Korzyści z uzyskania patentu i praw patentowych, które wyjaśnia adwokat

Gdy mówimy o patentach i prawach patentowych, często wyobrażamy sobie coś na dużą skalę, takie jak diody emitujące światło niebieskie. Jednak w rzeczywistości większość zarejestrowanych patentów (około 195 000 rejestracji rocznie w roku fiskalnym 2018) dotyczy “drobnych” wynalazków.

Przykładem może być przypadek, w którym druga co do wielkości firma w branży, Echigo Confectionery, domagała się zatrzymania produkcji i sprzedaży oraz odszkodowania od lidera branży, Sato Foods Industry (Sato Foods), twierdząc, że narusza ona jej prawa patentowe. Patent, który zarejestrowała Echigo Confectionery, dotyczył metody “kontrolowania pęknięcia powierzchni podczas pieczenia przez nacinanie boków krojonego mochi wzdłuż (poziomo)” (wyrok pośredni Sądu Najwyższego ds. Własności Intelektualnej z 7 września 2011 roku).

Technologie czy programy stworzone przez właścicieli małych firm również mogą uzyskać prawa patentowe, o ile spełniają warunki określone przez prawo. Ale co tak naprawdę oznacza posiadanie patentu i jakie korzyści przynosi jego uzyskanie?

Cel systemu patentowego

System patentowy to instytucja, która przyznaje prawo patentowe, czyli prawo do wyłącznego korzystania z wynalazku przez określony okres, jako rekompensatę za ujawnienie wynalazku, osobie (lub jej spadkobiercy), która przyczyniła się do rozwoju przemysłu poprzez swój wynalazek.

Artykuł 1 Japońskiej Ustawy Patentowej (Cel)

Celem tej ustawy jest promowanie wynalazków poprzez ich ochronę i wykorzystanie, a tym samym przyczynianie się do rozwoju przemysłu.

W ten sposób, system patentowy ma na celu ochronę i wykorzystanie wynalazków, ale co dokładnie rozumiemy pod pojęciem wynalazku?

Co to jest wynalazek

Artykuł 2 Japońskiej Ustawy o Patentach (Patent Act) definiuje “wynalazek” w następujący sposób:

Artykuł 2 Japońskiej Ustawy o Patentach (Definicja)

W tej ustawie “wynalazek” oznacza zaawansowane dzieło technicznej myśli, które wykorzystuje prawa natury.

W związku z tym, wynalazek w kontekście Japońskiej Ustawy o Patentach musi spełniać cztery wymagania:

• Wykorzystuje prawa natury
• Jest techniczną myślą
• Jest twórczy
• Jest zaawansowany

Wyjaśnimy te punkty poniżej.

Wykorzystuje prawa natury

Prawa natury to zasady posiadające prawa fizyczne, chemiczne i biologiczne, które są empirycznie odkrywane w naturze. Nie obejmują one sztucznych praw, takich jak pomysły na zarządzanie aktywami. Ponadto, “wykorzystanie praw natury” oznacza, że “odkrycie” samych praw natury, takie jak teoria względności Einsteina, nie jest wynalazkiem. Również rzeczy sprzeczne z prawami natury nie są wynalazkami. Na przykład, “wynalazek”, który “udowadnia, że prawo zachowania energii nie jest prawem natury, łamie prawo Torricellego i dostarcza pierwszy w historii ludzkości perpetuum mobile pierwszego rodzaju”, został uznany za niebędący wynalazkiem, ponieważ “prawo zachowania energii jest uniwersalnym prawem nauki i techniki i jest powszechnie akceptowane” (wyrok Sądu Najwyższego w Tokio z 27 marca 2002 roku).

W praktyce, wymaganie “wykorzystania praw natury” i “bycia techniczną myślą” często jest trudne do rozróżnienia, i jest uważane za akceptowalne, aby traktować je jako jedno wymaganie wynalazku.

Bycie techniczną myślą

Wynalazek jest definiowany jako “techniczny pomysł”, który rozpoznaje przyczynowo-skutkowy związek między “techniczną konfiguracją” a “efektem technicznym”. Jako wymagania, wymagane jest “możliwość osiągnięcia zamierzonego efektu technicznego przez osobę posiadającą normalną wiedzę w danym obszarze technicznym poprzez powtarzalne działania” (wymóg reprodukowalności) oraz “obiektywność i pewien stopień konkretności w technicznej konfiguracji” (wymóg konkretności/obiektywności).

W sprawie, w której powód, który złożył wniosek o patent na wynalazek “dwukierunkowej sieci do leczenia stomatologicznego”, otrzymał decyzję o odmowie i złożył wniosek o rozpatrzenie, Sąd Najwyższy ds. Własności Intelektualnej stwierdził, że “można zrozumieć, że dostarcza on techniczne środki do wsparcia leczenia stomatologicznego, które działa na podstawie komputera, wyposażonego w serwer sieciowy z bazą danych, sieć komunikacyjną, komputer zainstalowany w gabinecie stomatologicznym i urządzenie zdolne do wyświetlania i przetwarzania obrazów”, i uznał go za wynalazek, ponieważ jest to “twórcza techniczna myśl wykorzystująca prawa natury” (wyrok Sądu Najwyższy ds. Własności Intelektualnej z 24 czerwca 2008 roku).

Bycie twórczym

Coś, co jest tylko odkryciem istniejącego obiektu, jest “prostym odkryciem”, a nie “twórczością”, a zatem nie jest wynalazkiem. Twórczość oznacza stworzenie czegoś nowego przez działanie człowieka, więc wynalazek musi być czymś nowym stworzonym przez wynalazcę.

Jednakże, w Japonii, jeśli odkryto użyteczność substancji chemicznej lub mikroorganizmu sztucznie izolowanego z natury, substancja chemiczna sama w sobie jest traktowana jako stworzona, i jest uważana za “wynalazek”. Ponadto, wynalazki dotyczące zastosowania są “wynalazkami opartymi na odkryciu nieznanej wcześniej właściwości znanej substancji, i na podstawie tej właściwości, odkryciu, że substancja ta jest odpowiednia do nowego zastosowania”, i są uważane za twórcze.

Bycie zaawansowanym

Artykuł 2 ustęp 1 Japońskiej Ustawy o Nowych Pomysłach Praktycznych (Utility Model Act) definiuje “pomysł” jako “twórczą techniczną myśl wykorzystującą prawa natury”. Słowo “zaawansowany” w definicji wynalazku jest używane do odróżnienia go od “pomysłu”, aby odróżnić patenty od nowych pomysłów praktycznych.

System nowych pomysłów praktycznych również chroni “twórcze techniczne myśli wykorzystujące prawa natury” (Artykuł 2 Japońskiej Ustawy o Nowych Pomysłach Praktycznych) jako pomysły, które są zasadniczo takie same jak patenty, ale chroni “rzeczy dotyczące kształtu, struktury lub kombinacji przedmiotów” (Artykuł 3 Japońskiej Ustawy o Nowych Pomysłach Praktycznych). W związku z tym, metody nie są objęte ochroną, a w przeciwieństwie do przedmiotów ochrony w ramach Japońskiej Ustawy o Patentach, nie jest wymagane, aby były one zaawansowane w twórczych technicznych myślach.

W systemie nowych pomysłów praktycznych, nie przeprowadza się badania merytorycznej treści zgłoszenia, a rejestracja jest udzielana dla tych, które spełniają pewne podstawowe wymagania. Jest to system, który pozwala na szybszą i prostszą ochronę małych wynalazków, zwanych pomysłami.

Wymagania dotyczące patentowania wynalazków

Prawo patentowe, podobnie jak prawo do wzorów użytkowych, prawo do wzorów przemysłowych i prawo do znaków towarowych, powstaje poprzez złożenie wniosku do Urzędu Patentowego, przejście przez proces badania i otrzymanie rejestracji.

Wynalazek, na który złożono wniosek o patent, musi spełniać następujące wymagania, aby zostać opatentowanym:

• możliwość zastosowania w przemyśle (japońska Ustawa o patentach, art. 29 ust. 1)
• bycie nowym wynalazkiem (japońska Ustawa o patentach, art. 29 ust. 1)
• posiadanie charakteru postępowego (japońska Ustawa o patentach, art. 29 ust. 2)
• bycie pierwszym wnioskiem (japońska Ustawa o patentach, art. 39)

Ponadto, wynalazki, które mogą naruszać porządek publiczny lub zdrowie publiczne, są uważane za wynalazki niepodlegające patentowaniu (japońska Ustawa o patentach, art. 32).

Możliwe do wykorzystania w przemyśle

System patentowy ma na celu rozwój przemysłu (Artykuł 1 Japońskiej Ustawy o Patentach), dlatego wynalazki, które nie mogą być wykorzystane w przemyśle, nie wymagają ochrony poprzez udzielenie patentu i nie mogą otrzymać patentu.

Artykuł 29 Japońskiej Ustawy o Patentach

Osoba, która dokonała wynalazku możliwego do wykorzystania w przemyśle, może otrzymać patent na ten wynalazek.

Termin “przemysł” w Japońskiej Ustawie o Patentach jest interpretowany w szerokim sensie i obejmuje nie tylko przemysł produkcyjny, ale także górnictwo, rolnictwo, rybołówstwo, transport, telekomunikację itp. Ponadto, wynalazki związane z biznesem są patentowane z szerokiego zakresu sektorów przemysłowych, w tym finanse, ubezpieczenia i reklamę, co oznacza, że obejmuje wszystkie sektory przemysłowe.

Z drugiej strony, wynalazki wykorzystywane tylko w celach akademickich lub eksperymentalnych, czyli te, które nie mogą być wykorzystane jako działalność gospodarcza, nie kwalifikują się. Wynalazki, które nie mogą być praktycznie zastosowane (na przykład metoda zapobiegania wzrostowi promieniowania UV poprzez pokrycie całej powierzchni Ziemi szkłem ochronnym przed UV), również nie mają możliwości wykorzystania w przemyśle. Wynalazki dotyczące metod operacji, leczenia lub diagnozowania ludzi również nie mogą otrzymać patentu z powodu braku możliwości wykorzystania w przemyśle.

Nowy wynalazek

Nawet jeśli wynalazca uważa, że jego wynalazek jest nową technologią, jeśli wynalazek ten jest taki sam jak istniejąca technologia, nie powinien otrzymać prawa patentowego, biorąc pod uwagę cel prawa patentowego, którym jest przyczynianie się do rozwoju przemysłu.

Artykuł 29 ustęp 1 Japońskiego Prawa Patentowego

Osoba, która dokonała wynalazku, który może być wykorzystany przemysłowo, może otrzymać patent na ten wynalazek, z wyjątkiem wynalazków wymienionych poniżej.

1. Wynalazki, które stały się publicznie znane w Japonii lub za granicą przed złożeniem wniosku o patent

2. Wynalazki, które zostały publicznie zastosowane w Japonii lub za granicą przed złożeniem wniosku o patent

3. Wynalazki opisane w publikacjach dystrybuowanych w Japonii lub za granicą przed złożeniem wniosku o patent, lub wynalazki, które stały się dostępne dla publiczności za pośrednictwem linii telekomunikacyjnych

Pierwszy punkt, “publicznie znany wynalazek” (znany publicznie), oznacza wynalazek, którego treść jest znana jako coś, co nie jest tajemnicą dla nieokreślonej liczby osób. Nawet jeśli wiele osób zobowiązanych do zachowania tajemnicy zna ten wynalazek, nie jest on uważany za publicznie znany. Jednak kiedy osoba, która nie ma obowiązku zachowania tajemnicy, dowiaduje się o wynalazku, staje się on publicznie znany, nawet jeśli jest to tylko jedna osoba. Nie ma znaczenia, czy wynalazca lub osoba składająca wniosek miała zamiar utrzymać wynalazek w tajemnicy.

Drugi punkt, “publicznie zastosowany wynalazek” (wynalazek używany publicznie), oznacza wynalazek, który został zastosowany w sytuacji, w której treść wynalazku jest publicznie znana lub istnieje ryzyko, że stanie się publicznie znana. Na przykład, można to sobie wyobrazić, gdy nieokreślona liczba osób jest zapraszana do zwiedzania fabryki, w której produkuje się pewien produkt.

Trzeci punkt, “publikacje dystrybuowane”, termin “publikacje” odnosi się do dokumentów, rysunków i innych mediów przekazujących informacje, które zostały skopiowane w celu udostępnienia publiczności poprzez dystrybucję. “Dystrybucja” oznacza umieszczenie w stanie, w którym nieokreślona liczba osób może to zobaczyć, a nie jest wymagane, aby ktoś rzeczywiście zobaczył tę publikację.

Ponadto, “wynalazek, który stał się dostępny dla publiczności za pośrednictwem linii telekomunikacyjnych”, zazwyczaj oznacza Internet, a “dostępny dla publiczności” oznacza umieszczenie w stanie, w którym nieokreślona liczba osób może to zobaczyć, a nie jest wymagane, aby ktoś rzeczywiście uzyskał dostęp do tego wynalazku.

Postępowa

W świetle celów japońskiego Prawa Patentowego (Patent Act), które ma na celu rozwój przemysłu, przyznanie monopolu w postaci praw patentowych na wynalazki, które zwykły technik mógłby łatwo zrobić, nie tylko nie przyczynia się do postępu technologicznego, ale wręcz go hamuje. Celem artykułu 29, ust. 2 Prawa Patentowego jest wykluczenie takich wynalazków z możliwości uzyskania patentu.

Artykuł 29, ust. 2 japońskiego Prawa Patentowego (Patent Act)

Jeżeli osoba posiadająca zwykłą wiedzę w dziedzinie techniki, do której należy wynalazek, mogła łatwo dokonać wynalazku przed złożeniem wniosku o patent, wynalazek ten nie może uzyskać patentu, niezależnie od postanowień tego artykułu.

Postępowość jest niezwykle ważnym kryterium decydującym o tym, czy wynalazek może uzyskać patent. Z tego powodu jest to często najważniejszy punkt sporny w sporach patentowych.

Metoda oceny postępowości, zgodnie z kryterium 26 Biura Patentowego, odbywa się na etapach: “uznanie wynalazku w aplikacji”, “uznanie wynalazku cytowanego w głównym cytacie itp.”, “porównanie” i “uzasadnienie (ocena różnic)”.

Pierwszeństwo zgłoszenia

Prawo patentowe ma charakter wyłączności, dlatego dla jednego wynalazku przyznawany jest tylko jeden patent (zasada jednego wynalazku, jeden patent, zasada wykluczenia patentów wielokrotnych). W przypadku, gdy dla tego samego wynalazku złożono dwa lub więcej zgłoszeń, decyzja o przyznaniu patentu opiera się na zasadzie pierwszeństwa zgłoszenia.

Artykuł 39 Japońskiej Ustawy Patentowej (Pierwszeństwo zgłoszenia)

Jeżeli dla tego samego wynalazku złożono dwa lub więcej zgłoszeń patentowych w różnych dniach, tylko najwcześniejszy wnioskodawca patentowy może otrzymać patent na ten wynalazek.

W przypadku, gdy dla tego samego wynalazku złożono dwa lub więcej zgłoszeń, decyzja o przyznaniu patentu może opierać się na zasadzie pierwszeństwa wynalazku, czyli przyznaniu patentu osobie, która wynalazła go jako pierwsza, lub na zasadzie pierwszeństwa zgłoszenia, czyli przyznaniu patentu osobie, która jako pierwsza złożyła zgłoszenie, niezależnie od kolejności wynalezienia. W Japonii przyjęto zasadę pierwszeństwa zgłoszenia.

Konkretnie, Japońska Ustawa Patentowa reguluje to w następujący sposób:

• Jeżeli dla tego samego wynalazku złożono dwa lub więcej zgłoszeń patentowych w różnych dniach, tylko najwcześniejszy wnioskodawca patentowy może otrzymać patent (Artykuł 39 ust. 1 Japońskiej Ustawy Patentowej).
• Jeżeli dla tego samego wynalazku złożono dwa lub więcej zgłoszeń patentowych tego samego dnia, tylko jeden wnioskodawca patentowy, wybrany przez porozumienie między wnioskodawcami, może otrzymać patent (ten sam artykuł, ust. 2).
• Jeżeli wynalazek jest identyczny z pomysłem objętym zgłoszeniem na rejestrację nowego modelu użytkowego, jest on traktowany w ten sam sposób (ten sam artykuł, ust. 3 i 4).

Jakie są korzyści z uzyskania praw patentowych?

Prawa patentowe o takiej naturze mogą przynieść następujące trzy korzyści dla firm i osób prowadzących działalność gospodarczą, które je posiadają:

Możliwość wykluczenia naśladownictwa przez inne firmy za pomocą przymusu prawnego

Ustawa antymonopolowa (Japońska Ustawa Antymonopolowa) ma na celu “zakazanie prywatnego monopolu, nieuczciwych ograniczeń handlu i nieuczciwych metod handlu, zapobieganie nadmiernemu skupieniu siły gospodarczej, eliminowanie nieuczciwych ograniczeń produkcji, sprzedaży, cen, technologii i innych form działalności gospodarczej poprzez fuzje, porozumienia itp., promowanie sprawiedliwej i wolnej konkurencji, umożliwienie wyrażania kreatywności przez przedsiębiorców, ożywienie działalności gospodarczej, podniesienie poziomu zatrudnienia i realnego dochodu narodowego, a tym samym zabezpieczenie interesów konsumentów i promowanie demokratycznego i zdrowego rozwoju gospodarki narodowej” (Artykuł 1 Ustawy Antymonopolowej), ale Artykuł 21 (Działania związane z wykonywaniem praw własności intelektualnej) stanowi, że “przepisy tej ustawy nie mają zastosowania do działań uznanych za wykonywanie praw na podstawie Ustawy o prawie autorskim, Ustawy o patentach, Ustawy o wzorach użytkowych, Ustawy o wzorach przemysłowych lub Ustawy o znakach towarowych”.

W praktyce oznacza to, że monopolizacja wynalazku przez posiadacza prawa patentowego jest wyjątkiem od stosowania Ustawy Antymonopolowej.

Gdy produkt będący wynikiem rozwoju technologicznego jest wprowadzany na rynek, jego technologia staje się publiczna, co naraża go na ryzyko naśladowania przez inne firmy. Jednak jeśli uzyskasz prawa patentowe na produkt, możesz wykluczyć sprzedaż produktów naśladujących za pomocą przymusu prawnego.

Posiadacz prawa patentowego może wnieść pozew o zaniechanie naruszenia prawa patentowego (Artykuł 100 Japońskiej Ustawy o Patentach) lub o odszkodowanie za szkodę (Artykuł 709 Japońskiego Kodeksu Cywilnego).

Pozew o zaniechanie polega na żądaniu zakończenia lub zapobieżenia naruszeniu własnego prawa patentowego przez osobę, która narusza to prawo lub istnieje ryzyko, że to zrobi. Jeśli pozew o zaniechanie jest uznany za zasadny, strona pozwana musi zaprzestać produkcji produktów naśladujących, ale można również żądać zniszczenia produktów naśladujących i usunięcia urządzeń do ich produkcji.

Pozew o odszkodowanie polega na żądaniu odszkodowania od osoby, która naruszyła prawo patentowe i wyrządziła szkodę posiadaczowi prawa patentowego. Jeśli pozew o odszkodowanie jest uznany za zasadny, strona pozwana musi zapłacić posiadaczowi prawa patentowego kwotę odpowiadającą szkodzie, którą poniósł w wyniku produkcji lub sprzedaży produktów naśladujących.

Osoby inne niż posiadacz prawa patentowego będą wahać się sprzedawać produkty naśladujące, ryzykując wniesienie przeciwko nim pozwu o naruszenie prawa patentowego.

Możliwość uzyskania dochodów z licencji

Nawet jeśli uzyskasz prawo patentowe, które pozwala ci na monopolizację wynalazku, nie musisz go zawsze monopolizować. Osoba, która uzyskała prawo patentowe, może również zawrzeć umowę z innym przedsiębiorcą, mówiącą “możesz korzystać z mojego wynalazku, ale musisz mi za to zapłacić”. To jest tzw. “umowa licencyjna”, ale dla przedsiębiorców z ograniczonymi zasobami finansowymi, może być bardziej racjonalne zawarcie umowy licencyjnej z dużą firmą i otrzymanie części zysków, niż prowadzenie produkcji we własnym zakresie. Dzięki temu nie musisz ponosić kosztów związanych z produkcją i sprzedażą produktów zawierających wynalazek patentowy, co pozwala zminimalizować ryzyko, gdy produkt nie jest akceptowany na rynku.

Japońska Ustawa o Patentach przyznaje prawo do komercyjnego wykorzystania wynalazku patentowego osobom innym niż posiadacz prawa patentowego. To prawo nazywa się prawem do wykorzystania, a wśród praw do wykorzystania wyróżnia się prawo do wyłącznego wykorzystania (Artykuł 77 Japońskiej Ustawy o Patentach) i prawo do zwykłego wykorzystania (Artykuł 78 Japońskiej Ustawy o Patentach).

W umowie licencyjnej patentowej, posiadacz prawa patentowego nazywany jest licencjodawcą, a strona przeciwna nazywana jest licencjobiorcą, ale formy umowy licencyjnej patentowej dzielą się na umowę o udzielenie prawa do wyłącznego wykorzystania i umowę o udzielenie prawa do zwykłego wykorzystania. Umowa o udzielenie prawa do wyłącznego wykorzystania to taka, w której tylko licencjobiorca może wykorzystywać wynalazek patentowy, a nawet posiadacz prawa patentowego, który jest licencjodawcą, nie może go wykorzystywać. Z drugiej strony, umowa o udzielenie prawa do zwykłego wykorzystania to taka, w której zarówno licencjodawca, jak i licencjobiorca mogą wykorzystywać wynalazek patentowy.

W obu formach umowy, warunki dotyczące obszaru, w którym licencjobiorca może wykorzystywać wynalazek patentowy, okresu, w którym może to robić, metody płatności tantiem i innych warunków mogą być swobodnie ustalane za zgodą obu stron.

Możliwość wykorzystania w marketingu

Japońska Ustawa o Patentach stanowi, że “posiadacz prawa patentowego, posiadacz prawa do wyłącznego wykorzystania lub posiadacz prawa do zwykłego wykorzystania powinien dążyć do oznaczenia patentu na produkcie objętym patentem lub na opakowaniu tego produktu zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministerstwa Gospodarki, Handlu i Przemysłu” (Artykuł 187 Japońskiej Ustawy o Patentach).

Chociaż oznaczenie patentu jest tylko “wymagane”, wiele firm sprzedających produkty objęte prawem patentowym aktywnie stosuje oznaczenia takie jak “patent uzyskany” lub “numer patentu 〇〇〇”. Oznaczenie patentu na produkcie pozwala klientom zrozumieć, że produkt jest wspierany przez wysoką technologię, co może pobudzić ich chęć zakupu. Może również służyć jako materiał do zewnętrznego promowania zdolności technologicznych firmy, a co ważniejsze, może pomóc w budowaniu wizerunku jako “wiarygodnej firmy zdolnej do uzyskania patentu”. Nawet samo oznaczenie “patent w trakcie ubiegania się” może podnieść wizerunek firmy i być przydatne w marketingu.

Podsumowanie

Patenty nie są zawsze przyznawane po złożeniu wniosku, często z różnych powodów rejestracja jest odrzucana.

W takim przypadku, od Japońskiego Urzędu Patentowego otrzymuje się powiadomienie zawierające powody odrzucenia, znanego jako “Zawiadomienie o powodach odrzucenia”, a wnioskodawca może się przeciwko temu sprzeciwić na piśmie. Jednakże, aby sprawdzić, czy spełnione są wszystkie wymagania, konieczne jest dokładne sprawdzenie z doświadczonym prawnikiem.