2019 yılında (Gregorian Takvimi'ne göre) Japon Tasarım Kanunu'nda hangi değişiklikler yapıldı? 3 spesifik noktayı açıklıyoruz

Tasarımları koruyan bir yasa olan Japon Tasarım Yasası.

Kolaylıkla ifade edersek, bu yasa kopya ürünler veya benzer ürünler gibi taklit ürünlerle mücadelede kullanılabilir. Bu Japon Tasarım Yasası, 2019 yılında (Gregorian takvimine göre) değiştirildi.

Bu değişikliğin büyük noktaları aşağıdaki üç maddedir:

• Koruma kapsamının genişletilmesi
• İlgili tasarım sisteminin gözden geçirilmesi
• Tasarım hakkının süresinin uzatılması

Bu makalede, bu Japon Tasarım Yasası değişikliği hakkında “koruma kapsamının genişletilmesi” konusuna odaklanarak açıklama yapacağız.

Tasarım Hakkı ve Japon Tasarım Hukuku

Japon Tasarım Hukuku’nun 1. maddesinde, “Bu kanunun amacı, tasarımların korunması ve kullanımını teşvik etmek, böylece tasarım yaratıcılığını teşvik ederek endüstrinin gelişmesine katkıda bulunmaktır” denmektedir.

Bu tasarım hakkını elde etmek için, patent hakları ve marka hakları gibi, Japon Patent Ofisi’ne başvuru ve kayıt gereklidir. Ancak, aşağıdaki şartların karşılanması gerekmektedir:

1. Endüstriyel kullanılabilirliğin kabul edilmesi
2. Yenilikçi olması
3. Yaratıcılığın kolay olmaması
4. Daha önce başvurulan bir tasarımla aynı veya benzer olmaması
5. Tek tasarım tek başvuru olması

1. maddenin “Endüstriyel kullanılabilirlik” kısmı, endüstriyel teknoloji kullanılarak aynı ürünün tekrar tekrar ve büyük miktarda üretilebilir olması anlamına gelir.

Yani, doğal nesneler veya resimler ve heykeller gibi sanat eserleri endüstriyel kullanılabilirlikten yoksun olduğu için tasarım olarak kaydedilemez.

2. maddenin “Yenilikçilik” kısmı, yeni bir tasarım olması anlamına gelir. Sadece Japonya’da değil, yabancı ülkelerde de yaygın olarak bilinen tasarımlar, zaten yayınlanmış tasarımlar, internet üzerinde yayınlanmış tasarımlar vb. yenilikçi olmadığı için tasarım olarak kaydedilemez.

3. maddenin “Yaratıcılığın kolay olmaması” kısmı, yeni ve ilginç bir şey olsa bile, diğer işletmelerin kolayca yaratabileceği bir şey tasarım olarak kaydedilemez.

Zaten bilinen bir tasarımın yerine geçen veya sadece düzenlemeyi veya oranı değiştiren tasarımlar tasarım olarak kaydedilemez.

4. maddenin “Daha önce başvurulan” kısmı, “ilk başvuranın hakkı” prensibini ifade eder. Zaten kaydedilmiş bir tasarımın bir kısmıyla aynı veya benzer olan tasarımlar, yeni bir tasarım yaratılmış olarak kabul edilmez ve bu nedenle tasarım olarak kaydedilemez.

5. maddenin “Tek tasarım tek başvuru” kısmı, tasarım kaydı başvurusunun prensibidir. Bir kalem ve bir kalem kutusu gibi iki farklı ürün için, her biri için ayrı ayrı iki başvuru gereklidir.

Ancak, bir istisna olarak, bir çay fincanı ve bir çaydanlık gibi iki veya daha fazla ürünün birleştirilerek tek bir tasarım oluşturduğu durumlar “kombine tasarım” olarak, bir otomobilden bir uçağa dönüşen oyuncaklar gibi iki veya daha fazla şekil veya renkte değişiklik gösteren ürünler “dinamik tasarım” olarak, her biri korunabilir olabilir.

Tasarım hakkının tanınabilmesi için bu şartların karşılanması gerekmektedir.

https://monolith.law/corporate/design-package-color-law[ja]

“Tasarım Grubu” Olan İlgili Tasarım Sisteminin Gözden Geçirilmesi

Japon Tasarım Hukuku, bu değişiklikten önce de “ilgili tasarım” kaydını kabul ediyordu.

İlgili tasarım, aynı başvuru sahibinin benzer ilişkide olduğu tasarımlardan birini ana tasarım olarak kabul eder ve diğerlerini ilgili tasarım olarak kabul eder ve tasarım kaydı yapılabilir bir sistemdir.

Benzer tasarımlar için farklı günlerde birden fazla tasarım kaydı başvurusu olduğunda, ilk başvuru sahibi sadece tasarım kaydı alabilir. Bu, ilk başvuranın hakkı prensibidir. Ancak, ilgili tasarım sistemi bir istisnadır. Bu, aynı başvuru sahibi tarafından tutarlı bir tasarım konseptine dayalı tasarım grubunu koruma amacıdır.

Bu değişiklik öncesi Japon Tasarım Hukuku’nda, sadece ilgili tasarımlara benzer tasarımlar için tasarım hakkı ihlali kabul edilmezdi. Ancak, bu değişiklikle, sadece ilgili tasarımlara benzer tasarımlar için de, ilgili tasarımı ana tasarım olarak kabul ederek, ilgili tasarım olarak tasarım kaydı alınabilir hale geldi.

Bu sayede, tutarlı bir konsepte dayalı olarak geliştirilen tasarımlar korunabilir hale geldi ve örneğin, bir otomobil modelinin değişikliği gibi tasarımı yavaş yavaş değiştiren durumlarda, her tasarımı “tasarım grubu” olarak koruma olanağı doğdu.

Tasarım Hakkı Süresinin Uzatılması

Bu değişiklik öncesi Japon Tasarım Hukuku’nda tasarım hakkının süresi, “kaydın yapıldığı tarihten itibaren 20 yıl” olarak belirlenmişti, ancak bu değişiklikle, tasarım kaydının “başvuru tarihinden itibaren 25 yıl” olarak belirlendi.

Ayrıca, ilgili tasarımın tasarım hakkı süresi, temel tasarımın tasarım kaydının başvuru tarihinden itibaren 25 yıl oldu.

“Kaydın yapıldığı tarihten itibaren” olanın “başvuru tarihinden itibaren” olarak değiştirilmesinin nedeni, başvuru tarihini başlangıç olarak alarak 20 yıl süren patent hukukunun aksine, fikri mülkiyet yönetiminin karmaşık olmasıydı.

2006 yılında yapılan değişiklikle, daha önce 15 yıl olan tasarım hakkı süresi 20 yıla uzatılmıştı, bu değişiklikle, başlangıç tarihini değiştirerek süre 25 yıla uzatıldı.

Koruma Kapsamının Genişletilmesi

Bu değişiklikle birlikte, koruma kapsamı da genişletildi. Yeni hedefler arasında, fiziksel bir nesnede kaydedilmeyen veya gösterilmeyen görüntüler, binaların dış görünüşü ve iç tasarımı bulunmaktadır.

Değişiklik öncesi Japon Tasarım Hukuku’nda, koruma kapsamı otomobiller veya el çantaları gibi “nesneler” ile sınırlıydı ve gayrimenkul veya katı olmayan nesneler gibi “nesne” olmayanlar dışarıda bırakıldı.

Ancak, bu değişiklikle koruma kapsamı genişletildi ve artık “görüntüler”, “binalar” ve “iç tasarım” hakkında da kayıt yapılabilir.

Görüntüler

Değişiklik öncesi Japon Tasarım Hukuku’nda, bir nesnede kaydedilen veya gösterilen görüntüler, koruma kapsamına dahil edilmişti. Yani, bir sunucuda kaydedilen ve kullanım sırasında iletilen görüntüler veya bir nesne dışındaki bir yol gibi yerlere yansıtılan görüntüler dışarıda bırakıldı.

Değişiklik sonrası, bir nesnede kaydedilip kaydedilmediği veya gösterilip gösterilmediği önemli olmaksızın, görüntüleri koruyabiliriz.

Bu nedenle, örneğin bir ağ üzerinden sağlanan yazılım veya web sitesi ekranları ve simgeleri, duvarlar veya zeminler, hatta insan vücuduna yansıtılan görüntüler, IoT veya VR/AR gibi alanlardaki görüntüler de tasarım kaydının konusu olabilir.

Ancak, tüm görüntülerin kayıt konusu olduğu anlamına gelmez. Görüntülerin, oyunlar, filmler, televizyon görüntüleri, duvar kağıtları ve diğer dekoratif görüntüler veya fotoğraflar gibi içerikler, görüntülerin ilgili cihazların işleviyle ilgisi olmayan görüntüler, değişiklik sonrası da korunmaz.

Binalar

Değişiklik öncesi Japon Tasarım Hukuku’nda, “nesne” “taşınabilir bir varlık” anlamına geldiği için, binaların gayrimenkulü tasarım hakkı ile korunamazdı.

Değişiklik sonrası, mağazalar veya oteller gibi binalar, yani gayrimenkul olan “binalar” da tasarım hakkı ile korunabilir hale geldi.

Değişiklik sonrası Japon Tasarım Hukuku’nun inceleme kriterlerine göre, “bina”, bir arazi üzerinde sabit bir yapı olup, sivil yapıları da içeren yapay bir yapıdır. Örnek olarak, ticari binalar, konutlar, fabrikalar, stadyumlar, köprüler, radyo kuleleri ve bacalar verilebilir. Ayrıca, “okul binaları ve spor salonları” veya “birden fazla binadan oluşan ticari binalar” gibi, birbirine sıkı sıkıya bağlı olmayan durumlarda bile, birden fazla binayı tek bir tasarım olarak kabul etmek mümkün hale gelmiştir.

İç Tasarım

Değişiklik öncesi Japon Tasarım Hukuku’nda, birden fazla nesne (masa, sandalye, aydınlatma cihazları vb.) veya bina (duvar veya zemin dekorasyonu) tarafından oluşturulan iç tasarım, tek bir tasarım tek bir başvuru gereksinimini karşılamadığı için, tasarım kaydı alamazdı.

Değişiklik sonrası, birden fazla nesne, duvar, zemin, tavan vb. tarafından oluşturulan mağaza vb. iç tasarımı, “tüm iç mekanın birleşik bir estetik his uyandırması” gereksinimini karşıladığı durumlarda, tek bir tasarım olarak tasarım kaydı alabilir hale geldi.

Mağaza veya ofis iç tasarımı sadece, konaklama tesisleri, sağlık tesisleri, yolcu gemileri, demiryolu araçları vb. iç tasarımı, oturma odası, banyo vb., bir binanın bir kısmı da tasarım kaydının konusu olabilir.

Bu tasarım hukuku kapsamındaki iç tasarımın karşılaması gereken şartlar aşağıdaki 1-3 maddeleri içerir:

1. Bir mağaza, ofis veya diğer tesisin içinde olmalıdır
2. Birden fazla Japon Tasarım Hukuku nesnesi, bina veya görüntü tarafından oluşturulmalıdır
3. Tüm iç mekanın birleşik bir estetik his uyandırması gerekmektedir

Bir başvuruda bulunulan şey, tek bir tesisin iç mekanı ile sınırlıdır, bu nedenle fiziksel olarak ayrılmış birden fazla alanı içeren bir şey, genellikle tek bir iç tasarım olarak kabul edilmez.

Ancak, bir alanı bölen duvarlar vb. örneğin şeffaf olduğunda, görsel olarak sürekli bir alan olarak kabul edilir.

Ayrıca, iki veya daha fazla alanı içeren bir şey, bu alanların kullanımında ortaklık varsa ve şekil vb. birleşik bir şekilde yaratıldığı kabul edilirse, tek bir iç tasarım olarak kabul edilir.

Bugüne kadar, mağaza tasarımının korunması için ana araç, haksız rekabetin önlenmesi hukuku idi. Ancak, bu hukukla korunan mağaza tasarımı sınırlıydı ve koşullar kısıtlıydı. Bu değişiklikle, tasarım hakkı, mağaza tasarımının korunmasını sağlamak için güçlü bir araç olabilir ve dikkat çekmektedir.

Özet

Yenilenmiş Tasarım Kanunu, 2020 yılı Nisan ayında yürürlüğe girdi ve zaten “Uniqlo PARK Yokohama Bayside Mağazası” ve “Ueno İstasyonu Park Girişi İstasyon Binası” gibi yapıların tasarımı ve “Tsutaya Kitabevi” ve “Kura Sushi Asakusa ROX Mağazası” gibi iç tasarımlar kaydedildi.

Patent Ofisi İnceleme Birinci Bölüm Tasarım Bölümü’nün 2021 yılı Ocak ayında yayınladığı “Yeni Koruma Hedefleri Hakkında Tasarım Kayıt Başvuru Sayısı”na göre, 685 görüntü, 294 yapı ve 172 iç tasarım başvuruda bulunmuştur. Yeni alanlarda tasarım haklarının kullanılması beklenmektedir.

https://monolith.law/corporate/design-right-lawer-case[ja]