Nabycie i umorzenie własnych akcji w japońskim prawie spółek

Koncepcja własnych akcji w japońskim prawie spółek odgrywa niezwykle ważną rolę w strategii finansowej przedsiębiorstw i podnoszeniu wartości dla akcjonariuszy. Własne akcje to takie, które spółka akcyjna nabywa i posiada, a które zostały przez nią samą wyemitowane. W przeszłości, pod rządami dawnej japońskiej ustawy handlowej, nabycie własnych akcji było zasadniczo zakazane z powodu ryzyka naruszenia finansowej podstawy firmy. Wynikało to z konserwatywnego projektu systemu prawnego, który był głęboko zakorzeniony w zasadzie “wzmacniania i utrzymania kapitału”, mającej na celu zapobieganie łatwemu odpływowi kapitału wpłaconego przy założeniu spółki i zachowanie finansowej podstawy firmy.
Jednakże, dzięki nowelizacji prawa handlowego w 2001 roku oraz wprowadzeniu obecnej ustawy o spółkach (ustawa z roku 2005 (2005) nr 86), nabycie i posiadanie własnych akcji zostało zasadniczo zliberalizowane, stając się ważnym narzędziem umożliwiającym elastyczną politykę kapitałową we współczesnym zarządzaniu przedsiębiorstwem. Ta zmiana prawna nie ogranicza się do technicznych modyfikacji, ale sugeruje, że japońskie firmy muszą dążyć do bardziej elastycznych strategii finansowych w globalnym środowisku konkurencyjnym, a także że coraz większe znaczenie przywiązuje się do maksymalizacji wartości dla akcjonariuszy jako współczesnego celu zarządzania. W krajach zachodnich nabycie własnych akcji było od dawna powszechną strategią zwrotu kapitału dla akcjonariuszy i szeroko stosowane w ramach M&A (fuzji i przejęć) oraz jako motywacja dla pracowników. Japońska reforma prawa była ważnym krokiem w dostosowaniu się do tych międzynarodowych praktyk korporacyjnych i zwiększeniu konkurencyjności japońskich firm. Innymi słowy, można powiedzieć, że ta reforma jest częścią głębszego trendu, który ma na celu promowanie dojrzałości zarządzania korporacyjnego (corporate governance) i rynków kapitałowych w całej japońskiej gospodarce. W niniejszym artykule szczegółowo wyjaśniamy cel, wymagania prawne i procedury związane z nabyciem i umorzeniem własnych akcji, jak określono w japońskim prawie spółek.
Cele nabywania akcji własnych
Nabywanie akcji własnych jest wykorzystywane przez współczesne japońskie przedsiębiorstwa dla różnorodnych strategicznych celów. Nie jest to działanie realizowane z pojedynczym zamiarem, lecz często decyzja o nabywaniu akcji własnych jest wynikiem połączenia wielu strategii korporacyjnych.
Po pierwsze, nabywanie akcji własnych jest powszechnie stosowane jako część zwrotu korzyści akcjonariuszom. Poprzez wykupienie akcji własnych z rynku, firma zmniejsza całkowitą liczbę akcji w obiegu, co może zwiększyć zysk na jedną akcję (EPS) oraz wskaźnik zwrotu z kapitału własnego (ROE), a w rezultacie może prowadzić do wzrostu wartości akcji. Jest to postrzegane jako przepływ korzyści ekonomicznych do akcjonariuszy, podobnie jak w przypadku wypłaty dywidend. W kontekście promowania przez Giełdę Papierów Wartościowych w Tokio zarządzania uwzględniającego koszty kapitału i wartość akcji, nabywanie akcji własnych jest postrzegane jako aktywny sposób na poprawę oceny rynkowej, na przykład poprzez poprawę wskaźnika PBR (cena do wartości księgowej).
Po drugie, służy również jako środek obrony przed wrogimi przejęciami. Posiadanie akcji własnych przez firmę zmniejsza liczbę akcji dostępnych na rynku, co może obniżyć ryzyko wrogiego przejęcia. Zwiększenie udziału akcji własnych sprawia, że dla potencjalnego nabywcy koszt zakupu większości akcji wzrasta, co podnosi poprzeczkę dla przejęcia.
Po trzecie, jest wykorzystywane do celów sukcesji biznesowej i dostosowania struktury akcjonariatu. W przypadku małych i średnich przedsiębiorstw, nabywanie akcji własnych może być stosowane jako środek w planowaniu sukcesji. Na przykład, poprzez wykupienie akcji od spadkobierców innych niż następca i ich anulowanie, można zwiększyć udział w posiadaniu akcji przez następcę i skoncentrować władzę zarządczą. Ponadto, w przypadku firm niepublicznych, gdy akcjonariusze chcą zmonetyzować swoje akcje, ale nie ma dla nich rynku, firma może je wykupić, odpowiadając na potrzeby sprzedaży akcjonariuszy. Dzięki temu można zapobiec rozproszeniu akcji i stabilizować zarządzanie.
Po czwarte, nabyte akcje własne mogą być również wykorzystane w strategiach motywacyjnych dla pracowników i w strategiach M&A. Akcje własne mogą być przyznawane jako opcje na akcje lub jako wynagrodzenie w akcjach dla dyrektorów i pracowników, co zwiększa ich motywację i przyczynia się do wzrostu wartości przedsiębiorstwa. Mogą być również wykorzystane jako środek płatniczy w transakcjach M&A z wymianą akcji, co pozwala na restrukturyzację organizacji bez konieczności wykorzystywania gotówki.
Tak więc, nabywanie akcji własnych często jest decyzją wynikającą z połączenia wielu strategii korporacyjnych, takich jak zwrot korzyści akcjonariuszom, obrona przed przejęciami, planowanie sukcesji biznesowej, M&A oraz motywacja pracowników. Na przykład, nabywanie akcji własnych w okresie niskich cen akcji może wspierać ich wartość, jednocześnie zwiększając zysk na akcję i wzmacniając zwrot dla akcjonariuszy, a także zmniejszając liczbę akcji w obiegu, co obniża ryzyko przejęcia. Ta wieloaspektowość pokazuje, że nabywanie akcji własnych nie jest tylko kwestią księgowości czy zarządzania finansami, ale jest ważną decyzją zarządczą, która jest głęboko zintegrowana z długoterminową strategią wzrostu firmy, polityką kapitałową, zarządzaniem korporacyjnym i planowaniem sukcesji biznesowej. Szczególnie w przypadku firm publicznych, w kontekście promowania przez Giełdę Papierów Wartościowych w Tokio zarządzania uwzględniającego koszty kapitału i wartość akcji, nabywanie akcji własnych jest postrzegane jako aktywny sposób na poprawę oceny rynkowej, na przykład poprzez poprawę wskaźnika PBR. W przypadku firm niepublicznych, nabywanie akcji własnych przyczynia się do rozwiązania bardziej praktycznych i pilnych problemów, takich jak zmonetyzowanie mało płynnych akcji czy płynna sukcesja biznesowa, co pokazuje, że ich strategiczna wartość jest wyrażana w innym kontekście niż w firmach publicznych. Wskazuje to na to, że nabywanie akcji własnych jest narzędziem o dużej elastyczności, którego sposób wykorzystania może znacznie się różnić w zależności od sytuacji firmy i kierunku, w którym zmierza.
Prawne wymagania i procedury dotyczące nabywania własnych akcji
Nabywanie własnych akcji przez spółkę ma wpływ na jej majątek, dlatego japońskie prawo spółek (Companies Act) określa rygorystyczne wymagania i procedury w tym zakresie.
Zasada regulacji źródeł finansowania i kwota możliwa do dystrybucji
Gdy spółka akcyjna w Japonii (kabushiki gaisha) nabywa własne akcje za wynagrodzeniem na podstawie porozumienia z akcjonariuszami, całkowita kwota zapłaty nie może przekroczyć “kwoty możliwej do dystrybucji” obowiązującej w dniu, w którym działanie to wywołuje skutki prawne (zgodnie z artykułem 461, paragraf 1, Japońskiego Kodeksu Spółek). Ta “regulacja źródeł finansowania” jest ważnym przepisem mającym na celu zapobieganie nieuzasadnionemu odpływowi majątku spółki i szkodzeniu wierzycielom. Nabycie własnych akcji oznacza odkupienie akcji od akcjonariuszy przez spółkę, co wiąże się z wypłatą środków finansowych, czyli odpływem aktywów spółki. Gdyby nie istniały ograniczenia tego odpływu środków, spółka mogłaby nabywać własne akcje w nadmiernym stopniu, co w rezultacie mogłoby osłabić finansową podstawę spółki i stworzyć ryzyko, że wierzyciele nie będą mogli odzyskać swoich należności.
Regulacja źródeł finansowania określona w artykule 461 Japońskiego Kodeksu Spółek jest niezwykle ważnym wymogiem prawnym, ustanowionym w celu uniknięcia tego ryzyka. Wprowadza pojęcie “kwoty możliwej do dystrybucji”, określając maksymalną sumę środków, jaką spółka może wypłacić akcjonariuszom, co chroni interesy wierzycieli i zapewnia finansową solidność spółki. Kwota możliwa do dystrybucji jest obliczana na podstawie kwoty zysków zatrzymanych i może się zmieniać w zależności od sytuacji finansowej spółki. Wskazuje to, że duch “zasady utrzymania kapitału” z czasów dawnego prawa handlowego jest nadal podtrzymywany, choć w zmienionej formie, nawet w obecnych czasach liberalizacji nabycia własnych akcji. Przedsiębiorstwa mają obowiązek dokładnego obliczenia tej kwoty możliwej do dystrybucji przy planowaniu nabycia własnych akcji i przestrzegania jej, a naruszenie tego obowiązku może prowadzić do poważnych prawnych ryzyk, takich jak odpowiedzialność dyrektorów czy nieważność działania nabycia. Regulacja ta stanowi prawną i praktyczną podstawę dla spółek do zachowania równowagi między zwrotem kapitału akcjonariuszom a ochroną wierzycieli.
Nabywanie akcji własnych na podstawie porozumienia z akcjonariuszami (w tym transakcje rynkowe)
Zasady nabywania akcji własnych za wynagrodzeniem są następujące:
Uchwała walnego zgromadzenia akcjonariuszy (art. 156 ustawy o spółkach w Japonii)
Aby spółka mogła nabyć akcje własne na podstawie porozumienia z akcjonariuszami za wynagrodzeniem, musi najpierw uzyskać zwykłą uchwałę walnego zgromadzenia akcjonariuszy, określającą następujące kwestie (zgodnie z art. 156 ust. 1 japońskiej ustawy o spółkach):
- Liczba akcji do nabycia (w przypadku spółek emitujących akcje różnych kategorii, rodzaje akcji oraz liczba akcji każdego rodzaju)
- Treść i całkowita kwota pieniędzy lub innych świadczeń wymienianych na akcje
- Okres, w którym można nabywać akcje (nie może przekraczać jednego roku)
Ta uchwała określa ramy, w jakich spółka może nabywać własne akcje, w tym liczbę akcji, cenę i okres nabycia, i jest traktowana jako jeden ze sposobów zwracania zysków akcjonariuszom, obok dywidendy.
Uchwała zarządu (art. 157 ustawy o spółkach w Japonii)
W ramach limitów ustalonych przez walne zgromadzenie akcjonariuszy, przy każdym faktycznym nabyciu akcji własnych, zarząd musi podjąć uchwałę określającą następujące kwestie (zgodnie z art. 157 ust. 1 i 2 japońskiej ustawy o spółkach):
- Liczba akcji do nabycia
- Treść i liczba lub kwota pieniędzy lub innych świadczeń wymienianych na jedną akcję lub metoda ich obliczania
- Całkowita kwota pieniędzy lub innych świadczeń wymienianych na akcje
- Ostateczny termin składania wniosków o przeniesienie akcji
Na podstawie tej uchwały zarządu ustalane są konkretne warunki nabycia, które następnie są realizowane.
Powiadomienie akcjonariuszy i ogłoszenie oraz składanie wniosków o przeniesienie (art. 158 i 159 ustawy o spółkach w Japonii)
Po podjęciu przez zarząd decyzji o nabyciu, spółka informuje o tym akcjonariuszy lub ogłasza (zgodnie z art. 158 japońskiej ustawy o spółkach). Akcjonariusze, którzy otrzymali powiadomienie, składają wnioski o przeniesienie akcji do wyznaczonego przez spółkę terminu (zgodnie z art. 159 ust. 1 japońskiej ustawy o spółkach). Jeśli liczba wniosków przekroczy liczbę akcji przeznaczonych do nabycia, akcje są nabywane proporcjonalnie.
Transakcje rynkowe i wezwania do sprzedaży akcji (TOB)
W przypadku spółek notowanych na giełdzie, istnieją różne metody nabycia akcji własnych, takie jak zakupy na Giełdzie Papierów Wartościowych w Tokio, wykorzystanie systemów transakcji pozagiełdowych takich jak ToSTNeT-2 czy ToSTNeT-3, czy też wezwania do sprzedaży akcji (TOB) skierowane do nieokreślonego grona akcjonariuszy. Wezwania do sprzedaży akcji mają duży wpływ na rynek, dlatego wymagają spełnienia obowiązków informacyjnych wynikających z prawa o instrumentach finansowych oraz zapewnienia równych szans na sprzedaż.
Nabywanie akcji własnych od określonego akcjonariusza
Gdy spółka nabywa akcje własne wyłącznie od określonego akcjonariusza, wymagane są bardziej rygorystyczne procedury w celu zachowania równości między akcjonariuszami.
Specjalna uchwała walnego zgromadzenia akcjonariuszy (Artykuł 160 ustawy o spółkach)
Aby nabyć akcje własne od określonego akcjonariusza, konieczne jest podjęcie specjalnej uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy, która określa następujące kwestie (zgodnie z artykułem 160 ustęp 1 japońskiej ustawy o spółkach):
- Ilość akcji do nabycia
- Treść i całkowitą kwotę środków pieniężnych lub innych świadczeń wymienianych na akcje
- Okres, w którym można nabyć akcje (nie może przekraczać 1 roku)
- Intencję nabycia akcji własnych od określonego akcjonariusza oraz imię i nazwisko lub nazwę tego akcjonariusza
Do podjęcia tej specjalnej uchwały wymagana jest obecność ponad połowy akcjonariuszy uprawnionych do głosowania oraz co najmniej dwie trzecie głosów za ze strony obecnych akcjonariuszy. Określony akcjonariusz nie może wykonywać prawa głosu w tej decyzji (zgodnie z artykułem 160 ustęp 4 japońskiej ustawy o spółkach).
Prawo dodatkowego żądania sprzedającego
W przypadku nabycia akcji od określonego akcjonariusza, innym akcjonariuszom przysługuje “prawo dodatkowego żądania sprzedającego” w celu zapobiegania ich niekorzystnej sytuacji (zgodnie z artykułem 160 ustępy 2 i 3 japońskiej ustawy o spółkach). Oznacza to, że jeśli spółka powiadomi o zamiarze nabycia akcji własnych od określonego akcjonariusza, inni akcjonariusze mogą w określonym czasie zażądać, aby również ich akcje zostały włączone do transakcji. W przypadku takiego żądania, spółka musi zmodyfikować swoją propozycję, aby uwzględnić to żądanie.
Jednakże, w określonych sytuacjach, takich jak nabycie akcji po cenie rynkowej lub niższej, przepisy dotyczące prawa dodatkowego żądania sprzedającego nie mają zastosowania (zgodnie z artykułem 161 japońskiej ustawy o spółkach). Wynika to z faktu, że istnieje możliwość sprzedaży na rynku, co oznacza mniejszą szkodę dla innych akcjonariuszy.
Wymóg “specjalnej uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy” w przypadku nabycia akcji od określonego akcjonariusza, nakładany przez ustawę o spółkach, ma na celu ochronę zasady równości akcjonariuszy, którą japońska ustawa o spółkach uznaje za ważną. Gdyby spółka mogła łatwo nabywać akcje tylko od określonych akcjonariuszy, mogłoby to prowadzić do nieuczciwych transakcji, takich jak wykupienie akcji od akcjonariuszy opozycyjnych po wygórowanych cenach w celu wzmocnienia kontroli nad spółką przez zarząd. Aby zaradzić tym obawom, artykuł 160 ustawy o spółkach wymaga specjalnej uchwały i wprowadza system “prawa dodatkowego żądania sprzedającego”. Ma to na celu zapobieganie faworyzowaniu określonych akcjonariuszy i zapewnienie wszystkim akcjonariuszom równych szans na sprzedaż. Przepis zabraniający określonemu akcjonariuszowi wykonywania prawa głosu (zgodnie z artykułem 160 ustęp 4 japońskiej ustawy o spółkach) jest również ważnym środkiem zapewniającym sprawiedliwość. Te rygorystyczne procedury nie są jedynie formalnym wymogiem, ale odzwierciedlają głębokie znaczenie ochrony akcjonariuszy i zapewnienia przejrzystości oraz uczciwości w zarządzaniu przedsiębiorstwem, które są zakorzenione w japońskiej ustawie o spółkach. Dla zagranicznych inwestorów jest to szczególnie ważny punkt do zrozumienia, jak bardzo japońska ustawa o spółkach przykłada wagę do równości między akcjonariuszami w określonych transakcjach.
Cel przeprowadzenia umorzenia akcji własnych
Umorzenie akcji własnych to działanie, które polega na anulowaniu posiadanych przez spółkę akcji własnych, co prowadzi do zmniejszenia ogólnej liczby wyemitowanych akcji. Zakup akcji własnych jest warunkiem wstępnym.
Umorzenie akcji własnych jest przeprowadzane w następujących celach:
Po pierwsze, normalizacja ogólnej liczby wyemitowanych akcji i wpływ na cenę akcji. W wyniku umorzenia liczba wyemitowanych akcji maleje, co zwiększa wartość pojedynczej akcji i sprzyja wzrostowi cen akcji. Dzieje się tak, ponieważ zmniejszenie podaży akcji na rynku zwiększa ich rzadkość. Celem jest również dostosowanie nadmiernej liczby wyemitowanych akcji do odpowiedniego poziomu i usprawnienie zarządzania przez akcjonariuszy.
Po drugie, zwiększenie wartości dla akcjonariuszy i obrona przed wrogimi przejęciami. Umorzenie akcji własnych zwiększa zysk na akcję (EPS) i wzmacnia zwrot zysków dla akcjonariuszy. Ponadto, zmniejszając liczbę akcji dostępnych na rynku, podnosi się barierę dla potencjalnych wrogich nabywców, co działa jako środek obronny przed przejęciem.
Po trzecie, koncentracja praw zarządczych w kontekście sukcesji biznesowej. Podobnie jak w przypadku nabycia akcji własnych, w kontekście sukcesji biznesowej, umorzenie akcji nabytych od spadkobierców innych niż następca pozwala zwiększyć udział w posiadaniu akcji przez następcę i skoncentrować prawa zarządcze.
Nabycie i umorzenie akcji własnych to działania niezależne, ale w strategii korporacyjnej są ściśle powiązane. Po nabyciu akcji własnych, spółka może je zachować jako “akcje skarbowe”, ale decyzja o ich umorzeniu zależy od konkretnych celów przedsiębiorstwa. Posiadanie akcji skarbowych daje elastyczność, ponieważ mogą one być ponownie wykorzystane w przyszłości jako zapłata w transakcjach M&A lub jako forma wynagrodzenia dla pracowników. Z drugiej strony, wybierając umorzenie, akcje te są trwale wycofywane z rynku i nigdy więcej nie będą w obiegu. Dzięki temu, liczba wyemitowanych akcji jest trwale zmniejszona, co niezawodnie podnosi wartość pojedynczej akcji i wzmacnia obronę przed wrogimi przejęciami. Wybór między “posiadaniem” a “umorzeniem” jest dokonywany na podstawie różnorodnych decyzji zarządczych, takich jak krótkoterminowe potrzeby finansowe firmy, polityka zwrotu dla akcjonariuszy, długoterminowa polityka kapitałowa, a także strategie M&A i plany sukcesji biznesowej. Na przykład, jeśli istnieje wysokie prawdopodobieństwo przyszłych transakcji M&A, firma może zdecydować się na zachowanie akcji skarbowych, natomiast jeśli priorytetem jest poprawa ceny akcji lub stabilizacja praw zarządczych, może wybrać umorzenie. Ta współpraca pokazuje głębię strategicznej elastyczności, jaką system akcji własnych oferuje przedsiębiorstwom.
Prawne wymagania i procedury dotyczące umorzenia własnych akcji spółki
Procedura umorzenia własnych akcji spółki jest uproszczona w porównaniu z procedurą ich nabycia.
Umorzenie przez uchwałę zarządu (art. 178 ustawy o spółkach akcyjnych)
Spółka akcyjna może umorzyć własne akcje. W takim przypadku musi określić liczbę akcji do umorzenia (w przypadku spółek emitujących akcje różnych kategorii, również rodzaj i liczbę akcji każdej kategorii), zgodnie z art. 178 ust. 1 japońskiej ustawy o spółkach akcyjnych. W spółkach z zarządem, decyzja o umorzeniu musi być podjęta przez uchwałę zarządu, zgodnie z art. 178 ust. 2 japońskiej ustawy o spółkach akcyjnych.
W przeciwieństwie do “nabycia” własnych akcji, które wymaga uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy (a czasami specjalnej uchwały), “umorzenie” może być przeprowadzone wyłącznie przez uchwałę zarządu. Jest to wynik różnicy w ocenie prawnej własnych akcji w japońskim prawie spółek. Nabycie własnych akcji jest działaniem polegającym na zwrocie aktywów spółki akcjonariuszom, co może bezpośrednio wpływać na interesy wierzycieli lub innych akcjonariuszy, jak wskazuje regulacja źródeł finansowania. Dlatego wymagana jest bardziej rygorystyczna zgoda walnego zgromadzenia akcjonariuszy. Z drugiej strony, umorzenie własnych akcji to działanie polegające na anulowaniu już posiadanych przez spółkę akcji, co skutkuje zmniejszeniem ogólnej liczby wyemitowanych akcji, ale nie prowadzi do zmniejszenia netto aktywów spółki (choć wymaga to odpowiedniego postępowania księgowego, różni się od redukcji kapitału poprzez zmniejszenie kapitału zakładowego lub rezerw kapitałowych). Często przynosi to korzyści istniejącym akcjonariuszom, na przykład poprzez zwiększenie wartości na akcję, dlatego japońska ustawa o spółkach akcyjnych ocenia to jako działanie “nie powodujące znacznych niekorzyści” dla istniejących akcjonariuszy i upraszcza procedurę, pozostawiając ją w gestii zarządu. To uproszczenie jest wynikiem elastyczności prawa, umożliwiającej przedsiębiorstwom bardziej dynamiczne zarządzanie kapitałem i potwierdza strategiczne znaczenie własnych akcji w nowoczesnym zarządzaniu przedsiębiorstwem.
Procedury rejestracyjne po umorzeniu
Po umorzeniu własnych akcji spółki, jeśli liczba wyemitowanych akcji spółki ulegnie zmniejszeniu, należy dokonać odpowiedniej rejestracji. Zmiana ta musi zostać zarejestrowana w ciągu dwóch tygodni od daty wejścia w życie. W przypadku spółek emitujących akcje na okaziciela, datą wejścia w życie jest dzień zniszczenia akcji i usunięcia wpisów lub zapisów z rejestru akcjonariuszy.
Praktyczne uwagi dla zagranicznych inwestorów w kontekście japońskiego prawa
Zagraniczni inwestorzy zaangażowani w transakcje związane z nabywaniem lub umarzaniem akcji własnych w ramach japońskiego prawa spółek, powinni zwrócić uwagę na specyficzne dla japońskiego systemu prawnego kwestie.
Zastosowanie japońskiej Ustawy o Zagranicznej Wymianie Walutowej i Handlu Zagranicznym (FEMA)
Gdy zagraniczni inwestorzy dokonują bezpośrednich inwestycji w japońskie przedsiębiorstwa, mogą podlegać regulacjom Ustawy o Zagranicznej Wymianie Walutowej i Handlu Zagranicznym (FEMA). Szczególnie inwestycje w japońskie firmy działające w sektorach uznanych za kluczowe dla bezpieczeństwa narodowego, takich jak obronność, telekomunikacja czy energetyka, lub transakcje przekraczające określony próg udziałów (na przykład powyżej 10% praw głosu), wymagają “zgłoszenia wstępnego” do odpowiednich ministerstw, takich jak Ministerstwo Gospodarki, Handlu i Przemysłu czy Ministerstwo Finansów, przed realizacją inwestycji oraz podlegają okresowi przeglądu (zwykle 30 dni). Niedopełnienie obowiązku zgłoszenia wstępnego lub złożenie fałszywego zgłoszenia może skutkować nałożeniem sankcji, dlatego wymagana jest szczególna ostrożność. Istnieje również system zwolnień z obowiązku zgłoszenia wstępnego, jeśli inwestor przestrzega określonych kryteriów, takich jak brak zaangażowania w zarządzanie, jednak przestrzeganie tych kryteriów jest monitorowane.
Wpływ na kwestie podatkowe
Nabywanie akcji własnych może mieć wpływ podatkowy dla sprzedającego akcjonariusza. Gdy spółka nabywa własne akcje i wypłaca akcjonariuszom środki pieniężne, część tej wypłaty może być traktowana jako “dywidenda uznaniowa” i podlegać opodatkowaniu. Wynika to z założenia, że wypłacone środki pieniężne składają się z części odpowiadającej zwrotowi kapitału zakładowego oraz części stanowiącej zwrot zysków. W szczególności w przypadku akcjonariuszy będących osobami fizycznymi niezamieszkałymi lub zagranicznymi osobami prawnymi, stosuje się zasadniczo 20,42% podatek u źródła. Jednakże, jeśli pomiędzy Japonią a krajem zamieszkania akcjonariusza została zawarta umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, podatek u źródła może być zwolniony lub zredukowany zgodnie z postanowieniami tej umowy. Ponadto, w przypadku amerykańskich spółek publicznych dokonujących wykupu własnych akcji, od 1 stycznia 2023 roku (Gregorian calendar year) obowiązuje system nakładający 1% dodatkowy podatek (excise tax) na określone transakcje wykupu akcji, który może być również stosowany do japońskich spółek publicznych posiadających amerykańskie spółki zależne, dlatego zalecana jest konsultacja z ekspertami od międzynarodowych kwestii podatkowych.
Znaczenie wsparcia specjalistów w kontekście prawa japońskiego
Japońskie prawo spółek określa szczegółowe i rygorystyczne procedury dotyczące nabywania i umarzania akcji własnych. Chociaż procedury te są jasno określone w japońskim prawie spółek, zagraniczni inwestorzy zaangażowani w te transakcje muszą zmierzyć się z wielowarstwowym zastosowaniem regulacji obejmujących nie tylko japońskie prawo spółek, ale także Ustawę o Zagranicznej Wymianie Walutowej i Handlu Zagranicznym (FEMA) oraz międzynarodowe kwestie podatkowe. Na przykład, gdy zagraniczny inwestor nabywa akcje japońskiej spółki z sektora objętego specjalnymi regulacjami, obok procedur wynikających z japońskiego prawa spółek, pojawia się obowiązek zgłoszenia wstępnego na mocy FEMA, co może wpłynąć na harmonogram transakcji. Ponadto, gdy wypłata za sprzedane akcje zostanie uznana za “dywidendę uznaniową”, jej opodatkowanie może się skomplikować w zależności od kraju zamieszkania sprzedającego akcjonariusza oraz istnienia umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Takie wielowarstwowe ryzyko prawne i podatkowe może prowadzić do nieoczekiwanych konsekwencji prawnych, dodatkowych kosztów, a nawet do przerwania transakcji dla zagranicznych inwestorów. Dlatego niezbędna jest znajomość specjalistycznej wiedzy z zakresu prawa i podatków w Japonii, aby skutecznie radzić sobie z regulacjami inwestycyjnymi FEMA, systemem zezwoleń dla poszczególnych sektorów oraz złożonymi kwestiami podatkowymi.
Podsumowanie
Nabycie i umorzenie własnych akcji w ramach japońskiego prawa spółek jest niezbędnym elementem polityki kapitałowej przedsiębiorstw, stanowiąc kluczowe narzędzie wspierające różnorodne strategie zarządzania, takie jak dywidendy dla akcjonariuszy, obrona przed wrogimi przejęciami, sukcesja biznesowa czy fuzje i przejęcia. Przejście od zasady zakazu w dawnej ustawie handlowej do zasady swobody w obecnym japońskim prawie spółek pokazuje, że system prawny ewoluował, umożliwiając japońskim firmom bardziej elastyczne i dynamiczne podejście do strategii kapitałowych. Nabycie własnych akcji wiąże się z rygorystycznymi regulacjami dotyczącymi źródeł finansowania, uchwałami walnego zgromadzenia akcjonariuszy, a w przypadku nabycia od określonych akcjonariuszy – z koniecznością ochrony zasady równego traktowania akcjonariuszy poprzez specjalne uchwały czy prawa dodatkowego żądania od sprzedającego. Z drugiej strony, umorzenie własnych akcji jest możliwe jedynie na podstawie uchwały zarządu, a procedura ta jest uproszczona.
Gdy zagraniczni inwestorzy angażują się w te transakcje, muszą zwrócić szczególną uwagę nie tylko na japońskie prawo spółek, ale również na regulacje inwestycyjne wynikające z ustawy o zagranicznej wymianie walutowej i handlu zagranicznego (FEMA), a także na złożone skutki podatkowe, ponieważ regulacje te nakładają się na siebie w wielu dziedzinach prawa. Aby skutecznie pokonać te złożone wyzwania prawne i podatkowe, niezbędne jest wsparcie ekspertów dobrze zorientowanych w japońskim systemie prawnym, praktykach handlowych oraz międzynarodowych kwestiach podatkowych.
Kancelaria Prawna Monolith posiada bogate doświadczenie w obszarze prawa dotyczącego akcji i wspierała szerokie spektrum krajowych i międzynarodowych przedsiębiorstw oraz inwestorów. W naszej kancelarii pracują prawnicy posiadający kwalifikacje zagraniczne i mówiący w języku angielskim, co umożliwia nam świadczenie wysokiej jakości usług prawnych w zakresie japońskiego prawa spółek, zarówno w języku japońskim, jak i angielskim, opartych na głębokiej wiedzy specjalistycznej i doświadczeniu praktycznym.
Category: General Corporate
Tag: Incorporation