Binaların Görüntülerinin Kullanımı Yasal İhlal mi? Telif Hakkı ve Marka Hakkı Hakkında

Fotoğraflar, filmler, animasyonlar, oyunlar, VR (Sanal Gerçeklik) ve AR (Artırılmış Gerçeklik) gibi ürünlerle birlikte, binalar artık birçok içerikte kullanılmaktadır.

Binalar, çeşitli haklarla korunmaktadır ve görüntüleri kullanırken, hak ihlali olmamasına dikkat etmek gerekmektedir.

Burada, binaların telif hakkı ve marka hakkı ile olan ilişkisini açıklıyoruz.

https://monolith.law/youtuber-vtuber/photographing-others-property[ja]

Telif Hakkı

Telif hakkı, eserleri korumak için verilen hakları ifade eder.

“Düşünce veya duyguların yaratıcı bir şekilde ifade edildiği ve edebiyat, bilim, sanat veya müzik alanına ait olanlar” ifadesi bulunur ve 10. maddenin 1. fıkrasında “eser örnekleri” verilmiştir, bu 5. maddeye göre “mimari eserler” bulunmaktadır.

Japon Telif Hakkı Kanunu Madde 2 Fıkra 1 Madde 1

Mimari ve Telif Hakkı

Mimari, sadece konutlar ve binalar değil, tiyatrolar, tapınaklar, köprüler, bahçeler, parklar, kuleler vb. tüm yapıları genellikle kapsar. Bunlardan “düşünce veya duyguların yaratıcı bir şekilde ifade edildiği mimari”, mimari eserler olarak telif hakkı alabilir.

Japon Telif Hakkı Kanunu’nun 46. maddesinde,

Kamu Sanat Eserlerinin Kullanımı

Sanat eserleri ve orijinal eserlerin dış mekanlara sürekli olarak yerleştirildiği veya mimari eserlerin aşağıdaki durumlar dışında, hangi yöntemle olursa olsun, kullanılabilir olması.

1. Heykeli çoğaltmak ve çoğaltılan eseri halka sunmak

2. Mimari eseri mimari yoluyla çoğaltmak ve çoğaltılan eseri halka sunmak

3. Dış mekanlara sürekli olarak yerleştirmek için çoğaltmak

4. Yalnızca sanat eserlerinin çoğaltılmış eserlerini satmak amacıyla çoğaltmak veya bu çoğaltılmış eserleri satmak

Japon Telif Hakkı Kanunu Madde 46

ifadesi bulunmaktadır.

Yukarıdakilere göre, aynı türde bir yapı inşa etme eylemi (çoğaltma) yasaklanmıştır, ancak diğer eylemler, örneğin fotoğraf çekme veya ticari kullanım kabul edilir.

Yani, mimari eserler, Japon Telif Hakkı Kanunu’nda, telif hakkı sahibinin onayı olmadan, fotoğraflar, filmler, animasyonlar, oyunlar ve hatta ürünlerde kullanılabilir.

Ayrıca, mimari eserlerde, sanat eserlerinden farklı olarak “dış mekana yerleştirme” gibi bir sınırlama yoktur, bu nedenle teorik olarak bir binanın iç kısmı veya merdivenleri gibi parçalar da kullanılabilir.

Ancak, aynı madde 4’e göre, yaratıcılığı yüksek ve “sanat eserleri”ne de uyan mimari eserler, örneğin Tarō Okamoto’nun “Güneş Kulesi” gibi yapılar için, serbest kullanım sınırlıdır.

Özel amaçlar veya ücretsiz dağıtım için fotoğraf çekme yanı sıra, satış amacıyla bile arka planın bir parçası olarak çekme gibi durumlar mümkündür, ancak bir binaya odaklanan kartpostallar veya posterler gibi, satış amacıyla fotoğraf çekme veya diğer çoğaltma ve satış işlemleri için telif hakkı sahibinin onayı gereklidir.

Eser Niteliği Üzerine Yargı

Hedeflenen yapının bir eser olup olmadığına dair karar vermek, gerçekte oldukça zor bir sorundur ve bu nedenle dava konusu olabilir ve tartışılabilir.

Yapı Olarak Kabul Edilmeyen Eserler

Yapı tasarımını oluşturan davacı, tasarıma uygun bir şekilde binayı inşa etmenin davacının telif hakkını (çoğaltma hakkını) ihlal ettiğini iddia ederek, inşaatın durdurulması için geçici bir önlem talep etmiştir.

Mahkeme,

Bu tasarımın ifade ettiği soyut bir binanın ‘yapı eseri’ olup olmadığını inceledi ve kullanım kolaylığı gibi pratiklik ve işlevsellik yerine, öncelikle, binanın dış görünüşünün kültürel özünün ifadesi olarak incelemesi gerektiğini belirtti. Ancak, bu binanın genel halkın tasarımcının kültürel özünü hissetmesini sağlayacak bir sanatsallığa sahip olduğunu kabul etmedi ve hala genel bir konut olduğunu, mimari sanata yükseltilemeyeceğini belirtti. Dolayısıyla, ‘yapı eseri’ne uymadığı ve bu nedenle bu inşaatın ‘çoğaltma’ hakkını ihlal etmediği sonucuna vararak, başvuruyu reddetti.

Fukushima Bölge Mahkemesi, 9 Nisan 1991 kararı

Benzer bir karar, Good Design Ödülü kazanan lüks özel konutlarda da görülmektedir. Sekisui House Ltd., lüks özel konut serisini tasarladı, inşa etti ve tüm ülkedeki konut sergi alanlarında sergiledi. Diğer yandan, davalı inşaat şirketi, bir model ev inşa etti ve tüm ülkede sergiledi. Ancak, bu binanın kendi inşaatlarını çoğalttığı veya uyarladığı ve telif hakkını ihlal ettiği gerekçesiyle, Sekisui House Ltd. davalı şirketin model evinin inşaatını durdurma talebinde bulundu.

Mahkeme,

Davacının binası, Japon mimarisinin güzelliğini hissettiren unsurlar ve Batı mimarisinin unsurlarını deneme yanılma yoluyla düzenleyip yapılandıran, sadece pratiklik ve işlevsellik değil, estetik açıdan da belirli bir yaratıcılığa sahip bir yapıdır. Ayrıca, uzman bilgi ve deneyime sahip birden fazla kişi tarafından dış görünüşün tasarımı deneme yanılma yoluyla belirlendi ve bu da bir entelektüel faaliyetin sonucudur. Ayrıca, Good Design Ödülü’nün seçiminde, güzellik, yenilik, özgünlük gibi estetik ve sanatsal unsurlar dikkate alınmıştır ve geleneksel mimari tarzlarla karşılaştırıldığında, tamamen Japon veya Batı mimarisi olmayan özgün unsurların olduğu kabul edilmiştir.

ancak,

Bitmiş davacı binasını mevcut normal konut inşaatlarıyla karşılaştırıldığında, davacı binasının sanatsal ve estetik özelliklere sahip olduğunu kabul etmek mümkün olmadığından, tasarımda yukarıda belirtilen düşüncelerin dikkate alınmış olmasına rağmen, bu nedenle, davacı binasının sanatsal ve estetik özelliklere sahip olduğunu kabul etmek mümkün değildir ve bu nedenle telif hakkı yasası kapsamındaki mimari eserlere uymaz.

Osaka Bölge Mahkemesi, 30 Ekim 2003 kararı

ve böyle karar vermiştir.

‘Belirli bir yaratıcılığa sahip bir yapı’ ve ‘entelektüel faaliyetin bir sonucu’ olup ‘özgün unsurlara’ sahip olsa bile, normal bir konut veya binanın sahip olduğu estetik unsurları aşan estetik bir yaratıcılığa sahip olup, mimari sanat olarak kabul edilecek bir sanatsallığa ve estetiğe sahip olduğunun kabul edilmesi zordur.

Telif Hakkı Olarak Kabul Edilen Yapılar

Keio Üniversitesi Mita Kampüsü’nde,

Hukuk Fakültesi için yeni bir bina inşa etme sürecinde, heykeltıraş Isamu Noguchi ve diğerlerinin tasarımına dayanan bir binanın parçası, binaya bitişik bahçe ve bahçeye yerleştirilen iki heykelin taşınmasını içeren çalışmaların, Isamu Noguchi’nin telif hakkı kişilik haklarını (aynılık koruma hakkı) ihlal ettiği

iddiasıyla, Isamu Noguchi Vakfı, binanın yıkılması ve taşınma işlemlerinin durdurulması için geçici bir emir talep etmiştir. (Tokyo Bölge Mahkemesi, 11 Haziran 2003 tarihli karar)

Mahkeme,

Binanın tamamının, Noguchi Odası da dahil olmak üzere, tek bir eser olarak kabul edildiği ve ayrıca bahçenin binayla bir bütün olarak tasarlandığı ve binayla organik bir bütün oluşturduğu

kararını vermiştir. Ayrıca heykeller için de,

Bahçenin genel yapısının yanı sıra, Noguchi Odası’nın yapısının, bahçeye yerleştirilen heykellerin konumunu ve şeklini dikkate alarak tasarlandığı, bu nedenle, yerleştirildiği yerde olduğu sürece, bahçenin bir bileşeni olarak tek bir yapı eserini oluşturduğu ve aynı zamanda, bağımsız bir şekilde değerlendirilebilecek bir nesne olarak, kendi başına bağımsız bir “sanat eseri” olduğu

kararını vermiştir. Ancak,

İnşaatın, Hukuk Fakültesi’nin kurulması gibi bir kamu hizmeti amacıyla, planlanan öğrenci sayısına dayanarak hesaplanan gerekli arazi alanına yeni bir bina inşa etmek için, üniversite arazisi gibi sınırlı bir alanda gerçekleştirildiği, mümkün olduğunca yaratıcının niyetini korumak için, Hukuk Fakültesi’nin açılış tarihinin yaklaşması nedeniyle, Koruma Çalışma Grubu’nun görüşlerini dikkate alarak son planı belirlediği, bu planın, Noguchi Odası da dahil olmak üzere binanın ve bahçenin önce yıkılıp sonra taşınmasını içerdiği, ancak mümkün olduğunca mevcut duruma yakın bir şekilde restore edilmesi gerektiği ve bu durumun, aynılık koruma hakkının uygulanmadığı “yapının genişletilmesi, değiştirilmesi, onarılması veya yeniden düzenlenmesi” (Japon Telif Hakkı Yasası Madde 20, Paragraf 2, Madde 2) durumuna uyduğu

kararını vererek, binanın yıkılması ve taşınma işlemlerinin durdurulması için geçici emir talebini reddetmiştir.

Mahkemede telif hakkı olarak kabul edilen yapılar arasında “New Umeda City” veya “Stella McCartney Aoyama Flagship Store” gibi yerler bulunmaktadır, ancak bunlar çok fazla değildir.

Tapınaklar, kaleler ve diğer yapılar da telif hakkı olabilir, ancak çoğunun koruma süresi dolmuştur. Ancak, telif hakkı kişilik hakları, koruma süresinin sona ermesinden sonra bile devam edebilir.

Eğer yazar hala hayatta ise, yazarın kişilik haklarını ihlal edebilecek eylemler yasaktır (Japon Telif Hakkı Yasası Madde 60) ve ayrıca, yazarın itibarını veya ününü zedeleyebilecek bir eserin kullanımı, yazarın kişilik haklarının ihlal edildiği olarak kabul edilebilir (Japon Telif Hakkı Yasası Madde 113, Paragraf 7). Bu nedenle dikkatli olunması gerekmektedir.

https://monolith.law/reputation/protection-author-moral-rights[ja]

Binalar ve Marka Hakları

Tokyo Kulesi ve Skytree, sadece isimleriyle değil, binaların siluetleriyle de marka tescili yapmışlardır. Ayrıca, dış görünüşte tanımlayıcı bir özellik varsa, üç boyutlu marka olarak da tescil edilebilir. Bu nedenle, Tokyo Kulesi ve Skytree gibi simge niteliğindeki binalar, tanımlayıcı özelliklere sahip olmaları nedeniyle, şekilleri kendileri üç boyutlu marka olarak tescil edilmiştir.

Ayrıca, dükkan dış görünüşleri hakkında da, Komeda Kahvesi gibi yerler üç boyutlu marka olarak tescil edilmiştir.

Marka hak sahipleri, izinsiz kullanıcılara karşı durdurma talepleri (Japon Marka Kanunu’nun 36. maddesi) ve tazminat talepleri (Japon Marka Kanunu’nun 38. maddesi) yapabilirler.

Ancak, markanın her türlü kullanımını sınırlayamazsınız, çünkü marka hakları, markanın içerdiği “ticari itibar”ı koruyan bir sistemdir. Bu nedenle, marka haklarının hedefi, ticari itibarın serbest kullanımı ve kendini diğerlerinden ayırt edebilme yeteneği gibi kullanımlarla (bu “marka kullanımı” olarak adlandırılır) sınırlıdır (Japon Marka Kanunu’nun 26. maddesi 1. fıkrası 6. bent).

Öte yandan, marka tescili yapılmış bir binayı içerikte, sadece bir ifade unsuru olarak göstermek, marka kullanımına girmez, bu nedenle marka hakkı ihlali olmayabilir.

Filmlerde veya oyunlarda marka tescili yapılmış bir binayı göstermek, özellikle vurgulanmıyorsa, marka hakkı ihlali olmayabilir, ancak hassas ve zor bir karar gereklidir.

Telif hakkı ihlaline dikkat etmek gereklidir, ancak marka hakkı ihlali de ciddi bir sorun olabilir.

Ek olarak, 2020 Nisan’dan (Gregorian takvimine göre 2020) itibaren, binalar da tasarım tescilinin konusu olmuştur ve çatısı park olan “Uniqlo PARK Yokohama Bayside Store” ve “Ueno Station Park Exit Station Building” gibi tescil örnekleri bulunmaktadır. Ancak, bir yıllık bir erteleme süresi vardır ve tasarım tescilinin konusu yeni tasarımlardır, bu nedenle 2020 Nisan’dan önce var olan binaları içeriklerde kullanmak, tasarım hakkı ihlali olma olasılığı düşüktür.

Tesis Yönetim Hakları ve Kullanım Şartlarındaki Telif Hakları ve Marka Hakları

Binaların veya tesislerin sahipleri veya yöneticileri, mülkiyet haklarına dayalı “Tesis Yönetim Haklarına” sahiptir. Tesis içindeki rahatsız edici davranışlar veya fikri mülkiyet kullanımı hakkında, bu Tesis Yönetim Haklarına dayalı kısıtlamalar olabilir. Ancak, özel tesislerde, özellikle kısıtlaması olmayan Tesis Yönetim Hakları kabul edilmiştir, bu nedenle “tesis içindeki çekimleri yasaklamak” Tesis Yönetim Haklarının bir parçası olarak mümkündür.

Bu durumda, izinsiz çekim, Tesis Yönetim Haklarını ihlal etmiş olur. Ayrıca, telif hakkı veya marka hakkını ihlal ediyorsanız, yayınlanması da düzenlemeye tabi olacaktır.

Örneğin, Tokyo Skytree’nin sitesinde,

Tokyo Skytree ile ilgili fikri mülkiyet (isim, logo, siluet tasarımı, tahmini CG, vb.) Tobu Tower Skytree Co., Ltd. ve diğerlerinin telif hakkı ve marka hakkı ile korunmaktadır. Kullanım hakkında, Tokyo Skytree’nin imajını korumak için, Tokyo Skytree Lisans Bürosu tarafından yönetilmektedir. Bu fikri mülkiyetler, büronun izni olmadan kullanılamaz. Ürünleştirme veya reklam/promosyonlarda kullanım gibi, Tokyo Skytree fikri mülkiyetinin kullanımı hakkında sorularınız için, lütfen aşağıdaki büroya başvurun.

Tokyo Skytree Fikri Mülkiyet Kullanımı Hakkında Sorularınız [ja]

ve Tokyo Tower’ın sitesinde de,

Tokyo Tower’ın mülkiyetini (※) kullanan ürünlerin ve hizmetlerin planlanması, üretimi ve satışı, reklam ve çeşitli medyada Tokyo Tower’ın mülkiyetinin kullanımı hakkında, Tokyo Tower Co., Ltd.’nin onayı gereklidir.

Tokyo Tower’ın mülkiyetinin kullanımı hakkında, lütfen buradan danışın. Detaylar hakkında daha sonra sizinle iletişime geçeceğiz. Kullanım lisans ücreti, içeriğe bağlı olarak belirlenecektir. Kullanım onayı için, kullanım lisans ücretinin ödenmesinin yanı sıra, Tokyo Tower’ın mülkiyeti olarak imajını korumak için uymanız gereken koşullar ve diğer koşullar vardır, ancak kullanım içeriğine bağlı olarak, kullanımı onaylayamayabiliriz, lütfen bunu anlayışla karşılayın.

※ Tokyo Tower’ın Mülkiyeti

– İsim (Tokyo Tower – TOKYO TOWER) Japonca veya yabancı dil fark etmez

– Logo

– Dış görünüş (Tokyo Tower’ın şekli, renk, aydınlatma, vb.) Fotoğraf ve tasarım dahil

– Karakter “Noppon” ※ İsim ve görünüş

TOKYO TOWER Lisans / Çekim ve Röportajlar Hakkında

Yani, bir binanın resmini kullanırken, bu tür Tesis Yönetim Hakları ve Kullanım Şartlarına da dikkat etmeniz gerekmektedir.

https://monolith.law/youtuber-vtuber/problems-of-uploading-videos-and-voyeur-videos-to-youtube[ja]

Özet

Binalarla ilgili çeşitli haklar doğabilir. Ayrıca, Japon Telif Hakkı Yasası’na göre, “mimari eserler” veya “sanatsal eserler” kapsamına girenlerin kullanım alanları da farklılık gösterir. Bu şekilde, bir binanın görüntüsünü kullanırken, çözülmesi gereken birçok karmaşık sorun vardır. Deneyimli bir avukata danışmanızı öneririz.

https://monolith.law/corporate/intellectual-property-infringement-risk[ja]