Görüntülerle İlgili Telif Hakkı İhlali 'Zarar Tazminatı Standartları' ve İki Örnek Kararı Açıklıyoruz

Artık SNS ve internet medyasında ‘görseller’ ve ‘videoları’ sıradan bir şekilde görüyoruz. Ancak, her gün gördüğümüz ‘görseller’ ve ‘videolar’ arasında telif hakkı sorunlarını çözemeyenler de bulunmaktadır.

Peki, gerçekten telif hakkı ihlali yaşandığında nasıl bir yol izlemeliyiz? Ayrıca, bu durumda karşı taraftan talep edilebilecek tazminat miktarı ne kadar olacaktır?

İnternet Üzerindeki Telif Hakkı İhlalleri

İnternet üzerinde telif hakkı ihlali oluşturan eylemler neler olabilir? Öncelikle, internet üzerinde telif hakkı ihlallerinin en sık yaşandığı durumları düşünelim.

İzinsiz Görsel Paylaşımı

İllüstrasyonlar, fotoğraflar, videolar gibi görsellerin telif hakları tanınmaktadır. Instagram gibi sosyal medya platformlarında paylaşılan fotoğrafların izinsiz olarak paylaşılması oldukça yaygın bir durumdur. Ancak, selfie fotoğraflar dahil olmak üzere, telif hakkının tanınma olasılığı yüksektir. Dolayısıyla, fotoğraflarınızın izinsiz olarak paylaşılması durumunda telif hakkı ihlali iddiasında bulunabilirsiniz.

2020 yılı Haziran ayında Instagram, “görsel gömme özelliğinin kullanılmasının da telif hakkı ihlali olabileceği” yönünde resmi bir açıklama yapmıştır. Instagram’a yüklenen görsellerin telif hakları Instagram’a ait değildir, bu haklar tamamen görseli oluşturan kişiye aittir.

https://monolith.law/corporate/copyright-law-ng-text-image[ja]

https://monolith.law/corporate/copyright-law-ng-video[ja]

Şarkı Sözleri ve Müziklerin İzinsiz Paylaşımı

Profesyoneller genellikle JASRAC gibi yönetim kuruluşlarına yönetim hizmeti talep ederler, ancak bağımsız sanatçılar veya bireysel olarak sanatçı faaliyetlerinde bulunan kişiler, izinsiz olarak kendi oluşturdukları müziklerin veya şarkı sözlerinin internet üzerinde paylaşıldığı durumlarda telif hakkı ihlali oluşur, bu nedenle dikkatli olunmalıdır. Dans videoları durumunda, koreografiye de telif hakkı uygulanabilir.

https://monolith.law/youtuber-vtuber/tried-to-dance-copyright-infringement[ja]

Telif Hakkı İhlali İçin Talepler ve Cezalar

Telif hakkı ihlaline uğrayan kişiler, aşağıdaki sivil taleplerde bulunabilir:

• İhlal eyleminin durdurulması talebi (Japon Telif Hakkı Yasası’nın 112. maddesi 1. fıkrası)
• Zarar tazminat talebi (Japon Medeni Kanunu’nun 709. maddesi)
• İtibarın iade edilmesi önlemi (Japon Telif Hakkı Yasası’nın 115. maddesi)

Ayrıca, telif hakkı ihlali, mağdur olan telif hakkı sahibi şikayetçi olursa (birkaç istisna dışında), aşağıdaki cezai sorumlulukları da takip edebilir:

• Telif hakkı ihlali için, 10 yıla kadar hapis veya 10 milyon yen (yaklaşık 600.000 TL) veya her ikisi de cezası (Japon Telif Hakkı Yasası’nın 119. maddesi 1. fıkrası)
• Telif hakkı sahibinin kişilik haklarının ihlali için, 5 yıla kadar hapis veya 5 milyon yen (yaklaşık 300.000 TL) veya her ikisi de cezası (Japon Telif Hakkı Yasası’nın 119. maddesi 2. fıkrası 1. bent)

Not: Bir kuruluşun telif hakkını (telif hakkı sahibinin kişilik hakları hariç) ihlal etmesi durumunda, ceza 3 milyar yen’e (yaklaşık 180 milyon TL) kadar çıkabilir.

İhlal Eylemlerinin Durdurulması Talebi

Telif hakkı ihlal edildiğinde, ilk olarak gereken yanıt, ihlal eylemlerinin durdurulması (önlenmesi, durdurulması) olmalıdır.

Ayrıca, telif hakkı ihlal eylemlerine karşı durdurma talebi ile sadece ‘ihlal eylemlerinin durdurulması’ ve ‘ihlal önleme’ değil, aynı zamanda ‘ihlal eylemlerini oluşturan maddeler’, ‘ihlal eylemi ile oluşturulan maddeler’ ve ‘ihlal eyleminde kullanılan makinelerin vb. imhası’ talep edilebilir.

Durdurma talebinde bulunurken, ihlalci kişinin kasıtlı ya da hatalı olması gerekmez. Kasıt veya hata olmasa bile, telif hakkının ihlal edildiği durumda, bunun ortadan kaldırılması gereklidir.

Ancak, talepte bulunmak hemen durdurmayı garanti etmez, mahkeme durdurma için gereken koşulların yerine getirilip getirilmediğini inceledikten sonra sonucu belirler. Dolayısıyla, telif hakkınız zaten ihlal edilmiş ve önemli bir zarar meydana gelmişse, durdurma talebi ile geç kalma ihtimaliniz vardır. Bu tür durumlarda, durdurma talebinden önce geçici tedbirler almak ve ihlal eylemlerinin durdurulmasını talep etmek gereklidir.

Zarar Tazminat Talebi

Öncelikle, telif hakkı ihlali veya telif hakkı sahibinin kişilik haklarının ihlali durumunda, kişilik haklarınızın ihlal edildiği (ruhsal acı çektiğiniz) gerekçesiyle manevi tazminat talep edebilirsiniz. Ancak, sadece bu değil, telif hakkı ihlali nedeniyle telif hakkı sahibinin uğradığı “zarar” için tazminat talep edebilirsiniz.

Burada bahsedilen “zarar”, aşağıdaki iki türü içerir:

• Aktif zarar (telif hakkı ihlali olmasaydı, harcamanız gerekmeyecek olan maliyetler)
• Pasif zarar (telif hakkı ihlali olmasaydı, elde edilebilecek olan kar)

Aktif zarar, avukat ücretleri veya ihlal edenin belirlenmesi için gereken araştırma maliyetlerini içerir ve bu kanıtlamanın nispeten kolay olduğu anlamına gelir. Ancak, pasif zarar, “telif hakkı ihlali nedeniyle eser satışlarının düştüğü durumlar”ı içerir ve bunu kanıtlamak genellikle çok zordur.

Bu nedenle, telif hakkı sahiplerini korumak için, Japon Telif Hakkı Yasası (Japon Telif Hakkı Yasası Madde 114), zarar miktarının kanıtlanması hakkında aşağıdaki varsayımları içeren hükümler getirmiştir:

1. Devir miktarından tahmin
2. Kar tahmini
3. Lisans ücretlerinden tahmin

Zarar Miktarının Tahmini

1. ‘Devir Miktarından Tahmin’ konusunda, telif hakkını ihlal eden kişinin, telif hakkı sahibinden izinsiz olarak kopyaladığı veya benzeri bir şekilde oluşturduğu eserleri satıp kar elde ettiği durumlar olabilir. Bu tür durumlarda, Japon Telif Hakkı Yasası (Copyright Law), satılan eserlerin miktarını, ihlal olmaması durumunda telif hakkı sahibinin elde edebileceği kar miktarıyla çarparak, zarar miktarını belirleyebilir.

Örneğin, telif hakkını ihlal eden bir kişi, bu şekilde oluşturduğu eserlerden 1000 adet sattığını düşünelim. Bu durumda, eğer bu ihlal olmasaydı telif hakkı sahibinin satabileceği eserin kar miktarı her biri için 200 yen ise, telif hakkı sahibi zarar miktarını 200.000 yen olarak belirleyebilir.

2. ‘Kar Tahmini’ konusunda, telif hakkını ihlal eden kişinin kar elde ettiği durumlarda, bu karın toplam miktarı zarar miktarı olarak tahmin edilir. 1. örnekte olduğu gibi, telif hakkını ihlal eden kişi 200.000 yen kar elde etmişse, 200.000 yen’in zarar miktarı olduğu tahmin edilir.

3. ‘Lisans Ücretinden Tahmin’ konusunda, lisans ücreti, telif hakkı ile korunan bir eserin kullanım ücretidir ve telif hakkı sahibi, lisans ücretine denk gelen miktarı zarar miktarı olarak belirleyebilir. Bu hüküm, zarar miktarının minimum miktarını belirlemek için kullanılır.

Not: Bu hükümlere dayanarak zarar miktarını hesaplamak için gerekli belgelerin olmadığı durumlar da sıkça olabilir. Bu nedenle, zarar miktarını talep etme öncesi, karşı taraftan bilgi açıklaması talep edilebilir. Eğer karşı taraf bilgiyi açıklamazsa, dava açıldığında mahkeme bilgi açıklamasını emreder (Japon Telif Hakkı Yasası’nın 114.3.1 maddesi).

Onur İade Tedbirleri

Telif Hakları Yasası’nın (Japon Telif Hakları Yasası) 115. maddesine göre, bir yazar, onurunu veya itibarını ihlal eden kişiye karşı “zararın tazminatı yerine veya zararın tazminatı ile birlikte, … onurunu veya itibarını geri kazanmak için uygun tedbirleri talep edebilir” hakkına sahiptir.

Bu hüküm, telif hakkı değil, yazarın kişilik haklarının ihlal edildiği durumlarda uygulanır. Bu hükme dayanarak, düzeltme makaleleri veya özür ilanları gibi uygun tedbirler talep edebilirsiniz.

Mahkeme ve Tazminat

Telif hakkınız ihlal edildiğinde, tazminat talep edebilirsiniz. Ancak, gerçek mahkeme durumlarında ne kadar bir miktarın kabul edildiğini merak ediyor olabilirsiniz. İki örnek kararı sizinle paylaşıyoruz.

Kedi Fotoğrafı Kolajı Tabela Olayı

Kendi fotoğraf kitaplarından toplam 156 kedi fotoğrafını izinsiz bir şekilde kesip çıkaran, gözlerini oyup bir tabela oluşturan ve bu tabelayı yerleştiren bir bayan giyim markasına karşı, fotoğrafçı telif hakkı (çoğaltma hakkı veya uyarlama hakkı) ve yazarın kişilik haklarını (kimlik koruma hakkı ve isim gösterme hakkı) ihlal ettiği gerekçesiyle, zarar tazminatı ve özür ilanı talep etmiştir. Bu olayda, zarar miktarı olarak 660.000 yen (yaklaşık 48.000 TL) ve manevi tazminat olarak 2.000.000 yen (yaklaşık 145.000 TL) kabul edilmiştir.

Fotoğrafçı, dünya genelinde 55 ülke ve yaklaşık 200 bölgeyi gezmiş, 60’a yakın kedi fotoğraf kitabı hazırlamıştır. Ayrıca dergilere katkıda bulunmuş, konferanslar vermiş ve fotoğraf sergileri düzenlemiştir. Ancak, tabelanın yerleştirilmesinden iki ay sonra tesadüfen Isetan Shinjuku mağazasını ziyaret etti ve kendi kedi fotoğraflarının sadistçe kullanıldığını ve telif hakkının ihlal edildiğini keşfetti. Fotoğrafçının bu fotoğraf kullanımı için izni yoktu ve tabelada fotoğrafçının kredisi de bulunmuyordu.

Mahkeme,

“156 fotoğraftan 66’sının kopyasını kullanan davalı, davacının çoğaltma hakkını ihlal etmiş ve bu tabelayı oluşturan eylemle davacının kimlik koruma hakkını ve isim gösterme hakkını ihlal etmiştir.”

kararını vermiştir.

Çoğaltma hakkının ihlal edilmesi nedeniyle davacının zarar miktarının hesaplanmasında,

“Davacının her bir fotoğrafı için 50.000 yen (yaklaşık 3.600 TL) talebine karşılık, birçok kedi yüz fotoğrafını bir kolaj tabela oluşturmak için malzeme olarak kullandılar, her bir davacı fotoğrafını tek bir eser olarak kullanmadılar.”

ifadesiyle, her bir fotoğraf için 10.000 yen (yaklaşık 725 TL) kabul edilmesinin uygun olduğuna karar vermiş ve 660.000 yen (yaklaşık 48.000 TL) tazminatı kabul etmiştir.

Ayrıca, kişilik haklarının ihlaline bağlı manevi tazminat hakkında, mahkeme

“Davacının kimliğini ihlal eden fotoğrafların sayısı çok fazla ve bu değişiklik eylemi, kedilerin gözlerini oyarak sadistçe bir eylem olarak kabul edilebilir ve davacının yaşadığı duygusal zarar çok büyüktür.”

ifadesiyle, manevi tazminatı 2.000.000 yen (yaklaşık 145.000 TL) olarak belirlemiş ve avukat ücreti olarak 260.000 yen (yaklaşık 19.000 TL) ekleyerek toplamda 2.920.000 yen (yaklaşık 212.000 TL) ödeme yapılmasına karar vermiştir (Tokyo Bölge Mahkemesi, 27 Mayıs 2014 tarihli karar).

Yazarın kişilik haklarının ihlaline dayalı özür ilanı hakkında ise

“Bu tabelanın önemli bir kısmı, davalı bayan giyim markasının ürünleriyle kaplıydı ve görülebilmesi zordu, bu nedenle bu tabelanın yerleştirilmesi sonucunda davacının itibarının veya saygınlığının zedelendiğini kabul etmek yeterli değildir.”

ifadesiyle, kabul edilmemiştir.

Olayın kötü niyetli doğası nedeniyle, nispeten yüksek bir manevi tazminat kabul edilmiştir.

İllüstrasyon Kullanılan T-Shirt Olayı

Kendi tasarladığı bir illüstrasyonu çoğaltarak veya uyarlayarak T-shirt üreten ve bu eylemle çoğaltma veya uyarlama hakkını ihlal eden, ayrıca işlettiği web sitesine yükleyerek halka açık yayın hakkını ihlal eden ve T-shirt’ü davacının adını göstermeden üreten bir kişi, davacının kimlik koruma hakkını ve ad gösterme hakkını ihlal ettiği gerekçesiyle, bir illüstratör tarafından T-shirt üretim şirketine karşı dava açılmıştır.

Mahkeme,

Davacının bir kedinin yuvarlanıp uyuduğu bir sahneyi yukarıdan çizdiği illüstrasyonu bir sanat eseri olarak kabul etti ve davalının T-shirt’lerinde kullandığı illüstrasyonların çoğunun, davacının illüstrasyonunu somut bir şekilde yeniden ürettiği ve bu durumun çoğaltma veya uyarlama hakkına aykırı olduğunu, illüstrasyonun davalının işlettiği web sitesine yüklenmesinin halka açık yayın hakkını ihlal ettiğini ve davacının illüstrasyonu hakkındaki davacının kimlik koruma hakkını ve ad gösterme hakkını ihlal ettiğini belirtti.

ve davacının çoğaltma, uyarlama ve halka açık yayın taleplerini kabul etti. Ayrıca,

Davalının yukarıda belirtilen ürünleri elinde bulundurduğu kabul edildiğinden, bunların imha talebini kabul etmek uygun olacaktır ve davalının bu illüstrasyonlarla ilgili görüntü verilerini kaydeden bir kayıt ortamı bulundurduğu da kabul edildiğinden, bunların silinmesi talebini de kabul etmek uygun olacaktır.

ve imha talebini de kabul etti. Bunun üzerine,

Kullanım ücretini hesapladı ve davalının ürünlerinde, illüstrasyonun tek başına uygulandığı bir durum olmadığını, davalının diğer tasarımları veya diğer desenlerle birleştirilerek genel tasarımın bir parçası olarak illüstrasyonun kullanıldığını, çoğaltılan veya uyarlanan davalı ürünlerinde kullanım oranını (boyut veya sayı) dikkate almanın uygun olacağını belirtti.

ve davalının satış mağazalarına sattığı ürünlerle ilgili kısmı hesapladı ve 1.223.570 yenlik bir kullanım ücretini kabul etti.

Ayrıca, tazminat olarak, davalının illüstrasyonu ticari olarak kullandığını ve davacının illüstrasyonunu alay etmek veya uyarlamak gibi bir amacı olmadığını dikkate alarak, telif hakkı ihlali nedeniyle 300.000 yen, avukat ücreti olarak 150.000 yen, toplamda 450.000 yen tazminat belirledi ve toplamda 1.673.570 yen ödeme yapılmasını davalı şirkete emretti (Osaka Bölge Mahkemesi, 18 Nisan 2019 kararı).

Kabul edilen olumsuz zarar miktarı, davacı için tatmin edici olmayabilir, ancak imha talebi geniş bir şekilde kabul edildiği için davalı için sert bir karar oldu.

Özet

Telif hakkı ihlali, bazı istisnalar dışında, mağdurun şikayet etmediği sürece suçluyu cezalandıramayacağınız bir suçtur. Özellikle internet üzerinde kopyalama ve yeniden yayımlama çok kolay olduğu için, bir bireyin kendi eserlerini tamamen koruması oldukça zordur.

Eser sahibinin dikkatli olması ve önlemler alması önemlidir, ancak eğer telif hakkınız ihlal edilmişse, hem uygun tazminatı alabilmek hem de zararı genişletmemek için, mümkün olduğunca hızlı bir şekilde deneyimli bir avukata danışmanızı öneririz.