Jakie są warunki do wniesienia pozwu o zniesławienie? Wyjaśniamy kryteria uznania i średnie odszkodowanie za uszczerbek na cześci

Dzięki rozwojowi Internetu, każdy może swobodnie wysyłać wiadomości. Jednak z drugiej strony, zniesławienie w Internecie stało się problemem społecznym. W jakich przypadkach można pociągnąć do odpowiedzialności za zniesławienie w Internecie, które jest uważane za naruszenie dobrego imienia?

Poniżej wyjaśniamy, kiedy mówimy o naruszeniu dobrego imienia, skupiając się na warunkach jego powstania.

Co to jest zniesławienie

Zniesławienie polega na nielegalnym obniżaniu społecznej oceny, takiej jak zaufanie lub reputacja, określonej osoby wobec nieokreślonej liczby osób lub wielu osób. W przypadku zniesławienia, oprócz odpowiedzialności cywilnej (art. 709 Kodeksu cywilnego Japonii), można również pociągnąć do odpowiedzialności karnej za przestępstwo zniesławienia (art. 230 Kodeksu karnego Japonii), co może skutkować karą.

Odpowiedzialność prawna za zniesławienie w prawie cywilnym i karnym

W przypadku uznania za zniesławienie, można pociągnąć do odpowiedzialności zarówno w prawie cywilnym, jak i karnym. Odpowiedzialność, która jest kwestionowana w procesie cywilnym i karnym, jest różna.
W przypadku procesu cywilnego, jeśli uznane zostanie roszczenie o odszkodowanie za naruszenie praw (art. 709 Kodeksu cywilnego Japonii), powstaje obowiązek zapłaty odszkodowania za ból i cierpienie oraz kosztów dochodzenia. Ponadto, oprócz odpowiedzialności finansowej, może powstać obowiązek podjęcia działań mających na celu przywrócenie reputacji, takich jak publikowanie przeprosin (art. 723 Kodeksu cywilnego Japonii). Może również powstać obowiązek usunięcia blogów lub artykułów w przypadku zniesławienia w Internecie.
W przypadku procesu karnego, można pociągnąć do odpowiedzialności za przestępstwo zniesławienia (art. 230 Kodeksu karnego Japonii), co może skutkować karą pozbawienia wolności do 3 lat, karą ograniczenia wolności lub grzywną do 500 000 jenów. Warto zauważyć, że to przestępstwo jest przestępstwem prywatnego oskarżenia (art. 232 Kodeksu karnego Japonii), co oznacza, że można wszcząć publiczne oskarżenie tylko wtedy, gdy jest skarga od strony poszkodowanej.

Standardowe odszkodowanie za ból i cierpienie

W przypadku uznania odpowiedzialności cywilnej i przyznania odszkodowania, osoba poszkodowana może żądać od sprawcy zapłaty odszkodowania za ból i cierpienie.

Co do zasady, standardowe odszkodowanie za ból i cierpienie zależy od różnych okoliczności, takich jak cechy poszkodowanego i sposób zniesławienia, ale zazwyczaj wynosi około 1 milion jenów dla osób publicznych i około 500 000 jenów dla osób prywatnych.

Różnica między zniesławieniem a obrazą

Obraza jest podobna do zniesławienia. Obraza polega na publicznym wyrażeniu własnej oceny, która lekceważy społeczną pozycję innej osoby (wyrok Sądu Najwyższego z 5 lipca 1926 roku (rok Taisho 15), strona 303, tom 5 zbioru wyroków). Mówiąc prosto, obraźliwe uwagi to obraza.

Zarówno zniesławienie, jak i obraza obniżają zewnętrzną reputację osoby. Oba są czynami, które powodują odpowiedzialność cywilną i karną.

Różnica między zniesławieniem a obrazą polega na tym, czy jest konkretna wzmianka o fakcie.

Na przykład, jeśli powiesz “On ma romans”, ponieważ wskazujesz na fakt, że ma romans, może dojść do zniesławienia. To samo dotyczy wyrażeń takich jak “On jest przestępcą” lub “Jeśli użyjesz produktów z jego sklepu, dojdzie do wypadku”.

Z drugiej strony, jeśli powiesz “głupiec”, “idiota” lub “odrażający”, to tylko wyrażasz ocenę wartości, a nie ma wzmianki o fakcie, więc zniesławienie nie jest ustanowione. W prawie karnym, może dojść do przestępstwa obrazy, a w prawie cywilnym, może powstać odpowiedzialność za czyn niedozwolony.

Jednak, jak wspomniano później, różnica między zniesławieniem a obrazą, czyli czy jest wzmianka o fakcie, jest często trudna do oceny.

https://monolith.law/reputation/honor-feelings-part1[ja]

Wymagania do wniesienia pozwu o zniesławienie

Kodeks karny japoński (japońskie ~ Kodeks karny) określa elementy składowe zniesławienia w następujący sposób:

“Każdy, kto publicznie przedstawia fakty i zniesławia czyjąś reputację, niezależnie od prawdziwości tych faktów, podlega karze pozbawienia wolności do trzech lat lub grzywnie do 500 000 jenów.”

Artykuł 230, ustęp 1, Kodeksu karnego

W związku z tym, zniesławienie jest uznawane za przestępstwo w prawie karnym, gdy:

1. jest publiczne,
2. przedstawia fakty,
3. zniesławia reputację osoby.

Spełnienie tych warunków jest konieczne do uznania czynu za zniesławienie.

Z drugiej strony, nie ma prawa, które konkretne określałoby odpowiedzialność cywilną. Niemniej jednak, zgodnie z orzecznictwem, odpowiedzialność cywilna jest uznawana, gdy spełnione są te same warunki co w prawie karnym.

Co to znaczy “publicznie”

“Publicznie” oznacza “możliwe do rozpoznania przez nieokreśloną lub dużą liczbę osób”. Innymi słowy, wystarczy, że spełniony jest warunek “nieokreślony” lub “duża liczba”.

“Nieokreślony” oznacza, że strona przeciwna nie jest ograniczona. Na przykład, koledzy z tej samej klasy są “określeni”, a przechodnie na ulicy handlowej są “nieokreśleni”. Nie ma jasnej granicy dla “dużej liczby”, ale jeśli jest to kilkadziesiąt osób, jest to uważane za “dużą liczbę”.

“Wszyscy koledzy z tej samej klasy” są “określeni”, ale są “liczni”, a zatem spełniają jeden z warunków “nieokreślony lub liczny”, co oznacza, że spełniają warunek “publicznie”. Dlatego, jeśli obrażasz wszystkich kolegów z tej samej klasy, może dojść do zniesławienia.

Z drugiej strony, jeśli “wysłałeś e-mail do kogoś”, jest to tylko wskazanie faktu do “określonej małej liczby” osób, a może nie spełniać warunku “nieokreślona liczba”. Dlatego zasadą jest, że w takim przypadku nie dochodzi do zniesławienia.

Jednakże, nawet jeśli jest to wskazanie faktu do “określonej małej liczby” osób, może to spełniać warunek “publicznie”. Jest to teoria propagacji.

Teoria propagacji mówi, że nawet jeśli przekazałeś pewien fakt tylko jednej osobie, jeśli ta osoba ma możliwość “propagowania” tego faktu do nieokreślonej liczby osób, można to traktować na równi z wskazaniem do nieokreślonej liczby osób. Innymi słowy, nawet jeśli jest to wskazanie faktu do “określonej małej liczby” osób, jeśli istnieje propagacja, spełnia to warunek “publicznie”.

Typowym przykładem jest przypadek, gdy kłamstwo jest opowiedziane dziennikarzowi. Oczekuje się, że dziennikarz napisze artykuł, a jeśli stanie się to artykułem w gazecie, nieokreślona liczba osób przeczyta kłamstwo. Dlatego propagacja jest uznawana, a warunek “publicznie” jest spełniony.

Co to znaczy “wskazanie faktów”

Aby doszło do zniesławienia, treść wyrażenia musi być “faktem”. “Fakt” oznacza “sprawę, której prawdziwość można potwierdzić za pomocą dowodów”.

Na przykład, stwierdzenie, że “hamburgery firmy A są smaczniejsze niż hamburgery firmy B” jest subiektywną opinią. Gusta różnią się od osoby do osoby. To nie jest kwestia “przedstawienia dowodów i ustalenia, która strona ma rację”. Dlatego prawo uważa, że to nie jest “fakt”. Nawet jeśli wyrażasz takie opinie, nie dochodzi do zniesławienia.

Z drugiej strony, stwierdzenie, że “w hamburgerach firmy A są karaluchy” można potwierdzić lub obalić na podstawie dowodów. Dlatego jest to “fakt”. Jeśli wyrażisz takie opinie, może dojść do zniesławienia.

Jednakże, to rozróżnienie nie zawsze jest jasne w konkretnych przypadkach. Na przykład, termin “czarna firma” nie jest zawsze jasno określony jako “fakt”. Czy wyrażenie jest “faktem” czy nie, należy ocenić na podstawie zgromadzonych precedensów sądowych.

https://monolith.law/reputation/black-companies-dafamation[ja]

W precedensach sądowych istnieje również ramy, które mówią, że w przypadku postów na forach i podobnych, należy ocenić kontekst, uwzględniając odpowiedzi przed i po. Szczegółowe wyjaśnienia na ten temat znajdują się w innym artykule.

https://monolith.law/reputation/delationrequest-for-defamation[ja]

Warto zauważyć, że treść “faktu” nie musi być fałszywa. Prawo rozumie “fakt” jako coś niezależnego od “prawdy czy fałszu”. Dlatego zniesławienie może nastąpić nawet jeśli wskazujesz prawdę.

Jednakże, choć może to być nieco mylące, zniesławienie nie następuje, jeśli spełnione są pewne warunki, takie jak “bycie prawdą”, jak będzie to opisane później.

1. Zniesławienie następuje na początku, jeśli spełnione są pewne warunki, takie jak “wskazanie faktów”
2. Jednakże, jeśli spełnione są pewne warunki, takie jak “bycie prawdą”, zniesławienie nie następuje

To jest struktura tego procesu.

Obraza czci w prawie cywilnym może mieć miejsce nawet bez wskazania konkretnych faktów

Obraza czci w prawie cywilnym (naruszenie praw do dobrego imienia), może mieć miejsce, jeżeli wyrażenie obniża społeczną ocenę osoby. Innymi słowy, obraza czci w prawie cywilnym może mieć miejsce nie tylko w przypadkach, kiedy dochodzi do naruszenia prawa do dobrego imienia w prawie karnym, ale także wtedy, gdy nie wskazuje się konkretnych faktów. Jest to tzw. “obraza czci poprzez wyrażanie opinii”.

Mówiąc prosto, obraza czci poprzez wyrażanie opinii to naruszenie dobrego imienia poprzez wyrażanie opinii lub krytykę, bez wskazywania konkretnych faktów. Na przykład, kiedy wyraża się opinię, że “ten człowiek jest szkodliwy i nieskuteczny”.

Opinie i krytyka powinny być szeroko akceptowane jako działania, które powinny być dozwolone w ramach wolności wyrażania swoich myśli, dlatego próg dla uznania obrazy czci poprzez wyrażanie opinii jest wyższy w porównaniu do obrazy czci poprzez wskazanie konkretnych faktów.

Szczegółowe wyjaśnienia na temat obrazy czci poprzez wyrażanie opinii można znaleźć w poniższym artykule.

https://monolith.law/reputation/expressions-and-defamation[ja]

Co to znaczy “zniesławienie czyjejś reputacji”

W kontekście zniesławienia, “reputacja” oznacza ocenę społeczną. Innymi słowy, “zniesławienie czyjejś reputacji” oznacza obniżenie czyjejś oceny społecznej w sposób obiektywny.

Fakty takie jak “popełnienie przestępstwa”, “niewierność” czy “użycie niegodziwych metod w biznesie”, niezależnie od tego, czy są prawdziwe czy fałszywe, obniżają ocenę społeczną osoby, gdy są ujawnione. Dlatego ujawnienie tych faktów stanowi zniesławienie.

Z drugiej strony, “obrażenie swojej dumy przez pewne wyrażenie” nie obniża oceny społecznej, ale jedynie szkodzi osobistym uczuciom (uczuciom honoru), więc nie stanowi to zniesławienia.

Nie ponosi się odpowiedzialności karnych, jeśli nie obniża się oceny społecznej osoby. Jednakże, jeśli chodzi o odpowiedzialność cywilną, może ona powstać, jeśli narusza się jakiekolwiek prawa inne niż prawo do reputacji. Konkretnie, jeśli wyrażenie narusza prawo do prywatności lub uczucia honoru, można złożyć roszczenie o odszkodowanie, nawet jeśli nie stanowi to zniesławienia.

Jeśli chodzi o praktyczne poczucie odpowiedzialności cywilnej, około 70% stanowi “zniesławienie (prawo do reputacji)”, około 20% to “prawo do prywatności (lub podobne prawa)”, a pozostałe 10% to inne różne prawa, wśród których “uczucia honoru” są jednym z nich.

Szczegółowe wyjaśnienia dotyczące odpowiedzialności cywilnej za “naruszenie uczuć honoru” można znaleźć w poniższym artykule.

https://monolith.law/reputation/defamation-and-infringement-of-self-esteem[ja]

Potrzebne jest uznanie możliwości identyfikacji

Podstawą dla wymogu “obniżenia społecznej oceny osoby” jest konieczność uznania tzw. “możliwości identyfikacji”. Możliwość identyfikacji oznacza, że osoba, na którą skierowane są wyrażenia zniesławiające, jest niewątpliwie określona i nie ma możliwości, że wskazuje na inną osobę o tym samym nazwisku i imieniu.

Na przykład, nawet jeśli na anonimowym forum, takim jak 5chan, napisano coś w stylu “K.S. z firmy A został zwolniony za kradzież rzeczy firmy”, nie można uznać możliwości identyfikacji, ponieważ istnieje możliwość, że jest wiele osób o inicjałach K.S. pracujących w firmie o inicjale A.

Jeśli nie można udowodnić, że “ten opis niewątpliwie dotyczy mnie”, zniesławienie nie jest uznawane. Szczegółowe wyjaśnienia dotyczące możliwości identyfikacji znajdują się w poniższym artykule.

https://monolith.law/reputation/defamation-privacy-infringement-identifiability[ja]

Warunki, które nie stanowią naruszenia dobrego imienia

Byłoby to poważnym problemem, gdyby działania mające na celu ujawnienie korupcji polityków były karane jako naruszenie dobrego imienia. Takie działania są chronione przez konstytucję jako wolność wypowiedzi.

W związku z tym, nawet jeśli spełnione są wymagania naruszenia dobrego imienia, jeśli spełnione są pewne warunki, naruszenie dobrego imienia nie jest uznawane, a odpowiedzialność karna i cywilna nie powstaje.

Warunki, które nie stanowią naruszenia dobrego imienia, to spełnienie wszystkich trzech poniższych warunków:

1. Posiada charakter publiczny
2. Posiada charakter publicznego dobra
3. Jest prawdziwe lub jest uzasadnione

Co to jest “charakter publiczny”

Charakter publiczny oznacza, że dotyczy interesów wielu osób. Prosto mówiąc, chodzi o to, czy “temat” jest przedmiotem zainteresowania publicznego. Na przykład, wypowiedzi na temat skandalu politycznego są tematem zainteresowania publicznego, a ich charakter publiczny jest rzadko negowany.

W orzecznictwie, nie tylko w przypadku polityków i urzędników, ale także dla osób na wpływowych stanowiskach, takich jak organizacje religijne czy kierownictwo znanych firm, charakter publiczny jest stosunkowo szeroko uznawany.

W praktyce, dla firm prowadzących biznes BtoC lub dla kadry kierowniczej firm o pewnej skali, łatwiej jest uznać, że mają “charakter publiczny”.

Co to jest “charakter publicznego dobra”

Charakter publicznego dobra oznacza, że wypowiedź naruszająca dobre imię została dokonana w celu służenia dobru publicznemu. Prosto mówiąc, jest to kwestia “celu”. Na przykład, jeśli wypowiedź na temat skandalu politycznego została dokonana w celu odebrania kobiety osobie będącej w trójkącie z danym politykiem, można by negować jej charakter publicznego dobra.

W orzecznictwie, przy ocenie charakteru publicznego dobra, bierze się pod uwagę sposób wyrażania faktów i stopień badania faktów (Najwyższy Sąd, 16 kwietnia 1981 (Shōwa 56), Kolekcja Wyroków Kryminalnych, tom 35, nr 3, strona 84). Innymi słowy, ocena charakteru publicznego dobra jest dokonywana indywidualnie i konkretnie.

W przypadku naruszenia dobrego imienia w Internecie, problemem może być sytuacja, gdy autor posta jest nieznany. Gdy autor jest nieznany, zazwyczaj nieznane są również cele posta. Jeśli autor jest nieznany, charakter publicznego dobra jest negowany tylko wtedy, gdy można powiedzieć, że “bez względu na to, kim był autor, post nie służy dobru publicznemu”. Negowanie charakteru publicznego dobra w takich przypadkach jest rzadkie.

Co to jest “prawdziwość” i “uzasadnienie”

Prawdziwość oznacza, że przedstawione fakty są prawdziwe. Nie jest konieczne, aby wszystkie szczegóły przedstawionych faktów były prawdziwe, jeśli tylko ich istotne części są prawdziwe, uznaje się, że mają “prawdziwość”.

Uzasadnienie oznacza, że nawet jeśli przedstawione fakty są błędne, osoba, która je przedstawiła, miała uzasadnione powody do błędnego przekonania, że są prawdziwe, na podstawie solidnych dowodów i podstaw. Nawet jeśli opiera się na jakimś materiale, jeśli jest to materiał z jednostronnego punktu widzenia, lub jeśli zrozumienie materiału jest niewystarczające, uzasadnienie jest negowane.

Jeśli post ma charakter publiczny i służy dobru publicznemu, a jego treść jest prawdziwa, lub jeśli istnieją uzasadnione powody do błędnego przekonania, że jest prawdziwa, na podstawie solidnych dowodów i podstaw, naruszenie dobrego imienia nie jest uznawane.

Dla strony twierdzącej, że doszło do naruszenia dobrego imienia, rzadko zdarza się, że neguje się charakter publiczny lub służący dobru publicznemu, więc prawdziwość i uzasadnienie stają się kluczowe. Innymi słowy, w większości przypadków, aby uznać naruszenie dobrego imienia, konieczne jest stwierdzenie, że “bez względu na charakter publiczny i służący dobru publicznemu, nie jest prawdziwe, i nie ma uzasadnionych powodów do błędnego przekonania, że jest prawdziwe, na podstawie solidnych dowodów i podstaw”.

Szczegółowe wyjaśnienia na temat przykładów twierdzeń i dowodów, że przedstawione fakty nie są prawdziwe, można znaleźć w poniższym artykule.

https://monolith.law/reputation/defamation-dueto-stealthmarketing[ja]

Przykłady spraw sądowych związanych z naruszeniem dobrego imienia

Przedstawiamy kilka przykładów spraw sądowych związanych z naruszeniem dobrego imienia.

Przypadek, w którym retweet na Twitterze został uznany za naruszenie dobrego imienia

Ilustracja, która niesłusznie naruszała dobre imię, została opublikowana na Twitterze, a następnie została zretweetowana. Ofiara złożyła wniosek o odszkodowanie od osoby, która zretweetowała post. Sąd Okręgowy w Tokio w dniu 30 listopada 2021 roku (Reiwa 3) (sprawa o odszkodowanie nr Reiwa 2 (Wa) 14093) stwierdził, że retweet, chyba że istnieją szczególne okoliczności, wyraża zgodę na oryginalny tweet, a zatem naruszenie dobrego imienia jest uznane.

W innym przypadku, ofiara złożyła wniosek o odszkodowanie od osoby, która zretweetowała post naruszający jej dobre imię. Sąd Apelacyjny w Osace w dniu 23 czerwca 2020 roku (Reiwa 2) (sprawa apelacyjna o odszkodowanie nr Reiwa 1 (Ne) 2126) stwierdził, że jeśli oryginalny tweet narusza dobre imię, retweet stanowi czyn niedozwolony, niezależnie od okoliczności czy intencji, i przyznał roszczenie o odszkodowanie.

Na Twitterze, nie tylko tweety prezentujące fakty obniżające społeczną ocenę osoby stanowią naruszenie dobrego imienia, ale także działanie retweetowania takich tweetów jest uznawane za naruszenie dobrego imienia.

Przypadek, w którym wysłanie e-maila w miejscu pracy zostało uznane za naruszenie dobrego imienia

W jednym z przypadków, kolega z pracy wysłał e-mail do innych pracowników z informacjami, że pracownik został w przeszłości aresztowany za kradzież, a także był zaangażowany w działania przestępcze, takie jak wymuszenie, groźby, nielegalne praktyki prawnicze i krzywoprzysięstwo. Sąd Okręgowy w Tokio w dniu 13 kwietnia 2017 roku (Heisei 29) (sprawa o odszkodowanie za naruszenie dobrego imienia nr Heisei 28 (Wa) 19355, sprawa o odszkodowanie za fałszywe dokumenty prywatne itp.) uznał to za naruszenie dobrego imienia i przyznał roszczenie o odszkodowanie.

W przypadku naruszenia dobrego imienia w miejscu pracy, kluczowe jest, czy można to uznać za “publiczne”. W tym przypadku, ze względu na fakt, że odbiorcami e-maila była duża liczba osób i istniała możliwość rozpowszechniania, uznano to za “publiczne”.

Przypadki, w których nie uznano naruszenia dobrego imienia

Szczegółowe omówienie przypadków, w których nie uznano naruszenia dobrego imienia, znajduje się w poniższym artykule.

https://monolith.law/reputation/cases-not-recognized-as-defamation[ja]

Podsumowanie: Jeśli chcesz pozwać za zniesławienie, upewnij się, że spełnione są warunki

Podsumowując naszą dotychczasową rozmowę, warunki dla zniesławienia (japońskie: 名誉毀損) to “publicznie”, “wskazując na fakty” i “zniesławiając czyjąś reputację”. Oznacza to, że nie spełniają one żadnego z warunków: użyteczności publicznej, publiczności, prawdziwości lub słuszności.

Zniesławienie jest nie tylko skomplikowane strukturalnie, ale istnieje również wiele precedensów, a jego ocena wymaga zaawansowanej wiedzy prawniczej. Zdecydowanie warto skonsultować się z adwokatem.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o treści tego artykułu w formie filmu, zapraszamy do obejrzenia filmu na naszym kanale YouTube.