Wat is de juridische verantwoordelijkheid voor het verspreiden van valse informatie? Uitleg van twee soorten strafrechtelijke aansprakelijkheid aan de hand van arrestatievoorbeelden

Op 1 januari 2024 (Reiwa 6) werd het Noto-schiereiland in Ishikawa Prefectuur, Japan, getroffen door een grote aardbeving die aanzienlijke schade veroorzaakte. Een spoedig herstel van het getroffen gebied wordt met smart afgewacht. Samen met de situatie in het rampgebied, verspreidden zich ook ‘nepnieuwsberichten’ via sociale media. In juli 2024 werd een 25-jarige man gearresteerd voor het plegen van fraude door valse reddingsverzoeken te plaatsen op sociale media X tijdens de aardbeving op het Noto-schiereiland.

Referentie: Nikkei | Strikte houding van de politie tegen SNS-nepnieuws tijdens rampen, voorzichtigheid geboden bij gemakkelijke verspreiding[ja]

Nepnieuws kan sociale chaos veroorzaken. Motieven voor het verspreiden van nepnieuws kunnen zijn het trekken van aandacht op het internet, maar er zijn ook gevallen waarin nepnieuws wordt verspreid door daders die simpelweg genieten van de verwarring die ze veroorzaken. In het verleden zijn tijdens de coronapandemie ook verschillende nepnieuwsberichten ontstaan en verspreid. Bij grote natuurrampen zoals aardbevingen kan de verspreiding van onjuiste informatie zelfs leiden tot situaties die mensenlevens in gevaar brengen.

Welke juridische verantwoordelijkheden worden gesteld aan het verspreiden en verder verspreiden van nepnieuws? Hier zullen we dit onderwerp bespreken aan de hand van daadwerkelijke voorbeelden van nepnieuws.

Criminele Aansprakelijkheid voor het Verspreiden van Valse Informatie onder Japans Recht

Het verspreiden van valse informatie kan in Japan leiden tot mogelijke aansprakelijkheid voor twee verschillende misdrijven.

De reden dat we hier spreken over ‘mogelijkheid’ is omdat er in de huidige Japanse wetgeving geen wetten zijn die het verspreiden van valse informatie direct verbieden of bestraffen. Zelfs als het maatschappelijke onrust veroorzaakt, wordt men niet gearresteerd of gestraft voor de beschuldiging van het verspreiden van valse informatie.

Echter, als het verspreiden van valse informatie resulteert in inbreuk op de rechten van anderen, dan is dat een ander verhaal.

In dit artikel zullen we ons richten op de volgende twee criminele sancties:

• Delict van laster / Bedrog en verstoring van zaken
• Smaad

We zullen verder ingaan op onder welke omstandigheden deze misdrijven van toepassing kunnen zijn.

Delicten van smaad en bedrieglijke belemmering van zaken onder Japans recht

In het Japanse strafrecht zijn de delicten van smaad (artikel 233, eerste deel) en bedrieglijke belemmering van zaken (hetzelfde artikel, tweede deel) vastgelegd.

“Eenieder die door het verspreiden van valse geruchten of door bedrog iemands reputatie schaadt of diens zaken belemmert, wordt gestraft met een gevangenisstraf van maximaal drie jaar of een boete van maximaal vijfhonderdduizend yen.”

Strafrecht artikel 233

Deze delicten beschermen de ‘reputatie’ en de ‘vrijheid van zakelijke activiteiten’ van natuurlijke personen en rechtspersonen.

‘Het verspreiden van valse geruchten’ betekent het verspreiden van geruchten of informatie die in strijd zijn met objectieve feiten naar een onbepaald aantal of vele mensen. ‘Bedrog’ betekent het misleiden van mensen of het gebruikmaken van iemands vergissing of onwetendheid.

Laten we nu kijken naar een daadwerkelijk geval waarin iemand werd beschuldigd van bedrieglijke belemmering van zaken. Zoals eerder vermeld, wordt het delict van bedrieglijke belemmering van zaken gevestigd door ‘bedrog te gebruiken’ en ‘zaken te belemmeren’.

‘Zaken’ omvat niet alleen winstgevende bedrijfsactiviteiten, maar ook non-profitactiviteiten (zoals vrijwilligerswerk, clubactiviteiten, reünies, en lokale gemeenschapsorganisaties). ‘Belemmeren’ betekent dat er een situatie is ontstaan die de zakelijke activiteiten kan hinderen. Het is duidelijk dat er sprake is van belemmering als er daadwerkelijk een verstoring van de bedrijfsvoering plaatsvindt, maar zelfs als er geen daadwerkelijk resultaat is, wordt het enkele ontstaan van een potentieel hinderlijke situatie als ‘belemmering’ beschouwd.

Tijdens de aardbeving in Kumamoto in 2016 werd een man gearresteerd voor bedrieglijke belemmering van zaken omdat hij het valse gerucht verspreidde dat er een leeuw was ontsnapt uit de dierentuin. De man werd later niet vervolgd (schorsing van vervolging).

Direct na de aardbeving in Kumamoto plaatste de gearresteerde man op X (voormalig Twitter) een bericht met de tekst “Dit is niet grappig, door de aardbeving is er een leeuw ontsnapt uit de dierentuin bij mij in de buurt in Kumamoto”, samen met een foto van een leeuw die door de stad liep.

In werkelijkheid was er geen leeuw ontsnapt, dus de bovengenoemde post was in strijd met objectieve feiten. Aangezien X (voormalig Twitter) iets is dat op het internet door een onbepaald aantal mensen kan worden verspreid, wordt de handeling van de man erkend als ‘het verspreiden van valse geruchten’.

Bovendien werd deze post meer dan 20.000 keer gedeeld, en de dierentuin van Kumamoto ontving meer dan 100 telefoontjes met vragen, wat leidde tot een situatie waarin het niet mogelijk was om de dierenverblijven en dergelijke soepel te inspecteren.

Gezien het bovenstaande kan worden gesteld dat de man door zijn post de bedrijfsvoering van de dierentuin van Kumamoto heeft belemmerd, waardoor het delict van bedrieglijke belemmering van zaken is vastgesteld.

Lasterdelict onder Japans recht

Wie publiekelijk feiten onthult en daarmee de eer van een persoon schendt, wordt, ongeacht of die feiten waar zijn of niet, gestraft met een gevangenisstraf van maximaal drie jaar of een boete van maximaal vijfhonderdduizend yen.

Artikel 230 van het Japanse Strafwetboek

Dit delict beschermt de eer van een persoon als wettelijk beschermde waarde. Met ‘eer’ wordt hier bedoeld de sociale waardering van een persoon.

‘Publiekelijk’ betekent dat de onthulde feiten door een onbepaald aantal of door vele mensen kunnen worden waargenomen. Verder betekent ‘feiten’ specifieke feiten die de sociale waardering van een persoon kunnen verlagen.

Bovendien is voor ‘eer’ een feitelijke sociale waardering van een persoon voldoende, en ‘eer schenden’ betekent dat men specifieke feiten die de sociale waardering van een persoon kunnen verlagen, publiekelijk onthult. Het is niet vereist dat de eer daadwerkelijk en concreet is geschonden.

Laten we nu kijken naar een daadwerkelijk geval waarin iemand werd gearresteerd voor het lasterdelict. Een man werd gearresteerd op verdenking van laster nadat hij op Facebook valselijk had gepost dat er een vreemd voorwerp in het product van een kaitenzushi-restaurant was gemengd.

De man beweerde dat hij, nadat hij sushi had gegeten in een bepaalde vestiging, een rood stuk glas in de sushi had gevonden en dat hij zich in de mond had gesneden. Nadat de man dit aan zijn familie had gemeld, plaatste een familielid het op sociale media, wat zich verspreidde en voor opschudding zorgde, ook over de waarheid van de bewering.

Naar aanleiding van deze post hebben de politie en de gezondheidsdienst inspecties uitgevoerd en bevestigd dat er geen vermoeden was van vermenging.

In dit geval heeft de post van de man, door op sociale media te posten dat er een vreemd voorwerp in de sushi was gemengd, de ‘feiten’ ‘publiekelijk’ onthuld. Hierdoor werd de ‘eer’ van het sushirestaurant ‘geschonden’, wat de mogelijkheid van een lasterdelict doet rijzen.

Wat als u een gerucht voor ‘waar’ hield onder Japans recht?

Wat gebeurt er als de verspreider van een gerucht oprecht geloofde dat het de waarheid was?

Wanneer de handelingen genoemd in het voorgaande artikel betrekking hebben op feiten die van belang zijn voor het publieke belang en het doel uitsluitend is om het publieke welzijn te bevorderen, zal de persoon niet worden gestraft als de waarheid van de feiten kan worden bewezen en als waar wordt erkend.

Artikel 230-2, lid 1

Naast artikel 230-2, lid 1, stelt jurisprudentie (Hooggerechtshof uitspraak van 25 juni 1969 (Showa 44)) dat zelfs als de waarheid niet kan worden bewezen, maar er kan worden aangetoond dat er een redelijke grond was voor de overtuiging, gebaseerd op betrouwbare informatie en bewijs, er geen opzet tot het plegen van een misdrijf is en dus geen lasterdelict wordt gevestigd.

Desalniettemin, als de onjuiste overtuiging geen ‘betrouwbare informatie en bewijs’ heeft, blijft de verantwoordelijkheid bestaan, dus het is raadzaam om voorzichtig te zijn bij het verspreiden van informatie.

Kunt u juridische verantwoordelijkheid ontlopen door het verwijderen van nepnieuws?

Zelfs als u zich realiseert dat een bericht nepnieuws bevat en u het verwijdert, betekent dit niet dat u niet langer strafrechtelijk verantwoordelijk bent onder Japans recht.

De misdrijven van fraude en laster kunnen worden vastgesteld zelfs als er geen concrete schade heeft plaatsgevonden, omdat de handeling zelf het risico op schade kan veroorzaken. Dus zelfs als nepnieuws zich verspreidt en grote verwarring of schade veroorzaakt, of zelfs als het leidt tot een internetrel, heeft het haastig verwijderen van een bericht geen zin.

Bovendien, zodra u iets op het internet plaatst, blijven logbestanden zoals uw IP-adres en abonnee-informatie die in het bezit zijn van uw provider bewaard, zelfs als u uw account of sociale media-app verwijdert. Het is dus mogelijk om de poster te identificeren. De gedachte dat ‘ik anoniem ben op sociale media’ of ‘er is geen bewijs overgebleven omdat ik de app heb verwijderd’ is niet geldig. Het is onverstandig om ondoordacht te posten.

Juridische verantwoordelijkheid bij het verspreiden van valse informatie op sociale media in Japan

Op sociale netwerksites (SNS) zoals X en Facebook zijn functies zoals ‘reposten’ en ‘liken’ beschikbaar, waarmee informatie gemakkelijk verspreid kan worden. Aan de andere kant bestaat het risico dat sensationele valse informatie zich snel verspreidt.

Wat voor juridische verantwoordelijkheid draagt u als u niet de oorspronkelijke verspreider van de valse informatie bent, maar wel heeft bijgedragen aan de verspreiding ervan?

Om te beginnen, zelfs als u onbedoeld heeft bijgedragen aan de verspreiding van valse informatie, kunt u juridisch verantwoordelijk worden gehouden, dus voorzichtigheid is geboden.

In een tweede aanleg van een civiele rechtszaak heeft de voormalige gouverneur van Osaka, Toru Hashimoto, een journalist die een tweet (nu bekend als een repost op X) over hem had geretweet, aansprakelijk gesteld voor laster.

In deze zaak werd niet de ‘persoon die de post plaatste’, maar de ‘persoon die de informatie verspreidde’ juridisch ter verantwoording geroepen. De rechtbank wees erop dat, wanneer iemand een oorspronkelijke tweet die de sociale reputatie van een ander kan schaden retweet, deze persoon, tenzij er een rechtvaardigingsgrond bestaat, ongeacht de context, intentie of het doel, aansprakelijk is voor onrechtmatig handelen. Vervolgens oordeelde de rechtbank dat de oorspronkelijke tweet de sociale reputatie van Hashimoto schaadde en dat de journalist nalatig was geweest.

Zo kan het gemak waarmee informatie met een enkele vingertik op SNS kan worden verspreid, leiden tot juridische verantwoordelijkheid.

Hoe te Reageren op Reputatieschade veroorzaakt door Valse Informatie onder Japans Recht

Reputatieschade verwijst naar de schade die wordt geleden als gevolg van ongegronde geruchten (volgens “Daijisen”). Dit omvat vooral economische en sociale schade. Bedrijven kunnen reputatieschade lijden als gevolg van de verspreiding van valse informatie.

Op het internet kan valse informatie, zelfs nadat een bericht is verwijderd, nog steeds worden getraceerd via IP-adressen en andere informatie over de poster die voor een bepaalde periode door de provider wordt bewaard als logbestanden. Het is mogelijk om de poster van deze informatie te identificeren.

Door de poster te identificeren, is het mogelijk om een strafrechtelijke klacht in te dienen of om een civiele rechtszaak aan te spannen voor schadevergoeding. In het volgende artikel leggen we gedetailleerd uit hoe te reageren op reputatieschade in Japan.

Gerelateerd artikel: Wat is reputatieschade? Een duidelijke uitleg van de tegenmaatregelen bij schade[ja]

Samenvatting: Raadpleeg een advocaat bij geruchten en reputatieschade

Geruchten op sociale media kunnen tijdens rampen ernstige sociale verwarring veroorzaken. Zelfs als u iets nonchalant post, kunt u strafrechtelijk vervolgd worden voor smaad, kredietbeschadiging of frauduleuze verstoring van de bedrijfsvoering. Het verspreiden van geruchten kan ook leiden tot dezelfde soort strafrechtelijke aansprakelijkheid.

Omdat sociale media het gemakkelijk maken om informatie te delen en te verspreiden, is het belangrijk om voorzichtig te zijn met wat u communiceert. Hoe sensationeler de informatie, des te meer moet u voor het delen de bronnen zoals nieuwsberichten of overheidsmededelingen controleren en zorgvuldig feiten verifiëren (factchecken).

Maatregelen van ons kantoor

Monolith Advocatenkantoor is een juridische firma met uitgebreide ervaring in IT, en in het bijzonder op het gebied van internet en recht. In recente jaren kan het negeren van reputatieschade of laster verspreid via het internet leiden tot ernstige gevolgen. Ons kantoor biedt oplossingen voor het beheer van reputatierisico’s en het aanpakken van online escalaties. De details worden beschreven in het onderstaande artikel.

Expertisegebieden van Monolith Advocatenkantoor: Reputatiemanagement voor beursgenoteerde bedrijven en dergelijke[ja]