагдсан эсэх нь маргаантай болох, мөн хөгжүүлэгч талд сөрөг шийдвэр гаргагддаг тохиолдол багагүй байдаг. Хөгжүүлэгч тал хувьд, захиалагч талын төслийг цуцлах, эсвэл өөр компанид шилжих зэрэг үйлдлүүд хийгдсэн тохиолдолд, төлбөр хүлээн авах боломжгүй болох эрсдэлтэй. Мөн дараах хэсэгт дурдсан шиг, гэрээ байгуулагдсан ч гэсэн гэрээний батлагдсаныг үгүйсгэх тохиолдол ч байдаг.

Энд бид систем хөгжүүлэлтийн гэрээний амжилт, мөн гэрээ батлагдсангүй гэж үзэгдсэн тохиолдолд мөнгөн төлбөр хүсэх эрхийн бүтцийг тайлбарлана.

Гэрээний байгуулалт

Гэрээ нь зарчим ёсоор, хоёр тал хоорондоо гэрээний элементүүдэд санал нэгдэх (санал болгож буй болон зөвшөөрөх саналын таарц) замаар байгуулагддаг.

Гэрээ байгуулагдсанаар, хоёр тал гэрээнд хүчинтэй болох бөгөөд нэг тал гэрээний агуулгыг биелүүлээгүй тохиолдолд, нөгөө тал шүүхээр хүчээр гүйцэтгүүлэх, эсвэл гүйцэтгэлгүй байдалд хохирол б compensдэн төлбөр тавих эрхтэй болно. “Гэрээний элементүүд” нь хүчээр гүйцэтгүүлэх, гүйцэтгэлгүй байдалд хүрэх зэрэг шаардлагатай тодорхой болон тодорхой байх ёстой.

Систем хөгжүүлэлтийн гэрээний байгуулалт

Систем хөгжүүлэлтийн гэрээний онцлог нь гол төлөв, гүйцэтгэлийн гэрээ болон зөвлөмжийн гэрээ юм. Гүйцэтгэлийн гэрээ нь ажлын гүйцэтгэлийг болон түүнд хариуцлага хүлээх төлбөрийг амласан байдаг. Хөлсний зөвлөмжийн гэрээ нь үйл ажиллагааны гүйцэтгэлийг болон түүнд хариуцлага хүлээх төлбөрийг амласан байдаг.

https://monolith.law/corporate/contract-and-timeandmaterialcontract[ja]

Иймд, гэрээний элементүүд болох “ажлын болон үйл ажиллагааны агуулга” болон “төлбөрийн хэмжээ” нь талуудын хоорондын санал нэгдэлтэй бол гэрээ байгуулагдсан гэж үзнэ.

Түүнчлэн, аман гэрээ ч байгуулагдсан бөгөөд гэрээний бичиг баримт заавал байх албагүй.

Систем хөгжүүлэлтийн гэрээ байгуулагдсаны дараа цуцлагдсан тохиолдолд мөнгөн төлбөр хүсэх

Систем хөгжүүлэлтийн гэрээ байгуулагдсан бөгөөд хэрэглэгч талаас нэг талын зүгээс цуцлуулах гэж байгаа гэвэл, эрх зүйн хувьд гэрээг цуцлах тухай мэдэгдэл хийсэн гэж үзнэ.

Гүйцэтгэлийн гэрээ байгуулагдсан тохиолдолд, вендор нь хэрэглэгчээс ажил гүйцэтгэл хүртэлх хугацаанд ямар ч үед цуцлах боломжтой боловч тэр үед хохирол б compensдэн төлбөр хийх эрхтэй байхаар заасан байдаг (Иргэний хууль 641-р зүйл). Иймд, хэрэглэгчээс хохирол б compensдэн төлбөр хийгдээгүй тохиолдолд, вендор нь тухайн цаг хүртэлх зардал болон авах байсан төлбөрийн хэмжээгээс системийг гүйцэтгэхээс зайлсхийсэн зардлыг хасаад “хохирол” б compensдэн төлбөр тавих эрхтэй.

Мөн зөвлөмжийн гэрээ байгуулагдсан тохиолдолд, зөвлөмж гүйцэтгэл дунд зогссон үед, зөвлөгөө өгөгч нь гүйцэтгэлийн хувь хэмжээгээр төлбөр тавих эрхтэй болно (Өөрчлөгдсөн Иргэний хууль 648-р зүйлийн 3-р хэсэг). Иймд, вендор нь аль хэдийн хийсэн ажлынхаа төлөө төлбөр тавих эрхтэй болно.

Систем хөгжүүлэлтийн гэрээний амжилт, амжилтгүй байдал

Системийн агуулгын тодорхой байдлын талаар

Ерөнхийдөө, компаниуд хоорондын гүйлгээ, түүнчлэн их хэмжээний мөнгөн дүнтэй гэрээ байгуулахдаа бичиг баримт ашигладаг учраас, гэрээний бичиг баримт байгаа бол гэрээ байгуулагдсаныг хүлээн зөвшөөрөх нь амархан байдаг.

Хөгжүүлэхэд зориулагдсан систем нь олон янзын шат дамжлагыг туулан алхам алхмаар тодорхой болдог учраас, гүйцэтгэх гэрээний “ажлын агуулга” гэсэн хэсэгт хамаарах системийн агуулгын тодорхой байдлыг системжүүлэхэд зориулагдсан хүрээ болон товч тодорхойлолт хангалттай гэж үздэг.

Шүүхийн жишээнд, үндсэн гэрээ болон нууцлал хадгалах гэрээний байгуулалтад маргаан байхгүй бөгөөд тухайн үндсэн гэрээнд “e-коммерцийн бизнесийн техникийн дэмжлэг, вэб сайтын байгуулалтад дэмжлэг үзүүлэх болон түүнтэй холбоотой үйл ажиллагаа” гэсэн үүрэг даалгаварыг гүйцэтгэхээр тусгасан боловч e-коммерцийн бизнесийн нарийвчилсан агуулга, гүйцэтгэх үйл ажиллагааны хүрээ, системийг хөгжүүлэх, зохион бүтээх хүрээг тодорхой бичигдээгүй байсан тохиолдолд гэрээ байгуулагдсаныг үгүйсгэсэн байдаг.

Систем хөгжүүлэх үндсэн гэрээний бичиг баримтыг бий болгосон ч, ажлын болон үйл ажиллагааны агуулга хэт тодорхойгүй байгаа учраас, гэрээ байгуулагдсаныг хүлээн зөвшөөрөх нь хэцүү байх болно. Ажлын болон үйл ажиллагааны агуулга, хөлсний хэмжээг гүйцэтгэлд хүргэх, гүйцэтгэлгүй байдалд хүргэх зэрэг зүйлсийг нарийвчлан тодорхой бичсэн гэрээний бичиг баримт зэрэг ашиглан гэрээ байгуулагдсаныг хүлээн зөвшөөрөх боломжтой болно.

Түүнчлэн, хувь хүний инженер болон хуулийн этгээд хоорондын гэрээний анхаарах зүйлсийн талаар доорхи нийтлэлд дэлгэрэнгүй тайлбарласан байна.

https://monolith.law/corporate/engineer-joint-enterprise-contract[ja]

Борлуулагч нь үнэлгээ, тодорхойлолт гэх мэт баримтуудыг гаргаж, хэрэглэгч нь зөвшөөрч захиалга өгөх

Ерөнхийдөө, компаниудын хоорондын гүйлгээ нь бичиг баримт ашиглагддаг учраас, гэрээ бичиг байгуулагдаагүй бол гэрээ байгуулагдсан гэж үзэх нь хүнд болдог. Систем хөгжүүлэлтэд гэрээ бичиг байгуулагдахаас өмнө ажил эхлүүлэх нь элбэг байдаг ч, тэгвэл гэрээний байгуулалт ямар байдлаар үзэгдэх вэ?

Шүүхийн шийдвэр (Нагоя дүүргийн шүүх, 2004 оны (Хэйсэй 16 оны) 1-р сарын 28-ны шийдвэр) нь систем хөгжүүлэлтийн гүйцэтгэлийн гэрээний байгуулалтад дараах байдлаар хандаж байна.

• Борлуулагч ба хэрэглэгчийн хоорондын тодорхойлолтыг баталгаажуулах зэрэг хэлэлцээрүүдийг дамжуулан,
• Борлуулагчаас тодорхойлолт болон үнэлгээ гэх мэт баримтуудыг гаргаж,
• Эдгээрийг хэрэглэгч нь зөвшөөрч захиалга өгөх замаар байгуулагдана.

Энэхүү шүүхийн шийдвэрт, борлуулагч нь хэрэглэгч болох орон нутгийн захиргаанаас санхүүгийн нягтлан бодох бүртгэлийн систем гэх мэт зүйлсийг нэвтрүүлэхийг даалгасан байна. “Нийтлэг удирдлагын мэдээллийн системийг нэвтрүүлэх талаарх саналын бичиг (хүсэлт)” гэсэн гарчигтай RFP-г гаргасан бөгөөд энэд нийцүүлэн санал болон үнэлгээний баримтыг гаргасан байна. Хэрэглэгчээс “сонгон шалгаруулалтын мэдэгдэл” ирүүлсэн. Борлуулагч нь хэрэглэгчийн ажлын агуулга болон бусад зүйлсийг хэрэглэгчтэй уулзаж ярилцан шалгахгүйгээр, хэрэглэгчийн дотооддоо өөрчлөлтийн агуулга болон зардалтай тодорхойгоор шалгаагүй байна. Борлуулагчийн саналын бичгийн агуулга ч тодорхой бус байгаа бөгөөд хэрэглэгч ямар зүйлийг зөвшөөрсөн нь тодорхойгүй учраас гэрээ байгуулагдсан гэж үзэгдээгүй.

Шүүхийн шийдвэрт дурдагдсан гэрээний байгуулалтад холбогдох нөхцөл байдлыг бусад шүүхийн шийдвэрүүдийг харгалзан нэмэлт тайлбарлаж байна.

Борлуулагч ба хэрэглэгчийн хоорондын тодорхойлолтыг баталгаажуулах зэрэг хэлэлцээрүүдийг дамжуулан

“Хэлэлцээрүүдийг дамжуулан” гэдэг нь системийн агуулга, хөлсний хэмжээ зэрэг гэрээний элементүүдийг “хэлэлцэж байгаа” үедээ хүртэл тохиролцоонд хүрээгүй гэж үзэх бөгөөд ийм тохиолдолд гэрээ байгуулагдсан гэж үзэх нь хүнд болно.

Гэсэн хэдий ч, гүйцэтгэлийн гэрээнд үнийг зах зээлийн үнээр тогтоож болох учраас, системийн агуулга, “ойролцоогоор” хөлсний хэмжээ зэрэгт хэрэглэгчийн зөвшөөрөл авснаас үүдэн зах зээлийн үнээр тогтоосон хөлсний хэмжээтэй гүйцэтгэлийн гэрээ байгуулагдсан гэж үзсэн шүүхийн шийдвэр байдаг.

“Хэлэлцээрүүдийг дамжуулан” гэж хэлэхийн тулд борлуулагч нь хэрэглэгчийн ажлын агуулга, системийн агуулга зэрэгт хэрэглэгчтэй уулзаж ярилцан шалгасан байхыг мэйл, хурлын тэмдэглэл зэрэгт бичигдүүлэх нь зүйтэй.

Борлуулагчаас тодорхойлолт болон үнэлгээ гэх мэт баримтуудыг гаргаж, эдгээрийг хэрэглэгч нь зөвшөөрч захиалга өгөх

• Хэрэглэгчээс захиалгын бичиг эсвэл захиалгын хуудас гаргасан тохиолдолд гэрээ байгуулагдсан гэж үзэх нь илүү амархан болно. Борлуулагч нь гүйцэтгэлийн хүсэлт гаргаж, захиалгын бичиг зэрэгт үндэслэн ажилласан бол “тохиролцоон” байгаа гэж үзэж, гэрээ байгуулагдсан гэж үзэх нь илүү амархан болно.
• Хэрэглэгчийн дотоод мэдэгдэл нь ирээдүйд гэрээ байгуулах төлөвлөгөөтэй холбоотой агуулгатай байдаг бөгөөд гэрээ байгуулагдсан гэж үзэх нь хүнд байдаг. Гэсэн хэдий ч, тухайн агуулга бичигдээгүй байгаа бөгөөд систем хөгжүүлэлтийн агуулга, хөлсний хэмжээ зэрэг гэрээний элементүүдийг боломжит хэмжээнд тодорхой бичигдсэн бол гэрээ байгуулагдсан гэж үзэх нь тийм ч хүнд биш болно.
• Санамж бичиг, гэрээ, баталгаажуулах бичиг нь тусдаа гэрээ байгуулах үндэслэлтэй эсвэл агуулга нь тодорхойгүй байгаа тохиолдолд гэрээ байгуулагдсан гэж үзэх нь хүнд болно.
• Гэрээний төсөлд тамга дарсан байхгүй бол, тамга дарснаар байгуулагдсан гэсэн утгатай байдаг бөгөөд гэрээ байгуулагдсан гэж үзэх нь хүнд болно.
• Үнэлгээний бичиг нь талуудын хооронд тохиролцсон хөлсний хэмжээг баталгаажуулахад нотлох баримт болно.

Түүнчлэн, систем хөгжүүлэлтэд явц шатанд хүртэл ажилласан байхад, дараа нь өөрчлөлт хийх, нэмэлт функцийг нэмэхийг хүссэн тохиолдолд, өмнөх үнэлгээний дүнгээс дээшлүүлэн төлбөр тооцох боломжтой эсэх зэргийг дэлгэрэнгүй тайлбарласан дараах нийтлэлд байдаг.

https://monolith.law/corporate/increase-of-estimate[ja]

Төлбөрийн тооцооны гэрээ

Хэрэв хэрэглэгчийн зааварчилгаагаар гэрээ байгуулахаар төлөвлөж байгаа үед ажиллаж эхэлсэн бол, ажлыг зогсоосон үед тухайн хүртэлх ажлын хийгдсэн хэсгийн төлбөрийг тооцоолох ‘Төлбөрийн тооцооны гэрээ’ хийхийг зөвшөөрдөг тохиолдол байдаг. Энэхүү гэрээг илүү амархан зөвшөөрүүлэхийн тулд, гэрээ байгуулагдаагүй үед төлбөрийг хэрхэн тооцоолох тухай хэрэглэгчид дотоод мэдэгдэл, бичиг баримт бичиж өгөх, эсвэл вендор бэлтгэсэн бичиг баримтад хэрэглэгчийн эрх бүхий хүний зөвшөөрлийг авч үлдээх нь зүйтэй байх болно.

Гэрээ байгуулагдсан гэж үзэгдээгүй тохиолдолд мөнгөн төлбөр хүсэх эрх зүйн бүтэц

Гэрээ байгуулахад гарсан алдаа

Гэрээ байгуулах явцад хэлэлцээр хийхэд эхлэхэд, талууд нь харилцан нөгөө талын хөрөнгийг хохироохгүй байхыг хичээх итгэл үнэмшил дээр суурилсан үүрэг (Иргэний хууль 1-р зүйл 2-р хэсэг)-тэй болдог. Гэрээ байгуулагдаагүй тохиолдолд, хэрэв нөгөө талд гэрээ байгуулагдана гэдэгт итгэлтэй байхад хүргэсэн объектив нөхцөл байдлын улмаас болон өөртөө зүй бус байдалтай бол, тухайн үүргээ зөрчсөн гэж үзэж, хохирлын төлбөр хүсэх боломжтой. Энэ нь гэрээ байгуулахад гарсан алдаа гэж нэрлэгддэг.

Гэрээ байгуулахад гарсан алдааг шүүхийн шийдвэрээр зөвшөөрсөн тохиолдлын тоймыг танилцуулъя.

• Вендор нь хэрэглэгчийн хүсэлтээр шаардлага тодорхойлолтыг дуусгаж, үндсэн төлөвлөгөө, дэлгэрэнгүй төлөвлөгөөний зарим хэсгийг гүйцэтгэсэн боловч, хэрэглэгчийн талаас өөр компанийг санал болгож буй үйлдлийг компанийн захиралд танилцуулах зөвхөн албан ёсны хэлбэр гэж тайлбарласан боловч, гэрээ байгуулахаас өмнө өөр компани сонгогдож, гэрээ байгуулагдаагүй.
• Вендор нь хэрэглэгчээс хугацааг баримтлахыг шаардаж ажиллаж байгаад, гэрээ байгуулах төлөвлөгөөт огноо ч ойртож батлагдсан байхад, хэрэглэгчийн компани дотор өөрийн хөгжүүлэлтийг бэлтгэх ажил явагдаж байсан боловч, энэ нууцлагдсан байж, гэрээ байгуулагдаагүй.
• Вендор нь хэрэглэгчээс бүтээн байгуулалтын ажилтай гэж мэдэгдэл хүлээн авч, тодорхойлолтод хүрээлэн санал асуулга гаргахгүй байхад, хэрэглэгчтэй хийсэн уулзалтын дагуу үзүүлэлт баталгаажуулах зэрэг ажлыг гүйцэтгэж, зардал гаргасан нь хэрэглэгчээс мэдэгдэгдсэн байхад, саналын үнийг тохиролцож чадахгүй учраас гэрээ байгуулахаас татгалзсан.

Эсрэгээр, гэрээ байгуулахад гарсан алдааг зөвшөөрөөгүй шүүхийн шийдвэрүүдийн жишээнд, өөр компанийг сонгож болох боломж болон гэрээ байгуулахад хүрэх нөхцөлүүдийг тодорхой заасан тохиолдлууд байдаг.

Хэрэглэгчийн хүсэлтээр ажиллаж байгаад, өөр компани сонгогдох боломж болон тохиролцох нөхцөлүүдийг тодорхой зааж өгөхгүйгээр, тэдгээрийг шалтгаан болгон гэнэтийн дайралт хийж гэрээний хэлэлцээрийг цуцлах тохиолдолд, хохирлын төлбөр хүсэх эрх зүйн боломж байдаг.

Тухайн тохиолдолд “хохирол” гэдэгт зарцуулсан зардал орно гэдэгт маргаангүй. Түүнчлэн, жинхэнэ ажилласан хэсгийн ашиг орно гэж үзсэн шүүхийн шийдвэр байдаг. Мөн, өөр компаниас саналыг татгалзаж, түүнээс хойшхи ажилласан тохиолдолд авах боломжтой байсан ашигтай тэнцэх хохирлыг амссан гэж үзсэн нотолгоог өгвөл, түүнд ч бас орно гэж үзсэн шүүхийн шийдвэр байдаг.

Арилжааны хууль 512-р зүйл

Вендор нь хэрэглэгчийн төлөө систем хөгжүүлэлттэй холбоотой үйл ажиллагаа хийсэн тохиолдолд, Арилжааны хууль 512-р зүйлд үндэслэн, зохих хөлс хүсэх боломжтой.

Систем хөгжүүлэлтэд хэлэлцээр эхлүүлэхэд, системийн агуулга болон хөлсний хэмжээг имэйл эсвэл хурлын тэмдэглэл зэрэг ашиглан хоёр тал харилцан ойлголцож, гэрээ байгуулахад итгэлтэй байх нөхцөл байдлыг бий болгох болон гэрээний элементүүдийг тодорхой болгосон гэдгийг харуулах нотолгоог үлдээх нь зүйтэй.

Одоогийн байдлаар, гэрээний бичиг баримт байгуулаагүй гэх шалтгаанаар төлбөрийг татгалзаж буй тохиолдолд ч, дээрхи шиг мөнгөн төлбөр хүсэх эрх зүйн боломж байдаг.

Хураангуй

Иймд, гэрээний бичиг баримт байхгүй үед гэрээний харилцааг шүүх харьцуулсан тохиолдолд гүйцэтгэгч талын компанийн ойлголтоос харахад “сөрөг” шийдвэр гаргах нь элбэг байдаг гэж хэлж болно. Гүйцэтгэгч талын компанийн хувьд, “Эхлээд ажиллаж эхэлсэн ч гэрээг дараа нь байгуулж болно гэж бодсон байсан, гэрээ нь баталгаажсан” гэж хэлмээр байгаа ч, энэхүү үндэслэл нь үргэлж зөвшөөрөгддөг биш юм.

Мөн, гэрээ баталгаажаагүй тохиолдолд, дээр дурдсанчлан, гэрээ байгуулахад гарсан алдаа эсвэл Японы Худалдааны хуулийн 512-р зүйл (Japanese Commercial Code Article 512) зэрэг хуульд үндэслэн мөнгөн дүнг шаардах боломжтой ч, энэ нь “баталгаатай” зүйл биш юм.

Гэрээний бичиг баримт байгуулахаас өмнө ажлыг эхлүүлэхээс өөр аргагүй байгаа тохиолдолд:

• Энэ нь эхлээд л эрсдэлтэй үйлдэл бөгөөд тухайн ажлын төслийн төлөө хэрэгжүүлэх цаг хугацааг зарцуулах эсэхийг эрсдэлийг тооцоолон удирдлагын шийдвэр гаргах (түүнчлэн, жижиг болон эхлэлтэй компаниудын хувьд, том компаниудаас төслийг гүйцэтгэх үүрэг авахад, тэдгээр том компаниудтай харилцах туршлага олж авахын тулд “эхлээд ажиллаж эхлэх” гэсэн удирдлагын шийдвэр гаргах шаардлагатай байдаг. Энэ нь эрсдэлтэй боловч, эрсдэл тооцоогдсон бол зөв шийдвэр байж болно.)
• Гэрээ баталгаажаагүй тохиолдолд бэлтгэл хангах зорилгоор тэгшитгэл тохирооны гэрээ байгуулах боломжийг судлах

Ийм бодлогоор ажиллах шаардлагатай гэж хэлж болно.