Систем хөгжүүлэлтэд олон шатлалтай гэрээ гэж юу вэ? Санал болгож буй шалтгаануудыг оруулан тайлбарласан нь

Систем хөгжүүлэх төслүүдэд олон шатлалтай гэрээ байгуулах аргаар гэрээний үйл ажиллагааг явуулах нь элбэг тохиолддог. Энэхүү нийтлэлд систем хөгжүүлэх ажиллагаанд олон шатлалтай гэрээг санал болгодог шалтгаануудыг тодруулан тайлбарлаж өгөх болно.

Олон шатлалт гэрээ гэж юу вэ

Ерөнхийдөө гэрээ байгуулахад хэрэглэгддэг ажиллагаа нь гэрээний бичиг баримт дамжуулан явагддаг. Өөрөөр хэлбэл, хөлс төлөгч тал (систем хөгжүүлэлт бол хэрэглэгч) нь хөлс төлөх үүрэгтэй болохыг хүлээн авч, ажлыг гүйцэтгэгч тал (систем хөгжүүлэлт бол нийлүүлэгч) нь хариуцлагатай үйлчилгээг үзүүлэхээ бичгээр амласан байдаг. Иймд, хоёр тал тус бүр өөрсдийн хүлээн авах үүргийг амласан нь гэрээний үндсэн чанар юм.

Төслийн үе шат бүрийн онцлогт тохируулан гэрээ байгуулж, ажлыг гүйцэтгэх

Гэхдээ систем хөгжүүлэлтийн төслийн хувьд, төслийн агуулга өөрөө олон үе шатуудыг дамжин хөгжих бөгөөд, түүний агуулга нь төвөгтэй болж ихэвчлэн байдаг. Ийм бизнесийн онцлогийг харгалзахад, гэрээг олон удаа хуваан явуулах нь зүйтэй байж болохыг харгалзан үзэх хэрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл, төслийн бүхий л хэсгийг удирдах гэрээний бичиг баримтыг бас, бүтэц зохион байгуулалтын хувьд санааг нэгтгэн бүтээх нь дээр гэсэн үг юм. Жишээлбэл, үе шат бүрт гэрээг шинэчлэн байгуулах арга хэрэглээ нь бодит бизнесийн дэд бүтэц дээр маш ихээр эрэмбэлэгддэг. Ийм гэрээ байгуулах аргыг олон шатлалтай гэрээ гэж нэрлэдэг. Эдийн засгийн яамнаас санал болгож буй загвар гэрээ ч бас энэ олон шатлалтай гэрээнд үндэслэгдсэн байдаг.

Төслийн бүртгэлд гаргагддаг гэрээний төрлүүд

Систем хөгжүүлэлтэд ихэвчлэн ашиглагддаг гэрээнүүд нь гүйцэтгэлийн гэрээ болон зөвлөх үйлчилгээний гэрээ гэсэн хоёр төрөл байдаг. Гэхдээ төслийн өрнөл бүрийн онцлогт тохируулан эдгээр хоёр төрлийг зөв хуваарилж, нийтлэг удирдлага хийх нь чухал юм. Жишээлбэл, систем хөгжүүлэлтийн бүх шатанд, дэлгэрэнгүй төлөвлөгөө, програм хангамжийн хэрэгжүүлэлт, нэгжийн тест зэрэг нь гүйцэтгэлийн гэрээг ашиглах нь ерөнхийдөө түгээмэл байдаг. Эдгээр шатанд гүйцэтгэлийн гэрээг илүү тохиромжтой ашиглах шалтгаан нь гүйцэтгэлийн гэрээ нь “ажлын гүйцэтгэл” гэсэн үр дүнг өр төлбөрийн гүйцэтгэлийн шаардлага болгон онцгойлон тавьдаг бөгөөд шатны онцлог нь “гүйцэтгэл” гэсэн шаардлагыг тодорхойлоход хялбар байдагт оршино. Гүйцэтгэлийн гэрээний “ажлын гүйцэтгэл” тухай дэлгэрэнгүй тайлбарыг доорх нийтлэлд өгүүлсэн байдаг.

https://monolith.law/corporate/completion-of-work-in-system-development[ja]

Харин систем хөгжүүлэлтийн эхний шатанд байгаа төлөвлөгөө болон шаардлага тодорхойлолт зэрэг шатанд зөвлөх үйлчилгээний гэрээг илүү их ашигладаг. Эдгээр шатны онцлог нь “ажлын гүйцэтгэл” гэсэн шаардлагыг тодорхойлоход хялбар бус байдаг бөгөөд ихэвчлэн хоёр талын итгэлцлийн харилцаа нь гэрээний үндэс болдог. Үндсэн төлөвлөгөө, интеграцийн тест зэрэг шатанд төслийн онцлогт тохируулан зөвлөх үйлчилгээ, гүйцэтгэлийн гэрээ аль алинг нь ашиглаж болно. Эдгээр шатанд аль гэрээг сонгох нь хэрэглэгчийн хамтын ажиллагаа хэр хэрэгтэй болох нь чухал цэг болдог.

https://monolith.law/corporate/user-obligatory-cooporation[ja]

Хэрэв вендор талд “ажлын гүйцэтгэл” гэсэн өр төлбөрийг нэг талдаа шаардлагаар тавьж байгаа бол, гүйцэтгэлийн гэрээг сонгох нь энгийн байж болно. Гэхдээ бодит байдал дээр хэрэглэгч ба вендорын хамтын ажиллагаа шаардлагатай бол, итгэлцлийн харилцаанд хууль ёсны хамгаалалт өгөх нь бодитой байж болохыг ойлгох хэрэгтэй. Гүйцэтгэлийн гэрээ ба зөвлөх үйлчилгээний гэрээний ялгааг доорх нийтлэлд дэлгэрэнгүй тайлбарласан байдаг.

https://monolith.law/corporate/contract-and-timeandmaterialcontract[ja]

Энэхүү нийтлэлд програм хангамжийн хэрэгжүүлэлт зэрэг, үр дүнгийн бүтээгдэхүүний хэлбэр тодорхойлоход хялбар байдаг зүйлс нь гүйцэтгэлийн гэрээг ашиглах хандлага илүү байх, эсрэгээрээ ийм хандлага бага байдаг зүйлс нь зөвлөх үйлчилгээний гэрээг ашиглах хандлага илүү байхыг тайлбарласан. Иймд, олон шатанд гэрээ байгуулж, гүйцэтгэлийн гэрээ ба зөвлөх үйлчилгээний гэрээний нийтлэг бүтцийг нэгдсэн төсөл хэлбэрээр харж байгаа нь олон шатлалтай гэрээний үйл ажиллагаа юм. Мөн, ижил төстэй заалтуудыг дахин дахин давтан бичих шаардлагагүй болгохын тулд, ерөнхийдөө ижил зүйлсийг нэгтгэн татан авсан баримт бичиг нь “үндсэн гэрээ” гэж хэлж болно. Энэ нь програм хангамжийн хэрэгжүүлэлтэд, ерөнхийдөө ижил элементүүдийг анги болон функц байдлаар нэгтгэхтэй маш төстэй.

Үндсэн гэрээнд нэгтгэн бичих ихэвчлэн ашиглагддаг зүйлсийн жишээгээр:

• Давтан ашиглагддаг тодорхойлолтын үгс
• Тусгай гэрээ байгуулах үед, явцын арга хэмжээ
• Хэрэгжүүлэх шаардлагыг дараа нь өөрчлөх үед, тэрхүү арга
• Шат бүрийн үр дүнгийн бүтээгдэхүүний хүлээн авах, шалгах арга
• Нууцлал хадгалах арга зам

Эдгээр онцлог нь, төслийн шат бүрт гэрээ тус бүртээ ялгаатай байх шаардлагагүй бөгөөд нэгдсэн төсөл болохоор нийтлэгдсэн агуулгатай байх ёстой. Иймд, илүү ерөнхий ба олон талтай тохиролцоонуудыг үндсэн гэрээ болгон татан авч, шат бүрт тусгайлан тохиролцох шаардлагатай зүйлсийг тусгай гэрээ болгон үндсэн гэрээний доор байрлуулах нь олон шатлалтай гэрээний онцлог юм. Олон шатлалтай гэрээ нь систем хөгжүүлэлтэд хязгаарлагддаггүй, хэмжээний том, нарийн төвөгтэй худалдааны гүйлгээнд ихэвчлэн ашиглагддаг. Энэхүү нарийн бүтэцтэй олон шатлалтай гэрээний эсрэг ойлголт нь нэгдсэн гэрээ юм. Хэрэв сэдэв нь систем хөгжүүлэлт биш, харин захиалгат хувцасны захиалга бол, гэрээ нь ерөнхийдөө нэгдсэн байхад л хангалттай байх болно.

Олон шатлалт гэрээний давуу талууд

Тэгвэл, яагаад ийм олон шатлалт гэрээ байгуулах арга хэрэглэх нь давуу талтай вэ? Давуу талуудыг илүү тодорхойлбол, дараах байдлаар тодорхойлох боломжтой:

Олон шатлалт гэрээний давуу тал 1: Хөгжүүлэлтийн төслүүдийн урсгалд хялбархан нийцүүлэх

Олон шатлалт гэрээний нэг давуу тал нь хөгжүүлэлтийн төслүүдийн урсгалд хялбархан нийцүүлэх боломжтой байдаг. Ердийн нөхцөлд, систем хөгжүүлэлтийн төсөл нь тодорхойлогдсон шаардлагуудад нийцүүлэн, зохион бүтээл, програм хангамжийг хэрэгжүүлэх гэх мэт алхамуудаар урагшлах бөгөөд ямар ч зогсолтгүйгээр үргэлжлүүлэн ажилладаг. Гэвч, бүтээгдэхүүний төвөгтэй байдлаас болоод ажлын хугацаа нь харьцангуй урт хугацаанд үргэлжилдэг бөгөөд хэрэгжүүлэх шаардлагатай үзүүлэлтүүд нь дараа нь өөрчлөгдөх нь тун ховор биш. Түүнчлэн, ийм өөрчлөлтийн хүсэлтүүдэд хэрхэн зөв зохицуулалт хийх талаар доорхи нийтлэлд дэлгэрэнгүй тайлбарласан байдаг.

https://monolith.law/corporate/howto-manage-change-in-system-development[ja]

Иймд, төслийн эхлэх үед, эцсийн зорилго нь заавал тодорхой байдаггүй. Ийм бүдүүвчтэй элементүүдийг агуулсан төсөлд, гэрээ байгуулах үед бүх үүргийг харилцан нэг дор баталгаажуулах нь хэцүү болдог. Тус бүрт нь хуваан тооцох нь хоёр талд хэрэггүй эрсдэлийг авчрахгүй байх боломжийг олгодог бөгөөд мөн худалдааны гүйлгээг чиглүүлэхэд ч илүү амар байдаг.

Олон шатлалт гэрээний давуу тал 2: Тооцоог нарийвчлан гаргахад хялбар

Мөн дээрх, “тодорхойгүй зүйлсийг зориудаар баталгаажуулахгүй байх” гэсэн давуу тал нь тооцоог нарийвчлан гаргахад хүргэдэг. Эхлээд үзүүлэлт өөрчлөгдсөн бол, тооцоог ч мөн өөрчлөх шаардлага гарч ирдэг. Ийм үед тооцоог дахин тооцоолох арга замыг доорхи нийтлэлд дэлгэрэнгүй тайлбарласан байдаг.

https://monolith.law/corporate/increase-of-estimate[ja]

Дараа нь үзүүлэлт өөрчлөгдсөнтэй холбоотой тооцооны өөрчлөлтийн талаарх санаа нь дээрхи нийтлэлд тайлбарласан байдаг ч, эхлээд ийм өөрчлөлтүүдтэй тулгарах нь хэрэглэгч, ханган нийлүүлэгч хоёр талд ч тийм ч сайхан биш. Засварлах шаардлагатай тооцоо гаргахаас илүү, эхлээд нарийвчлан, нэг удаагийн тооцоо гаргах нь хамгийн сайн. Олон шатлалт гэрээ байгуулах нь, тус бүрт нь хуваан тооцоо гаргах боломжийг олгодог бөгөөд дараа нь тооцооны өөрчлөлт гарах магадлалыг багасгадаг.

Олон шатлалт гэрээний давуу тал 3: Төлбөрийг гаргагч талд мөнгөний хэмжээний зөвшөөрөл олгох нь ойлгомжтой

Түүнчлэн, төслийн бүх шатанд хуваан тооцоо гаргах нь, төлбөрийг гаргах хэрэглэгчдэд мөнгөний хэмжээний зөвшөөрөл олгох нь ойлгомжтой болдог. Дээр дурдсанчлан, төслийн бүх шатанд төгс төгөлдөр төлөвлөгөөтэй хандаж болохгүй. Тиймээс төсөл нь олон өөрчлөлтүүдийг туулж, түүнчлэн анхны тооцоонд ч өөрчлөлт оруулан ажиллаж байдаг. Энэхүү үзүүлэлт нь нэг удаагийн гэрээ байгуулахад тооцооны мөнгөний хэмжээг тайлбарлах боломжийг олгодог. Хэрэглэгчдэд төлбөрийн шатанд анхны тооцоо ба бодит төлбөрийн хэмжээний ялгаа ойлгомжгүй болох нь тодорхой. Эдгээр зүйлийг харгалзан үзвэл, олон шатлалт гэрээ нь хэрэглэгчдэд ч гэсэн тодорхой давуу талтай гэж хэлж болно.

Хураангуй

Олон шатлалт гэрээ нь хоёр талын санал нийлэхийг шударга ба тодорхой байдлаар бий болгоход тохиромжтой бөгөөд дараа нь гарч болох маргааныг урьдчилан сэргийлэхэд ч үр дүнтэй байдаг. Гэхдээ, “эсрэгээрээ олон шатлалт гэрээнд ямар нэгэн сул тал байдаг бөгөөд зарим тохиолдолд тусгай гэрээ байх нь илүү дээр биш гэж” гэж бодож байгаа хүмүүс ч байх болов уу. Энэ асуудалд, хэрэв зайлшгүй хэлэх юм бол, бүх гэрээг дахин байгуулахад орох хүндрэл нь бага хэмжээний бөгөөд тодорхой богино хугацаанд ажил дуусгах нь тодорхой бол нэг удаагийн гэрээгээр хангалттай гэсэн санаа бий болох юм. Гэсэн хэдий ч, олон шатлалт гэрээний хязгаарлагдмал сул талуудыг анхаарахаас илүү, нарийн боловсруулсан ба өөрчлөлтөд тэсвэртэй олон шатлалт гэрээний аргын давуу талыг сайн ойлгож авах нь чухал байх болно. Тодорхой хэмжээнээс дээш төслийн хувьд, энэхүү аргыг хэрэглэх нь зүй ёсны зүйл болгон хэрэгжүүлэх хэрэгтэй.