Web3'ü Kullanan İş Modelleri Nedir? En Son Trendler ve Kullanım Örnekleri Açıklanıyor

Dünya çapında, Web3’ün avantajlarını kullanan yenilikçi iş modelleri ardı ardına ortaya çıkmaktadır. Finans, sanat, eğlence gibi çeşitli endüstrilerin yapısını yeniden tanımlamakta olan bu yeni internet dalgası, blockchain teknolojisi üzerine kuruludur.

Fakat, Web3’ün potansiyelini hissetmesine rağmen, ‘Hangi tür iş modelleri düşünülebilir?’ veya ‘En güncel trendler nelerdir?’ gibi soruları olan işletme sahipleri de azımsanmayacak kadar çoktur.

Bu makalede, hukuk uzmanlarımızın bakış açısıyla, Web3’ü kullanarak iş modelleri geliştirmenin temel prensiplerinden, dikkat edilmesi gereken en son trendlere ve somut uygulama örneklerine kadar her şeyi anlaşılır bir şekilde açıklıyoruz.

Web3 İle Güçlendirilmiş İş Modelleri Nedir?

Amerika Birleşik Devletleri merkezli Emergen Research şirketinin raporuna göre, dünya genelindeki Web3 pazarı 2021 yılında yaklaşık 3.2 milyar dolar büyüklüğe ulaşmış ve yıllık ortalama %43.7 büyüme oranı ile 2030 yılına kadar 81.5 milyar dolarlık bir hacme ulaşması öngörülmektedir.

Web3 (Web3.0), evrilen küresel internetin tarihsel bir dönemini (neslini) ifade eder ve 2014 yılında Ethereum’un kurucu ortaklarından Gavin Wood tarafından “blok zinciri tabanlı dağıtık çevrimiçi ekosistem” olarak tanımlanarak ortaya atılmıştır.

Aracı platformlar olmadan kullanıcılar arası çift yönlü veri kullanımı ve dağıtık yönetimi mümkün kılan Web3, bilgi ve yetkinin birkaç büyük şirket tarafından toplanması yerine dağıtık bir şekilde paylaşılmasının önemli bir özelliğidir.

Web3 alanındaki başlıca trend teknolojiler arasında kripto para birimleri, NFT’ler, DeFi (Dağıtık Finans), DAO’lar (Dağıtık Otonom Organizasyonlar), metaverse ve sosyal tokenlar bulunmaktadır. Web3, internetin teknoloji, hukuk ve ödeme altyapısının gelecek nesil evrimi olarak kabul edilmektedir. Bu girişimler henüz başlangıç aşamasında olup, gelecekteki gelişmeleri büyük bir heyecanla beklenmektedir.

Web3’te Blockchain Kullanımı

Blockchain, veri silinmesinin, yok edilmesinin, değiştirilmesinin veya kopyalanmasının mümkün olmadığı kriptografi teknolojisi ile korunan, ‘dağıtık defter’ olarak da adlandırılan yeni bir veritabanı türüdür.

Blockchain üzerinde, sözleşmelerin kayıtları, finansal işlemlerin kayıtları ve kişisel bilgiler (kripto adresler, açık anahtarlar) gibi veriler saklanır ve bu verilerin kaydı ve yönetimi yüksek düzeyde güvenilirlikle gerçekleştirilebilir.

Web3, blockchain’in sağladığı güvenlik nedeniyle dikkat çekmektedir ve Web3’ün kullanımı, gizlilik ihlalleri riskini önleme konusunda etkili olabilir.

Blockchain Teknolojisinin Japonya’daki Üç Tipi

Blockchain, 2008 yılında Bitcoin’in temel teknolojisi olarak ortaya çıkmış olup, günümüzde finans, sağlık, emlak gibi çeşitli sektörlerde kullanılmaktadır. Blockchain teknolojisinin Japonya’da aşağıdaki üç tipi bulunmaktadır.

Japonya’da Kamu Tipi Blockchain

Kripto para borsaları (SBI VC Trade, Bitcoin, Ethereum vb.) tarafından sunulan ve dünyanın her yerinden serbestçe katılım sağlanabilen dağıtık bir blockchain ağıdır.

Japonya’da Özel Tip Blockchain

Belirli bir organizasyon veya grup tarafından yönetilen kapalı bir ağ olup, katılımcıların ve yetkilerin sınırlı olduğu blockchain türüdür. Bilgi gizliliği ve güvenliği yüksek olup, işlem onayları ve kuralların değiştirilmesi kolaydır, bu da bir avantajdır.

Bununla birlikte, şeffaflık ve kamusal yarar düşük olup, sistemin işleyişi ve güvenliği birkaç kişi veya organizasyona bağlıdır, bu da bir dezavantajdır.

Japonya’da Konsorsiyum Tipi Blockchain

Birden fazla organizasyon veya grup tarafından ortaklaşa yönetilen işbirlikçi bir ağ olup, katılımcıların ve yetkilerin müzakere ile belirlendiği blockchain türüdür.

Kamu ve özel tip blockchainlerin arasında bir konumda olup, bilgi gizliliği ve güvenliğini korurken, değişikliklere karşı direnç ve şeffaflığı da sağlayabilen avantajlara sahiptir. Örneğin, Hyperledger, açık kaynaklı bir blockchain platformu olup, sağlık, yabancı sermayeli finans ve yabancı sermayeli IT şirketleri gibi sektörlerde projeler düzenlenmektedir.

Web3 ve Geleneksel İnternet Arasındaki Farklar

Web3.0’ı anlamak için, eski tip internet olan ‘Web1.0’ ve ‘Web2.0’ ile arasındaki farkları bilmek de faydalı olacaktır.

Web1.0, internetin şafağında, 1991’den (Heisei 3) 2004’e (Heisei 16) kadar kullanılan interneti ifade eder. HTML ile oluşturulan statik içeriklerden oluşan web siteleri, ‘tek yönlü’ bir özellik gösterir. Günümüzde olduğu gibi içerik yayınlama veya ürün ve hizmet satın alma imkanı yoktu.

Web2.0, 2004 (Heisei 16) yılından itibaren yaygınlaşan interneti temsil eder ve GAFAM (Google, Apple, Facebook, Amazon, Microsoft) gibi büyük teknoloji şirketlerinin yükselişiyle karakterize edilir. ‘Çift yönlü’ ve dinamik içeriklerin öne çıktığı bu dönemde, kullanıcı işlemleri de internet üzerinden gerçekleştirilmeye başlandı.

‘Web olarak platform’ kavramına dayanarak, forumlar ve sosyal medya üzerinde kullanıcılar tarafından oluşturulan içeriklere odaklanan bu yapı, günümüze kadar devam ettiği düşünülmektedir.

Ancak Web2.0, belirli büyük şirketlerde bilgilerin merkezileştiği bir internet modeli olduğu için, veri elde etmeye yönelik hacking ve siber saldırılar gibi yetkisiz erişimler ve bilgi sızıntısı risklerini barındırır.

Buna karşılık, Web3.0, Web2.0’dan farklı olarak dağıtık bir model olduğu için, bu tür riskleri önlemek daha kolaydır.

Web3 Teknolojisinin 5 Anahtarı

Gördüğünüz gibi, Web3 uygulamaları, blockchain teknolojisi temelinde geliştirilen yeni bir internet türüdür ve kullanıcıların blockchain’in şeffaflığı ve güvenliğinden yararlanarak dijital varlıklarını doğrudan ticaret yapmalarını ve yönetmelerini mümkün kılar.

Bu bölümde, kamu erişimine açık uygulamalar için beş temel teknoloji ve ilgili terimler hakkında bilgi vereceğiz. Her bir uygulama, Web3’ün temel özellikleri olan dağıtık yapı, şeffaflık ve güvenliği kullanırken, kullanım alanları ve amaçları birbirinden farklıdır.

Kripto Varlıklar (Sanal Para Birimleri)

Kripto varlıklar, Web3 yatırımları için gerekli olan sanal para birimlerini ifade eder ve blok zinciri teknolojisi kullanılarak oluşturulan dijital para birimlerinin genel adıdır. 2020 yılının Mayıs 1’inde (Reiwa 2) Japonya’daki Fon Ödeme Kanunu’nda ‘sanal para birimi’nden ‘kripto varlık’ olarak isim değişikliği yapılmış ve uluslararası standartlara uyum sağlanmıştır.

FT, Fungible Token (Yerine Konulabilir Token) kısaltmasıdır ve yerine konulabilir, aynı değer veya özelliklere sahip kripto varlıkları (sanal para birimleri), güvenlik tokenleri ve utility tokenleri ifade eder. Bu tokenler, diğer FT’lerle değiştirilebilir, bölünebilir veya birleştirilebilir.

Dünyada 9000’den fazla kripto varlık bulunmaktadır ve her biri farklı özellikler ve amaçlar taşır; seçimleri yatırım amaçlarına ve bireysel ihtiyaçlara göre değişir. Japonya’daki Finansal Hizmetler Ajansı ve Maliye Bakanlığı tarafından yasal olarak kaydedilmiş borsalar ve satış noktalarında bulunan kripto varlıklar güvenli olabilir.

Aşağıda, başlıca kripto varlıkları tanıtıyoruz.

• Bitcoin (BTC): İlk ortaya çıkan sanal para birimi olup, en yüksek bilinirlik ve piyasa değerine sahiptir.
• Ethereum (ETH): Akıllı sözleşme işlevine sahip sanal para birimi olup, Bitcoin’den sonra gelen en yüksek piyasa değerine sahiptir.
• Ripple (XRP): Uluslararası para transferlerini kolaylaştırmayı ve maliyetleri düşürmeyi hedefleyen bir sanal para birimidir.
• Bitcoin Cash (BCH): Bitcoin’den türetilmiş bir sanal para birimi olup, işlem hızını ve verimliliğini artırmayı amaçlar.
• Litecoin (LTC): Bitcoin ile aynı teknolojiye dayanarak oluşturulmuş olup, işlem onay hızıyla tanınır.

Kripto varlıklar arasında, sanal para birimlerinin yanı sıra, güvenlik tokenleri ve utility tokenleri olarak adlandırılanlar da bulunur.

Güvenlik tokenleri, blok zinciri teknolojisi kullanılarak çıkarılan ve hisse senetleri, tahviller, gayrimenkuller gibi menkul kıymetlerin haklarını dijitalleştiren tokenlerdir.

• Hisse senedi tipi tokenler: Kripto varlık halka arz tokenleri (IDO, ICO, IEO) gibi
• Tahvil tipi tokenler
• Gayrimenkul tipi tokenler: Gayrimenkul varlıklarını temsil eden tokenler olup, sahipleri kira geliri veya satış karı gibi haklara sahip olabilirler.
• Yatırım fonu tipi tokenler

Utility tokenler ise, belirli bir topluluk veya hizmeti kullanma hakkı veya işlevi olan, pratik kullanımı onaylanmış tokenlerdir. Utility tokenler, güvenlik tokenlerinden farklı olarak, finansal ürün özellikleri taşımazlar. Bu nedenle, çıkarılmaları için hükümet izni gerekmez. Ancak, belirli utility tokenler (ETH, NFT gibi), güvenlik tokeni benzeri özellikler taşıyabilirler.

• Hizmet içinde satın almak veya kullanım ücreti ödemek amacıyla kullanılan tokenler
• Kullanıcıların eylemleri karşılığında teşvik ödemesi yapmak için çıkarılan tokenler
• Sahip olunduğunda topluluk genelinde karar alma süreçlerine katılma imkanı veren tokenler
• Sahip olunan miktar veya süreye bağlı olarak ödül kazandıran tokenler

NFT (Non Fungible Token)

NFT (Non Fungible Token), “non-fungible token” olarak bilinir ve blok zinciri teknolojisi kullanılarak oluşturulan dijital varlıklardır (assets).

Dijital metadataya özgün tanımlama bilgileri (eşsiz doğrulama kodları) ekleyerek, verinin “sahipliğini” ve “benzersizliğini” gösteren değiştirilemez tokenları (sertifikaları) ifade eder.

Özellikle, her NFT’ye özgü bir adres atanır ve sahiplik bilgileri ile işlem geçmişi blok zinciri üzerinde kaydedilir, bu da onları sahteciliğe, değişikliğe ve kopyalanmaya karşı korunan dijital veriler yapar.

Gerçekliğin garanti edilmesi ve izlenebilirlik (işlem geçmişinin takip edilebilirliği) gibi özellikler sayesinde, finans, gayrimenkul, gerçek dünya eşyaları (NFC IC çipleri ile donatılmış) ve dijital içeriklerin alım satımı hız kazanmaktadır.

Ayrıca, blok zinciri teknolojisi ve yapay zeka kullanılarak yeni finansal hizmetler ve araçlar da geliştirilmektedir.

“The Business Research Company”nin dünya pazar raporuna göre, global NFT pazarı, 2022 yılında 21 milyar 480 milyon dolardan 2023 yılında 32 milyar 890 milyon dolara yükselerek, %53.1’lik bir CAGR ile büyümüştür. NFT pazarında Kuzey Amerika en büyük pazar olurken, Asya Pasifik bölgesi en hızlı büyüyen bölge olarak öngörülmektedir.

Referans: The Business Research Company｜”Non-Fungible Token (NFT) Global Market Report 2023 (gii.co.jp)“

Aşağıda, NFT’nin somut kullanım örneklerini sunuyoruz.

DeFi (Merkezi Olmayan Finans)

DeFi (Merkezi Olmayan Finans), “finansal dağıtım sistemini” ifade eder ve bankalar veya hükümetler gibi işleticilerin müdahalesi olmaksızın, blok zinciri üzerine inşa edilmiş, kripto varlıkların (sanal para birimlerinin) işlemlerini de içeren merkezi olmayan yeni bir finansal yapıyı tanımlar. DeFi platformlarında, blok zinciri üzerindeki akıllı sözleşmeler (işlemlerin kaydı ve onayının otomatik olarak gerçekleştirildiği programlar) kullanılarak, kullanıcılar kendi varlıklarını yönetebilir ve işlemlerini gerçekleştirebilirler.

DeFi’nin aşağıdaki özellikleri bulunmakta ve bu özellikler, onu mevcut finansal sistemlere alternatif bir yöntem olarak umut verici kılmaktadır:

• Yüksek düzeyde şeffaflık: Blok zinciri sayesinde, işlemlerin değiştirilmesi imkansızdır
• Varlık yönetiminde tam kontrol: Kullanıcılar kendi varlıklarının yönetim hakkına sahiptirler
• Coğrafi sınırlamaların ortadan kaldırılması: Ülke fark etmeksizin, DeFi ürünlerine erişim mümkündür
• Zamansal sınırlamaların ortadan kaldırılması: Yıl boyunca kesintisiz çalışır ve anında ödeme yapılabilir
• Yapılandırılabilirlik (Kompozitlik): DeFi’nin çeşitli projelerini ve uygulamalarını kişisel ihtiyaçlara göre seçebilir ve finansal ürünler ile hizmetlerden yararlanabilirsiniz

DAO (Merkezi Olmayan Otonom Organizasyon)

DAO (Merkezi Olmayan Otonom Organizasyon), blockchain üzerindeki katılımcıların otonom bir şekilde yönetimini hedefleyen bir organizasyon yapısını ifade eder.

Projelerin hedeflerine göre katılım mümkündür ve açıkça yayınlanan yönergeler ile yönetişim ilkelerini özetleyen anayasalar ve misyon beyanlarına erişilebilir.

Yönetişim tokenlerinin sahipleri, DAO veya DApps (Merkezi Olmayan Uygulamalar) gibi geliştirme ve işletme ile ilgili karar alma süreçlerine katılır ve oy hakkına sahiptirler.

Blockchain verileri (token veya NFT’lerin şifrelenmiş sahipleri, sahip olunan miktarlar, ihraç edilen sayılar, alım satım geçmişi vb.) değiştirilemez ve organizasyonun katılımcıları tarafından anonimlik güvencesi altında görüntülenebilir, bu da organizasyon yönetiminde yüksek düzeyde şeffaflık sağlar.

NFT envanter listesinde görüldüğü gibi, yerel yeniden canlandırma projeleri veya Ukrayna bağış projeleri gibi çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.

Metaverse

Metaverse, internet üzerinde inşa edilmiş ‘üç boyutlu (3DCG) sanal gerçeklik alanı’ veya bu hizmetleri ifade eder. Bu sanal dijital alanda, gerçek dünyadaki gibi hareket edebilir veya gerçek dünyayı aşan yeni deneyimler yaşayabilirsiniz; iş dünyası ve kullanıcılar arası iletişim, uzay uçuşu gibi çeşitli deneyimler mümkündür.

Gerçek dünyayı taklit eden metaverse ortamlarına dijital ikiz denir ve bu ikizlerin birleşimiyle ‘Metaverse Endüstri Devrimi’ gerçekleşmektedir.

Metaverse, yeni tip koronavirüs (COVID-19) salgını sırasında talebin artmasıyla, çeşitli alanlarda kullanımı düşünülmektedir.

Örneğin, iş dünyasında, avatarlar (kullanıcıların dijital temsilleri) ile sanal ofislere giderek uzaktan çalışma ve şirket içi iletişim sağlanabilir.

Meta şirketi, VR başlıkları takarak veya video aramalarla katılabileceğiniz sanal ofis olarak ‘Meta Horizon Workrooms’ sunmaktadır ve burada toplantılar, sunumlar, beyin fırtınası gibi etkinlikler gerçekleştirilebilir.

Ayrıca, sanal fuarlar, etkinlikler, şirket içi eğitim ve antrenmanlar, alışveriş deneyimleri gibi amaçlarla kullanımı genişlemektedir.

Japonya’nın İçişleri ve İletişim Bakanlığı tarafından yayınlanan ‘Reiwa 5 (2023) Yılı Bilgi ve İletişim Beyaz Kitabı’na göre, dünya metaverse pazarının 2022 yılında 65.51 milyar dolar olduğu ve 2030 yılına kadar 936.57 milyar dolara ulaşacağı tahmin edilmekte olup, bu büyüme potansiyeli nedeniyle sektöre girişler artmaktadır.

Web3’ü Kullanmanın 4 Avantajı

Web3’ün blockchain tabanlı iş modelinin öne çıkan avantajlarını dört başlık altında inceleyeceğiz.

Dağıtık İşlem Kayıtları Sayesinde Yüksek Güvenlik

Web3’te, blockchain sayesinde, hizmet sağlayıcılar dahi olsa işlem kayıtlarının silinmesi veya değiştirilmesi mümkün olmadığından, mevcut sistemlere kıyasla daha yüksek bir güvenlik avantajı sunar.

Ayrıca, belirli bir şirketin sunucusuna bilgi bırakmadan, kullanıcıların dağıtık bir şekilde yönetmesi ve herkesin işlem geçmişini görebilmesi sayesinde, şeffaflık açısından da üstün bir konumdadır.

Merkezi sunucular tarafından yönetilen internet, sorunlar, veri elde etme amaçlı hacking ve siber saldırılar gibi bilgi sızıntısı riskleri taşır.

Dağıtık yapıdaki Web3, bu tür riskleri bertaraf edebildiği için, yüksek güvenilirlik gerektiren finans, sağlık, eğitim gibi alanlarda kullanımı hızla artmaktadır.

Doğrudan İşlemlerle Komisyon Gereksiniminin Ortadan Kalkması

Yukarıda belirtildiği gibi Web3, P2P ağının “otonom dağıtık sistemi” olarak, sunucular aracılığı olmadan iletişim kurulabilen bir yapıya sahiptir, bu da kullanıcılar arasında doğrudan ve adil işlemlerin mümkün olmasını sağlar. Blockchain üzerinden doğrudan para transferleri ve NFT aracılığıyla satış ve veri alışverişi de, güvenli bir şekilde gerçekleştirilebilir.

Ayrıca, kripto para birimi işlemleri, SWIFT (uluslararası ödeme sistemi) veya aracı bankaların ödeme sistemleri aracılığıyla yapılan transferlere kıyasla daha hızlı ve sunucu maliyetlerini azaltarak daha düşük maliyetli olabilir.

NFT Kullanımıyla Mülkiyet Kanıtlama

NFT’ler, bir nevi mülkiyet belgesi olarak işlev görür. Blockchain teknolojisini kullanan NFT’ler, işlem verilerinin silinmesi, kopyalanması veya sahteciliği mümkün olmadığından, gerçekliği ve benzersizliği kanıtlayabilir.

Gerçeklik ve benzersizlik kanıtlanabildiği için, blockchain üzerinde işlem görebilen NFT’lerin kullanımına büyük ilgi gösterilmektedir.

Ulusal ve Uluslararası Sınırları Aşan İşlemler

Blockchain kullanılarak yapılan Web3 işlemleri, ulusal ve uluslararası düzeyde gerçekleştirilebilir ve anonimlik ile gizlilik garantisi altındadır.

Mevcut Web1.0 veya Web2.0’da, yöneticiler tarafından içerik görüntüleme veya hizmet kullanımı kısıtlanabiliyordu. Ancak Web3.0 ile bu tür kısıtlamalar olmadan, özgürce kullanımın avantajı bulunmaktadır.

Web3’ün Japon İş Dünyasında Kullanım Örnekleri

Web3 iş modelleri kapsamında, finans, eğitim ve sağlık olmak üzere üç farklı sektördeki Japon uygulama örneklerini tanıtacağız.

Yatırım Araçlarını Esnek Kullanan İşlemler

Web3’te, kripto varlıklar, NFT’ler gibi dijital varlıklar ve DeFi işlemleri canlılık kazanmıştır; özellikle finans sektöründe piyasa hızla büyümekte ve çeşitli yatırım fırsatları doğmaktadır.

Örneğin, Yatırım İşletmeleri Sınırlı Sorumluluk Ortaklığı Sözleşmesi Hakkında Kanun (LPS Kanunu) altında, yatırım işletmeleri sınırlı sorumluluk ortaklıklarının yürütebileceği işler belirlenmiştir; ancak 2023 Nisan (Reiwa 5) itibarıyla, güvenlik tokenleri (dijitalleştirilmiş menkul kıymetler) de bu kapsama dahil edilerek açıkça belirtilmiştir.

Bu bağlamda, finans kuruluşlarının Web3 iş modellerine örnek olarak, JP Morgan Bankası 2022 Şubat’ta Metaverse’de ilk bankasını açarak bankacılığın dijital ikizleşmesine öncülük etmektedir.

Ayrıca, 2023 Şubat’ta Mizuho Finans Grubu, dijital ajansın Web3.0 danışmanının önerdiği “Ryuguoku” adlı açık Metaverse altyapısını oluşturmak için 10 şirketle temel bir anlaşma imzalayarak “Japonya Metaverse Ekonomi Bölgesi”nin gerçekleşmesini hedeflemektedir.

Finans kuruluşlarının iş modellerine ilişkin örnekler için aşağıdaki listeye göz atabilirsiniz.

Metaverse Kullanılarak Eğitimde Yenilikler

Web3’ün eğitim alanında da kullanımına yönelik ilgi artmakta ve yeni girişimler başlamaktadır.

Örneğin, eğitim kurumlarında XR (AR, VR, MR) teknolojileri kullanılarak dersler, araştırmalar ve rehberlik hizmetleri verilmektedir.

Üniversitelerde, 2018 Şubat’ında (2018年2月), Tokyo Üniversitesi Sanal Gerçeklik Eğitim Merkezi (VR Merkezi olarak bilinir), Tokyo Üniversitesi bünyesindeki çeşitli bölümlerin ileri düzey VR araştırmalarını bir araya getirerek, VR araştırmalarında dünya çapında bir merkez oluşturmayı ve ileri teknoloji eğitim sistemlerinin kullanımını teşvik etmeyi amaçlayarak kurulmuştur.

Ayrıca, 2021 yılından itibaren Stanford Üniversitesi’nde, Meta şirketinin VR başlığı ‘Meta Quest 2’ kullanılarak ‘Virtual People’ adlı bir kurs açılmıştır.

Uygulama örnekleri olarak aşağıdaki kullanım alanları bulunmaktadır:

• Açık kampüs etkinlikleri, yurtdışındaki derslere katılım, uluslararası etkileşim gibi faaliyetler
• Deney ve pratik çalışmaların yürütülmesi, tıp öğrencileri için OSCE (Objektif Klinik Beceri Sınavı) gibi sınavlara hazırlık
• Dil öğrenimi
• Yurt dışı da dahil olmak üzere doğa deneyimleri, kültür ve sanat eğitimi, meslek deneyimi
• Afet eğitimi ve tahliye tatbikatları

Üniversitelerde metaverse dışında kullanılan yöntemler arasında, e-öğrenme hizmetlerinde blockchain kullanarak kişisel öğrenme kayıtlarının değiştirilmesini önleyen yöntemler ve eğitim materyalleri için ödeme veya öğretmenlere kripto para birimi ile ödeme yapılmasını sağlayan sistemler bulunmaktadır.

Blockchain sayesinde kayıt verilerinin değiştirilememesi, üniversitelerde ve araştırma kurumlarında öğrenci kimlikleri ve mezuniyet belgeleri gibi belgelerin doğrulanması için sistemlerin oluşturulmasını ve araştırma verilerinin şeffaflığının ve güvenilirliğinin sağlanmasını mümkün kılmaktadır.

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT), 2017 yılında dünyada ilk kez eğitim geçmişi ve mezuniyet belgelerini NFT’ye dönüştürerek ‘Eğitim için NFT’ alanında öncü olmuştur.

Ayrıca, Japonya Eğitim, Kültür, Spor, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı, 2019 yılından itibaren ‘GIGA Okul Projesi’ni başlatarak, ‘Global and Innovation Gateway for All’ (Tüm öğrenciler için yenilikçi ve küresel bir kapı) hedefiyle, lise düzeyine kadar eğitim kurumlarında ICT altyapısının geliştirilmesine yönelik çalışmaları başlatmıştır.

Reklam Ödüllerinin NFT ve Kripto Varlıklarla Dağıtımı

DAD (Dağıtık Reklam), blok zinciri tabanlı bir reklam platformudur ve bir token teşvik sistemi uygulamaktadır. Bu sayede kullanıcılar reklamları görüntülediklerinde, reklam verenler ve görüntüleyen kullanıcılar için kripto varlıklar ve NFT’lerle yapılan airdrop (kayıt kampanya tokenleri) veya ‘candy’ olarak adlandırılan reklam ödülleri kazanma fırsatı sunulmaktadır.

Bu sistem, kullanıcılar için reklamları görüntülemenin avantajlarını sunarken, reklam verenler için reklam eşleşme oranlarını artırma ve platform sahipleri için ‘Token Grafik Pazarlaması’ yapabilme imkanı sağlar, böylece satın alma davranışlarının teşvik edilmesi beklenir.

‘Token Grafik Pazarlaması’, reklam platformunda kullanıcıların sahip olduğu token grafiklerine (token sahiplik bilgilerine) dayanarak, kullanıcılara daha yüksek uyumluluk sunan NFT’lerin gönderilmesi veya şirketlerin ürün ve hizmetlerinin tanıtılması gibi pazarlama faaliyetlerini ifade eder.

Bu sayede, kullanıcıların gizliliğine saygı gösterilirken etkili bir pazarlama gerçekleştirilebilir.

Metaverse ile Online Tıbbi Muayene

Tıp alanında, Web3 sayesinde yenilikçi girişimler gerçekleştirilmekte ve bunların kapsamı geniş bir yelpazeye yayılmaktadır.

Örneğin, tıp eğitimi (seminerler ve pratik çalışmalar), cerrahi destek, ilaç geliştirme ve üretiminin verimliliği artırılması, dijital tedavilerde Web3 kullanılmaktadır.

Ayrıca şu anda metaverse kullanılarak, online ziyaret ve danışmanlık imkanı sunan ‘Sanal Hastane’ projeleri geliştirilmekte ve ‘Hastane DAO’ kavramı da gündemdedir.

Blockchain’in kullanımının beklendiği alanlar arasında, tıbbi verilerin karşılıklı işlenebilirliğinin iyileştirilmesi, klinik deneylerin verimliliğinin artırılması, sağlık sigortası dolandırıcılığının önlenmesi ve ilaç tedarik zinciri yönetimi ile sahte ilaçlara karşı önlemler gibi sektörlerde yeni bir pazarın oluşması beklenmektedir.

Tıp ve sağlık bakımı alanında ‘Meta Sanayi Devrimi (Metaverse x Dijital İkiz)’ yönünde aşağıdaki alanlar öne çıkmaktadır:

• CT, MRI gibi DICOM (tıbbi görüntüleme standartları) verileri kullanarak vücudun dijital ikizleştirilmesi ve simülasyonu
• Cerrahi ve doktor becerilerinin VR ile dijitalleştirilmesi, beceri aktarımı ve eğitimi
• VR kullanılarak gerçekleştirilen uzaktan robotik tedavi
• VR terapisi gibi dijital ortamlarda zihinsel sağlık ve iletişim desteği
• Damla ve enfeksiyon hastalıkları simülasyonu yoluyla davranış değişikliği
• Dijital, etkileşimli rehabilitasyon sistemleri

Web3 İş Modellerini Düşünürken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Web3’ün merkezi olmayan sistemlerinin evrimi ile daha adil ve şeffaf iş modellerinin hayata geçirilmesi beklenmektedir. Ancak, Web3’ün önemli sorunlarından biri olarak, ilgili yasal düzenlemelerin henüz yeterince gelişmemiş olması gösterilebilir. Dünya genelinde yasal düzenlemelerin hareketlendiği bir ortamda, Japonya’da da Web3’ün teşvik edilmesi yönünde çalışmalar ilerlemektedir.

Özellikle kripto varlıklar söz konusu olduğunda, içeriden öğrenenlerin işlemlerine ilişkin açık yasal düzenlemeler, Web3’e uygun muhasebe standartları ve vergi sisteminin düzenlenmesi gibi konular mevcut sorunlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle, Web3 işine giriş yapan şirketler arasında, vergisel avantajlar ve devlet desteği bulunan Singapur veya Dubai gibi yerlerde şirketleşme örnekleri görülmektedir.

Japon hükümeti de Web3’ün önemini kabul etmekte ve 2023 (Reiwa 5) Nisan ayında ilk ‘Web3 Beyaz Kitabı’nı yayınlamıştır. Ayrıca, 2024 yılında da en güncel gelişmeleri ve politika yönlerini belirten ‘Web3 Beyaz Kitabı 2024’ü yayınlamıştır.

Referans: Web3 Beyaz Kitabı 2024 (Japonya Liberal Demokrat Parti Dijital Toplum İlerleme Merkezi Web3 Proje Ekibi)[ja]

Amerikan risk sermayesi firması Andreessen Horowitz’in 2022’de Web3 ilkelerini savunması gibi, uluslararası tartışmalar da canlıdır. Bu hareketler, Web3’deki yeni iş fırsatlarını yakalamak için düzenleyici çevrenin geliştirilmekte olduğunu göstermektedir.

İlgili Makale: Web3 ile İlgili Japon Hukuku Nedir? Girişimci Şirketlerin Bilmesi Gereken Noktaları Açıklıyoruz[ja]

Özet: Web3 İş Modelinin Yasallığı İçin Avukata Danışın

Yukarıda, Web3 tabanlı iş modelleri, ilgili teknolojiler ve kullanım örnekleri hakkında bilgi verdik.

Web3 iş modeli geliştirirken, mümkün olan alanları ve özellikleri anladıktan sonra, yasalara uygun bir şekilde uygulamanın önemi büyüktür.

Daha önce de belirtildiği gibi, Web3 ile ilgili olarak Japonya’da da yasal düzenlemeler yapılmaktadır. İlgili yasalar sık sık değiştirilmekte ve en güncel bilgileri takip etmek zorunludur. Web3 işinizle ilgili danışmanlık için, deneyimli bir Japon avukata başvurmanızı öneririz.

Monolit Hukuk Bürosu Tarafından Sunulan Çözümler

Monolit Hukuk Bürosu, özellikle internet ve hukuk alanlarında yüksek uzmanlığa sahip bir hukuk firmasıdır. Büromuz, kripto varlıklar ve blockchain ile ilgili işletmeler için kapsamlı destek sağlamaktadır. Aşağıdaki makalede detayları bulabilirsiniz.

Monolit Hukuk Bürosu’nun Uzmanlık Alanları: Kripto Varlıklar & Blockchain[ja]