Wordt het zonder toestemming plaatsen van iemands foto een misdrijf? Uitleg over mogelijke juridische maatregelen

Tegenwoordig kan iedereen gemakkelijk foto’s en video’s op sociale media plaatsen. Maar juist door deze laagdrempeligheid gebeurt het niet zelden dat iemand anders’ foto’s zonder toestemming worden geüpload.

Zelfs als uw foto zonder uw weten op sociale media is geplaatst, hoeft u niet lijdzaam toe te kijken.

In dit artikel leggen we uit dat het zonder toestemming plaatsen van iemand anders’ foto’s op sociale media een illegale inbreuk op het ‘portretrecht’ kan vormen. Daarnaast geven we een gedetailleerde uitleg over ‘portretrecht’, ‘privacyrecht’ en ‘publiciteitsrecht’, en introduceren we de juridische maatregelen die u kunt nemen als uw foto’s zonder toestemming worden gebruikt, aan de hand van specifieke voorbeelden en rechtspraak.

Is het strafbaar om zonder toestemming foto’s van mensen op social media te plaatsen?

Om te beginnen, het is niet automatisch een inbreuk op het portretrecht als je zonder toestemming foto’s van mensen op social media plaatst. Het portretrecht is het recht van een persoon om controle te hebben over het gebruik van zijn of haar eigen afbeelding, maar het schenden van portretrecht is geen strafbaar feit volgens het strafrecht.

Dus zelfs als je zonder toestemming foto’s van iemand op social media plaatst, word je daarvoor niet zomaar gearresteerd of krijg je niet direct een boete. Echter, als de plaatsing van de foto gepaard gaat met de volgende handelingen, kan het wel strafbaar zijn:

• Lasterdelict: Als er valse informatie wordt toegevoegd aan de foto die de sociale reputatie van de persoon op de foto schaadt
• Beledigingsdelict: Als er beledigende woorden worden toegevoegd aan de foto die de waardigheid van de persoon op de foto aantasten

Als je voor deze delicten wordt vervolgd, kun je niet alleen strafrechtelijk worden gestraft met gevangenisstraf of een boete, maar je kunt ook civielrechtelijk aansprakelijk worden gesteld voor schadevergoeding.

Drie rechten betrokken bij het zonder toestemming plaatsen van foto’s van mensen

In het hedendaagse tijdperk waarin het posten van foto’s op sociale media alledaags is geworden, kan het zonder toestemming uploaden van andermans foto’s leiden tot onverwachte problemen.

In het bijzonder bestaat het risico dat de rechten op portret, privacy en publiciteit worden geschonden, en het is niet ongewoon dat men juridisch verantwoordelijk wordt gehouden. We zullen deze rechten in detail bespreken.

Portretrecht

Het portretrecht is het recht om niet zonder toestemming gefotografeerd, gebruikt of gepubliceerd te worden door anderen. Het kan ook worden beschermd als onderdeel van het recht op privacy.

Het portretrecht wordt geïnterpreteerd als onderdeel van de ‘rechten op het nastreven van geluk’ en ‘persoonlijkheidsrechten’ die door de grondwet zijn gewaarborgd. Hoewel het niet expliciet in de wet is vastgelegd, wordt het erkend als een recht dat juridisch beschermd moet worden door jurisprudentie.

Het portretrecht is een belangrijk recht voor het beschermen van de waardigheid en privacy van een individu, en het zonder toestemming fotograferen of posten van foto’s van anderen op sociale media kan worden beschouwd als een inbreuk op het portretrecht. Respect voor het portretrecht is ook een essentieel element voor het opbouwen van harmonieuze menselijke relaties.

Privacyrecht

Het privacyrecht is het recht om niet zonder toestemming privézaken te publiceren en het recht om zelf informatie over zichzelf te beheren en te controleren.

Specifiek omvat dit de volgende rechten:

• Het recht om de geheimen van het privéleven te beschermen: het recht om persoonlijke informatie (zoals naam, adres, gezinssamenstelling, sociale contacten, medische geschiedenis) niet zonder toestemming te publiceren
• Het recht om persoonlijke informatie te controleren: het recht om zelf te bepalen hoe persoonlijke informatie wordt verzameld, gebruikt en onthuld
• Het recht om eenzaamheid en stilte te behouden: het recht om tijd en ruimte alleen door te brengen zonder interferentie van anderen

Het privacyrecht is een onmisbaar recht voor het beschermen van de waardigheid en persoonlijkheid van een individu en wordt geïnterpreteerd als onderdeel van het ‘recht op het nastreven van geluk’ dat door de grondwet wordt gewaarborgd.

In de moderne samenleving wordt de behandeling van persoonlijke informatie steeds belangrijker door de verspreiding van internet en sociale media. Respect voor het privacyrecht en het uitvoeren van passend informatiebeheer is een belangrijke kwestie, niet alleen voor individuen maar ook voor de hele samenleving.

Publiciteitsrecht

Het publiciteitsrecht is het recht van beroemdheden, entertainers, sporters en dergelijke om economisch voordeel te halen uit de bekendheid en populariteit van hun uiterlijk of naam. Dit omvat specifiek de volgende rechten:

• Het recht om commercieel gebruik van het portret te controleren: het recht om zelf te bepalen hoe en in welke mate foto’s of namen worden gebruikt in producten of advertenties
• Het recht om ongeoorloofd commercieel gebruik van het portret te voorkomen: het recht om te voorkomen dat foto’s of namen zonder toestemming commercieel worden gebruikt
• Het recht om de waarde van het portret te beschermen: het recht om de commerciële waarde van foto’s of namen te beschermen

Het publiciteitsrecht wordt voornamelijk erkend voor personen wiens portret economische waarde heeft, zoals beroemdheden en entertainers. Voor de gemiddelde persoon wordt het publiciteitsrecht in principe niet erkend, en kwesties van ongeoorloofd gebruik van foto’s zijn voornamelijk gericht op portret- en privacyrechten.

Bijvoorbeeld, het ongeoorloofd gebruiken van de aanwezigheid van een beroemdheid voor reclame of het zonder toestemming gebruiken van een foto van een beroemdheid op productverpakkingen kan worden beschouwd als een inbreuk op het publiciteitsrecht.

Het publiciteitsrecht speelt een belangrijke rol bij het beschermen van de economische activiteiten van beroemdheden. Meer informatie over het publiciteitsrecht vindt u op de volgende pagina:

Gerelateerd artikel: Wat is het publiciteitsrecht? Verschillen met portretrecht en situaties die leiden tot inbreuk op rechten[ja]

Vier criteria waardoor ongeoorloofd gebruik van foto’s inbreuk op rechten vormt

Portretrecht is niet expliciet in de wet vastgelegd, waardoor er geen duidelijke beoordelingscriteria zijn.

Echter, op basis van eerdere rechtszaken worden meestal de volgende vier criteria als maatstaf genomen.

Kan een persoon geïdentificeerd worden aan de hand van een genomen foto?

Wanneer foto’s of video’s worden gepubliceerd, is de mogelijkheid om de afgebeelde personen te identificeren een van de criteria voor het beoordelen van inbreuk op het portretrecht. Als het gezicht scherp en duidelijk herkenbaar is, of als iemand prominent als het hoofdonderwerp van de foto of video verschijnt, kan dit leiden tot een mogelijke inbreuk op het portretrecht.

Zelfs als er bewerkingen zoals een mozaïek zijn toegepast, kan er sprake zijn van inbreuk op het portretrecht als de persoon nog steeds identificeerbaar is.

Aan de andere kant, als iemand slechts klein in beeld komt, de focus onscherp is, of als de persoon opgaat in een menigte en niet geïdentificeerd kan worden, dan is er geen sprake van inbreuk op het portretrecht. Dit geldt ook voor situaties waarin iemand toevallig en onherkenbaar in beeld is gekomen, los van het hoofdonderwerp.

De verspreidbaarheid van de gepubliceerde locatie

De verspreidbaarheid van de locatie waar foto’s of video’s zijn gepubliceerd, is ook een van de criteria voor het beoordelen van inbreuk op portretrechten.

Wanneer foto’s of video’s zonder toestemming worden gepost op sociale netwerken zoals X (voorheen Twitter) of Instagram, of op internetfora die door een onbepaald aantal mensen kunnen worden bekeken, wordt dit beschouwd als zeer verspreidbaar en is de kans groot dat dit wordt erkend als een inbreuk op portretrechten.

Aan de andere kant, als foto’s of video’s op een smartphone alleen worden getoond aan vrienden, familie of een kleine groep naaste vrienden, wordt dit beschouwd als minder verspreidbaar en wordt het niet erkend als een inbreuk op portretrechten. Publicatie op sociale netwerken die voor iedereen toegankelijk zijn, heeft een zeer hoge verspreidbaarheid, waardoor de kans op een inbreuk op portretrechten toeneemt.

Of de gefotografeerde locatie een openbare plaats is

Het onderscheid tussen een openbare plaats en een privéruimte is een belangrijk element bij het beoordelen van inbreuken op portretrecht en dergelijke.

Wanneer er gefotografeerd wordt in privéruimtes zoals iemands huis, een hotelkamer, een ziekenhuiskamer of een rouwcentrum, waar anderen normaal gesproken geen toegang toe hebben, is de kans op een erkende inbreuk op het portretrecht groter. Deze plaatsen worden gezien als ruimtes waar de privacy van individuen sterk beschermd dient te worden, en ongeautoriseerde fotografie kan worden beschouwd als een handeling die de persoonlijke waardigheid schaadt.

Aan de andere kant, als de foto’s genomen zijn op plaatsen zoals wegen, parken of evenementenlocaties, waar een onbepaald aantal mensen vrij kan komen en gaan, is de kans kleiner dat er sprake is van een inbreuk op het portretrecht. Dit komt omdat deze plaatsen van nature ruimtes zijn waar men verwacht kan worden gezien te worden door anderen.

Hoewel de vraag of een locatie openbaar of privé is een belangrijk element is bij het beoordelen van rechteninbreuk, is het niet het enige criterium voor een definitieve beslissing. Er wordt rekening gehouden met de totale omstandigheden, zoals de context waarin de foto is genomen en de manier waarop deze wordt gepubliceerd.

Ongeoorloofde Fotografie en Publicatie

Portretrecht is het recht om te voorkomen dat iemands beeltenis zonder toestemming wordt gefotografeerd of gepubliceerd. Daarom kan het publiceren van foto’s of video’s zonder de toestemming van de persoon die is gefotografeerd, mogelijk een inbreuk op het portretrecht vormen. Aan de andere kant, als er vooraf toestemming is verkregen van de persoon voor zowel de fotografie als de publicatie, is er geen sprake van inbreuk op het portretrecht.

Fotografie en publicatie zijn afzonderlijke handelingen, en het is belangrijk om voor beide handelingen toestemming te verkrijgen.

Bijvoorbeeld, als er toestemming is gegeven voor de fotografie, maar niet voor de publicatie, kan de publicatie op zichzelf een inbreuk op het portretrecht vormen.

“Ik heb toestemming gegeven voor de fotografie, maar ik had niet verwacht dat het gepubliceerd zou worden”, ook in dergelijke gevallen kan er sprake zijn van een inbreuk op het portretrecht. Toestemming voor fotografie en toestemming voor publicatie zijn verschillend, en zelfs als er geen intentie tot publicatie was op het moment van de fotografie, moet er opnieuw toestemming worden verkregen voordat de beelden gepubliceerd worden.

Echter, in situaties zoals sportevenementen waar fotografie wordt verwacht en de persoon heeft meegewerkt aan de fotografie of heeft niet geweigerd, kan het worden geïnterpreteerd dat er stilzwijgend toestemming is gegeven voor de fotografie. In dergelijke gevallen is het mogelijk dat er geen sprake is van een inbreuk op het portretrecht.

Om inbreuk op het portretrecht te voorkomen, is het noodzakelijk om vooraf toestemming te verkrijgen voor zowel de fotografie als de publicatie.

Gevallen en jurisprudentie van ongeoorloofde publicatie van foto’s

In recente jaren is het aantal problemen met ongeoorloofd gebruik van foto’s en video’s op sociale netwerksites zoals X (voormalig Twitter) en Instagram aanzienlijk toegenomen. Hier introduceren we gevallen en jurisprudentie waarin de claims van de eisers door de rechtbank zijn erkend.

Een geval op X (voormalig Twitter) waarin schadevergoeding werd toegekend

Op X (voormalig Twitter) werd een privéfoto van iemand in een gebonden toestand zonder toestemming gekopieerd en gepost. In deze zaak beweerde de eiser dat zijn auteursrechten, portretrechten en privacyrechten waren geschonden. De rechtbank erkende de claims van het slachtoffer en beval de dader om een totale schadevergoeding van 471.500 yen te betalen wegens inbreuk op onder andere de privacyrechten (Uitspraak van de rechtbank van Tokio, 27 september 2018 (Heisei 30)[ja]).

Deze uitspraak toont aan dat ongeoorloofd gebruik van foto’s en video’s op sociale netwerksites zoals X (voormalig Twitter) kan leiden tot juridische verantwoordelijkheid voor schending van portret- en privacyrechten.

Een geval op X (voormalig Twitter) waarin een verzoek om informatie openbaar te maken werd toegestaan

Er is een interessante uitspraak gedaan door de rechtbank van Niigata met betrekking tot een verzoek om informatie openbaar te maken op X (voormalig Twitter) (Uitspraak van de rechtbank van Niigata, 30 september 2016 (Heisei 28)[ja]).

In deze zaak werd een foto van het kind van de eisende partij zonder toestemming en met valse informatie op X (voormalig Twitter) gepost. De eisende ouders vroegen X (voormalig Twitter) om het IP-adres van de poster openbaar te maken, en op basis daarvan vroegen ze de provider om de informatie van de poster te onthullen.

De rechtbank oordeelde dat “het duidelijk is dat de portretrechten zijn geschonden” en beval de provider om de informatie van de poster openbaar te maken. Deze uitspraak is een belangrijk referentiepunt voor het nemen van juridische stappen tegen schending van portretrechten op sociale netwerksites zoals X (voormalig Twitter).

Schending van portretrechten op Instagram, YouTube, enz.

Schending van portretrechten kan ook op andere media plaatsvinden.

Op Instagram zijn er talloze gevallen waarin gezichtsfoto’s zonder toestemming worden gepost. Vooral gevallen waarin foto’s die door de persoon zelf zijn gepubliceerd zonder toestemming worden gereproduceerd, komen vaak voor. Om te voorkomen dat uw eigen gezichtsfoto’s ongeoorloofd worden gebruikt, is het belangrijk om de privacy-instellingen van Instagram te herzien en passende maatregelen te nemen.

Op dezelfde manier zijn er op YouTube, blogs en forums gevallen waarin video’s waarin iemands gezicht duidelijk zichtbaar is zonder toestemming worden geüpload. Het gezicht en de verschijning van een persoon zijn normaal gesproken privé-informatie die men niet door een onbepaald aantal mensen wil laten zien, dus het zonder toestemming publiceren ervan is een inbreuk op de portretrechten.

Juridische verantwoordelijkheid bij het zonder toestemming plaatsen van foto’s van personen

Wanneer uw foto zonder toestemming wordt gepubliceerd, is het mogelijk om de plaatser juridisch verantwoordelijk te stellen. In dit artikel leggen we gedetailleerd uit welke juridische stappen u kunt ondernemen tegen het ongeautoriseerd plaatsen van foto’s op sociale media en dergelijke.

Aanvraag voor een voorlopige voorziening

Als een foto zonder toestemming is genomen en online is gepubliceerd, is het noodzakelijk om snel te handelen. In dergelijke gevallen kunt u gebruikmaken van een juridische procedure door een aanvraag voor een voorlopige voorziening in te dienen. Een voorlopige voorziening is een gerechtelijke beslissing die tijdelijk de rechten vaststelt in gevallen die dringend zijn, voordat de hoofdzaak (zoals een schadevergoedingszaak) voor de rechter komt.

In het geval van inbreuk op portretrechten kan het online publiceren van een foto onherstelbare schade veroorzaken. Door het indienen van een aanvraag voor een voorlopige voorziening kunt u de rechtbank vragen om de publicatie van de foto te stoppen voordat er een uitspraak is in de hoofdzaak.

Eisen van schadevergoeding en smartengeld op basis van civiele aansprakelijkheid

Als uw portretrecht is geschonden door het plaatsen van een foto online, kunt u de plaatser civielrechtelijk aansprakelijk stellen en schadevergoeding eisen, inclusief smartengeld.

Schade als gevolg van inbreuk op portretrechten wordt meestal geclaimd als ‘smartengeld’ voor geestelijk leed. De hoogte van het smartengeld varieert afhankelijk van de ernst van de inbreuk en de omvang van het geestelijk leed, maar ligt over het algemeen tussen enkele duizenden tot tienduizenden euro’s. Als de publicatie van de foto gepaard gaat met laster of beledigende inhoud, kan het bedrag aan smartengeld nog hoger uitvallen.

Bij laster kan ook strafrechtelijke vervolging worden ingesteld

Het zonder toestemming plaatsen van foto’s op sociale media is niet alleen een civielrechtelijk probleem van inbreuk op portretrechten, maar kan in sommige gevallen ook leiden tot strafrechtelijke aansprakelijkheid. Als de foto of de inhoud van de post laster of beledigende elementen bevat, kan dit leiden tot een aanklacht wegens belediging of smaad.

Belediging is een misdrijf dat wordt gepleegd wanneer iemand openlijk wordt beledigd. Als iemand in het openbaar wordt vernederd of beledigd, kan dit leiden tot een aanklacht wegens belediging.

Smaad is een misdrijf dat wordt gepleegd wanneer iemand openlijk feiten presenteert die de sociale reputatie van een persoon schaden. Bijvoorbeeld, het posten van een foto met valse informatie die iemands reputatie schaadt, valt in veel gevallen onder smaad. Om strafrechtelijke vervolging in te stellen, moet het slachtoffer een aangifte of klacht indienen bij de politie.

De politie zal een onderzoek instellen en, als er voldoende bewijs is, de zaak doorsturen naar het Openbaar Ministerie. Het Openbaar Ministerie beslist of er vervolging wordt ingesteld en als dat gebeurt, zal er een rechtszaak volgen. Door een rechtszaak kan een strafrechtelijke sanctie worden opgelegd.

Wat te doen als uw foto zonder toestemming is geplaatst

Als u of iemand dicht bij u het slachtoffer is geworden van ongeautoriseerde publicatie, is het belangrijk om adequaat te handelen. Hier bespreken we drie manieren om dit aan te pakken: ‘overleg met de politie’, ‘een verzoek indienen om de foto te verwijderen’ en ‘overleg met een advocaat’.

Overleg met de politie

Inbreuk op portretrecht is een kwestie van privacyrecht en is in principe geen misdaad. Daarom is de kans groot dat de politie niet zal reageren als u alleen voor een inbreuk op portretrecht advies vraagt. Echter, als er sprake is van bedreiging, laster, voyeurisme, stalking, verspreiding van obscene materialen of wraakporno, dan is de kans groter dat de politie actie zal ondernemen.

Bijvoorbeeld in de volgende gevallen:

• Als er bedreigende berichten zoals ‘ik zal je vermoorden’ of ‘ik zal je huis in brand steken’ samen met de foto zijn verzonden
• Als er samen met de foto valse feiten zoals ‘dief’ of ‘oplichter’ worden verspreid
• Als er zonder toestemming foto’s of video’s die heimelijk zijn genomen worden gepubliceerd
• Als er zonder toestemming obscene afbeeldingen worden gepubliceerd

Als u vermoedt dat er sprake is van een van deze misdrijven, aarzel dan niet om de politie te raadplegen.

De politie zal naar uw verhaal luisteren, bewijsmateriaal controleren als dat er is, en beslissen of er een onderzoek gestart wordt.

Een verzoek indienen om de foto te verwijderen

Als u het slachtoffer bent van inbreuk op portretrecht, is het eerste wat u moet proberen het indienen van een verwijderingsverzoek bij het bedrijf dat de media beheert waarop de foto is geplaatst. Veel sociale netwerken en internetfora zoals X (voorheen Twitter), Instagram en Facebook hebben speciale formulieren waar u een verwijderingsverzoek kunt indienen vanwege inbreuk op portretrecht. Gebruik deze formulieren om snel een verwijderingsverzoek in te dienen.

Let op de volgende punten wanneer u een verwijderingsverzoek indient:

• Geef de specifieke URL van de foto of video op
• Leg concreet uit hoe het portretrecht is geschonden
• Overlegging van identiteitsbewijs

Helaas garandeert een verwijderingsverzoek via een speciaal formulier niet altijd dat de foto of video zal worden verwijderd. Afhankelijk van het bedrijf kan de reactie traag zijn of wordt er mogelijk niet aan het verzoek voldaan. In dergelijke gevallen moet u juridische stappen overwegen.

Concreet kunt u via de rechtbank een verzoek indienen om de informatie van de afzender te onthullen, en nadat u de informatie van de poster heeft verkregen, kunt u de poster direct om verwijdering vragen of een rechtszaak aanspannen voor schadevergoeding. Het volgende artikel legt dit in meer detail uit.

Gerelateerd artikel: Wat is een ‘verzoek om informatie van de afzender te onthullen’?[ja]

Overleg met een advocaat

Wanneer u juridische stappen overweegt, raden we u aan eerst met een advocaat te overleggen of de daadwerkelijk gepubliceerde foto inderdaad een inbreuk op rechten vormt.

• Of de daadwerkelijk gepubliceerde foto een inbreuk op rechten vormt
• Of u een verwijderingsverzoek of schadevergoeding moet eisen
• Of er juridische procedures zoals een voorlopige voorziening nodig zijn

Deze beslissingen vereisen gespecialiseerde juridische kennis, dus door met een advocaat te overleggen, kunt u passend advies en ondersteuning krijgen.

Bovendien, als u een advocaat inschakelt, kunt u de onderhandelingen met de tegenpartij soepeler laten verlopen. Wanneer een advocaat betrokken is, is de kans groter dat de tegenpartij de zaak serieuzer neemt. Hoewel er kosten aan verbonden zijn, zijn er veel voordelen aan het inschakelen van een advocaat, dus overweeg dit zeker.

Samenvatting: Ongeoorloofde publicatie van foto’s is geen misdaad, maar civiele aansprakelijkheid kan worden nagestreefd

Het zonder toestemming publiceren van foto’s op sociale media is een illegale daad die inbreuk maakt op persoonlijkheidsrechten zoals het portretrecht en het recht op privacy.

In principe is het geen onderwerp van strafrechtelijke sancties, maar afhankelijk van de situatie kunnen misdrijven zoals belediging of laster van toepassing zijn, waardoor strafrechtelijke aansprakelijkheid een mogelijkheid wordt. Bovendien is het op civielrechtelijk vlak mogelijk om juridische maatregelen te nemen, zoals het eisen van schadevergoeding of het indienen van een ‘stakingsvordering’ om onrechtmatige handelingen te stoppen.

Als foto’s zonder toestemming worden gepubliceerd, is het volgende belangrijk om als eerste te doen:

• Verwijdering verzoeken bij het bedrijf dat de media beheert waarop de foto is geplaatst
• Overleggen met een advocaat om juridische stappen te overwegen

Vooral het overleggen met een advocaat is essentieel om de juiste maatregelen te bepalen en de rechten van uzelf en uw naasten te beschermen. Laat het er niet bij zitten, maar zoek de hulp van een specialist en treed resoluut op.

Maatregelen van ons kantoor

Het Monolith Advocatenkantoor beschikt over uitgebreide ervaring op het gebied van IT, en in het bijzonder internetrecht. In recente jaren heeft de verspreiding van reputatieschade en laster op het internet, bekend als ‘digitale tatoeages’, ernstige schade veroorzaakt. Ons kantoor biedt oplossingen om deze ‘digitale tatoeages’ aan te pakken. In het onderstaande artikel vindt u meer details.

Expertisegebieden van Monolith Advocatenkantoor: Digital Tattoo[ja]