Google Maps Street View en Inbreuk op Privacy

Google Maps Street View, waarmee je landschappen langs wegen over de hele wereld kunt bekijken, is een populaire functie die op verschillende manieren kan worden genoten. Het kan worden gebruikt om een voorproefje te krijgen van een plek waar je voor het eerst naartoe gaat, om toeristische plekken te bekijken en het gevoel van reizen te ervaren, of om de huidige situatie rond de school waar je naar toe ging te bekijken.

Street View combineert beelden van langs de weg gezien vanuit een auto met een wegenkaart. Het landschap beweegt langs de pijlen op de weg en de hoek draait 360°.

Met dezelfde bediening kun je de straten van Parijs of San Francisco bekijken en genieten van het gevoel alsof je er echt loopt. Toen het voor het eerst werd geïntroduceerd, waren er waarschijnlijk veel mensen die zo gefascineerd waren dat ze de tijd vergaten.

Wat is het probleem met Google Map’s Street View?

Street View is leuk als je toeristische plekken of buitenlandse steden bekijkt, maar als je je eigen huis of de buurt bekijkt, begin je je plotseling af te vragen: “Is dit wel oké?”

Deze onrust lijkt deels te ontstaan door een kwestie van perspectief. Velen van u hebben waarschijnlijk de Street View-fotografeerauto in het echt gezien, met een camera bevestigd op het dak.

Daarom is het perspectief veel hoger dan wanneer een persoon met een camera foto’s maakt. Zoals later zal blijken, is het 2,5 meter hoog. Als je iemand ziet die met een camera boven zijn hoofd rondloopt en foto’s maakt, zou je verrast zijn en denken dat hij over de schutting kijkt, en je zou overwegen om 112 te bellen.

Als ik mijn eigen huis bekijk, voel ik me ongemakkelijk omdat het perspectief hoger is dan normaal. Gelukkig kan ik het naambordje niet lezen en kan ik de tuin zien, maar er is niets bijzonders te zien. Er hangen kanten gordijnen, dus je kunt niet naar binnen kijken.

Dit is prima, maar als je naar het huis van de buren kijkt, zie je de vrouw des huizes de was ophangen in de tuin. Een paar huizen verderop is er een huis waar ze een landschapsbedrijf runnen en een busje voor het werk hebben, en je kunt de naam van het landschapsbedrijf op het bovenste deel van de voorruit lezen.

Schendt Street View niet de rechten op portret en privacy?

Voorbeelden van reacties in verschillende landen

Reactie van Zwitserland

In november 2009 klaagde de Zwitserse gegevensbeschermingsautoriteit Google aan omdat Street View de Zwitserse privacywetgeving niet respecteerde. De zaak ging helemaal tot aan het Hooggerechtshof, dat in zijn uitspraak oordeelde dat het vervagen van alle menselijke gezichten en autonummers een overdreven maatregel was, maar dat individuen het recht hebben om te eisen dat gegevens die hen ongemakkelijk maken onzichtbaar worden gemaakt. Het hof oordeelde ook dat rond plaatsen waar bijzondere zorg nodig is, zoals ziekenhuizen, scholen en rechtbanken, maatregelen moeten worden genomen om gezichten onherkenbaar te maken, en dat afbeeldingen van privéterreinen, zoals tuinen, niet online mogen worden gepubliceerd zonder toestemming.

Reactie van de Verenigde Staten

In december 2010 werd een privacyrechtszaak die een Amerikaans echtpaar tegen Google had aangespannen omdat een Street View-auto hun huis had gefotografeerd na het betreden van hun privéweg, afgesloten met een schadevergoeding van één dollar. Google gaf de onrechtmatige binnenkomst toe en kwam tot een schikking. Het huis van het echtpaar kon alleen worden gefotografeerd als men ongeveer 300 meter de privéweg opging, waar een “verboden toegang” bord stond. Het echtpaar had aangeklaagd voor onrechtmatige binnenkomst en emotionele stress, maar alle aanklachten behalve de onrechtmatige binnenkomst werden afgewezen.

Reactie van Canada

In oktober 2014 werd Google in een rechtszaak in Montreal, Canada, veroordeeld tot het betalen van ongeveer 22.000 yen aan een vrouw die geschokt was dat ze zonder haar medeweten was gefotografeerd voor Street View terwijl ze op de trappen voor haar huis zat. Volgens de berichten had de vrouw die de rechtszaak had aangespannen, op de buitentrap voor haar huis gezeten en haar mobiele telefoon gecheckt toen de Street View-auto voorbij kwam en een foto van haar huis nam. Omdat ze voorovergebogen zat om op haar mobiele telefoon te kijken, was haar decolleté duidelijk zichtbaar. Vijf maanden later zag de vrouw zichzelf op Street View en was geschokt. Hoewel haar gezicht was vervaagd, realiseerden haar collega’s op het werk zich dat zij het was omdat het voor haar huis was, en ze werd zo geplaagd dat ze uiteindelijk haar baan moest opzeggen.

Reactie van Japan

In Japan werd Street View in augustus 2008 gelanceerd in 12 steden in het hele land, maar tegen juni 2009 hadden 40 lokale overheden verzoeken ingediend bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Communicatie om de dienst te reguleren.

Als reactie hierop organiseerde de regering en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Communicatie een studiegroep, die in juni 2009 in haar “Voorlopige Aanbevelingen” en in augustus in haar “Eerste Aanbevelingen” stelde dat de Wet Bescherming Persoonsgegevens niet van toepassing is op Street View, en dat het moeilijk te zeggen is dat er een ernstig probleem is met betrekking tot privacy en portretrechten, aangezien de beelden vanaf de openbare weg zijn genomen.

In reactie op enkele van de zorgen die in deze discussies naar voren kwamen, besloot Google om een meldpunt in te stellen voor meldingen van kwaadwillend hergebruik, om de camerapositie met 40 cm te verlagen tot 2,5 m, en om gezichten en autonummers te vervagen.

Hoewel er verschillende reacties zijn in verschillende landen, zijn er ook rechtszaken in Japan waarin Google is aangeklaagd voor schending van de privacy door Street View.

Is Street View een inbreuk op de privacy?

Een vrouw woonachtig in Fukuoka heeft in oktober 2010 (Heisei 22) een schadevergoedingsvordering ingediend bij de districtsrechtbank van Fukuoka tegen Google. Ze beweerde dat haar privacy was geschonden doordat Street View haar wasgoed, dat ze op het balkon van haar appartement op de tweede verdieping had gehangen, had gefotografeerd en gepubliceerd. Ze stelde dat haar dwangneurose en intellectuele beperkingen waren verergerd en dat ze gedwongen was te verhuizen.

De districtsrechtbank van Fukuoka, de rechtbank van eerste aanleg, verwierp de eis van de eiseres, oordelend dat haar privacy niet was geschonden door Street View. De eiseres ging in beroep bij het Hooggerechtshof van Fukuoka, maar ook dit hof verwierp het beroep met een soortgelijk oordeel. De eiseres diende vervolgens een verzoek tot acceptatie van beroep in bij het Hooggerechtshof, maar op 4 maart 2014 (Heisei 26) verwierp het Hooggerechtshof het beroep, waardoor de nederlaag van de eiseres definitief werd.

In deze rechtszaken werd de vraag of er sprake was van inbreuk op het recht op privacy, een kwestie die verband houdt met het zogenaamde ‘portretrecht’, aan de orde gesteld. In rechtszaken over het ‘portretrecht’ is het beslissende punt voor de beoordeling van de onrechtmatigheid of het mogelijk was om van tevoren te voorspellen dat men gefotografeerd zou worden, en of men, op basis van de gevoeligheid van de gemiddelde persoon, angst of iets dergelijks zou voelen dat de grenzen van wat men in het maatschappelijk leven zou moeten tolereren, overschrijdt.

https://monolith.law/reputation/portraitrights-onthe-internet[ja]

Wat was het oordeel van de Fukuoka Hogere Rechtbank?

De Fukuoka Hogere Rechtbank stelde dat “de manieren waarop privacy in de samenleving wordt geschonden divers zijn, niet alleen door publicatie, maar ook door inbreuk op de rust van het privéleven, zoals gluren, afluisteren, fotograferen, en inmenging in het privéleven”. De rechtbank merkte op dat “het appartementsgebouw is gebouwd op een stuk grond aan de achterkant, bereikbaar via een doorgang (een stuk grond dat zowel als doorgang en parkeerplaats wordt gebruikt) vanaf de openbare weg, en het appartementsgebouw ligt niet direct aan de openbare weg”.

“De foto in kwestie is niet specifiek gericht op het interieur of het balkon van het appartement, maar is een reflectie van de hele omgeving genomen vanaf de openbare weg. Het balkon van het appartement ligt ver van de openbare weg, en het deel van de foto dat het balkon inneemt is klein. Het is niet duidelijk wat er op het balkon hangt. Daarom, vanuit het perspectief van een gemiddeld persoon, kan men niet anders dan concluderen dat het nemen van deze foto niet heeft geleid tot een inbreuk op de rust van het privéleven.”

Fukuoka Hogere Rechtbank, uitspraak van 13 juli 2012 (Heisei 24)

De rechtbank oordeelde dat er geen onrechtmatige daad was gepleegd met betrekking tot het nemen van de foto, en dus ook niet met betrekking tot de publicatie ervan. Bovendien werd de overtreding van de Japanse Wet op de Bescherming van Persoonsgegevens niet erkend, en de rechtbank ontkende ook de schending van de plicht tot respect voor de privacy, zoals geclaimd door de eiser.

Vragen over de uitspraak van de rechtbank van Fukuoka

Deze rechtszaak was er een die men zei dat iemand ooit zou aanspannen. Echter, nu de beslissing dat er geen inbreuk op de privacy is gemaakt tot aan de Hoge Raad is betwist en definitief is geworden, kan het in de toekomst moeilijker worden om juridisch te strijden over Street View en te winnen.

In dit geval heeft de rechtbank uiteindelijk geoordeeld dat het enige dat zichtbaar is op Street View een balkon is waarvan het niet duidelijk is wat erop hangt. Uit de berichtgeving en de gepubliceerde vonnissen kunnen we niet zeggen welke specifieke foto’s in deze zaak in kwestie waren.

Bij het beoordelen van de aanwezigheid van een inbreuk op de privacy wordt een ‘gemiddeld persoon’ als maatstaf genomen. Helaas is het moeilijk voor de rechtbank om de klachten van mensen die bijzonder gevoelig zijn en pijn voelen, zelfs als er alleen foto’s worden gepubliceerd die niet als een inbreuk op de privacy kunnen worden beschouwd wanneer een ‘gemiddeld persoon’ als maatstaf wordt genomen, te erkennen.

Deze uitspraak ontkent alleen de totstandkoming van een inbreuk op de privacy in relatie tot specifieke foto’s op basis van de ‘gemiddelde persoon’ als maatstaf. Daarom kan er een andere conclusie worden getrokken als het duidelijk is wat er op de foto staat en als dat ondergoed is.

Ongemak en angst voor Street View

Als je mensen vraagt naar hun mening over Street View, krijg je naast de antwoorden ‘leuk’ en ‘handig’ ook reacties als ‘ongemakkelijk’ en ‘angstig’.

Over ‘ongemak’

Het ‘ongemak’ lijkt voort te komen uit de zorg dat de privacy wordt geschonden. Mensen hebben het recht om te genieten van de rust van hun privéleven, een recht dat juridisch wordt beschermd als privacyrecht.

Is het geen probleem om in woonwijken te gaan en 360° panoramafoto’s te maken? Google zegt: “We nemen foto’s vanaf de openbare weg, dus wat is het probleem?” En de rechtbank heeft geoordeeld dat, tenminste voor zover we kunnen opmaken uit de bovengenoemde uitspraak, “het niet onmiddellijk buiten de grenzen van tolerantie valt”. Maar dit lijkt een kwestie van geval tot geval te zijn.

Over ‘angst’

Wat betreft ‘angst’, er zijn mensen die zorgen uiten zoals “Je kunt in één oogopslag zien welke huizen er rijk uitzien en doelwit worden voor inbrekers” of “Het kan worden gebruikt door stalkers”.

Maar iedereen kent de dure woonwijken, en als je een beetje rondloopt, kun je gemakkelijk zien waar de huizen zijn die er rijk uitzien en gemakkelijk te betreden zijn. Een professionele inbreker zou dit gemakkelijk kunnen zien. Bovendien zullen stalkers waarschijnlijk doorgaan met hun stalkgedrag, of Street View nu bestaat of niet.

Samenvatting

Er lijkt tot nu toe geen geval te zijn waarin de Japanse rechtbanken een inbreuk op de privacy hebben erkend met betrekking tot de publicatie van foto’s op Google Street View. Echter, zoals blijkt uit de bovengenoemde uitspraak van het Hooggerechtshof, is de beslissing genomen na het controleren van de specifieke gepubliceerde foto’s, en stelt dat “het niet kan worden erkend dat de rust van het privéleven is geschonden door het nemen van deze foto’s, als we uitgaan van de gemiddelde persoon”. Afhankelijk van de gepubliceerde foto’s, zoals foto’s waarop duidelijk ondergoed te zien is, of foto’s waarop het privéleven van een individu concreet zichtbaar is, lijkt er ruimte te zijn om een inbreuk op de privacy te erkennen.

In tegenstelling tot toeristische locaties en drukke straten, die in de meeste landen niet bijzonder problematisch worden geacht, roepen foto’s van woonwijken subtiele problemen op in verband met individuele privacy. Vooral als er schadelijke foto’s worden gepubliceerd op Street View, lijkt er ruimte te zijn om Google te vragen om verwijdering via buitengerechtelijke onderhandelingen of gerechtelijke procedures.