Beperkingen van rechten onder het Japanse auteursrecht: Uitleg over privégebruik en reproductie in bibliotheken

De Japanse Auteursrechtwet (著作権法) heeft als doel de rechten van de makers van werken te beschermen en tegelijkertijd een eerlijk gebruik van culturele creaties te waarborgen, wat bijdraagt aan de culturele ontwikkeling. Zoals artikel 1 van deze wet aangeeft, dient het auteursrecht niet alleen ter bescherming van de financiële belangen van de schepper, maar is het ook een systeem dat de culturele ontwikkeling van de samenleving als geheel bevordert. Om dit doel te bereiken, zijn de rechten van de auteursrechthouder niet absoluut, maar kunnen ze onder bepaalde omstandigheden worden beperkt. Deze ‘beperkingen op rechten’ zijn uitzonderingen die het mogelijk maken om werken te gebruiken zonder toestemming van de auteursrechthouder en zijn een belangrijke regulerende functie om de doelstellingen van de wet te bereiken. Deze bepalingen zijn strikt gedefinieerd om ervoor te zorgen dat de belangen van de auteursrechthouder niet onrechtmatig worden geschaad en dat het normale gebruik van werken niet wordt belemmerd. Beperkingen op rechten zijn een doelbewust ontworpen systeem om de intentie van de wet te vervullen, en niet slechts een achterdeur. In dit artikel zullen we, op basis van specifieke artikelen uit de Japanse Auteursrechtwet en jurisprudentie, in detail ingaan op de beperkingen op rechten die met name in het bedrijfsleven tot misverstanden kunnen leiden, zoals ‘reproductie voor privégebruik’, en die een belangrijke rol spelen in onderzoeksactiviteiten, zoals ‘reproductie in bibliotheken en dergelijke’. Vooral het begrip ‘privégebruik’, dat in de algemene beeldvorming een bepaalde betekenis heeft, is juridisch gezien, en met name in de context van bedrijfsactiviteiten, niet van toepassing en vormt een uiterst belangrijke kennis voor compliance.

De Basisbeginselen van Auteursrechtbeperkingen Onder Japans Recht

In het Japanse auteursrecht zijn de beperkingen op rechten niet zoals de ‘Fair Use’-doctrine in de Verenigde Staten, die een allesomvattende en flexibele standaard biedt. In plaats daarvan bestaat het uit een verzameling van specifieke uitzonderingsbepalingen, gedefinieerd per gebruikstype of omstandigheid in afzonderlijke artikelen. Daarom is in principe toestemming van de auteursrechthebbende vereist om een werk te gebruiken. Toestemming is niet nodig wanneer het gebruik van het werk volledig voldoet aan de vereisten van een van deze beperkende bepalingen. Het fundamentele principe bij de interpretatie van deze bepalingen is dat het ‘de belangen van de auteursrechthebbende niet onredelijk mag schaden’. Dit principe is ook een belangrijke richtlijn voor rechtbanken bij het beoordelen van de toepassingsomvang van deze uitzonderingen. Daarom kan, zelfs als het gebruik formeel lijkt te voldoen aan de letter van de wet, de toepassing van een auteursrechtbeperking worden geweigerd als het gebruik de marktwaarde van het werk aantast en de economische belangen van de auteursrechthebbende substantieel schaadt.

Reproductie voor privégebruik onder de Japanse Auteursrechtwet (Artikel 30)

Artikel 30, lid 1, van de Japanse Auteursrechtwet staat toe dat een persoon een auteursrechtelijk beschermd werk reproduceert voor ‘persoonlijk gebruik of binnen een vergelijkbaar beperkt bereik zoals binnen het huishouden’. Dit staat bekend als ‘reproductie voor privégebruik’ en is een van de meest fundamentele beperkingen op het auteursrecht. Om van deze bepaling gebruik te kunnen maken, moeten hoofdzakelijk drie voorwaarden worden vervuld. Ten eerste moet het gebruik binnen een ‘persoonlijk of huishoudelijk of vergelijkbaar beperkt bereik’ vallen. Dit verwijst naar een zeer gesloten en kleinschalige groep, zoals familie of goede vrienden, en omvat gewoonlijk geen collega’s op het werk. Ten tweede moet de persoon die reproduceert ‘de gebruiker zelf’ zijn. Dit betekent dat de persoon die het werk gebruikt, zelf de reproductie moet uitvoeren, en het uitbesteden van reproductie aan externe dienstverleners voldoet in principe niet aan deze voorwaarde. Ten derde moet het doel privégebruik zijn.

Het meest belangrijke punt in zakelijke activiteiten is dat reproductie voor zakelijke doeleinden binnen een bedrijf niet onder ‘privégebruik’ valt. Deze interpretatie is vastgesteld door jurisprudentie. Bijzonder belangrijk is de uitspraak van de Tokyo District Court van 22 juli 1977 (het geval van de reproductie van ontwerptekeningen voor podiumapparatuur). In deze zaak oordeelde de rechtbank dat ‘het reproduceren van een auteursrechtelijk beschermd werk binnen een bedrijf of andere organisatie voor intern zakelijk gebruik niet kan worden beschouwd als zijnde voor persoonlijk gebruik, noch als gebruik binnen een vergelijkbaar beperkt bereik zoals binnen het huishouden’, en maakte duidelijk dat reproductie binnen een bedrijf niet als privégebruik wordt beschouwd. Aangezien een rechtspersoon een juridische entiteit is, kunnen zijn activiteiten niet als ‘persoonlijk’ worden beschouwd. Een bedrijf is een organisatie die is opgezet voor economische doeleinden, en de leden, de werknemers, kunnen talrijk en veranderlijk zijn, waardoor het niet voldoet aan de voorwaarde van een ‘vergelijkbaar beperkt bereik zoals binnen het huishouden’. Daarom kunnen handelingen zoals het kopiëren van krantenartikelen voor vergadermateriaal of het reproduceren van technische literatuur voor onderzoek en ontwikkeling, zelfs als ze voor intern gebruik zijn, in principe niet zonder toestemming van de auteursrechthebbende worden uitgevoerd en lopen het risico auteursrechtinbreuk te vormen. Dit is een vaak over het hoofd gezien maar belangrijk compliancepunt voor bedrijven die internationaal opereren.

Uitzonderingen op privégebruik: Wanneer reproductie niet is toegestaan

Artikel 30 van de Japanse Auteursrechtwet staat reproductie voor privégebruik toe, maar sluit dit expliciet uit onder bepaalde voorwaarden. Deze uitzonderingen zijn ingesteld om te voorkomen dat de belangen van auteursrechthouders onevenredig worden geschaad door de massale en hoogwaardige reproducties die mogelijk zijn gemaakt door technologische vooruitgang.

Reproductie met behulp van automatische kopieerapparaten

Artikel 30, lid 1, sub 1 van de Japanse Auteursrechtwet sluit reproductie met behulp van “automatische kopieerapparaten die zijn geïnstalleerd voor gebruik door het publiek” uit van de beperkingen op rechten, zelfs als het voor privégebruik is. Deze bepaling is bedoeld om de verspreiding van auteursrechtinbreuken te voorkomen die gemakkelijk kunnen plaatsvinden door de verspreiding van apparaten die kwalitatief hoogwaardige kopieën kunnen maken. Er is echter een belangrijke uitzondering op deze regel. Artikel 5-2 van de aanvullende bepalingen van de Japanse Auteursrechtwet stelt dat, “voorlopig”, automatische kopieerapparaten die uitsluitend worden gebruikt voor het kopiëren van documenten of afbeeldingen, zoals kopieermachines die vaak in gemakswinkels worden gevonden, niet onder deze bepaling vallen. Als gevolg hiervan is het momenteel toegestaan onder de Japanse Auteursrechtwet dat individuen delen van boeken kopiëren voor privégebruik met behulp van kopieermachines in gemakswinkels. Dit onderscheid weerspiegelt een beleidsmatige afweging tussen de schade die volledige digitale kopieën van inhoud zoals muziek en video’s aan de markt kunnen toebrengen en het maatschappelijk nut van het kopiëren van documenten. Het is echter belangrijk om op te merken dat deze maatregel als “voorlopig” wordt beschouwd en dat toekomstige wetswijzigingen deze kunnen veranderen.

Reproductie door het omzeilen van technische beschermingsmaatregelen

Artikel 30, lid 1, sub 2 van de Japanse Auteursrechtwet bepaalt nog een belangrijk geval waarin de uitzondering voor privégebruik niet van toepassing is: reproductie door het omzeilen van technische beschermingsmaatregelen. Technische beschermingsmaatregelen worden gedefinieerd in Artikel 2, lid 1, sub 20 van de Japanse Auteursrechtwet en verwijzen naar technische mechanismen zoals kopieerbeveiliging en toegangscontrole die worden gebruikt om auteursrechtinbreuk te voorkomen of te ontmoedigen. Het gebruik van software om kopieerbeveiliging op DVD’s of Blu-ray discs te verwijderen, of het gebruik van specifieke apparaten om encryptie ongedaan te maken en reproductie uit te voeren, zelfs als het doel persoonlijk bekijken is, valt niet binnen de reikwijdte van privégebruik en wordt beschouwd als auteursrechtinbreuk. Wat belangrijk is in deze bepaling, is dat niet het doel van de reproductie of de uiteindelijke vorm van gebruik bepalend is, maar de ‘methode’ van reproductie zelf de basis vormt voor het beoordelen van de illegaliteit. Het omzeilen van technische beschermingsmaatregelen wordt gezien als een opzettelijke schending van de gebruiksregels die door de auteursrechthouder zijn vastgesteld, dus het verweer van privégebruik wordt niet geaccepteerd. Bovendien stelt Artikel 120-2 van de Japanse Auteursrechtwet strafrechtelijke sancties vast voor het publiekelijk aanbieden van apparaten of programma’s die het omzeilen van technische beschermingsmaatregelen mogelijk maken, en worden niet alleen gebruikers maar ook handelingen die het omzeilen bevorderen streng aangepakt. Dit weerspiegelt de sterke houding van de Japanse Auteursrechtwet om de rechten van digitale inhoud effectief te beschermen.

Reproductie in Bibliotheken onder de Japanse Auteursrechtwet (Artikel 31)

Naast reproductie voor privégebruik, stelt Artikel 31 van de Japanse Auteursrechtwet speciale beperkingen aan het recht op reproductie in bepaalde openbare instellingen. Deze bepaling houdt rekening met de rol van bibliotheken als sociale informatie-infrastructuur en heeft als doel de onderzoeks- en studieactiviteiten van burgers te ondersteunen.

De instellingen die onder deze bepaling vallen, zijn onder andere de Nationale Diet Bibliotheek van Japan en openbare bibliotheken en universiteitsbibliotheken zoals gedefinieerd in de uitvoeringsbesluiten van de Auteursrechtwet. Bedrijfsbibliotheken en schoolbibliotheken vallen gewoonlijk niet onder deze ‘bibliotheken en dergelijke’. Het is belangrijk om te benadrukken dat de entiteit die het recht heeft om te reproduceren op basis van dit artikel uitsluitend de bibliotheek is en niet de individuele gebruiker. In een uitspraak van de Tokyo District Court op 28 april 1995 (het Tama City Public Library Reproduction Denial Case) werd vastgesteld dat gebruikers een bibliotheek niet kunnen dwingen tot reproductie op basis van Artikel 31 van de Auteursrechtwet en dat de beslissing en verantwoordelijkheid om al dan niet te reproduceren bij de bibliotheek ligt. Bibliotheken fungeren niet alleen als een dienst die kopieermachines uitleent, maar dragen de verantwoordelijkheid om te voldoen aan de wettelijke vereisten als ‘gatekeepers’.

Artikel 31, lid 1, van de Japanse Auteursrechtwet beperkt de gevallen waarin bibliotheken zonder toestemming van de auteursrechthouder mogen reproduceren tot hoofdzakelijk de volgende drie categorieën. Ten eerste, wanneer het voor onderzoeks- en studiedoeleinden van gebruikers is (nummer 1). In dit geval is reproductie beperkt tot ‘een deel van’ een gepubliceerd werk. Dit ‘deel van’ wordt over het algemeen geïnterpreteerd als niet meer dan de helft van het gehele werk. Echter, voor individuele artikelen of papers gepubliceerd in periodieke publicaties (zoals tijdschriften of academische journals), is het mogelijk om het geheel te reproduceren als er een aanzienlijke tijd is verstreken sinds de publicatie.

Ten tweede, wanneer het noodzakelijk is voor het behoud van bibliotheekmateriaal (nummer 2). Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer oud en verslechterd materiaal wordt omgezet in microfilm om het te beschermen, of wanneer gegevens worden overgezet van oude opslagmedia (zoals platen) waarvoor afspeelapparatuur moeilijk te verkrijgen is, naar nieuwe media.

Ten derde, wanneer op verzoek van andere bibliotheken kopieën van materiaal dat om redenen zoals uitverkocht zijn moeilijk verkrijgbaar is, worden verstrekt (nummer 3). Dit is een bepaling om toegang tot zeldzame materialen te waarborgen via een netwerk van wederzijdse samenwerking tussen bibliotheken.

Hoewel deze bepalingen een legaal middel bieden voor bijvoorbeeld onderzoeks- en ontwikkelingsafdelingen van bedrijven om literatuuronderzoek te doen, gebeurt dit strikt onder het strenge beheer en de procedures van openbare instellingen zoals bibliotheken, en verschilt het fundamenteel van de reproductie die bedrijven intern vrij kunnen uitvoeren.

Vergelijking tussen privékopiëren en kopiëren in bibliotheken onder Japans auteursrecht

Zoals we tot nu toe hebben uitgelegd, zijn zowel de ‘reproductie voor privégebruik’ gedefinieerd in artikel 30 van de Japanse Auteursrechtwet als de ‘reproductie in bibliotheken en dergelijke’ gedefinieerd in artikel 31, rechtenbeperkende bepalingen die kopiëren zonder toestemming van de auteursrechthouder toestaan. Echter, ze verschillen fundamenteel in hun juridische basis, subjecten, doeleinden en de toegestane omvang. Privégebruik is bedoeld voor kleinschalig gebruik binnen een gesloten bereik door individuen, terwijl kopiëren in bibliotheken een strikt gereguleerde dienst is uitgevoerd door openbare instellingen voor een maatschappelijk doel. In bedrijfsactiviteiten is de toepassing van de eerste in principe niet aanwezig, terwijl de laatste kan worden gebruikt als middel voor onderzoek, maar het is noodzakelijk om de procedures en beperkingen te volgen. Het duidelijk begrijpen van deze verschillen is essentieel voor het waarborgen van auteursrechtelijke naleving.

De onderstaande tabel vat de belangrijkste verschillen tussen beide samen.

Samenvatting

In dit artikel hebben we de beperkingen van het auteursrecht onder de Japanse Auteursrechtwet besproken, met name de ‘reproductie voor privégebruik’ (Artikel 30) en ‘reproductie in bibliotheken en dergelijke’ (Artikel 31). Het meest cruciale punt, zoals vastgesteld door jarenlange jurisprudentie, is dat de uitzondering voor privégebruik niet van toepassing is op kopieën gemaakt voor zakelijke doeleinden binnen bedrijven. Dit verkeerd begrijpen kan onbedoeld leiden tot schending van het auteursrecht. Bovendien is het omzeilen van technische beschermingsmaatregelen om een kopie te maken, ongeacht het doel, illegaal en wordt reproductie in bibliotheken alleen onder strikte voorwaarden toegestaan voor publieke doeleinden, wat ook van belang is voor naleving van de regels. Auteursrechtwetgeving is een gebied dat vaak wordt gewijzigd om bij te blijven met technologische vooruitgang en maatschappelijke veranderingen, en de interpretatie ervan is complex. Om adequaat te handelen, is gespecialiseerde kennis essentieel. Monolith Law Office heeft een trackrecord van het verstrekken van uitgebreid advies over auteursrechtelijke kwesties aan een breed scala van cliënten, zowel nationaal als internationaal. Ons kantoor heeft ook meerdere Engelssprekende advocaten met buitenlandse juridische kwalificaties in dienst, waardoor we in staat zijn om uitgebreide ondersteuning te bieden vanuit een internationaal perspectief op complexe systemen zoals het Japanse auteursrecht, zoals behandeld in dit artikel.