Yatırım Sözleşmelerinde Hisse Senetleri ile İlgili Maddeler Nedir?

Yatırım sözleşmesinin içeriği olarak çeşitli maddeler belirlenir, ancak hisse senetleri ile ilgili maddeler belirlenebilir.

Hisse senetleri ile ilgili maddeler, yatırımcılar açısından bakıldığında, yatırımın karşılığı olarak kabul edilen hisse senetleri ile ilgilidir ve yatırım sözleşmesinin önemli maddelerinden biri haline gelir. Ayrıca, şirket açısından bakıldığında da, yönetim kadrosunun hisse oranı veya hisse senetlerinin dışarıya sızmasını önlemek gibi açılardan, bu maddelerin düzgün bir şekilde belirlenmesi gereklidir ve önemli bir madde haline gelir. Bu nedenle, bu makalede, yatırım sözleşmesindeki hisse senetleri ile ilgili maddeler hakkında açıklama yapacağız.

https://monolith.law/corporate/importance-and-necessity-of-investment-contract[ja]

Yatırım Sözleşmelerindeki Hisse Senetleri İle İlgili Maddeler

Yatırım sözleşmelerinde hisse senetleri ile ilgili olarak aşağıdaki maddeler düşünülebilir:

1. Yeni hisse senetlerinin öncelikli alımı ile ilgili madde
2. Öncelikli satın alma hakkı ve önceden satın alma hakkı ile ilgili madde
3. Ortak satış hakkı ve devir katılım hakkı ile ilgili madde
4. Hisse senetlerinin devri ile ilgili madde
5. Drag Along Right (Birlikte Satma Hakkı) ile ilgili madde

Yeni Hisse Çıkarılması Durumunda Öncelikli Alım Hakkı İle İlgili Maddeler

VC’ler ve benzeri yatırımcılar için, çıkarılan yeni hisseleri öncelikli olarak almak, kendi hisse oranlarını korumalarına yardımcı olur.

Kendi hisse oranlarını koruyarak, VC’ler ve benzeri yatırımcılar, hissedar olarak oy hakkını kullanabilir ve kontrolü elinde tutabilirler. Bunun yanı sıra, hisse oranlarına bağlı olarak, halka arz veya birleşme ve satın alma (M&A) durumlarında getiri elde edebilirler. Bu nedenle, VC’ler ve benzeri yatırımcılar için hisse oranlarını korumak önemli bir konudur.

Bu nedenle, yatırım sözleşmesinin içeriği olarak, girişimcilik şirketlerinden çıkarılan yeni hisseleri, VC’ler ve benzeri yatırımcıların öncelikli olarak alabilecekleri bir madde belirlenebilir. Yeni hisse çıkarılması durumunda öncelikli alım hakkı ile ilgili maddeler hakkında, bir düzenleme yapılmasına rağmen, genellikle girişimcilik şirketlerinde büyük bir risk oluşması beklenmez.

Ancak, bir düzenleme yapılırken, aşağıdaki iki noktaya dikkat etmek gerekmektedir:

Hisse Opsiyonlarının Çıkarılması Hakkında

Hisse opsiyonları, bir şirketin yöneticileri, çalışanları veya yatırımcılarına, belirli bir uygulama fiyatıyla şirketin hisselerini satın alma hakkı verir. Girişimcilik şirketlerinde, yetenekli kişilere hisse opsiyonları vererek, yetenekli kişileri elde tutma yöntemi uygulanabilir. Bu nedenle, şirket olarak, hisse opsiyonlarını yetenekli kişileri elde tutmak için kullanmak istersiniz. Bu nedenle, öncelikli alım hakkı ile ilgili maddelerin içeriği hakkında, hisse opsiyonlarını dışarıda bırakarak düzenlemek daha iyidir. Öncelikli alım hakkı ile ilgili maddeler hakkında özel bir düzenleme yapılmazsa, hisse opsiyonları da bu kapsama girer ve yetenekli kişileri elde tutmak için kullanılamaz hale gelir, bu yüzden dikkatli olunmalıdır.

Öncelikli Alım Hakkının Kullanılma Süresi Hakkında

Öncelikli alım hakkının kullanılma süresi belirlenmemişse, VC’ler ve benzeri yatırımcılar hakkı kullanmayı erteleyebilir ve şirketin finansmanı ilerlemeyebilir. Bu tür bir durumu önlemek için, yatırım sözleşmesinin içeriği olarak, öncelikli alım hakkının kullanılma süresini belirlemek daha iyidir.

Öncelikli Satın Alma Hakkı ve Öncelikli Alım Hakkı İle İlgili Maddeler

Öncelikli Satın Alma Hakkı ve Öncelikli Alım Hakkı Nedir?

Yukarıda açıklanan yeni hisse senetlerinin öncelikli alım hakkı ile ilgili maddeler, “şirketin” yeni hisse senetlerini çıkardığı durumlarda, öncelikli olarak alım yapma hakkını tanıyan maddelerdir. Öte yandan, öncelikli satın alma hakkı ve öncelikli alım hakkı, belirli bir hissedarın kendi hisselerini devrettiği durumlarda, öncelikli satın alma hakkı ve öncelikli alım hakkına sahip kişinin, bu devir işleminin konusu olan hisseleri, diğer kişilere göre öncelikli olarak satın alma hakkını tanımlar.

Öncelikli Satın Alma Hakkı ve Öncelikli Alım Hakkı İle İlgili Maddelerin Amacı

Öncelikli satın alma hakkı ve öncelikli alım hakkının ana amacı aşağıdaki iki noktadır:

1. Hisseleri satın alarak, kendi hisse senedi sayısını artırmak ve kendi hisse oranını yükseltmek amacı
2. Hisselerin şirket için uygun olmayan üçüncü kişilere devredilmesini önlemek amacı

Öncelikli Satın Alma Hakkı ve Öncelikli Alım Hakkı Yöneticilere Tanınabilir mi?

Öncelikli satın alma hakkı ve öncelikli alım hakkının kullanılması sonucu satın almanın durumları aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Yöneticinin devrettiği ve yöneticinin satın aldığı durum
• Yöneticinin devrettiği ve yatırımcının satın aldığı durum
• Yatırımcının devrettiği ve yöneticinin satın aldığı durum
• Yatırımcının devrettiği ve yatırımcının satın aldığı durum

Yatırımcının hisse senetlerini devrettiği durumlarda, hisse senetlerinin satılabilmesi yeterli olduğu için, yöneticinin mi yoksa yatırımcının mı satın alacağı konusunda genellikle bir sorun yoktur. Ayrıca, yöneticiler açısından, hisse senetlerinin uygun olmayan üçüncü kişilere satılmasından ziyade, kendilerinin satın almayı tercih edeceği durumlar da sıkça görülür. Bu nedenle, yatırımcının hisse senetlerini devrettiği durumlarda, yöneticinin öncelikli olarak satın almayı gerçekleştirmesi konusunda belirli bir mantıklılık vardır.

Bu nedenle, öncelikli satın alma hakkı ve öncelikli alım hakkının, yöneticilere tanındığı durumlar da sıkça görülür. Ayrıca, öncelikli satın alma hakkı ve öncelikli alım hakkı ile ilgili olarak, yukarıdaki 2. amaç gerçekleştirilemezse, kısmi değil, tam satın alma yapılması genellikle tercih edilir.

Ve birden fazla hisse senedi devredildiğinde, birden fazla kişi öncelikli satın alma hakkı ve öncelikli alım hakkını kullanıyorsa, bu hakları kullanan kişilerin hisse senetlerini orantılı olarak satın alması genellikle uygulanır.

Ortak Satış Hakkı ve Devir Katılım Hakkı Hükümleri

Ortak Satış Hakkı ve Devir Katılım Hakkı Nedir?

Ortak satış hakkı ve devir katılım hakkı, belirli bir hissedarın hisselerini satmaya karar verdiğinde, diğer hissedarların da hisselerini ortaklaşa satma hakkı, yani kendi hisselerini satma fırsatını garanti altına alma talebinde bulunma hakkıdır.

Ortak Satış Hakkı ve Devir Katılım Hakkı Hükümlerinin Amacı

Ortak satış hakkı ve devir katılım hakkı hükümlerinin ana amacı, hissedarlar arasında hisse satış fırsatlarını paylaşarak, belirli bir hissedarın tek başına hisselerini satıp kar elde etme durumunu önlemektir. Özellikle azınlık hissedarlar için, büyük hissedarların hisselerini satıp şirketin ana şirketi veya şirket yapısının değiştiği durumlar beklenmedik bir şekilde ortaya çıkabilir ve bu durumda hisse satış fırsatını kaçırabilirler. Bu durum, çıkış (Exit) ile kar elde etme fırsatını kaybetme riskini de beraberinde getirebilir.

Bu nedenle, ortak satış hakkı ve devir katılım hakkı hükümleri, azınlık hissedarlar için özellikle önemli hükümlerdir.

Ortak Satış Hakkı ve Devir Katılım Hakkı Yöneticilere Tanınabilir mi?

Ortak satış hakkı ve devir katılım hakkının kullanılması sonucu satışa katılım durumları aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Yöneticinin hisselerini devrettiği durumda, yöneticinin katılımı
• Yöneticinin hisselerini devrettiği durumda, yatırımcının katılımı
• Yatırımcının hisselerini devrettiği durumda, yöneticinin katılımı
• Yatırımcının hisselerini devrettiği durumda, yatırımcının katılımı

Öncelikli satın alma hakkı ve öncelikli alım hakkı konusunda, yöneticilere tanınmasının belirli bir mantığı olduğunu ve yöneticilere tanınan durumların da yaygın olduğunu belirtmiştik.

Ancak, ortak satış hakkı ve devir katılım hakkı söz konusu olduğunda, genellikle yöneticilere tanınmaz. VC gibi yatırımcılar için, ortak satış hakkı ve devir katılım hakkını tanıyarak, belirli bir dönemde devir fırsatını garanti altına alma gerekliliği ve mantığı vardır.

Öte yandan, yöneticiler için, VC gibi yatırımcılardan farklı olarak, ana hedef şirkete yatırım yapmak değil, şirketi yönetmektir. Bu nedenle, yöneticiler için, VC gibi yatırımcılardan farklı olarak, ortak satış hakkı ve devir katılım hakkını tanıyarak, belirli bir dönemde devir fırsatını garanti altına alma gerekliliği ve mantığı kabul edilmez ve genellikle ortak satış hakkı ve devir katılım hakkı tanınmaz.

Ancak, başlangıçta yöneticinin hisselerini devretmesi planlanıyorsa, istisnai olarak ortak satış hakkı ve devir katılım hakkı tanınabilir.

Ortak Satış Hakkı ve Devir Katılım Hakkı Hükümlerinin Belirlenmesi Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Ortak satış hakkı ve devir katılım hakkı söz konusu olduğunda, devrin kabul edilebilir hisse sayısının nasıl belirleneceği, hisse almayı isteyen kişinin, hisse alım talep sayısını değiştirdiğinde, nasıl bir işlem yapılması gerektiği gibi konuların açıkça belirlenmesi önemlidir.

Ayrıca, ortak satış hakkı ve devir katılım hakkı, yatırım sözleşmesinin içeriği olarak, öncelikli satın alma hakkı ve öncelikli alım hakkı ile birlikte belirlenebilir. Bu durumda, her iki hükmün ilişkisinin nasıl düzenleneceği konusunda da düşünülmesi gerekmektedir.

Hisse Senedi Devri Hakkında Maddeler

Yatırım sözleşmelerinde, girişim şirketleri ve VC’ler (Venture Capital – Risk Sermayesi) arasındaki çıkar ilişkisini düzenlemek gerektiğinden, hisse senedi devri konusunda genellikle bir anlaşma yapılır. Örneğin, bir yönetici hisse senetlerini devrettiğinde, devir işlemi için VC’nin onayını gerektiren bir madde belirlenebilir. Ayrıca, VC’nin hisse senetlerini devrettiği durumlarda, devir işleminin serbestçe yapılabilmesi belirtilebilir. Bu, VC’nin belirli bir süre içinde hisse senedi devir fırsatını garanti altına alması ve bu durumun makul olması gerektiğinden kaynaklanmaktadır.

Ancak, VC’nin şirket için uygun olmayan bir kişiye serbestçe hisse senedi devredebilmesi durumunda, şirketin zarar görmesi de mümkündür. Bu nedenle, VC’nin hisse senedi devri genellikle serbest bırakılırken, belirli kişilere devir işlemi için şirketin onayını gerektiren bir madde belirlenebilir. Bu, devir işleminin kısmen sınırlanması ve bu konuda müzakerelerin yapılması gerektiği anlamına gelir.

Drag Along Hakkı Hakkındaki Madde

Drag Along Hakkı, zorunlu satış hakkı olarak da bilinir ve “belirli koşulların karşılandığı durumlarda, yatırımcının yönetim kadrosunu ve diğer hissedarları da dahil ederek M&A veya çıkışı zorla gerçekleştirebilme hakkı” (Tetsuya Isozaki’nin “Girişimcilikte Öz Sermaye Finansmanı” kitabının 139. sayfası) anlamına gelir. Drag Along Hakkı hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki makaleye başvurabilirsiniz.

Özet

Yukarıda, yatırım sözleşmelerindeki hisse senetleri ile ilgili maddeleri açıkladık. Hisse senetleri ile ilgili maddeler, hisse senedi sahiplik oranları ve çıkış durumundaki getirileri de etkileyen unsurlardır, bu nedenle hem şirketler hem de VC gibi yatırımcılar için önemli maddelerdir. Bu yüzden, bu maddelerin yatırım sözleşmesinde açıkça belirlenmesi gerekmektedir.

Ancak, yatırım sözleşmelerindeki hisse senetleri ile ilgili maddelerin incelenmesi konusunda, uzman bilgisi gerektiği için, bir avukatın yatırım sözleşmesini hazırlaması veya bir avukattan tavsiye alınması tercih edilir.