Kamuoyuna Açıklık ve Yayılabilirlik Bağlamında İtibar Zedelenmesi

Ceza Kanunu’nda,

“Herkesin önünde gerçeği belirtip, bir kişinin itibarını zedeleyen kişi, gerçeğin var olup olmadığına bakılmaksızın, 3 yıla kadar hapis veya para cezası ile cezalandırılır”

Ceza Kanunu Madde 230, Fıkra 1

şeklinde, itibar zedeleme suçunun unsurları belirlenmiştir.

Ceza Kanunu’na göre itibar zedeleme suçu, kamuya açıklık, yani belirli olmayan veya çok sayıda kişiye gerçeğin belirtilmesi veya bir görüş ya da eleştirinin ifade edilmesi gerekliliğini içerir. Kamuya açıklık olmadan itibar zedeleme suçu oluşmaz. Ancak, belirli bir az sayıda kişiye iletilse bile, bu durumdan belirli olmayan veya çok sayıda kişiye yayılma olasılığı varsa, itibar zedeleme suçu oluşabilir.

Peki, medeni hukukta bu kamuya açıklık ve itibar zedeleme suçu arasındaki ilişki nasıldır? İnternet üzerindeki itibar zedeleme durumlarında da bu durum sorun olabilir.

Sivil Hukukta İtibar Zedeleme ve Kamusallık

Sivil hukukta haksız fiil olarak kabul edilen itibar zedeleme için kamusallık gerektiren açık bir hüküm bulunmamaktadır.

Bir kişi, kasıtlı veya ihmal sonucu başka bir kişinin haklarını veya yasal olarak korunan çıkarlarını ihlal ederse, bu durumdan kaynaklanan zararı tazmin etmekle yükümlüdür.

Japon Sivil Kanunu Madde 710

Bir kişi, başka bir kişinin bedenine, özgürlüğüne veya itibarına zarar vermişse veya başka bir kişinin mülkiyet haklarını ihlal etmişse, hangi durum olursa olsun, önceki maddenin hükmüne göre tazminat sorumluluğu taşır. Bu, maddi olmayan zararlar için de geçerlidir.

Japon Sivil Kanunu Madde 709

Ancak, mevcut uygulamada, kamusallık gereklidir. İtibar zedeleme, toplumsal değerlendirmenin düşmesi anlamına gelir, ancak “toplum” kavramı belirsiz veya çok sayıda kişiyi içerir ve belirli bir azınlığa yönelik ifadelerle toplumsal değerlendirmenin düştüğünü söylemek zordur.

Bu nedenle, sivil itibar zedeleme de belirsiz veya çok sayıda kişiye yönelik olması gerekmektedir ve bu konuda bir dizi yargı kararı verilmiştir.

İtibar zedeleme için gerekli koşullar hakkında ayrıntılı bir açıklama aşağıdaki makalede bulunabilir.

https://monolith.law/reputation/defamation[ja]

Belirsiz veya Çok Sayıda Ne Demektir?

Belirsiz veya çok sayıda, hangi durumlarda, hangi sayıda kabul edilir?

Bir hukuk fakültesi profesörü, işyeri çatışması hakkında, bir üniversite ve 5 profesör aleyhine tazminat talep ettiği bir dava örneği vardır.

Takamatsu Yüksek Mahkemesi, bu iç çatışma hakkında, “Eğitim seviyesinin korunması ve artırılmasının önemli olduğu bir profesyonel yüksek okulda, öğretim üyeleri arasında ders içeriği ve yöntemi hakkında tartışma ve eleştiri beklenmektedir. Bu nedenle, öğretim üyeleri arasındaki ders içeriği hakkındaki ifadeler, durumları vb. önemli ölçüde uygun olmayan bir şey olmadıkça, genellikle yasal bir işlem olarak kabul edilmemelidir.” dedi. Ancak, bir profesörün hukuk fakültesi profesörler toplantısındaki ifadesi hakkında,

İtirazcının mahkeme arabulucu üyesi olarak görev yaptığı ve psikiyatriye gittiği gerçeği ve bu dersi verme görevinden alındığı gerçeğini mahkemeye bildirmediği şüphelenilirken, Yüksek Mahkemeye kendisi bildireceğini söyledi. Ancak, bu tür bir ifade ve ifade, psikiyatriye gitme gibi yüksek düzeyde özel bir konuyu halka açıklar ve bu ifade, profesörler toplantısının yetkisiyle ilgisi olmayan bir durumda ve tamamen gereksiz olduğu için, ifadenin amacı da mahkemeye bu tür özel bilgileri sağlayarak toplumsal zarar verme niyetini gösterir. Bu nedenle, bu ifadenin nispeten kapalı bir yer olan profesörler toplantısında yapıldığı göz önüne alındığında, yasadışı olduğunu söylemek zorundayız.

Takamatsu Yüksek Mahkemesi, 19 Nisan 2019 Kararı

İtibarını zedelediğini kabul ederek, üniversiteye, Takamatsu Bölge Mahkemesi’nin birinci derece mahkemesinin kabul ettiği 110.000 yen tazminat miktarını 770.000 yene çıkartarak ödeme emri verdi. Bu ifadenin kapalı bir yer olan profesörler toplantısında yapıldığı ve ayrıca sayının belirtilmediği, ancak bir bölgesel ulusal üniversitenin hukuk fakültesi profesörler toplantısında yapıldığı için, muhtemelen yaklaşık 20 kişi olduğu, ilginç bir noktadır.

Ayrıca, aynı profesörün 4 meslektaş profesöre gönderdiği e-posta hakkında,

İçeriği, itirazcının eğitim içeriğiyle hiçbir ilgisi olmayan bir şey ek olarak, itirazcıyı “aptal hayvan” olarak adlandırıyor ve kadınların uyluklarını okşadığını iddia ediyor ve bir fotoğraf ekliyor. Bu ifade ve durum, itirazcının itibarını ihlal eden bir eylem olduğu kadar, itirazcıyı önemli ölçüde aşağılar. Ancak, bu gerçek açıkça işle ilgisi olmayan özel bir eylemle ilgili bir gerçektir ve itirazcının yukarıda belirtilen gerçeği gerçekleştirdiği veya bu konuda bir fotoğraf eklediği eylemin, itirazcıya karşı herhangi bir disiplin veya muamele kararında herhangi bir anlamı olduğu kabul edilemez. Bu e-postanın ifadesine bakıldığında, sadece itirazcıya karşı kişisel bir saldırı veya iftira amacıyla yapıldığı kabul edilebilir, bu nedenle kamu yararına ilişkin bir gerçek veya kamu yararı amacıyla yapıldığı kabul edilemez.

Takamatsu Yüksek Mahkemesi, 19 Nisan 2019 Kararı

Ve bu da dikkate alınması gereken bir noktadır.

Doğrudan ifade edilen kişi belirli bir az sayıda kişi olduğu için itibar zedelenmesini reddedebilir miyiz sorusu, sivil itibar zedelenmesine de, cezai itibar zedelenmesi içtihatında geliştirilen yayılma teorisi, yayılabilirlik kullanılmıştır. Ancak, yayılabilirlik hakkında kararda bahsedilmiyor, bu yüzden yaklaşık 20 kişiyi “çok sayıda” olarak kabul eder ve ayrıca 4 kişiyi de “çok sayıda” olarak kabul eder. Geçmişte, 4 kişi durumunda kamusallığı reddeden bir örnek vardı (Tokyo Bölge Mahkemesi, 7 Ekim 2010 Kararı).

Yayılabilirliği Kabul Edilen Örnekler

Bir apartman yönetim şirketi, yönetim kurulu üyesinden itibarını zedeleyen belgelerin dağıtılması veya tehdit gibi yasadışı eylemlerin tekrarlanması nedeniyle, yönetim kurulu üyesinden tazminat talep ettiği bir durum olmuştur.

Yönetim kurulu üyelerinden biri, diğer 11 üyeye faks yoluyla, apartmanın depreme dayanıklılık değerlendirmesinin yapılması yönünde bir karar alınmasına rağmen, yönetim şirketinin alçakça ve kötü niyetli engelleme eylemleri nedeniyle depreme dayanıklılık değerlendirmesinin geciktiğini belirtmiş ve çıkar ve prestij önceliği ile birçok kötü eylem gerçekleştiren yönetim şirketini eleştirmiştir. Bu durum, 11 kişiye faks yoluyla gönderilmiş olmasına rağmen, “gerçeklerin belirtilmesi veya görüşlerin ifade edilmesi, mutlaka belirsiz birçok kişiye doğrudan gerçeklerin belirtilmesi veya görüşlerin ifade edilmesi gerektirmez. Belirli birkaç kişiye gerçeklerin belirtilmesi veya görüşlerin ifade edilmesi durumunda bile, belirsiz birçok kişiye yayılma olasılığı varsa yeterli kabul edilir” şeklinde, yayılabilirliği kabul etmiştir.

Bu durumda, bu belge 1, bu yönetim kurulu üyelerine dağıtılan bir belge olup, depreme dayanıklılık değerlendirmesi gibi bu apartmanın yönetimini sorgulayan belgenin doğası gereği, bu belgenin içeriği, yönetim kurulu üyeleri aracılığıyla, bu apartmanın bölüm sahiplerine veya kiracılara yayılma olasılığı vardı. Dolayısıyla, bu dağıtım, açıkça yapılan bir şey olarak kabul edilebilir.

Tokyo Bölge Mahkemesi, 27 Ağustos 2009 (Gregorian Takvimi) Kararı

11 kişiyi belirli birkaç kişi olarak kabul ederken, yayılabilirliği kabul etmiş ve toplamda 21 tür belgenin bu apartmanın bölüm sahiplerine veya kiracılara ısrarla dağıtıldığı gerçeği ile birlikte, apartman yönetim şirketinin maddi olmayan zararını kabul etmiş ve yönetim kurulu üyesine 1 milyon yen tazminat ödeme emri vermiştir.

https://monolith.law/reputation/honor-infringement-and-intangible-damage-to-company[ja]

İnternet ve Kamusal Olma Durumu

İnternet üzerindeki ifadeler söz konusu olduğunda, forumlar, e-bültenler, e-posta listeleri vb. belirsiz veya çok sayıda kişinin görüntüleyeceği varsayıldığından, genel olarak kamusal olma durumu kabul edilir. Ancak, internet üzerindeki ifadeler teorik olarak herkes tarafından görüntülenebilir ve herkesin görüntüleme olasılığı olsa da, gerçekte genellikle sadece birkaç kişi tarafından görüntülenir. Ancak, birçok dava örneğinde, erişim sayısının düşük olması nedeniyle sorumluluktan muaf tutulmaz.

İş arayanların iş arama faaliyetlerinde referans olabilecek çeşitli şirket bilgilerini yayınlayan ve ziyaretçiler tarafından gönderilen bir web sitesinde, söz konusu şirket ve yöneticileri, iftira atıldığını iddia ederek, iletişim sağlayıcıdan gönderen bilgilerinin açıklanmasını talep etmiştir. Gönderen bilgilerinin açıklanması talebi hakkında aşağıdaki makalede ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

https://monolith.law/reputation/provider-liability-limitation-law[ja]

Tokyo Bölge Mahkemesi, bir web sitesinde bir gönderenin yaptığı, “Nadiren görülen bir tek adam CEO, kaba ve kaba, yönetici çalışanlarına toplantı sırasında vurup tekme atma gibi şiddet eylemleri günlük olaydır”, “Çalışanlar arasında favori birini bulduğunda, onu kendi metresi yapar. Şu anda birkaç metresi var”, “Geçen yıl, şirketin kirli kısmını halka açığa çıkarmaya çalışan bir çalışanı, bir suç örgütü kullanarak ezdi. Şimdi bu suç örgütü tarafından tehdit ediliyor gibi görünüyor” gibi serbest yazı alanına yazılan yorumların, davacıların itibarını ve güvenilirliğini ihlal ettiği açık olduğu için, gönderen bilgilerinin açıklanmasını emretti.

Bu dava sırasında iletişim sağlayıcı, “İtibar zedelenmesi nedeniyle haksız fiilin gerçekleşmesi için, maddi olarak telafi edilmesi gereken zararın gerçekten meydana gelmiş olması gerektiğinden, belirsiz birçok kişinin gerçeği öğrenebileceği bir durumda olması yeterli olmayacaktır. Bu makaleye erişim sayısı, davacıların erişim sayısını da içerse bile yaklaşık 7 olduğundan, gerçekte zarar meydana gelmemiştir, haksız fiil gerçekleşmez ve zarar meydana gelmiş olsa bile sınırlıdır” şeklinde savunma yaptı, ancak kararda buna karşı,

İnternet üzerindeki itibar zedelenmesi durumunda, başkalarının toplumsal değerlendirmesini düşüren içeriğe sahip bir makale, belirsiz birçok kişi tarafından görüntülenebilecek bir durumda olur ve bu makalenin hedefi olan kişi, bu makale içeriğine göre değerlendirilme riski taşır ve bu durum haksız fiilin gerçekleşmesine neden olur. Bu nedenle, önceki tespitlere göre, bu makale yaklaşık 1 yıl 2 ay boyunca belirsiz birçok kişi tarafından görüntülenebilecek bir durumda olduğundan, bu makaleye erişim yaklaşık 7 olsa bile, haksız fiilin gerçekleşmediği reddedilemez.

Tokyo Bölge Mahkemesi, 29 Ocak 2009 (Gregorian Takvimi) Kararı

Yani, erişim sayısı yaklaşık 7 olsa bile, “belirsiz birçok kişi tarafından görüntülenebilecek bir durumda olur ve bu makalenin hedefi olan kişi, bu makale içeriğine göre değerlendirilme riski taşır ve bu durum haksız fiilin gerçekleşmesine neden olur” olduğundan, haksız fiilin gerçekleşmediği reddedilemez şeklinde bir karar verilmiştir.

E-posta ve İletim Olasılığı

Şirket temsilcisi ve çalışanları tarafından işlem yapan şirkete gönderilen, eski bir çalışanın ihanet ve zimmetine para geçirme gibi suçlara karıştığı ve uyuşturucu madde bulundurma ve kullanma suç kaydı olduğu belirtilen bir e-posta, eski çalışanın itibarını zedelediği gerekçesiyle ele alınmış bir durum vardır.

E-postaların kolayca başkalarına yönlendirilebilir olması nedeniyle, iletim olasılığının yüksek olduğu düşünülür. Ancak, e-posta gönderiminin iletim olasılığına sahip olduğunu kabul eden süreç ilginç bir örnektir.

E-postada, eski çalışanın şirketten modellere ve ünlülere fazla ödeme yapmasını sağladığı ve bu parayı zimmetine geçirdiği belirtilmiştir. Şirket, “E-posta gönderme eylemi, genellikle belirli ve az sayıda kişiye gerçeklerin belirtilmesi olup, belirsiz birçok üçüncü kişiye gerçekte açıklanmayan ve bu olasılığı olmayan bir durumda, kamusal nitelik bulunmaz. Bu durumda, her bir işlem yapan kişinin adını belirttik ve rastgele açıklanırsa, itibar zedelenmesi veya işleri engelleme gibi yeni anlaşmazlıkların ortaya çıkma riski yüksek olan haksız ödeme talepleri içerir. Üçüncü kişilere açıklanması planlanan bir durum değildir ve alıcıların gerçekte üçüncü kişilere ilettiği bir durum da yoktur. Bu nedenle, bu durumdaki e-posta içeriğinin üçüncü kişilere iletilme olasılığı yoktur ve kamusal nitelik bulunmaz” şeklinde savunma yaptı. Ancak, Tokyo Yüksek Mahkemesi,

Bu durumdaki e-posta gönderme eylemi, her bir e-posta için belirli bir kişiye yönelik olsa da, bu kişinin adı 18 kişiye kadar çıkmaktadır. Ayrıca, içerik, davalı şirketin işlemlerine ilişkin önemli bir konu olup, her bir işlem yapan kişiye, modellere ve ünlülere, davacıların taleplerinin haksız olduğunu belirterek dikkat çekmektedir. Dolayısıyla, her bir işlem yapan şirketin yöneticilerine ve sorumlularına içeriği bilinir kılma ihtiyacı vardır. Bu durumda, e-posta ile gönderilen içerik, doğası gereği, sadece doğrudan alıcı olan kişilere değil, her bir ilgili kişiye bilinir kılınan bir içeriktir ve geniş bir şekilde belirsiz birçok ilgili kişiye iletilme olasılığına sahip olmalıdır. Bu nedenle, bu durumdaki her bir gönderim içeriğinin üçüncü kişilere iletilme olasılığı olmadığına dair davalı şirketin savunmasını kabul etmek mümkün değildir.

Tokyo Yüksek Mahkemesi, 17 Temmuz 2014 (Gregorian Takvimi) Kararı

Ve 330.000 yen ödeme talep eden ilk kararı değiştirerek, şirket ve yöneticilere 500.000 yen ödeme emri verdi.

18 kişiye gönderilen bir e-posta olduğu için, kamusal niteliğin kabul edilmesi garip olmazdı, ancak iletim olasılığı kabul edildi. E-posta durumunda, dikkatli olmanız gerekmektedir.

https://monolith.law/reputation/defamation-and-transmission-possibility-by-sending-email[ja]

Özet

Yayılabilirliği düşünürsek, SNS’deki gönderiler hakkında da dikkatli olmanız gerekmektedir. “Gönderinin paylaşımını sadece arkadaşlar veya takipçilerle sınırlı tutarsam iftira atma durumu oluşmaz” diye düşünmek tehlikelidir.

Facebook’ta sadece arkadaşlarla sınırlı bir gönderi yaparken, “arkadaş” sayısı onlarca olan kişilerin kamuya açık olduğu kabul edilme olasılığı yüksektir. Daha az sayıda bile olsa, yayılabilirlik kabul edilme olasılığı vardır. Twitter’da kilitli hesabı olan kişilerin de, “takipçi” sayısı onlarca olduğunda, kamuya açık hesaplar gibi görülme olasılığı yüksektir.

Kamuoyuna açıklık ve yayılabilirlik konuları, iftira atma konusunda yeni ve hassas meseleler olduğu için, bu konuda deneyimli bir avukata danışmanızı öneririz.