Kan een retweet ook smaad zijn? Drie situaties op X (voormalig Twitter) waar je voorzichtig moet zijn met smaad

X (voorheen Twitter) is een handig sociaal netwerk dat door veel gebruikers anoniem gebruikt kan worden. Echter, als het verkeerd gebruikt wordt, kan het leiden tot laster. Maar in welke situaties kan er precies sprake zijn van laster?

Hier zullen we uitleggen in welke drie situaties op X (voorheen Twitter) – ‘posts’, ‘retweets’ en ‘DM’s (Direct Messages)’ – er een kans bestaat dat er laster wordt gepleegd.

Wat is laster?

In het strafrecht wordt laster als volgt gedefinieerd:

Artikel 230, lid 1 van het Japanse Strafwetboek

Wie publiekelijk feiten presenteert en daarmee de eer van een persoon schendt, wordt, ongeacht of die feiten waar zijn, gestraft met een gevangenisstraf van maximaal drie jaar of een boete van maximaal 500.000 yen.

Met andere woorden, laster vindt plaats wanneer iemand ‘publiekelijk’ ‘feiten presenteert’ en daarmee ‘de eer van een persoon schendt’.

‘Publiekelijk’ betekent ‘voor een onbepaald groot aantal mensen’, maar dit ‘onbepaald groot aantal’ kan ‘onbepaald’ of ‘groot’ zijn; het is voldoende als aan een van beide voorwaarden is voldaan. Uitingen op het internet worden in principe als ‘publiekelijk’ beschouwd.

In de wet worden de termen ‘feiten’ en ‘waarheid’ duidelijk met verschillende betekenissen gebruikt. Voor het vaststellen van laster moet de inhoud van de uiting ‘feitelijk’ zijn, wat betekent dat het gaat om ‘concrete zaken’ die ‘met bewijs kunnen worden geverifieerd’.

‘Eer’ verwijst naar de objectieve sociale waardering die iemand ontvangt van de samenleving voor persoonlijke kwaliteiten zoals karakter, deugdzaamheid, reputatie en vertrouwen. Handelingen die deze sociale waardering verminderen, vormen laster.

Gerelateerd artikel: Wat houdt de vereiste daling in sociale waardering in voor het vaststellen van laster? Een advocaat legt uit[ja]

X (voormalig Twitter) ‘Posts’ en laster

In een lasterzaak op X (voormalig Twitter), laten we bijvoorbeeld kijken naar een geval waarin de eiser, die de CEO van aandeelhoudersmaatschappij A is, schadevergoeding eiste van de gedaagde, die voor een bepaalde tijd als parttime werknemer bij aandeelhoudersmaatschappij A werkte, voor het schenden van zijn eer door artikelen gepost op X (voormalig Twitter) en Ameba Blog.

De gedaagde had in de geposte artikelen beweerd dat aandeelhoudersmaatschappij A, waar de eiser CEO van is, zaken deed met een onderneming gelieerd aan de georganiseerde misdaad en dat de eiser en zijn dochter nauw betrokken waren bij de georganiseerde misdaad. Ook beweerde de gedaagde dat de eiser bedrijfsactiva gebruikte om rollen te kopen voor zijn dochter, die een entertainer is, en dat de eiser betrokken was bij mensenhandel, witwassen en moord, of activiteiten die daarmee gelijkgesteld kunnen worden. De rechtbank oordeelde dat deze artikelen de sociale reputatie van de eiser verlaagden, omdat ze de algemene lezer de indruk gaven dat de genoemde feiten waar waren.

De rechtbank oordeelde vervolgens dat er geen overtuigend bewijs was dat deze feiten waar waren. Als reden hiervoor werd aangevoerd dat het meeste bewijs dat door de gedaagde werd aangeleverd, bestond uit andere online posts en artikelen uit tijdschriften, die bij nadere inspectie voornamelijk niet meer dan geruchten van belangstellenden in de entertainmentindustrie bleken te zijn. Bovendien waren sommige bronnen van de artikelen onbekend of was het onduidelijk wat hun relatie met de eiser was, waardoor het onmogelijk was om de genoemde feiten als waar te erkennen. Ook was het duidelijk dat de gedaagde geen redelijke grond had om te geloven dat deze feiten waar waren, omdat het bewijsmateriaal en de gronden daarvoor niet overtuigend waren. Daarom erkende de rechtbank de laster en beval de gedaagde om een schadevergoeding van 1 miljoen yen en advocaatkosten van 100.000 yen, in totaal 1,1 miljoen yen, te betalen (uitspraak van de rechtbank van Tokio op 12 september 2019 (2019)).

Dit is een typisch voorbeeld van een lasterzaak veroorzaakt door posts op X (voormalig Twitter).

X (voormalig Twitter) en ‘Retweeten’ in verband met laster

Op X (voormalig Twitter) kunnen gebruikers niet alleen hun eigen uitspraken posten, maar ook de berichten van anderen (de originele tweets) in de vorm van een citaat delen (retweeten).

Referentie: X Servicevoorwaarden

Bij het retweeten zijn er twee methoden: de ene is het zonder eigen commentaar doorsturen van de originele tweet onder de naam van een ander (een simpele retweet), en de andere is het doorsturen met een eigen commentaar onder de eigen naam (een citaat retweet). Er zijn gevallen waarin een simpele retweet op X (voormalig Twitter) als laster werd beschouwd, en de persoon die de simpele retweet uitvoerde, met andere woorden, degene die alleen maar een simpele retweet deed, werd aansprakelijk gesteld voor laster.

Eenvoudige retweets en laster

De aangeklaagde is een journalist met meer dan 180.000 volgers, en de eiser is een voormalige burgemeester en gouverneur van Osaka. De aangeklaagde vond een artikel op X (het voormalige Twitter) over de eiser met de tekst: “Ben je vergeten hoe je als dertiger, toen je gouverneur van Osaka werd, een brutale mond had tegenover veel oudere leidinggevenden en hen zelfs tot zelfmoord dreef? Schaam je!” en retweette dit eenvoudigweg op X (het voormalige Twitter).

De voormalige gouverneur en burgemeester, nu eiser, beweert dat deze post bij het algemene publiek de indruk wekt dat de eiser iemand is die zijn positie misbruikt om anderen tot zelfmoord te drijven door middel van ernstige machtsmisbruik. Daarom stelt de eiser dat dit lasterlijk is en heeft hij op basis van onrechtmatige daad schadevergoeding geëist van de aangeklaagde die de post op X (het voormalige Twitter) heeft geretweet.

Standpunten van beide partijen over eenvoudige retweets

Met betrekking tot eenvoudige retweets stelt de eiser dat, hoewel in de betreffende post de originele tweet in de vorm van een geciteerde retweet is gebruikt, een retweet toch als een eigen uitspraak moet worden beschouwd zodra deze op het eigen account wordt geplaatst, en daarom als een uitspraak van de verweerder moet worden gezien.

Daartegenover beweert de verweerder dat de functie van een retweet niet alleen bedoeld is om een eigen mening te uiten, maar ook om de inhoud van een derde partij (de originele tweet) te introduceren en te verspreiden. De verweerder voert aan dat er verschillende redenen kunnen zijn voor het verspreiden van de originele tweet, zoals instemming met de inhoud of juist het introduceren ervan vanwege kritiek op de inhoud. De verweerder stelt dat hij de originele tweet slechts als informatieverstrekking heeft geretweet en dat de betreffende post daarom als een uitspraak van de oorspronkelijke plaatser van de tweet moet worden beschouwd, en niet automatisch als een uitspraak van de verweerder kan worden gelijkgesteld, noch kan de verweerder als de daadwerkelijke actor achter de betreffende post worden gezien.

Rechterlijke beslissing: Een simpele retweet is een uitdrukking van instemming

De rechtbank heeft geoordeeld dat een simpele retweet een handeling is die uitdrukking geeft aan instemming met de inhoud van de oorspronkelijke tweet. Als basis voor dit oordeel voerde de rechtbank aan dat het onwaarschijnlijk is dat iemand een oorspronkelijke tweet zou citeren zonder enig commentaar als het doel is om kritiek te uiten of om een discussie te stimuleren door de tweet te verspreiden. Bovendien is het gebruikelijk om een kritische of neutrale opmerking toe te voegen om duidelijk te maken dat de positie van de persoon die retweet verschilt van die van de oorspronkelijke poster. Een simpele retweet moet daarom worden gezien als een uitdrukking van de retweeter zelf, die instemt met de inhoud van de oorspronkelijke tweet, en de verweerder moet verantwoordelijk worden gehouden voor de inhoud als de actor achter de post.

In dit specifieke geval was het centrale deel van de retweet de uitdrukking die suggereerde dat iemand tot zelfmoord was gedreven. Dit is een bewering over een specifiek feit betreffende een ander persoon, dat met bewijs kan worden bevestigd of ontkend. De post impliceerde dat de eiser, die gouverneur van Osaka Prefecture was, onbeschoft sprak tegen een senior medewerker van de prefectuur en iemand van hen tot zelfmoord dreef. Volgens de standaard van de gemiddelde lezer zou dit feit de indruk wekken dat de eiser iemand is die power harassment uitoefent tot het punt van het drijven van een ondergeschikte tot zelfmoord. De rechtbank verklaarde dat er geen feit was dat iemand tot zelfmoord was gedreven en oordeelde dat de post de sociale reputatie van de eiser schaadde. De rechtbank kende een schadevergoeding toe voor laster, bestaande uit 300.000 yen voor smartengeld en 30.000 yen voor advocaatkosten, in totaal 330.000 yen, te betalen door de verweerder (uitspraak van de Osaka District Court op 12 september 2019 (2019)).

De verweerder ging in hoger beroep, maar het Osaka High Court verwierp het beroep (uitspraak van het Osaka High Court op 23 juni 2020 (2020)).

DM’s (Direct Messages) vallen niet onder ‘openbaar’

Op X (het voormalige Twitter) is het mogelijk om een ‘DM’ (Direct Message) naar een specifieke persoon te sturen. Een DM is vergelijkbaar met een e-mail die alleen naar een specifieke ontvanger kan worden verzonden. De inhoud van een DM wordt niet openbaar gemaakt en kan alleen door de ontvanger worden gelezen.

Op X wordt een envelop-icoon weergegeven. Door op dit icoon te klikken nadat je het scherm van de ontvanger hebt geopend, kun je een DM versturen. Er zijn instellingen mogelijk om geen DM’s te ontvangen van mensen die je niet volgt, of om alle DM’s te ontvangen. Echter, DM’s van mensen die je volgt, zullen in principe altijd aankomen.

Als iemand in een DM aanhoudend berichten stuurt zoals ‘eng’ of ‘ga dood’, of als iemand lastiggevallen wordt met beledigingen, seksuele intimidatie of bedreigingen, kan dit leiden tot een gevoel van wanhoop en in ernstige gevallen zelfs tot een zenuwinzinking. Maar is het mogelijk om inbreuk op rechten aan te vechten in het geval van dergelijke DM’s?

Helaas, zelfs als je via een DM op Twitter ongegronde laster ontvangt, kun je geen aanspraak maken op smaad. Zoals eerder uitgelegd, is er sprake van smaad wanneer iemand ‘openlijk’, ‘feiten presenteert’ en ‘de eer van een persoon schaadt’. Omdat een DM alleen door de ontvanger gelezen kan worden, valt het niet onder ‘openlijk’.

Natuurlijk is het mogelijk dat er sprake is van bedreiging, dwang, afpersing of overtreding van de wet tegen stalking, en er zijn inderdaad gevallen waarin dergelijk gedrag via DM’s als een strafbaar feit wordt behandeld. Echter, het aankaarten van smaad is niet mogelijk.

Gerelateerd artikel: Laster en bedreiging op het internet[ja]

Samenvatting: Raadpleeg een advocaat bij laster op sociale media

Bij het plaatsen van berichten op X (voorheen Twitter), inclusief eenvoudige retweets, is voorzichtigheid geboden. Als berichten op X (voorheen Twitter) met dergelijke zorgvuldigheid worden geplaatst, kan gezegd worden dat de unieke eigenschappen van X (voorheen Twitter) worden benut en er een vrije en interactieve ruimte voor communicatie ontstaat. Laster op sociale media kan, indien onbeheerd gelaten, leiden tot aanzienlijke schade. Aarzel niet om een specialist te raadplegen.

Maatregelen van ons kantoor

Monolith Advocatenkantoor is een juridisch kantoor met een hoge mate van expertise in IT, en in het bijzonder internetrecht. In recente jaren kan het negeren van op het internet verspreide reputatieschade of laster leiden tot ernstige gevolgen. Ons kantoor biedt oplossingen voor het beheersen van reputatieschade en het omgaan met online escalaties. De details worden beschreven in het onderstaande artikel.

Expertisegebieden van Monolith Advocatenkantoor: Reputatieschade maatregelen[ja]