【Wprowadzenie w życie w maju roku Reiwa 7 (2025)】Nowe regulacje dotyczące przepisów prawnych dla platform dystrybucji informacji (zmienione prawo ograniczające odpowiedzialność dostawców usług internetowych)

Naruszenia praw w Internecie, takie jak szkody reputacyjne czy zniesławienie, stały się poważnym problemem społecznym. W odpowiedzi na tę sytuację, mając na celu skuteczną pomoc ofiarom, od maja roku Reiwa 7 (2025) ustawa o ograniczeniu odpowiedzialności dostawców usług internetowych zostanie zmieniona i przemianowana na “Ustawę o Obsłudze Platform Dystrybucji Informacji”.

W ramach nowelizacji, określonym dużym platformom internetowym zostaną nałożone obowiązki, takie jak opracowanie kryteriów usuwania postów oraz system publikacji informacji o podejmowanych działaniach, a także wprowadzone zostaną sankcje karne.

W niniejszym artykule wyjaśniamy kluczowe punkty nowelizacji, w tym kryteria dotyczące “dużych platform internetowych”, które podlegają regulacji, oraz konkretne obowiązki, które na nich ciążą.

Czym jest “Ustawa o Przeciwdziałaniu Naruszeniom na Platformach Dystrybucji Informacji” w Japonii?

“Ustawa o Przeciwdziałaniu Naruszeniom na Platformach Dystrybucji Informacji (Ustawa o przeciwdziałaniu naruszeniom praw spowodowanych przez określone usługi telekomunikacyjne)” to druga duża nowelizacja od czasu ustanowienia “Ustawy o Ograniczeniu Odpowiedzialności Dostawców Usług (Ustawa o ograniczeniu odpowiedzialności za szkody przez dostawców określonych usług telekomunikacyjnych i ujawnianiu informacji o nadawcach)” w roku Heisei 13 (2001). W odpowiedzi na społeczne problemy związane z naruszeniami praw w Internecie, wprowadzono nowy system dla “dużych operatorów platform”, aby zapewnić skuteczne środki naprawcze dla ofiar, co doprowadziło do zmiany nazwy.

W roku Reiwa 3 (2021), wielu poszkodowanych zaczęło składać “wnioski o ujawnienie informacji nadawcy”, co spowodowało problemy związane z obciążeniem procedur sądowych. W celu szybkiej pomocy ofiarom, stworzono procedurę pozasądową, która umożliwia ujawnienie informacji nadawcy w ramach jednego postępowania. Jednakże, istniały problemy, takie jak wymóg “oczywistej oceny naruszenia praw” oraz fakt, że zagraniczne firmy nie uwzględniały japońskich przepisów prawnych ani rzeczywistych szkód, co wskazywało, że system nie zawsze funkcjonował efektywnie.

W nowelizacji z roku Reiwa 6 (2024), system został zaprojektowany tak, aby zachęcić dostawców do odpowiedniego zarządzania, a “dużym operatorom platform” nałożono obowiązek tworzenia kryteriów usuwania i publikowania informacji o działaniach, a także wprowadzono kary.

Zmiany są następujące:

1. Zmiana nazwy ustawy
2. Wyznaczenie i zgłaszanie “dużych operatorów platform” (artykuły 20, 21)
3. Obowiązek szybkiego reagowania na informacje naruszające prawa (artykuły 22–25)
4. Obowiązek transparentności działań (artykuły 21–29)
5. Wprowadzenie zaleceń i kar (artykuły 35–38)

Informacje podlegające środkom zapobiegającym transmisji (usuwanie) to informacje naruszające prawa i informacje naruszające przepisy prawne, ale biorąc pod uwagę, że zaangażowanie administracji nie jest odpowiednie (odpowiada cenzurze, problem neutralności), zakłada się, że oceny prawne będą przeprowadzane przez “dużych operatorów platform” z własnej inicjatywy.

Jeśli przedstawić zmiany w “Ustawie o Ograniczeniu Odpowiedzialności Dostawców Usług” w formie tabeli, wygląda to następująco:

Źródło: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Komunikacji | Koncepcja rozporządzeń i wytycznych dotyczących Ustawy o Przeciwdziałaniu Naruszeniom na Platformach Dystrybucji Informacji[ja]

Wymagania dla Dużych Operatorów Platform Cyfrowych w Japonii

Wymagania dla “Dużych Operatorów Platform Cyfrowych”, określone w japońskiej Ustawie o Przeciwdziałaniu Platformom Dystrybucji Informacji, obejmują trzy główne kryteria:

• Liczba miesięcznych nadawców (w Japonii) przekraczająca 10 milionów oraz liczba miesięcznych odbiorców (w Japonii) przekraczająca 2 miliony
• Techniczna możliwość wdrożenia środków zapobiegających rozpowszechnianiu informacji naruszających prawa (np. usuwanie takich treści)
• Świadczenie usług, które nie są mało podatne na naruszenia praw, czyli takich, które nie są przeznaczone głównie do interakcji między nieokreślonymi użytkownikami lub nie są usługami towarzyszącymi SNS, które nie mają na celu głównie interakcji między nieokreślonymi użytkownikami

Wszystkie firmy, w tym zagraniczne, które zostały zakwalifikowane jako “Duże Operatory Platform Cyfrowych”, mają obowiązek zgłoszenia tego faktu do Ministra Spraw Wewnętrznych i Komunikacji (zgodnie z artykułem 21).

Obowiązek przyspieszenia reagowania na informacje naruszające prawa

W nowym systemie obowiązki nałożone na “dużych operatorów platform” można podzielić na dwa główne obszary: przyspieszenie reakcji na usuwanie informacji naruszających prawa oraz środki związane z transparentnością operacji, które zostały uregulowane.

Poniżej wyjaśniamy kluczowe punkty tych obowiązków.

Publikacja metody przyjmowania wniosków o usunięcie od osób, których prawa zostały naruszone

Nałożono obowiązek utworzenia i opublikowania punktu kontaktowego do przyjmowania wniosków o usunięcie od osób, których prawa zostały naruszone. Punkty, które należy wziąć pod uwagę, to następujące (art. 22):

• Możliwość składania wniosków online (możliwość składania wniosków w języku japońskim)
• Brak nadmiernego obciążenia dla wnioskodawcy
• Jasne wskazanie wnioskodawcy daty i czasu przyjęcia wniosku

“Brak nadmiernego obciążenia” oznacza na przykład, że formularz wniosku o usunięcie jest łatwy do znalezienia, że osoby, które nie mogą założyć konta z powodu ograniczeń wiekowych, również mogą składać wnioski, oraz że należy zwracać uwagę, aby nie naruszać praw takich jak prywatność.

Wybór i zgłoszenie “specjalisty ds. badania informacji naruszających prawa”

“Duży operator platformy” musi, gdy otrzyma wniosek o usunięcie informacji naruszających prawa od osoby poszkodowanej, niezwłocznie przeprowadzić niezbędne badania dotyczące tych informacji (art. 23).

Aby prawidłowo przeprowadzić badania wymagające specjalistycznej wiedzy prawniczej, operator musi wyznaczyć “specjalistę ds. badania informacji naruszających prawa”, który posiada wystarczającą wiedzę i doświadczenie w zakresie radzenia sobie z naruszeniami praw w Internecie.

Co do wymagań dotyczących “specjalisty ds. badania informacji naruszających prawa”, wskazane jest, aby była to osoba fizyczna będąca specjalistą prawnym, takim jak adwokat, z odpowiednią wiedzą i doświadczeniem w zakresie kultury i problemów społecznych w Japonii.

Liczba “specjalistów ds. badania informacji naruszających prawa” powinna wynosić co najmniej jedną osobę na każde 10 milionów średnich miesięcznych nadawców lub jedną osobę na każde 2 miliony średnich miesięcznych odbiorców. W przypadku wyznaczenia lub zmiany “specjalisty ds. badania informacji naruszających prawa”, należy niezwłocznie zgłosić to do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Komunikacji.

Powiadomienie wnioskodawcy o usunięciu

“Duży operator platformy” musi, na podstawie wyników badania, zdecydować, czy podjąć środki zapobiegające przekazywaniu informacji naruszających prawa, i w ciągu 14 dni od otrzymania wniosku powiadomić wnioskodawcę o następujących kwestiach:

• Gdy informacje naruszające prawa zostaną usunięte, o tym fakcie
• Gdy informacje naruszające prawa nie zostaną usunięte, o tym fakcie oraz o powodach

Jeśli z powodu poniższych uzasadnionych przyczyn nie można powiadomić w wyznaczonym terminie, należy to zrobić niezwłocznie:

• Gdy zdecydowano się wysłuchać opinii nadawcy informacji naruszających prawa w celu przeprowadzenia badania
• Gdy zdecydowano się zlecić badanie specjaliście
• W innych przypadkach, gdy istnieją nieuniknione powody

Obowiązek transparentności w zarządzaniu

Jak wspomniano powyżej, w Japonii istniały problemy związane z “wymogiem oczywistości naruszenia praw”, a także z faktem, że zagraniczne firmy nie uwzględniały japońskiego prawodawstwa ani rzeczywistych szkód w swoich regulaminach użytkowania, co rodziło obawy o arbitralne usuwanie treści przez przedsiębiorców. System nie zawsze funkcjonował wystarczająco dobrze.

Aby zapobiec tym problemom, kluczowe jest, aby dostawcy usług internetowych opracowali przejrzyste kryteria usuwania treści i stosowali je w sposób sprawiedliwy i konsekwentny. Wymagane były zmiany prawne, które zapewnią, że dobrowolne usuwanie treści przez przedsiębiorców na podstawie regulaminu użytkowania będzie przeprowadzane szybko i odpowiednio.

Publikacja kryteriów dotyczących usuwania informacji

Zgodnie z powyższym, informacje podlegające usunięciu to te naruszające prawa lub przepisy, jednakże decyzja o tym, jakie informacje (wyrażenia) powinny zostać usunięte, pozostaje w gestii “dużych operatorów platform”. Operatorzy ci są zobowiązani do opracowania konkretnych kryteriów decyzyjnych dotyczących usuwania informacji. Kryteria te muszą spełniać następujące warunki:

• Określenie rodzajów informacji podlegających usunięciu przez “dużych operatorów platform” w zależności od przyczyny, która spowodowała, że operator dowiedział się o obiegu danej informacji
• W przypadku, gdy może dojść do “zawieszenia świadczenia usług”, należy konkretnie określić kryteria dotyczące wdrożenia takich środków
• Użycie wyrażeń, które są łatwe do zrozumienia przez nadawców i zainteresowane strony
• Zachowanie zgodności z przepisami prawa nakładającymi obowiązek dokładania starań w zakresie usuwania informacji

“Duży operator platformy” może samodzielnie usuwać informacje zgodnie z opracowanymi kryteriami, jednak w wyjątkowych przypadkach możliwe jest usunięcie informacji nawet jeśli nie są one wyraźnie wymienione w kryteriach:

• Gdy “duży operator platformy” jest nadawcą informacji, której usunięcia się domaga
• W przypadku obowiązku usunięcia informacji stanowiących bezprawne naruszenie lub gdy istnieje prawny obowiązek usunięcia
• W sytuacjach nagłej konieczności, gdy rodzaj informacji do usunięcia jest nieprzewidywalny i dlatego nie został wyraźnie określony w kryteriach

Okres uprzedniego informowania o “kryteriach dotyczących usuwania informacji” wynosi 2 tygodnie przed ich wdrożeniem.

Co roku należy również przygotować i opublikować dokumenty zawierające przykłady informacji, które zostały zablokowane zgodnie z tymi kryteriami, uporządkowane według rodzaju informacji, które mogą służyć jako odniesienie dla nadawców i innych zainteresowanych stron.

Z kolei w przypadku wniosków o usunięcie informacji na drodze sądowej, konieczne jest udowodnienie “oczywistości naruszenia praw (art. 5 ust. 1)”, co stanowi obciążenie dla wnioskodawcy.

Chociaż wnioski o usunięcie informacji nie są tak trudne do spełnienia jak wnioski o ujawnienie informacji nadawcy, istnieje precedens Sądu Najwyższego w Tokio (wyrok z dnia 9 grudnia (2020) roku), który potwierdził wymóg “oczywistości naruszenia praw”, uznając, że “wymaganie od strony żądającej ujawnienia dowodów niemal niemożliwych do przedstawienia jest niewłaściwe i nie pokrywa się całkowicie z oceną przyczyn wyłączających bezprawność w sprawach o odszkodowanie”.

Ten wyrok stanowi interpretację wymogu “oczywistości naruszenia praw” w ramach “systemu wniosków o ujawnienie informacji nadawcy”, która nie wymaga od systemu postępowania, które by negowało jego cel.

Powiadomienia i inne działania wobec nadawcy po usunięciu treści w Japonii

W przypadku dobrowolnego lub obowiązkowego usunięcia informacji przez nadawcę, istnieje obowiązek niezwłocznego powiadomienia nadawcy o tym fakcie oraz o przyczynach takiego działania (związek między usunięciem a kryteriami usunięcia), a także zapewnienia, aby nadawca mógł łatwo się o tym dowiedzieć (treść powiadomienia powinna być rozpoznawalna przez osobę w sposób racjonalny i odpowiedni).

Publikacja informacji o statusie realizacji usunięć

“Duże platformy internetowe” w Japonii są zobowiązane do publikacji elektronicznej rocznego raportu o statusie realizacji usunięć (w ciągu dwóch miesięcy po zakończeniu każdego roku podatkowego), zgodnie z obowiązkami określonymi w odpowiednich przepisach.

Informacje, które muszą zostać opublikowane, obejmują następujące punkty:

• Status przyjmowania wniosków o usunięcie
• Status realizacji powiadomień w odpowiedzi na wnioski o usunięcie
• Status realizacji powiadomień do nadawców w przypadku usunięcia treści
• Status realizacji usunięć
• Autocenzura dotycząca powyższych punktów
• Kwestie określone przez rozporządzenie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Komunikacji, niezbędne do wyjaśnienia statusu realizacji usunięć (kryteria oceny dotyczące autocenzury, treść i przyczyny zmian w kryteriach oceny, jeśli do nich doszło)

Sankcje w prawie dotyczącym platform dystrybucji informacji w Japonii

Jeśli “duży operator platformy” naruszy obowiązki (artykuły 22, 24-28), Minister Spraw Wewnętrznych i Komunikacji może zalecić podjęcie niezbędnych środków w celu naprawienia naruszenia.

Jeżeli nie zostaną podjęte środki związane z zaleceniem, Minister Spraw Wewnętrznych i Komunikacji może wydać nakaz podjęcia środków (artykuły 30, 31).

W przypadku naruszenia tego nakazu, przewidziane są sankcje w postaci kary pozbawienia wolności do jednego roku lub grzywny do 1 miliona jenów (artykuł 35).

Ponadto, w przypadku “dużych operatorów platform”, istnieje przepis o podwójnym karaniu, który przewiduje nałożenie kary grzywny do 100 milionów jenów na osoby prawne za naruszenie artykułów 21 i 35 (artykuł 37).

Podsumowanie: Oczekuje się przyspieszenia reakcji na naruszenia praw dzięki nowym regulacjom dotyczącym platform dystrybucji informacji w Japonii

Powyżej przedstawiłem kluczowe punkty nowelizacji “japońskiej ustawy o przeciwdziałaniu naruszeniom na platformach dystrybucji informacji”.

Dla dużych operatorów platform internetowych istotne jest, aby przy tworzeniu środowiska internetowego uwzględniali równowagę między “wolnością wypowiedzi” nadawców a “pomocą dla ofiar” naruszeń praw.

Dzięki ostatnim zmianom oczekuje się, że reakcja dostawców internetowych na zniesławienia i szkody wizerunkowe w sieci stanie się szybsza. W przypadku potrzeby usunięcia postów zawierających zniesławienia, prosimy o konsultację z doświadczonym japońskim adwokatem.

Informacje o środkach zaradczych stosowanych przez naszą kancelarię

Kancelaria Prawna Monolith to firma specjalizująca się w IT, a w szczególności w prawie internetowym i prawnych aspektach technologii. W ostatnich latach informacje o szkodach wizerunkowych i zniesławieniu rozprzestrzeniające się w sieci, znane jako “cyfrowe tatuaże”, przynoszą poważne konsekwencje. Nasza kancelaria oferuje rozwiązania mające na celu zwalczanie problemu “cyfrowych tatuaży”. Szczegółowe informacje znajdują się w poniższym artykule.

Obszary praktyki Kancelarii Prawnej Monolith: Digital Tattoo[ja]