Η 'Υποθετική Παραβίαση' και οι Ποινικές Κυρώσεις στο Ιαπωνικό Δίκαιο Πνευματικής Ιδιοκτησίας: Νομικοί Κίνδυνοι που Πρέπει να Γνωρίζουν οι Επιχειρήσεις

Για τις εταιρείες που αναπτύσσουν επιχειρήσεις στην Ιαπωνία, η συμμόρφωση με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας δεν αποτελεί απλώς μια νομική διαδικασία, αλλά έναν κρίσιμο πυλώνα της εταιρικής διακυβέρνησης και της διαχείρισης κινδύνων. Οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας μπορούν να προκαλέσουν σοβαρούς κινδύνους διοίκησης, όπως οικονομικές απώλειες λόγω υψηλών απαιτήσεων για αποζημίωση ζημιών, διακοπή της λειτουργίας της επιχείρησης λόγω αιτήσεων για προσωρινή αναστολή και σοβαρή ζημιά στη φήμη της εταιρείας. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να σημειωθεί ότι ο Ιαπωνικός Νόμος Πνευματικής Ιδιοκτησίας ρυθμίζει όχι μόνο τις άμεσες παραβιάσεις, όπως η ανεπίτρεπτη αντιγραφή και δημόσια μετάδοση των έργων, αλλά και προπαρασκευαστικές ή ενθαρρυντικές πράξεις που σχετίζονται με αυτές. Αυτό αποτελεί ένα νομικό έννοια που ονομάζεται “θεωρούμενη παραβίαση”, η οποία ενέχει δυνητικούς κινδύνους για πολλές επιχειρηματικές δραστηριότητες. Στο σύγχρονο επιχειρηματικό περιβάλλον, όπου η ψηφιακή μετασχηματισμός επιταχύνεται και οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού έχουν γίνει κανονικότητα, οι κίνδυνοι παραβίασης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας δεν περιορίζονται πλέον σε συγκεκριμένους κλάδους. Η χρήση λογισμικού, η δημιουργία μάρκετινγκ υλικού, η διαχείριση ψηφιακού περιεχομένου και άλλες εταιρικές δραστηριότητες ενέχουν κινδύνους παραβίασης. Σε αυτό το άρθρο, θα εξηγήσουμε από την προοπτική της εταιρείας το συγκεκριμένο περιεχόμενο της “θεωρούμενης παραβίασης” στον Ιαπωνικό Νόμο Πνευματικής Ιδιοκτησίας και τις συναφείς πολιτικές και ποινικές ευθύνες.

Το Νομικό Πλαίσιο της “Υποθετικής Παραβίασης” Κάτω από το Ιαπωνικό Δίκαιο

Το Ιαπωνικό Νόμο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας καθορίζει στο άρθρο 113 του ότι ορισμένες πράξεις θεωρούνται ως “παραβιάσεις” των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Ο σκοπός αυτής της διάταξης για την “υποθετική παραβίαση” είναι να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την εξελισσόμενη πειρατεία και άλλες παραβιάσεις δικαιωμάτων. Η απόδειξη της δημιουργίας παραβατικών αντικειμένων είναι συχνά δύσκολη, καθώς πολλές φορές γίνεται κρυφά, προκαλώντας σημαντικές δυσκολίες για τους δικαιούχους. Έτσι, ο νόμος ρυθμίζει όχι μόνο την πράξη δημιουργίας των παραβατικών αντικειμένων αλλά και τις επακόλουθες δραστηριότητες διακίνησης, δηλαδή την εισαγωγή, τη διανομή, την κατοχή και τη χρήση, που είναι σχετικά ευκολότερο να εντοπιστούν, εξασφαλίζοντας έτσι την πραγματική προστασία των δικαιωμάτων. Αυτή η προσέγγιση μετατοπίζει το επίκεντρο της εφαρμογής του νόμου από την αντίδραση εκ των υστέρων σε προληπτικά μέτρα για την αποτροπή της επέκτασης της παραβίασης. Για τις επιχειρήσεις, αυτό σημαίνει ότι η νομική ευθύνη μπορεί να προκύψει σε πολύ προγενέστερο στάδιο από ό,τι παραδοσιακά θεωρείται. Για παράδειγμα, ακόμη και αν δεν έχει γίνει πώληση ή χρήση, η απλή αποθήκευση πειρατικών προϊόντων σε ένα αποθηκευτικό χώρο μπορεί να οδηγήσει σε νομική ευθύνη.

Προσομοιωμένη Παραβίαση 1: Δράσεις Σχετικές με τη Διακίνηση Πειρατικών Αντιγράφων

Το Άρθρο 113, Παράγραφος 1 του Νόμου περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας της Ιαπωνίας (Japanese Copyright Law) καθορίζει ως προσομοιωμένη παραβίαση τις ενέργειες που σχετίζονται κυρίως με τη διακίνηση πειρατικών αντιγράφων, είτε σε φυσική είτε σε ψηφιακή μορφή.

Ενέργειες Εισαγωγής Πειρατικών Αντιγράφων

Το Άρθρο 113, Παράγραφος 1, Εδάφιο 1 του Νόμου περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας της Ιαπωνίας θεωρεί ως παραβίαση της πνευματικής ιδιοκτησίας την εισαγωγή πειρατικών αντιγράφων με σκοπό τη διανομή τους εντός της Ιαπωνίας. Σημαντικό σημείο εδώ είναι ότι η κρίση γίνεται με βάση το αν το αντικείμενο θα θεωρούνταν παραβίαση εάν είχε δημιουργηθεί εντός της Ιαπωνίας. Δηλαδή, ακόμη και αν το αντικείμενο έχει δημιουργηθεί νόμιμα στη χώρα παραγωγής του, εάν κριθεί ως παράνομο αντίγραφο σύμφωνα με τον Ιαπωνικό νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας, η εισαγωγή του θεωρείται παραβατική ενέργεια. Είναι απαραίτητη η επιτελεστέα επιμέλεια (due diligence) από τις εταιρείες κατά την εισαγωγή προϊόντων, εξαρτημάτων ή προωθητικών υλικών από το εξωτερικό, ώστε να εξασφαλίζουν ότι αυτά δεν παραβιάζουν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας τρίτων.

Δράσεις Διανομής, Κατοχής και Εξαγωγής Πειρατικών Αντιγράφων

Το Άρθρο 113, Παράγραφος 1, Εδάφιο 2 του Νόμου περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας της Ιαπωνίας στοχεύει σε πολλαπλές ενέργειες που σχετίζονται με την εσωτερική διακίνηση και την εξαγωγή πειρατικών αντιγράφων. Αρχικά, θεωρείται προσομοιωμένη παραβίαση η διανομή ή η κατοχή με σκοπό τη διανομή αντικειμένων που έχουν δημιουργηθεί μέσω παραβατικών ενεργειών, γνωρίζοντας την παραβατική τους φύση («με γνώση των περιστάσεων»). Η απαίτηση «με γνώση των περιστάσεων» δεν είναι τόσο απλή ώστε μια εταιρεία να μπορεί να ισχυριστεί απλώς ότι «δεν γνώριζε» για να απαλλαγεί από την ευθύνη. Εάν υπάρχουν συνθήκες που θα έπρεπε να προκαλέσουν υποψίες για παραβίαση δικαιωμάτων, όπως σημαντικά χαμηλότερη τιμή από την αγορά ή προμήθεια από μη νόμιμες πηγές, και η εταιρεία αμελήσει να διενεργήσει επαλήθευση, τότε μπορεί να καταλογιστεί «υποθετική πρόθεση» ή αμέλεια. Αυτό επιβάλλει στις εταιρείες μια ενεργή υποχρέωση προσοχής στη διαδικασία προμήθειας. Επιπλέον, το εδάφιο αυτό ορίζει ως προσομοιωμένη παραβίαση και την ενέργεια της εξαγωγής πειρατικών αντιγράφων ως επάγγελμα, καθώς και την κατοχή τους με σκοπό την επαγγελματική εξαγωγή. Αυτή η διάταξη εισήχθη με σκοπό να αποτρέψει τη χρήση της Ιαπωνίας ως διαμετακομιστικό κόμβο στη διεθνή διακίνηση πειρατικών αντιγράφων.

Παραβιάσεις Που Θεωρούνται Τέτοιες 2: Πράξεις στο Ψηφιακό Περιβάλλον

Με την πρόοδο της ψηφιακής τεχνολογίας, ο νόμος περί πνευματικής ιδιοκτησίας στην Ιαπωνία έχει προσαρμοστεί για να αντιμετωπίσει μορφές παραβίασης που είναι ιδιαίτερες στο ψηφιακό περιβάλλον. Ειδικά στην επιχειρηματική δραστηριότητα, η παράνομη χρήση προγραμμάτων υπολογιστών και η τροποποίηση πληροφοριών διαχείρισης δικαιωμάτων είναι ιδιαίτερα σημαντικές.

Χρήση Πειρατικών Προγραμμάτων Υπολογιστών

Γενικά, ο νόμος περί πνευματικής ιδιοκτησίας δεν ρυθμίζει απευθείας την «χρήση» των έργων, αλλά στοχεύει σε συγκεκριμένες πράξεις όπως η αντιγραφή ή η δημόσια μετάδοση. Ωστόσο, υπάρχουν εξαιρέσεις για τα προγράμματα υπολογιστών. Το Άρθρο 113, Παράγραφος 5 του Ιαπωνικού Νόμου περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας ορίζει ότι η χρήση αντιγράφων πειρατικών προγραμμάτων υπολογιστών σε επαγγελματικό πλαίσιο, γνωρίζοντας την παρανομία τους, θεωρείται παραβίαση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Αυτή η διάταξη αποσκοπεί στην αποτελεσματική καταστολή πράξεων που προκαλούν σημαντική οικονομική ζημιά στους δημιουργούς, όπως η παράνομη εγκατάσταση και χρήση λογισμικού σε οργανισμούς χωρίς την απαραίτητη άδεια. Ο όρος «επαγγελματικό πλαίσιο» περιλαμβάνει όχι μόνο δραστηριότητες με κέρδος ως στόχο, αλλά και όλες τις δραστηριότητες εντός επιχειρήσεων και οργανισμών. Επιπλέον, η απόφαση για το αν κάποιος «γνώριζε την παρανομία» ερμηνεύεται αυστηρά. Για παράδειγμα, στην υπόθεση System Science (Απόφαση του Πρωτοδικείου του Τόκιο, 30 Οκτωβρίου 1995), ακόμη και μια προσωρινή δικαστική απόφαση θεωρήθηκε αρκετή για να εκπληρώσει το κριτήριο της γνώσης της παρανομίας. Αυτό υποδηλώνει ότι η συνέχιση χρήσης ενός λογισμικού που είναι υπό δικαστική εξέταση μπορεί να θεωρηθεί αυτό καθαυτό νέα παραβίαση. Επομένως, οι επιχειρήσεις πρέπει να εφαρμόζουν αυστηρά συστήματα διαχείρισης αδειών λογισμικού και να διασφαλίζουν ότι οι εργαζόμενοι δεν εγκαθιστούν παράνομα αντίγραφα.

Πράξεις Προσθήκης, Αφαίρεσης ή Τροποποίησης Πληροφοριών Διαχείρισης Δικαιωμάτων

Το Άρθρο 113, Παράγραφος 8 του Ιαπωνικού Νόμου περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας προστατεύει τις πληροφορίες διαχείρισης δικαιωμάτων των ψηφιακών έργων. Οι πληροφορίες διαχείρισης δικαιωμάτων αναφέρονται σε στοιχεία όπως το όνομα του κατόχου των δικαιωμάτων ή οι όροι χρήσης που προστίθενται ηλεκτρονικά στο έργο. Σύμφωνα με αυτή τη διάταξη, η εσκεμμένη προσθήκη ψευδών πληροφοριών διαχείρισης δικαιωμάτων, καθώς και η εσκεμμένη αφαίρεση ή τροποποίηση έγκυρων πληροφοριών, θεωρούνται παραβιάσεις. Επιπλέον, η διανομή ή η δημόσια μετάδοση αντιγράφων έργων των οποίων οι πληροφορίες διαχείρισης δικαιωμάτων έχουν αφαιρεθεί ή τροποποιηθεί παράνομα, γνωρίζοντας την παρανομία, θεωρούνται επίσης παραβιάσεις. Αυτή η διάταξη απαγορεύει τις πράξεις που καθιστούν ασαφείς την προέλευση και τις σχέσεις δικαιωμάτων των ψηφιακών περιεχομένων, ενθαρρύνοντας την παραβίαση των δικαιωμάτων.

Σύγκριση Τύπων Πράξεων Που Θεωρούνται Παραβιάσεις Κατά το Ιαπωνικό Δίκαιο

Στον παρακάτω πίνακα, συνοψίζουμε τις προϋποθέσεις των κύριων πράξεων που θεωρούνται παραβιάσεις, όπως έχουν αναλυθεί μέχρι τώρα. Αυτός ο πίνακας διευκρινίζει τις συνθήκες κάτω από τις οποίες κάθε πράξη μπορεί να προκαλέσει νομική ευθύνη και αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για την αξιολόγηση των κινδύνων από τις επιχειρήσεις.

Πολιτικές Αποκαταστατικές Μέτρα στο Ιαπωνικό Δίκαιο

Σε περίπτωση παραβίασης πνευματικών δικαιωμάτων (συμπεριλαμβανομένης της υποθετικής παραβίασης) στην Ιαπωνία, ο δικαιούχος μπορεί να απαιτήσει από τον παραβάτη δύο κύρια είδη πολιτικής αποκατάστασης: αίτηση για διακοπή της παραβίασης και αίτηση για αποζημίωση των ζημιών.

Αίτηση για Διακοπή της Παραβίασης

Βάσει του άρθρου 112 του Ιαπωνικού Νόμου περί Πνευματικών Δικαιωμάτων, ο δικαιούχος μπορεί να απαιτήσει από τον παραβάτη που ενεργεί παραβιάσεις να τις σταματήσει και από εκείνους που ενδέχεται να προβούν σε παραβιάσεις να τις προλάβει. Αυτό περιλαμβάνει την απαίτηση για καταστροφή των αντικειμένων που δημιουργήθηκαν μέσω παραβιάσεων ή την αφαίρεση των εγκαταστάσεων που χρησιμοποιήθηκαν για τις παραβιάσεις, καθώς και άλλα μέτρα που είναι απαραίτητα για τη διακοπή και πρόληψη της παραβίασης. Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό της αίτησης για διακοπή είναι ότι δεν απαιτείται η απόδειξη εκ προθέσεως ή από αμέλεια ενέργειας από τον παραβάτη. Αυτό επιτρέπει στον δικαιούχο να διακόψει γρήγορα τις παραβιάσεις και να προλάβει την επέκταση της ζημιάς. Για τις επιχειρήσεις, η αντιμετώπιση μιας αίτησης για διακοπή μπορεί να σημαίνει άμεση και άμεση επίπτωση στην επιχείρηση, όπως η διακοπή των αποστολών προϊόντων ή η παύση της παροχής υπηρεσιών, με σοβαρές συνέπειες.

Αίτηση για Αποζημίωση Ζημιών

Όταν η παραβίαση των πνευματικών δικαιωμάτων προκλήθηκε από την εκ προθέσεως ή από αμέλεια ενέργεια του παραβάτη, ο δικαιούχος μπορεί να απαιτήσει αποζημίωση για τις ζημιές βάσει του άρθρου 709 του Ιαπωνικού Αστικού Κώδικα. Επειδή η απόδειξη του ποσού της ζημιάς σε περιπτώσεις παραβίασης πνευματικών δικαιωμάτων είναι συχνά δύσκολη, το άρθρο 114 του Ιαπωνικού Νόμου περί Πνευματικών Δικαιωμάτων παρέχει ειδικές διατάξεις για να μειώσει το βάρος της απόδειξης για τον δικαιούχο. Οι κύριες μέθοδοι υπολογισμού είναι οι εξής τρεις: Πρώτον, ο υπολογισμός του ποσού της ζημιάς με βάση τον αριθμό των παραβιασμένων αντικειμένων που πούλησε ο παραβάτης επί το ποσό του κέρδους ανά μονάδα που θα είχε ο δικαιούχος εάν δεν είχε συμβεί η παραβίαση (άρθρο 114, παράγραφος 1). Δεύτερον, η υπόθεση ότι το ποσό του κέρδους που απέκτησε ο παραβάτης από την παραβίαση αντιστοιχεί στο ποσό της ζημιάς του δικαιούχου (άρθρο 114, παράγραφος 2). Τρίτον, η απαίτηση για αποζημίωση με βάση το ποσό των χρημάτων που θα έπρεπε να λάβει ο δικαιούχος για την άσκηση του δικαιώματος (αντίστοιχο ποσό της αδειοδότησης) (άρθρο 114, παράγραφος 3). Ο δικαιούχος μπορεί να επιλέξει και να διεκδικήσει την πιο ευνοϊκή για αυτόν μέθοδο υπολογισμού. Αυτό το νομικό πλαίσιο παρέχει στον δικαιούχο μια ισχυρή διαπραγματευτική θέση, ενώ ταυτόχρονα επιβάλλει στην επιχείρηση που καταδικάζεται ως εναγόμενη τον διπλό κίνδυνο της διακοπής της επιχείρησης και της ανάληψης υψηλών αποζημιωτικών ευθυνών.

Τελικές Κυρώσεις: Ποινικές Ποινές στην Ιαπωνία

Η παραβίαση του πνευματικού δικαιώματος δεν περιορίζεται μόνο σε αστική ευθύνη, αλλά αποτελεί επίσης εγκληματική πράξη που επισύρει ποινικές κυρώσεις.

Ποινές για Φυσικά Πρόσωπα

Σε περίπτωση άμεσης παραβίασης του πνευματικού, εκδοτικού ή συγγενικού δικαιώματος, επιβάλλεται ποινή φυλάκισης έως δέκα (10) έτη ή πρόστιμο έως δέκα (10) εκατομμύρια γιεν, ή και τα δύο (Άρθρο 119, Παράγραφος 1 του Ιαπωνικού Νόμου Πνευματικής Ιδιοκτησίας). Επιπλέον, για πολλές από τις πράξεις που θεωρούνται υποθετικές παραβιάσεις, όπως η κατοχή πειρατικών αντιγράφων με σκοπό τη διανομή, επιβάλλεται ποινή φυλάκισης έως πέντε (5) έτη ή πρόστιμο έως πέντε (5) εκατομμύρια γιεν, ή και τα δύο (Ίδιο Άρθρο, Παράγραφος 2).

Διπλές Ποινές για Νομικά Πρόσωπα

Αυτό που πρέπει να ανησυχεί περισσότερο τους επιχειρηματίες στην Ιαπωνία είναι η διάταξη για τις διπλές ποινές που ορίζεται στο Άρθρο 124 του Ιαπωνικού Νόμου Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Σύμφωνα με αυτή τη διάταξη, εάν ένας υπάλληλος μιας εταιρείας διαπράξει παραβίαση πνευματικού δικαιώματος στο πλαίσιο των καθηκόντων του, δεν τιμωρείται μόνο ο ίδιος ο υπάλληλος, αλλά και η εταιρεία ως νομικό πρόσωπο μπορεί να υποστεί πρόστιμο έως τριακόσια (300) εκατομμύρια γιεν. Η ύπαρξη αυτής της διάταξης μετατρέπει την παραβίαση του πνευματικού δικαιώματος από ένα απλό “προσωπικό ζήτημα του υπαλλήλου” σε ένα σοβαρό επιχειρηματικό ρίσκο που μπορεί να απειλήσει την επιβίωση της εταιρείας. Το ποσό του προστίμου των τριακοσίων εκατομμυρίων γιεν υπογραμμίζει στο διοικητικό συμβούλιο και τους μετόχους την επιτακτική ανάγκη για δημιουργία και εφαρμογή ενός αυστηρού συστήματος συμμόρφωσης με τον νόμο πνευματικής ιδιοκτησίας.

Αρχή του Καταγγελτικού Εγκλήματος και Εξαιρέσεις

Πολλά από τα εγκλήματα παραβίασης του πνευματικού δικαιώματος θεωρούνται, καταρχήν, “καταγγελτικά εγκλήματα”, δηλαδή δεν μπορεί να ασκηθεί δημόσια κατηγορία χωρίς την καταγγελία του δικαιούχου. Ωστόσο, σε περιπτώσεις ιδιαίτερα κακόβουλων πειρατικών πράξεων, όπως η διανομή αντιγράφων πνευματικών έργων με αντίτιμο ή με σκοπό την πρόκληση ζημιάς στα συμφέροντα του δικαιούχου, οι αρχές μπορούν να προχωρήσουν σε κατηγορία χωρίς την καταγγελία του δικαιούχου, καθώς αυτές οι πράξεις θεωρούνται “μη καταγγελτικά εγκλήματα”, ενισχύοντας έτσι την εφαρμογή του νόμου.

Σύνοψη: Διαχείριση Πνευματικών Δικαιωμάτων ως Επιχειρηματική Στρατηγική

Ο Νόμος περί Πνευματικών Δικαιωμάτων της Ιαπωνίας ρυθμίζει ευρέως όχι μόνο τις άμεσες παραβιάσεις, αλλά και διάφορες πράξεις που σχετίζονται με τη διακίνηση πειρατικών αντιγράφων και την παράνομη χρήση λογισμικού, θεωρώντας τες ως “υποθετικές παραβιάσεις”. Οι ποινές για παραβίαση αυτών των κανόνων είναι εξαιρετικά σοβαρές, περιλαμβάνοντας αιτήσεις για διακοπή της επιχειρηματικής δραστηριότητας, υψηλές αποζημιώσεις και αυστηρές ποινικές κυρώσεις για τόσο φυσικά όσο και νομικά πρόσωπα. Σε αυτό το περίπλοκο και αυστηρό νομικό περιβάλλον, είναι απαραίτητο για τις επιχειρήσεις να κατανοούν σωστά τον νόμο περί πνευματικών δικαιωμάτων και να δημιουργούν προληπτικά συστήματα συμμόρφωσης για να αποφεύγουν τους κινδύνους και να επιτυγχάνουν βιώσιμη ανάπτυξη. Το δικηγορικό γραφείο Monolith διαθέτει εκτεταμένη πρακτική εμπειρία στην παροχή υπηρεσιών σε πολλούς πελάτες εντός της Ιαπωνίας σχετικά με τα θέματα που αναλύονται σε αυτό το άρθρο. Στο γραφείο μας υπάρχουν πολλοί μιλούντες την αγγλική γλώσσα με ξένες δικηγορικές πιστοποιήσεις, οι οποίοι συνδυάζουν βαθιά εξειδίκευση στον τομέα του ιαπωνικού δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας με μια διεθνή προοπτική, προσφέροντας έτσι ολοκληρωμένη νομική υποστήριξη. Από τη δημιουργία συστημάτων συμμόρφωσης με τα πνευματικά δικαιώματα μέχρι την αναθεώρηση συμβάσεων αδειοδότησης και την αντιμετώπιση διαφορών σε περίπτωση ανάγκης, είμαστε εδώ για να υποστηρίξουμε δυναμικά την επιχείρησή σας από τη νομική πλευρά.