System Geliştirmenin Sonlandırılmasının Ardından Tedarikçinin Üstlendiği Destek Sorumlulukları Nelerdir?

Sistem geliştirme konusunda, sistem geliştirme uzmanı olan tedarikçinin “Proje Yönetimi Yükümlülüğü”nü üstlenmesi iyi bilinirken, hukuki olarak buna benzer fakat farklı bir kavram olan “Destek Yükümlülüğü” de gündeme getirilmiştir. Bu makalede, geçmiş yargı kararları da dahil olmak üzere bu “Destek Yükümlülüğü” hakkında açıklamalar yapacağız.

Destek Yükümlülüğü Nedir?

Destek Yükümlülüğünün Genel Bakışı

Üreticinin kullanıcıya karşı taşıdığı yükümlülüklerden bahsederken, en önemli örneklerden biri proje yönetimi yükümlülüğüdür. Bu, geçmişteki dava örnekleri vb. ile tekrar tekrar belirtilerek oluşturulan bir kavramdır ve bir sistem geliştirme uzmanı olarak üreticinin bir dizi projeye karşı taşıdığı yükümlülükleri genel bir kavramda toplar.

https://monolith.law/corporate/project-management-duties[ja]

Proje yönetimi yükümlülüğü, sistem geliştirme hukuku terimleri arasında oldukça ünlüdür ve üreticinin taşıdığı yükümlülükler arasında en önemli olanıdır. Ancak bazı dava örneklerinde, bu proje yönetimi yükümlülüğünden farklı bir yükümlülük olarak “destek yükümlülüğü”nün varlığını kabul edenler vardır.

Destek Yükümlülüğü, Kullanıcıya Yönelik Operasyonel Destekle İlgili Bir Sorundur

Peki destek yükümlülüğü nedir? Ve neden proje yönetimi yükümlülüğünden farklı bir isimle anılır? Destek yükümlülüğü genellikle sistem geliştirmenin tamamlandığı sonraki aşamalarda sorun olur. Bir sistem geliştirme projesi, “geliştirme” olduğu için, yapılması gereken sistemin tamamlandığında proje sona erer. Yani, yapılması gereken sistemin ne olduğunu belirlemek (yani gereksinimlerin tanımlanması) ile başlar ve bu sistemin gerçekten tamamlandığını kontrol etmek (yani test veya kabul) ile sona erer. Bu aşamada sıkça karşılaşılan hukuki sorunlar hakkında, aşağıdaki makalede detaylı olarak ele alınmıştır.

https://monolith.law/corporate/estimated-inspection-of-system-development[ja]

Ancak, bir sistem geliştirme projesinin, yeni bir sistem oluşturma süreci olduğunu kabul etsek bile, geliştirilen sistem sonrasında işlerde kullanılacak olması doğal bir öncüldür. Yani, sistemin geliştirildikten sonra nasıl kullanılacağına dair hiçbir şey sorgulanmaz ve “sadece geliştirme işini üstlenen bir pozisyonda olduğum için, sadece yapmam yeterli” denilirse, bu büyük bir mantıksızlık yaratabilir. Bu noktaları göz önünde bulundurarak, geçmişteki dava örneklerinde de, sistem geliştirmeyi üstlenen üreticilere belirli bir operasyonel destek yükümlülüğü getirilip getirilemeyeceği sorunu ortaya çıkmıştır. Yani, bir sistem geliştirme sözleşmesinde üreticinin taşıdığı yükümlülükler arasında, geliştirme sonrası operasyonel destekle ilgili yükümlülüklerin de dahil olup olmadığı sorunu. Operasyonel destek, geliştirme sürecinin kendisi olmadığından, proje yönetimi yükümlülüğünden ayrı bir anlam ifade etmek için “destek yükümlülüğü” terimi kullanılmıştır.

Destek Yükümlülüğünün Sorun Olduğu Dava Örnekleri

Sistem testi aşamasında, kullanıcının işlerinin yürütülmesini engelleyen bir durum

Aşağıda alıntılanan karar metnindeki durumda, sistem testi sırasında kullanıcı tarafı, başlangıçta tahmin ettikleri gibi sistemi kullanamadı ve sonuç olarak kullanıcı, sistemin işletimini tamamen terk etmek zorunda kaldı. Bu durum, kullanıcının işletim başlangıcındaki bir sorun olmasına rağmen, önceden yapılan sistem geliştirme sözleşmesinden, vendör tarafının sorumluluğunu nasıl temellendireceği sorun oldu. Sonuç olarak, kullanıcı tarafının tazminat talebi kabul edildi ve bunun temeli olarak “destek yükümlülüğünün ihlali” belirtildi.

I Destek Yükümlülüğünün İhlali
(A) Davacı temsilcisi, Heisei 9 yılı (1997) Temmuz 14 tarihinde, davalıya, “Sadece sistemi oluşturmak değil, düzgün çalışana kadar sonuna kadar bakmanızı istiyorum.“, “Biz acemiyiz, bu yüzden çok para ödüyoruz, sonuna kadar kullanabilmemizi sağlayın.” şeklinde talepte bulundu. Buna karşılık, davalı, davacının uygulama hedefine ulaşabilecek bir sistem oluşturmanın mümkün olduğunu açıkladı ve düzgün bir şekilde kullanılana kadar destek vereceğini söz verdi. Bu, davacı ve davalı arasında, davacının bu sistemi düzgün bir şekilde kullanabilmesi için davalının destek sağlama konusunda anlaşmaya vardığı anlamına gelir.
Davalının davacıya karşı destek yükümlülüğü olduğu, bu sözleşme bedeli olarak, “Paket Uygulama Desteği” adlı bir madde için 1.726.000 Yen tutarında bir ücretin hesaplandığı, teklifte, aylık bakım ücreti hakkında, “Uygulama sonrası 6 ay boyunca ücretsiz bakım” yazıldığı ve “Gelecekteki SE Destek hakkında (İç Toplantı Materyali)” başlıklı belgede, taze siparişler hakkında, “Uygulama Prosedürü (Plan) Oluşturma” ve “Veri / İşletim Doğrulama Çalışmaları” hakkında SE desteği alınabileceği belirtildiği açıktır.

(B) Ve davalının davacıya karşı taşıdığı destek yükümlülüğü, özellikle, en azından davacının bu sistemin tam işletimine kadar, davalının, davacıya, ① bu sistemin uygulama yöntemi hakkında uygun tavsiyeler sağlama, ② uygulama testine katılma ve uygulama testinde ortaya çıkan sistem hatalarına yanıt verme, ③ uygulama test sonuçlarına göre sistemi iyileştirme, ④ operatörlere uygulama eğitimi verme konularını içerir.
Ancak, davalı, uygulama testinde birçok sorun yaşanmasına rağmen, bunun bir operatör yetenek sorunu olduğunu belirterek buna ciddi bir şekilde yanıt vermedi, sadece operatör eğitim maliyetini talep etti ve davacıya, tam işletim için uygun desteği hiçbir şekilde sağlamadı.

Tokyo District Court Hachioji Branch, November 5, Heisei 15 (2003) Decision

Bu karar metninde, içindekiler dahil olmak üzere tüm karar metninde, “destek” kelimesi yaklaşık 30 kez geçmektedir. Kullanıcıların uygun desteği talep eden sesleri doğrudan karar metnine yazılmış ve durumun ayrıntıları oldukça somut bir şekilde dikkate alınmıştır. Ayrıca bu durumu anlamak için özellikle dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:

• Destek yükümlülüğünün ihlali, “borç ihlali” olarak kabul edildiği için, bu sonucunda ortaya çıkan tazminat da talep edilebilir.
• “Proje Yönetimi Yükümlülüğü” terimi, tüm karar metni boyunca hiçbir zaman kullanılmamıştır.

Bu, proje yönetimi ile ayrı bir kavram olmasına rağmen, bunu sistem geliştirme sözleşmesinin içerdiği sözleşme yükümlülüğü olarak ele almayı hedefleyen bir tutum olduğunu göstermektedir.

Destek Yükümlülüğünün Niteliği Nasıl Anlaşılmalıdır?

Destek Yükümlülüğü Hala Net Bir Kavram Değil

Yukarıda bahsedilen dava örneği, sistem geliştiren satıcının, kullanıcının işletmeye başlaması için gerekli desteği de sağlaması gerektiğini belirtir. Ancak, destek yükümlülüğü, proje yönetimi yükümlülüğü kadar geniş bir dava birikimine sahip değildir ve gerçek durumu anlamak için çok fazla ipucu bulunmamaktadır. Özellikle, “destek” terimi bile, ne yapılması gerektiği konusunda net bir anlam içermemektedir.

Destek Yükümlülüğü Sınırsız Olarak Kabul Edilemez

Ayrıca, satıcının destek yükümlülüğünün ihlalini kabul eden yukarıdaki karar, aynı zamanda çok önemli bir noktayı da belirtmiştir.

Davalı, bu sözleşmeye dayanarak, davacıya inşa ettiği ve teslim ettiği sistem için, davacının bu sistemi işletmesi için gerekli olan belirli bir desteği sağlama yükümlülüğüne sahip olduğu kabul edilir. Ancak, bu içerik, davacının iddia ettiği gibi, süresiz, gerçekte davacının bu sistemi işletebilmesi için her türlü desteği ücretsiz olarak sağlama şeklinde olduğu kabul edilemez.

Tokyo District Court Hachioji Branch, November 5, 2003 (Gregorian calendar year)

Ana iş olarak kabul edilen “geliştirme” işleminden sonra, “işletme” için yapılması gereken destek konusunda da bazı kısıtlamalar olduğunu belirtmiştir. Bu kararda da, kullanıcıların destek taleplerini karar metninde alıntı yapma, önceden tahmin edilen içeriğe atıfta bulunma, destek sağlama konusunda özel bir anlaşmanın olup olmadığına değinme gibi, bazı özellikler bulunmaktadır. Yani, destek yükümlülüğünün kavramının sınırsız bir şekilde genişlemesi durumunda, satıcıya büyük bir yük getireceği göz önünde bulundurularak, yükümlülük ihlalinin kabulü de belirli bir ölçüde dikkatli bir şekilde yapılmalıdır.

Destek Yükümlülüğünün İçeriği, Kullanıcının İşbirliği Yükümlülüğü ile Birlikte İncelenmelidir

Buraya kadar olan konuşma, “sistem geliştirmede işletme aşamasının başlangıcında, iş yükünü kullanıcı ve satıcı arasında nasıl paylaşılacağı” konusudur. Bu durumda, “geliştirme” ile ilgili sözleşmeden, işletmeye başlama zamanında satıcının ne kadar hukuki yükümlülük taşıdığı gibi, biraz karmaşık bir sorun bulunmaktadır. Aynı zamanda, bireysel durumları göz önünde bulunduran bir değerlendirme eğilimi de güçlüdür.

Yine de, satıcının taşıdığı destek yükümlülüğünün ne olduğunu anlamak, kullanıcının taşıdığı işbirliği yükümlülüğünü de anlamakla, daha kesin bir hale gelecektir.

https://monolith.law/corporate/user-obligatory-cooporation[ja]

İşleri yeni bir sistemle iyileştirme çabası, teknik uzman olan satıcı ve şirket içi iş bilgisine sahip kullanıcıların ortak çalışmasıdır. Bu durumda, bu destek yükümlülüğü hakkında da, kullanıcının “işbirliği yükümlülüğünün yerine getirilmesi” kapsamında çözülmesi gereken konuları belirlemekle, kapsamı kendiliğinden belirlenecektir.

Özet

Bu makalede, proje yönetimi temelleri üzerine yoğunlaşarak, türevi olarak adlandırabileceğimiz ‘destek yükümlülüğü’ hakkında bir düzenleme yaptık. Destek yükümlülüğü kavramında hala belirsizlikler olsa da, anlamasının önemli olduğu nokta, yine ‘proje yönetimi yükümlülüğü’ ve ‘işbirliği yükümlülüğü’ gibi temel konular olduğunu düşünüyoruz.