Jakie są prawne obowiązki operatorów centrów handlowych? Wyjaśniamy przypadki, w których operatorzy ponoszą odpowiedzialność.

Zakupy produktów przez Internet stały się obecnie czymś zupełnie normalnym. Według Ministerstwa Gospodarki, Handlu i Przemysłu ‘Projekt na rok Reiwa 5 (2023) dotyczący przygotowania środowiska dla transakcji cyfrowych (badanie rynku e-commerce)'[ja], patrząc na wielkość rynku e-commerce (handlu elektronicznego), transakcje typu BtoC (między przedsiębiorcami a konsumentami) osiągnęły w roku Reiwa 5 (2023) wartość przekraczającą 24,8 biliona jenów.

W cieniu rosnącego rynku, na platformach e-commerce zgłaszanych jest wiele przypadków problemów. Na przykład, w transakcjach typu BtoC, użytkownicy internetowych centrów handlowych (dalej nazywanych ‘centrami’) dokonują zakupów od sklepów, które mają tam swoje stoiska. Zdarzają się sytuacje, kiedy produkt okazuje się wadliwy, a kontakt ze sprzedawcą jest niemożliwy. W takich przypadkach użytkownicy centrów, którzy ponieśli szkodę, mogą dochodzić odpowiedzialności kontraktowej od danego sklepu, ale czy operatorzy centrów również mogą być pociągnięci do odpowiedzialności?

W niniejszym artykule wyjaśniamy, kiedy operatorzy centrów handlowych mogą ponosić odpowiedzialność wobec użytkowników, którzy doznali szkód od indywidualnych sklepów.

Prawna odpowiedzialność operatorów centrów handlowych wobec użytkowników w Japonii

Zgodnie z “Standardami dotyczącymi handlu elektronicznego i transakcji dóbr informacyjnych” (以下「準則」といいます) z grudnia Reiwa 4 (2022) opublikowanymi przez Ministerstwo Gospodarki, Handlu i Przemysłu (link do dokumentu[ja]), operatorzy centrów handlowych zasadniczo nie ponoszą odpowiedzialności wobec użytkowników, którzy ponieśli szkody.

W centrach handlowych to poszczególne sklepy i użytkownicy dokonują transakcji kupna-sprzedaży produktów lub usług, więc gdy obie strony dojdą do porozumienia w sprawie sprzedaży towaru, powstaje umowa sprzedaży, a sklep zobowiązany jest do dostarczenia towaru, a kupujący do zapłaty ceny (zgodnie z artykułem 555 Kodeksu Cywilnego Japonii). Na tej podstawowej relacji praw i obowiązków opiera się transakcja, więc jeśli sklep dostarczy inny produkt, dochodzi do niewykonania zobowiązania (niewłaściwe wykonanie), a użytkownik może zażądać wymiany towaru (żądanie dostarczenia zamiennego jako roszczenie uzupełniające). Z kolei, jeśli sklep dostarczył produkt, a użytkownik nie zapłacił ceny zakupu, mamy do czynienia z niewykonaniem zobowiązania (opóźnienie w wykonaniu), i po uprzednim wezwaniu do zapłaty, sprzedawca może rozwiązać umowę sprzedaży (zgodnie z artykułem 541 Kodeksu Cywilnego Japonii).

Operatorzy centrów handlowych jedynie zapewniają “miejsce” do przeprowadzania transakcji, więc nie wchodzą w bezpośrednią relację umowy kupna-sprzedaży z użytkownikami. Dlatego odpowiedzialność sprzedawcy w transakcjach z poszczególnymi sklepami spoczywa na sklepach.

Jednakże, Standardy przewidują wyjątki, kiedy operatorzy centrów handlowych mogą ponosić odpowiedzialność.

Kiedy operator centrum handlowego może ponosić odpowiedzialność w Japonii

W japońskich przepisach wytyczne wskazują na trzy wyjątkowe sytuacje, w których operator centrum handlowego może ponosić odpowiedzialność:

1. Gdy może dojść do nieporozumienia, że sprzedawca jest operatorem centrum handlowego
2. Gdy operator centrum handlowego aktywnie zapewnia o wysokiej jakości określonych produktów konkretnego sklepu
3. Gdy operator centrum handlowego, wiedząc o licznych poważnych wypadkach związanych z produktem, pozostawia sytuację bez działania przez czas przekraczający rozsądny okres

Oto wyjaśnienie tych trzech sytuacji.

Kiedy może powstać nieporozumienie, że sprzedawcą jest operator centrum handlowego

Według standardów,

1. istnieje możliwość, że klienci centrum handlowego mogą nieodłącznie pomylić działalność sklepu z działalnością samego operatora centrum (istnienie pozoru)
2. operator centrum ponosi odpowiedzialność za istnienie takiego pozoru (przypisanie odpowiedzialności)
3. klienci centrum dokonali transakcji z błędnym przekonaniem o tożsamości właściciela działalności bez poważnego niedbalstwa (dobra wiara i brak poważnego niedbalstwa)

w takich przypadkach może powstać nieporozumienie, że sprzedawcą jest operator centrum handlowego, co może skutkować odpowiedzialnością operatora na podstawie “analogicznego stosowania” artykułu 14 Kodeksu Handlowego lub artykułu 9 Prawa Spółek.

Kupiec, który zezwolił innej osobie na używanie swojej nazwy handlowej do prowadzenia działalności gospodarczej lub przedsiębiorstwa, ponosi solidarną odpowiedzialność z tą osobą za zobowiązania wynikające z transakcji dokonanej pod błędnym przekonaniem, że to kupiec prowadzi tę działalność.

Kodeks Handlowy (Odpowiedzialność kupca za zezwolenie na używanie swojej nazwy handlowej przez inną osobę) artykuł 14

Spółka, która zezwoliła innej osobie na używanie swojej nazwy handlowej do prowadzenia działalności gospodarczej lub przedsiębiorstwa, ponosi solidarną odpowiedzialność z tą osobą za zobowiązania wynikające z transakcji dokonanej pod błędnym przekonaniem, że to spółka prowadzi tę działalność.

Prawo Spółek (Odpowiedzialność spółki za zezwolenie na używanie swojej nazwy handlowej przez inną osobę) artykuł 9

Aby zapobiec “analogicznemu stosowaniu” wynikającemu z błędnego przekonania użytkowników, że to operator centrum prowadzi działalność, należy wyraźnie wskazać następujące informacje.

Na przykład, na stronie internetowej w sposób zrozumiały dla użytkowników można umieścić informację, że “Sklepy działające w naszym centrum handlowym są prowadzone niezależnie przez poszczególnych przedsiębiorców na własną odpowiedzialność i, z wyjątkiem wyraźnie wskazanych przypadków, nie są zarządzane ani obsługiwane przez naszą firmę ani spółki powiązane”. Takie oświadczenie może stanowić silne podstawy do zaprzeczenia odpowiedzialności operatora centrum.

Gdy operator centrum handlowego zapewnia jakość produktów

Według standardów, jeśli operator centrum handlowego (mall) ustanowi stronę specjalną i opublikuje na niej wywiady itp., aktywnie zapewniając jakość określonych produktów z określonego sklepu jako doskonałe, i użytkownicy centrum handlowego uwierzą w to i zakupią dany produkt, to w przypadku wystąpienia szkody związanej z zakupem tego produktu, operator centrum handlowego może ponosić odpowiedzialność.

Jednakże, jeśli operator centrum handlowego jedynie publikuje reklamy produktów lub sklepów bez wyrażania własnej opinii na temat jakości itp., to zasadniczo nie jest uważany za odpowiedzialnego.

Ponadto, samo wyświetlenie produktu jako “bestsellera”, prezentowanie “rankingu” na podstawie wyników głosowania popularności lub sprzedaży, czy też sugerowanie “polecanych produktów” na podstawie historii zakupów użytkowników, nie wskazuje na ocenę jakości produktów itp. przez operatora centrum handlowego, więc w takim samym stopniu nie jest on uważany za ponoszącego odpowiedzialność.

W przypadku zaniedbania licznych poważnych wypadków związanych z produktem

Jeśli operator centrum handlowego, wiedząc o tym, że w sklepie sprzedawane są produkty, w przypadku których stwierdzono liczne poważne wypadki, zaniedba tę sytuację przez czas przekraczający rozsądny okres, a w wyniku tego użytkownicy centrum, którzy zakupili dany produkt w tym sklepie, doznają szkód w wyniku podobnych wypadków, możliwe jest, że operator centrum zostanie pociągnięty do odpowiedzialności na podstawie deliktu lub naruszenia obowiązku ostrożności wobec użytkowników centrum (naruszenie obowiązków wynikających z umowy o korzystanie z centrum), nawet w takich szczególnych okolicznościach.

Na stronie Centrum Życia Obywatelskiego ‘Problemy związane z platformami cyfrowymi'[ja] jako przykłady problemów związanych z konsultacjami dotyczącymi życia konsumenckiego w centrach handlowych wymienione są:

• Problemy takie jak: “zamówiony produkt nie został dostarczony”, “dostarczono inny produkt niż zamówiony”, “produkt różni się od oczekiwań”, “dostarczony produkt jest wadliwy”, “użycie produktu spowodowało wypadek” po złożeniu zamówienia u sprzedawcy działającego w centrum handlowym (sklepie)
• Przypadki, w których sprzedawca nie reaguje na żądania konsumenta dotyczące zwrotu pieniędzy, zwrotu towaru lub wymiany po wystąpieniu problemu
• Przypadki, w których nie można się skontaktować ze sprzedawcą lub nie ma informacji kontaktowych sprzedawcy na stronie, co uniemożliwia kontakt

Aby zapobiegać takim problemom, w raporcie z badania specjalistycznego dotyczącego sposobu prowadzenia transakcji na platformach online, opracowanym przez Sekretariat Gabinetu (11 kwietnia 2019 r.)[ja] wskazuje się na:

• Podstawowe i minimalne kwestie bezpieczeństwa, które platforma powinna zapewnić w celu utrzymania zdrowego i bezpiecznego środowiska transakcyjnego, takie jak przegląd sklepów i ofert, zrozumienie i odpowiednie wykorzystanie informacji o dostawcach oraz kupujących i użytkownikach
• Publikowanie kryteriów przeglądu sklepów i ofert w możliwym zakresie
• Badanie i odpowiedni monitoring w przypadku otrzymania informacji o transakcji od dostawców towarów/usług (użytkowników), kupujących/użytkowników, doradców ds. życia konsumenckiego itp.
• Reagowanie na podstawie informacji od konsumentów, nie tylko w momencie otwarcia sklepu, ale także poprzez monitorowanie i podejmowanie działań, takich jak ostrzeżenia i zalecenia zamknięcia sklepu wobec użytkowników, którzy często powodują problemy
• Współpraca z organami administracyjnymi w przypadku naruszeń prawa przez przedsiębiorców

Przynajmniej od momentu, gdy operator centrum handlowego dowiedział się o istnieniu nielegalnych działań, a nie podjął szybkich działań i zaniedbał sytuację nawet po upływie rozsądnego okresu, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności, dlatego konieczna jest ostrożność.

Podsumowanie: W przypadku problemów na stronach e-commerce należy skonsultować się ze specjalistami

Chociaż operatorzy centrów handlowych i ich użytkownicy nie są związani umową w odniesieniu do poszczególnych transakcji, to w kontekście samego korzystania z centrum handlowego istnieje między nimi umowny związek.

Dlatego jako operatorzy centrów handlowych, mają Państwo obowiązek wynikający z umowy użytkowania, który polega na badaniu i zarządzaniu sprzedawcami oraz na tworzeniu odpowiedniego środowiska transakcyjnego. Ważne jest również, aby badać produkty i sklepy, które mogą stanowić problem, i zapobiegać kłopotom zanim się pojawią.

Podczas zarządzania centrum handlowym konieczne jest zrozumienie tych prawnych obowiązków i podjęcie odpowiednich działań, takich jak zapewnienie, że konsumenci nie są wprowadzani w błąd przez prezentowane informacje oraz przeprowadzanie właściwych badań i reagowanie na działania sklepów. Dobrą praktyką jest konsultowanie się z adwokatem, który jest ekspertem w odpowiednich przepisach prawnych, aby podjąć środki zapobiegające problemom użytkowników.

Informacje o środkach zaradczych stosowanych przez naszą kancelarię

Kancelaria Prawna Monolith to firma, która posiada bogate doświadczenie w dziedzinie IT, a w szczególności w aspektach prawnych związanych z Internetem. Wraz ze wzrostem popularności zakładania internetowych centrów handlowych, rośnie również potrzeba przeprowadzania legalnych kontroli. Nasza kancelaria oferuje odpowiednie rozwiązania.

Obszary działalności Kancelarii Prawnej Monolith: Prawo korporacyjne dla IT i startupów[ja]