Biện pháp đối phó khi bị 'bạo loạn' trên SNS là gì? Có thể sa thải hoặc yêu cầu bồi thường thiệt hại không?

Với sự phổ biến của SNS, có nhiều trường hợp nhân viên bán thời gian tại các cửa hàng ăn uống và các nơi khác đăng tải hình ảnh và video họ đùa giỡn lên SNS (còn được gọi là “baito tero” trong tiếng Nhật). Một khi hình ảnh và video “baito tero” được đăng tải lên mạng, chúng có thể tiếp tục tồn tại trên mạng và gây ra sự phẫn nộ dù người đăng đã xóa chúng. Vào tháng 6 năm 2021 (năm Reiwa 3), một nhân viên bán thời gian tại Domino’s Pizza đã đăng tải video lên Instagram trong đó anh ta đang liếm shake trực tiếp bằng xẻng, gây ra sự phẫn nộ trên mạng. Đây chỉ là một ví dụ, nhưng còn có nhiều vụ “baito tero” khác đã xảy ra.

Bài viết này sẽ giải thích về các biện pháp trừng phạt có thể áp dụng khi nhân viên của công ty gây ra “baito tero”, dựa trên luật pháp Nhật Bản.

Về cách ứng phó mà doanh nghiệp nên thực hiện khi bị phẫn nộ trên mạng, chúng tôi đã giải thích chi tiết trong bài viết dưới đây, vui lòng tham khảo.

https://monolith.law/reputation/company-flaming-correspondence[ja]

Khái niệm về “Baitotero”

“Baitotero” là một thuật ngữ chỉ hành vi của nhân viên làm thêm khi họ chụp ảnh hoặc quay video về việc họ đùa giỡn với sản phẩm hoặc thiết bị của cửa hàng, sau đó đăng lên các mạng xã hội như Twitter. Những trò đùa thường liên quan đến các hành vi không vệ sinh như bỏ thức ăn vào thùng rác hoặc liếm nó, điều này có thể làm giảm sự muốn mua của người xem hình ảnh hoặc video. Nếu video “Baitotero” được lan truyền và gây bão, nó không chỉ làm tổn hại đến hình ảnh của công ty mà còn có thể gây ra những tác động tiêu cực lớn đối với việc kinh doanh, như giảm doanh thu hoặc giá cổ phiếu. Trong một số trường hợp, cửa hàng có thể phải đóng cửa, và những thiệt hại này thực sự nghiêm trọng.

Để ngăn chặn “Baitotero”, việc đào tạo và giáo dục kỹ lưỡng là cần thiết. Các biện pháp như hướng dẫn về điểm cần lưu ý khi sử dụng mạng xã hội, hoặc cấm mang điện thoại thông minh vào cửa hàng cũng có thể hiệu quả. Tuy nhiên, hầu hết các trường hợp “Baitotero” thường xảy ra với tâm lý nhẹ nhàng, nên việc ngăn chặn hoàn toàn có thể khó khăn.

Phạt nhân viên làm thêm nào đối với việc gây ra “baitotero”

Trong trường hợp thực sự xảy ra “baitotero”, liệu có thể áp dụng hình phạt nào đối với nhân viên làm thêm đã gây ra “baitotero” không?

Chấm dứt hợp đồng lao động và hợp đồng dịch vụ

Trường hợp hợp đồng lao động: Chấm dứt hợp đồng

Nếu nhân viên vi phạm các điều khoản kỷ luật trong quy định lao động, công ty có thể chấm dứt hợp đồng lao động.

Ví dụ:

• Vụ việc một nhân viên bán thời gian tại một nhà hàng thịt bò ở Tokyo đăng tải hình ảnh mình trong tủ lạnh lên Twitter
• Vụ việc một nhân viên bán thời gian tại một cửa hàng tiện lợi ở tỉnh Kanagawa đăng tải video mình nôn mệt món “oden” lên Twitter

Đã được báo chí đưa tin rằng những nhân viên này đã bị sa thải.

Trong quy định lao động mẫu của Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản (Japanese Ministry of Health, Labour and Welfare) có ghi:

(Các điều cần tuân thủ)
Điều 11: Nhân viên phải tuân thủ các điều sau đây.

Không được hành động làm tổn hại danh dự và uy tín của công ty.

Về quy định lao động mẫu | Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi[ja]

Có thể xem xét việc kỷ luật dựa trên các điều khoản này, nhưng đối với các ngành nghề và doanh nghiệp có nguy cơ thực tế về “bạo lực của nhân viên bán thời gian”, nên thêm các điều khoản rõ ràng từ đầu vào quy định lao động.

Tuy nhiên, đối với nhân viên bán thời gian, hậu quả của việc bị sa thải có thể không quá nghiêm trọng. Do đó, công ty có thể tiếp tục truy cứu trách nhiệm dân sự và hình sự.

Trường hợp nhân viên hợp đồng dịch vụ: Chấm dứt hợp đồng

Đối với hợp đồng dịch vụ thay vì hợp đồng lao động, công ty sẽ chấm dứt hợp đồng dựa trên vi phạm hợp đồng dịch vụ thay vì “sa thải”.

Nói chung, nhân viên hợp đồng dịch vụ, theo pháp luật, phải thực hiện công việc dựa trên hợp đồng ủy quyền và có “nghĩa vụ quản lý tốt”. Có thể cho rằng hành vi “bạo lực của nhân viên bán thời gian” vi phạm “nghĩa vụ quản lý tốt”. Tuy nhiên, giống như hợp đồng lao động, nên thêm các điều khoản rõ ràng vào hợp đồng từ đầu.

Trong vụ việc mà chúng tôi đã giới thiệu trước đó,

Nhân viên bán thời gian tại một nhà hàng thịt bò ở Tokyo đăng tải hình ảnh mình trong tủ lạnh lên Twitter

Sau khi bị sa thải, nhân viên đã phản ứng trên mạng, làm cho “cuộc tranh cãi” liên quan đến cửa hàng trở nên nghiêm trọng hơn. Cần phải quyết định biện pháp cuối cùng để ngăn chặn hành vi như vậy.

Yêu cầu bồi thường thiệt hại

Có thể xem xét việc yêu cầu bồi thường thiệt hại đối với nhân viên đã thực hiện hành vi “bạo loạn” trong công việc. Theo quan điểm chung, về việc yêu cầu bồi thường thiệt hại đối với nhân viên, do nhân viên có tài chính kém hơn so với doanh nghiệp và việc công nhận mức bồi thường thiệt hại giống như đối tác có quan hệ lực lượng ngang bằng có thể quá khắc nghiệt, nguyên tắc “hạn chế trách nhiệm” dựa trên nguyên tắc tín nhiệm được xem xét. Tuy nhiên, nếu là hành vi “bạo loạn” trong công việc xấu xa được thực hiện cố ý, thì cũng có nhiều trường hợp được công nhận yêu cầu bồi thường thiệt hại nhất định dựa trên nguyên tắc pháp lý này.

Phạm vi thiệt hại có thể bao gồm chi phí cho sản phẩm được sử dụng trong hành vi “bạo loạn” trong công việc, chi phí sửa chữa nếu thiết bị bị hỏng, chi phí cho việc tiệt trùng và làm sạch nếu cần thiết. Các chi phí này dễ dàng được công nhận là thiệt hại.

Tuy nhiên, việc chứng minh sẽ trở nên khó khăn hơn đối với việc mất lợi nhuận kinh doanh do giảm doanh số hoặc uy tín, hoặc giảm giá cổ phiếu. Có ít trường hợp công nhận mối quan hệ nhân quả giữa hành vi “bạo loạn” trong công việc và việc mất lợi nhuận kinh doanh hoặc giảm giá cổ phiếu.

Ngoài ra, cần lưu ý rằng, ngay cả khi thiệt hại được công nhận trong kiện tụng, nếu tài sản của nhân viên đó ít thì có thể không nhận được toàn bộ số tiền đã trả.

Tội phạm theo luật hình sự

Nếu hành vi gây rối trong công việc bán thời gian (Baito Tero) vi phạm luật hình sự, bạn nên xem xét việc yêu cầu thủ tục hình sự thông qua việc báo cáo hoặc tố cáo.

Các tội phạm theo luật hình sự có thể liên quan đến Baito Tero như sau. Tùy thuộc vào nội dung của Baito Tero, có thể có các tội phạm khác có thể liên quan.

Tội phạm xúc phạm danh dự (Điều 230 Luật hình sự Nhật Bản)

Nếu được công nhận là “công khai chỉ ra sự thật và xúc phạm danh dự của người khác”, đó sẽ là tội phạm xúc phạm danh dự, và sẽ bị “phạt tù dưới ba năm hoặc phạt tiền dưới 500.000 yên” (Điều 230 Luật hình sự Nhật Bản).

Trong tội phạm xúc phạm danh dự, có các ngoại lệ được công nhận là không phải tội phạm như “trong trường hợp liên quan đến sự thật về lợi ích công cộng và mục đích chủ yếu là phục vụ lợi ích công cộng, nếu sự thật được xác định và chứng minh là sự thật, không bị phạt” (Điều 230-2 Luật hình sự Nhật Bản) được quy định, nhưng khả năng Baito Tero thuộc về ngoại lệ này có thể nói là thấp.

Đối với việc xúc phạm danh dự, vui lòng tham khảo bài viết dưới đây để biết thêm chi tiết.

Tội phạm sỉ nhục (Điều 231 Luật hình sự Nhật Bản)

Nếu “công khai sỉ nhục người khác mà không cần chỉ ra sự thật”, đó sẽ là tội phạm sỉ nhục, và sẽ bị “phạt tù hoặc phạt tiền” (Điều 231 Luật hình sự Nhật Bản). Nếu được công nhận rằng danh tiếng xã hội và đánh giá của công ty đã bị hại do hình ảnh hoặc video được đăng tải trong Baito Tero, có thể có khả năng vi phạm tội phạm sỉ nhục này. Điểm khác biệt so với tội phạm xúc phạm danh dự là “ngay cả khi không chỉ ra sự thật” cũng có thể vi phạm tội phạm, tức là, nó cũng được áp dụng ngay cả khi hành động sỉ nhục bằng cách sử dụng ngôn ngữ trừu tượng chứ không phải đánh giá khách quan.

Tội phạm gây rối công việc bằng cách sử dụng mánh khóe (Điều 233 Luật hình sự Nhật Bản)

Nếu hành vi Baito Tero được công nhận là “lan truyền tin đồn giả mạo hoặc sử dụng mánh khóe để xúc phạm uy tín của người khác hoặc cản trở công việc của họ”, đó sẽ là tội phạm gây rối công việc bằng cách sử dụng mánh khóe, và sẽ bị phạt tù dưới ba năm hoặc phạt tiền dưới 500.000 yên. Có một trường hợp mà một cựu nhân viên bán thời gian đã đăng tải video về việc đặt lại miếng cá đã bị vứt vào thùng rác tại một chuỗi nhà hàng sushi quay, và đã bị gửi hồ sơ với nghi vấn gây rối công việc bằng cách sử dụng mánh khóe.

Tội phạm gây rối công việc bằng cách sử dụng bạo lực (Điều 234 Luật hình sự Nhật Bản)

Theo Điều 234 Luật hình sự Nhật Bản, “người sử dụng bạo lực để cản trở công việc của người khác cũng sẽ bị phạt tù dưới ba năm hoặc phạt tiền dưới 500.000 yên”. Mặc dù không phải là nhân viên, nhưng có một trường hợp mà một người đàn ông đã chạm vào món oden của cửa hàng tiện lợi nhiều lần bằng ngón tay và đã bị bắt vì nghi vấn gây rối công việc bằng bạo lực.

Tội phạm phá hủy tài sản (Điều 261 Luật hình sự Nhật Bản)

Nếu trong video Baito Tero, họ phá hủy sản phẩm hoặc đồ dùng của cửa hàng, có thể bị truy cứu vì tội phạm phá hủy tài sản. Tội phạm phá hủy tài sản được quy định trong Điều 261 Luật hình sự Nhật Bản, “người phá hủy hoặc làm hỏng tài sản của người khác sẽ bị phạt tù dưới ba năm hoặc phạt tiền dưới 300.000 yên hoặc phạt tiền”. Đây không phải là Baito Tero, nhưng có một trường hợp mà một khách hàng đã chụp ảnh trong hộp kem của siêu thị hoặc cửa hàng tiện lợi và đã bị bắt vì tội phạm phá hủy tài sản.

Tóm tắt

Việc làm việc bán thời gian có thể trở thành mối đe dọa lớn đối với các công ty điều hành nhà hàng và cửa hàng tiện lợi. Hình ảnh và video không phù hợp một khi đã được đăng tải lên mạng thường tiếp tục tồn tại, và việc khôi phục niềm tin mất đi có thể mất nhiều thời gian. Nếu bạn trở thành nạn nhân của việc làm việc bán thời gian, bạn không chỉ có thể sa thải nhân viên đó mà còn có thể yêu cầu bồi thường thiệt hại. Tùy thuộc vào trường hợp, họ cũng có thể phải chịu trách nhiệm hình sự. Hãy lưu giữ càng nhiều bằng chứng càng tốt và thảo luận với luật sư ngay lập tức.

Giới thiệu về các biện pháp của văn phòng luật sư của chúng tôi

Văn phòng luật sư Monolis chuyên về IT, đặc biệt là Internet và luật, là một văn phòng luật sư có chuyên môn cao về cả hai mặt. Thông tin liên quan đến thiệt hại về danh tiếng và lăng mạ được lan truyền trên mạng, như video công việc bán thời gian, mang lại thiệt hại nghiêm trọng như “hình xăm số”. Văn phòng luật sư của chúng tôi cung cấp giải pháp để đối phó với “hình xăm số”. Chi tiết được mô tả trong bài viết dưới đây.

https://monolith.law/digitaltattoo[ja]