Czy korzystanie z ekonomii współdzielenia jako dodatkowego lub równoległego zatrudnienia jest sprzeczne z regulaminem pracy głównej firmy?

W Japonii usługi takie jak “Airbnb” czy “Uber” stały się powszechne, umożliwiając zarabianie dodatkowych dochodów z posiadanych aktywów czy wolnego czasu. Ten rodzaj gospodarki współdzielonej, zwanej “ekonomią współdzielenia”, ma duże perspektywy wzrostu w przyszłości.

W wielu firmach, zasady zatrudnienia zakazują pracownikom podejmowania dodatkowej działalności gospodarczej lub pracy na dwa etaty, co może stwarzać potencjalne problemy w kontekście zarabiania dodatkowych dochodów poprzez ekonomię współdzielenia i stosowne przepisy zakazujące.

https://monolith.law/corporate/side-business-labor-regulations[ja]

Czym jest ekonomia współdzielenia?

Ekonomia współdzielenia, znana również jako sharing economy, zaczęła się na zachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych, w Dolinie Krzemowej, w drugiej połowie lat 2000. Firmy takie jak “Airbnb” i “Uber” zyskały popularność również w Japonii.

W grudniu 2015 roku powstało Stowarzyszenie Ekonomii Współdzielenia (japońskie: 一般社団法人シェアリングエコノミー協会), z celem promowania i rozwijania tej formy gospodarki. Liczba członków korporacyjnych stowarzyszenia wzrosła od 32 firm w momencie założenia do ponad 300 w marcu 2021 roku.

Według raportu “Badanie rynku ekonomii współdzielenia 2020” (japońskie: シェアリングエコノミー市場調査2020年版), opublikowanego przez to stowarzyszenie w grudniu 2000 roku, wielkość rynku ekonomii współdzielenia (suma transakcji między dostawcami i użytkownikami usług) wyniosła 2,1 biliona jenów w roku fiskalnym 2020, a prognozuje się, że do roku fiskalnego 2030 wzrośnie do 14,15 biliona jenów.

Typy ekonomii współdzielenia

Ekonomia współdzielenia obejmuje wiele różnych typów. Stowarzyszenie Ekonomii Współdzielenia klasyfikuje je na podstawie tego, co jest dzielone, na następujące pięć kategorii:

1. Przestrzeń: współdzielenie przestrzeni, takiej jak noclegi prywatne, parkingi, sale konferencyjne itp.
2. Rzeczy: sprzedaż i wynajem rzeczy, takich jak torby, za pośrednictwem aplikacji do sprzedaży rzeczy używanych
3. Transport: współdzielenie pojazdów, takich jak samochody i rowery, dostarczanie jedzenia, robienie zakupów na zlecenie
4. Umiejętności: współdzielenie wolnego czasu i zadań
5. Pieniądze: pożyczanie pieniędzy innym osobom, organizacjom, projektom itp. przez uczestników

Z tych pięciu kategorii, usługi polegające na współdzieleniu umiejętności są szczególnie na wzrost.

Podczas gdy dostarczanie rzeczy, przestrzeni czy środków transportu wymaga posiadania nieruchomości lub samochodu, udostępnianie umiejętności nie wymaga posiadania, co obniża barierę wejścia. To nie tylko korzystne dla użytkowników, ale także dla firm, które mogą łatwiej wejść na rynek jako platformy.

Regulacje dotyczące gospodarki współdzielenia i pracy dodatkowej/biznesu

Jeśli pracownik zarabia dodatkowe dochody poprzez gospodarkę współdzielenia, jako dodatkową pracę lub biznes,

Jeśli w regulaminie pracy jest zapis zakazujący pracy dodatkowej lub prowadzenia biznesu, problemem jest to, na co zwrócić uwagę przy ocenie, czy zakaz ten ma moc obowiązującą.

Z drugiej strony, jeśli w regulaminie pracy nie ma zapisu zakazującego pracy dodatkowej lub prowadzenia biznesu, problemem jest to, czy są jakieś kwestie prawne, na które należy zwrócić uwagę. Omówimy to później, ale najpierw omówimy sytuację, gdy istnieje zakaz prowadzenia dodatkowej pracy lub biznesu.

Gdy istnieje zakaz prowadzenia dodatkowej pracy lub biznesu

Jeśli w regulaminie pracy jest zapis zakazujący pracownikom prowadzenia dodatkowej pracy lub biznesu, problemem jest to, czy zakaz ten ma moc obowiązującą. Patrząc na dotychczasowe orzecznictwo, pracownicy spółek akcyjnych, różnych osób prawnych i organizacji, którzy zarabiają dodatkowe dochody poprzez gospodarkę współdzielenia jako dodatkową pracę lub biznes, nawet jeśli regulamin pracy zakazuje prowadzenia dodatkowej pracy lub biznesu lub wymaga wcześniejszego zezwolenia, jeśli nie ma ryzyka zakłócenia porządku zarządzania pracodawcy lub kontroli pracy, lub jeśli nie powoduje to znaczących problemów z dostarczaniem pracy, uważa się, że zakaz prowadzenia dodatkowej pracy lub biznesu nie ma mocy obowiązującej.

Przy konkretnym ocenianiu stopnia ryzyka zakłócenia porządku zarządzania pracodawcy,

1. Czy nie staje się konkurencją
2. Czy nie narusza obowiązku zachowania tajemnicy
3. Czy nie staje się działaniem sprzecznym z interesem
4. Czy nie niszczy zewnętrznego zaufania do pracodawcy
5. Czy całkowity czas pracy nie staje się zbyt duży, szkodząc zdrowiu, lub nie powoduje problemów z główną pracą

Stają się przedmiotem rozważań.

W zależności od konkretnych okoliczności, takich jak rodzaj działalności pracodawcy, rodzaj pracy pracownika i rodzaj dodatkowej pracy lub biznesu, które zamierzają prowadzić, należy dokonać oceny, zwracając uwagę na powyższe 5 punkty. W przypadku, gdy głównym rodzajem działalności jest branża, w której bezpieczeństwo nie może być zapewnione bez zwracania uwagi na zdrowie, element 5 może być surowo oceniany, a zakaz prowadzenia dodatkowej pracy lub biznesu może łatwiej mieć moc obowiązującą.

Jednak ogólnie rzecz biorąc, nawet jeśli mówimy o gospodarce współdzielenia, istnieje znaczna różnica między typem, który zarabia dochody poprzez wykorzystanie nieruchomości itp., a typem, który dostarcza pracę. W przypadku gospodarki współdzielenia, która dostarcza aktywa, które sama zarządza, na przykład dla zakwaterowania, zakres fizycznego i czasowego ograniczenia jest ograniczony, więc z punktu widzenia powyższych 5 elementów, prawdopodobieństwo sprzeciwu wobec celu zakazu prowadzenia dodatkowej pracy lub biznesu jest niskie, a moc obowiązująca zakazu prowadzenia dodatkowej pracy lub biznesu jest trudna do osiągnięcia.

Z drugiej strony, w przypadku usług gospodarki współdzielenia, które dostarczają pracę lub porady jako specjaliści, konieczne jest ostrożne podejście do powyższych 5 elementów. Zazwyczaj, nawet w przypadku gospodarki współdzielenia, która dostarcza pracę, stopień fizycznego i czasowego ograniczenia nie jest zbyt wysoki, więc jeśli jest to branża, która nie ma problemów z zachowaniem tajemnicy, konfliktem interesów itp., często mówi się, że zakaz prowadzenia dodatkowej pracy lub biznesu nie ma mocy obowiązującej.

W “Zasadach dotyczących handlu elektronicznego i transakcji informacyjnych” Ministerstwa Gospodarki, Handlu i Przemysłu (sierpień 2020), jako “przykłady, w których uważa się, że zakaz prowadzenia dodatkowej pracy lub biznesu nie ma mocy obowiązującej”,

• Korzystanie z usług noclegowych, przekazywanie kluczy itp. tak, aby nie przeszkadzało to w pracy, i wynajmowanie pustego pokoju w domu w dni wolne
• Korzystanie z usług crowdsourcingu, aby dostarczać usługi tłumaczenia w dziedzinie niezwiązanej z branżą pracodawcy w dni wolne, bez wykorzystywania know-how z pracy
• Jeśli zarabiasz dochody poprzez różne usługi gospodarki współdzielenia, ale czas i stopień zaangażowania nie są na tyle duże, żeby przeszkadzać w głównej pracy według powszechnie przyjętych norm społecznych, i nie naruszasz obowiązku unikania konkurencji itp.

Są wymienione.

Gdy nie ma zakazu prowadzenia dodatkowej pracy lub biznesu

Jeśli w regulaminie pracy nie ma zapisu zakazującego prowadzenia dodatkowej pracy lub biznesu, nie można bezpośrednio kwestionować prowadzenia dodatkowej pracy lub biznesu jako naruszenia regulaminu pracy, ze względu na związek z tym, że przyczyny dyscyplinarne muszą być określone z góry w regulaminie pracy.

Jednak nawet w takim przypadku,

1. Regulacje dotyczące zakłócania porządku i dyscypliny w organizacji pracodawcy
2. Regulacje dotyczące obowiązku skupienia się na pracy
3. Regulacje dotyczące zakazu konkurencji i działania sprzeczne z interesem
4. Regulacje dotyczące obowiązku zachowania tajemnicy

W związku z innymi regulacjami, należy rozważyć, czy dodatkowa praca lub biznes nie staje się sprzeczna z nimi, i nawet jeśli nie ma zakazu prowadzenia dodatkowej pracy lub biznesu, może być możliwe, że naruszenie regulaminu pracy w związku z innymi regulacjami stanie się przedmiotem dyscypliny, co wymaga uwagi.

Podsumowanie

Gospodarka współdzielenia to model biznesowy, który powstał wraz z rozwojem technologii i charakteryzuje się większą elastycznością w reagowaniu na zmiany społeczne niż tradycyjne biznesy. Ponadto, wiele usług w ramach gospodarki współdzielenia opiera się na modelu C2C (konsument do konsumenta), co oznacza, że im więcej dostawców umiejętności, tym więcej użytkowników, co zwiększa szanse na powszechne rozpowszechnienie tych usług.

Nowa era “nowej normalności”, w której łatwo powstają nowe potrzeby, stanowi dla dostawców usług w ramach gospodarki współdzielenia szansę na stworzenie nowych modeli biznesowych i zwiększenie swoich wyników finansowych.

Zapoznaj się z naszymi rozwiązaniami

Kancelaria prawna Monolis specjalizuje się w IT, a w szczególności w prawie internetowym. Przy korzystaniu z ekonomii współdzielenia do prowadzenia działalności dodatkowej lub równoległej, ważne jest, aby wcześniej ustalić pewne zasady, co może zapobiec problemom. W naszej kancelarii tworzymy i przeglądamy umowy oraz regulaminy pracy dla różnych klientów, od firm notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Tokio do startupów. Jeśli masz problemy z umową, zapoznaj się z poniższym artykułem.