Gıda Sektöründe Stemalar ve Benzeri Reklam Tanıtım Faaliyetlerine İlişkin Yasal Düzenlemeler

Son yıllarda, internet hızla gelişmekte ve insanlar arasında yaygınlaşmaktadır.

Bu durumla birlikte, Twitter, Facebook, Instagram ve LINE gibi sosyal medya platformlarının kullanımı artmıştır.

Sosyal medya kullanıcılarının artmasıyla birlikte, sosyal medya, reklam ve tanıtım faaliyetlerinin güçlü bir aracı haline gelmiştir. Bu nedenle, influencer’lar gibi kişilerin sosyal medyayı kullanarak reklam ve tanıtım faaliyetlerinde bulunma durumları artmıştır.

Ayrıca, video paylaşım siteleri de hızla yaygınlaşmıştır. Özellikle, YouTube’a video yükleyen kişilerin ve YouTube’da video izleyen kişilerin sayısı artmaktadır.

Bu nedenle, YouTuber’lar gibi kişilerin ürün tanıtımları gibi videoları yüklemesi ve YouTube’un reklam ve tanıtım faaliyetlerinin bir aracı olarak kullanılması durumları artmıştır.

Bu şekilde, sosyal medya ve YouTube’da reklam ve tanıtım faaliyetlerinin artmasıyla birlikte, “Stealth Marketing (bundan sonra “Stema” olarak adlandırılacaktır.)” gibi reklam ve tanıtım faaliyetlerinin sorunlu hale gelmeye başladığı görülmektedir.

Stema, yüzeyden bakıldığında reklam ve tanıtım faaliyeti olup olmadığının belirlenmesi zor olsa da, bir tür reklam ve tanıtım faaliyeti olduğundan, reklam ve tanıtım faaliyetleri ile ilgili yasal düzenlemelere tabi olacaktır.

Stema denildiğinde, reklam ve tanıtım faaliyetlerinin içeriği geniş bir yelpazeye sahip olduğundan, reklam ve tanıtım faaliyetlerinin içeriğine odaklanarak, hangi tür yasal düzenlemelere tabi olacağını düşünmek gerekmektedir.

Bu nedenle, bu makalede, gıda sektöründeki Stema ile ilgili yasal düzenlemeler hakkında bir açıklama yapacağız.

https://monolith.law/corporate/medical-stealth-marketing-advertisement[ja]

Stema, Hangi Tür Reklam ve Tanıtım Faaliyetlerini İfade Eder?

Son yıllarda, ‘stema’ kelimesi günlük hayatta sıklıkla kullanılmaya başlandı ve herkesin en az bir kez bu kelimeyi duyduğunu düşünüyorum.

Ancak, ‘stema’ kelimesinin ne anlama geldiğini doğru bir şekilde anlayan kişi sayısı pek fazla olmadığı görülüyor.

Stema, Stealth Marketing (Gizli Pazarlama) kısaltmasıdır ve tüketicinin reklam olduğunu fark etmemesi için reklam yapmayı ifade eder.

‘Stealth’ İngilizce kelimesi, gizli, özel, saklanmak gibi anlamlara gelir.

Stema, reklam ve tanıtım faaliyeti olduğunu tüketiciye açıkça belirtmeden, reklam ve tanıtım faaliyetlerini gerçekleştirdiği için Gizli Pazarlama olarak adlandırılır.

Ayrıca, ‘stealth’ İngilizce kelimesi ile neredeyse aynı anlama gelen bir başka İngilizce kelime, ‘undercover’dır.

Bu ‘undercover’ kelimesi kullanıldığında, Gizli Pazarlama yerine, Undercover Marketing (Gizli Pazarlama) olarak adlandırılır.

Aslında, stema kavramı, genel olarak aşağıdaki iki kavramda kullanılabilir:

1. İşletmenin kendisi veya işletmeden maddi bir karşılık alan kişinin, saf bir üçüncü tarafın (tüketici vb.) yorum yaptığı gibi yanıltıcı bir şekilde yorum yaptığı ‘sahte tip’
2. İşletmenin, bir üçüncü tarafa (influencer veya YouTuber vb.) maddi bir fayda sağlayarak, ürün veya uygulama gibi reklamlar veya tanıtımlar yapmasına rağmen, bu gerçeği göstermeyen ‘fayda sağlama gizli tip’

Influencer veya YouTuber’ların yaptığı stema ve benzeri reklam ve tanıtım faaliyetleri ile ilişkili olarak, genellikle yukarıdaki 2. kavram sorun olmaktadır.

Bu nedenle, aşağıda 2. kavramdaki stema’ya odaklanarak açıklama yapacağım.

https://monolith.law/reputation/stealth-marketing-delete[ja]

Gıda Sektöründe Hangi Türden Reklam ve Tanıtım Faaliyetleri Bulunmaktadır?

Gıda sektöründeki reklam ve tanıtım faaliyetleri tam olarak ne tür faaliyetleri kapsar?

Gıda sektöründeki reklam ve tanıtım faaliyetleri denildiğinde, birçok kişinin aklına, belirli bir gıda ürününü sadece lezzetli olduğu için tanıtan influencer’lar veya YouTuber’lar gelir.

Örneğin, “Şu anda ○○ A.Ş. tarafından satışa sunulan ve adı ○○ olan bu cup ramen çok lezzetli, bu yüzden sizlere tanıtmak istiyorum” şeklindeki durumlar bu kapsama girer.

Ancak, gıda sektöründeki reklam ve tanıtım faaliyetlerinin kapsamı beklenenden daha geniştir ve sadece lezzete odaklanan gıda tanıtımları değil, sağlığa odaklanan sözde sağlıklı gıda ürünlerine yönelik reklam ve tanıtım faaliyetlerini de içerir.

Stema Hakkında Genel Yasal Düzenlemeler

Stema hakkında genel olarak düşünülebilecek yasal düzenleme, Japon Haksız Hediyeler ve Haksız Gösterim Önleme Yasası’dır (Bundan sonra ‘Hediyelerin Gösterimi Yasası’ olarak anılacaktır).

Hediyelerin Gösterimi Yasası Nedir?

Hediyelerin Gösterimi Yasası, ürün veya hizmetlerin kalitesi, içeriği, fiyatı vb. hakkında yanıltıcı bilgiler verilmesini sıkı bir şekilde düzenleyen ve aşırı hediyelerin sunulmasını önlemek için hediye miktarını sınırlayan bir yasadır. Bu yasa, tüketicilerin daha iyi ürün ve hizmetleri özgür ve mantıklı bir şekilde seçebilecekleri bir ortamı korumayı amaçlar.

Hediyelerin Gösterimi Yasası ile ilgili olarak, mükemmel yanıltıcı gösterim (Hediyelerin Gösterimi Yasası’nın 5. maddesi 1. fıkrası) ve avantajlı yanıltıcı gösterim (Hediyelerin Gösterimi Yasası’nın 5. maddesi 2. fıkrası) ilişkisi sorun oluşturabilir.

Stema hakkında genel yasal düzenlemelerin, Hediyelerin Gösterimi Yasası dahil, detaylı içeriği hakkında aşağıdaki makalede açıklama yapılmıştır. Lütfen aşağıdaki makaleye göz atınız.

https://monolith.law/corporate/stealth-marketing-youtuber[ja]

Gıda Sektöründe SteMa ve Benzeri Reklam Tanıtım Faaliyetlerine Özgü Yasal Düzenlemeler

Gıda sektöründe SteMa ve benzeri reklam tanıtım faaliyetlerine özgü yasal düzenlemeler, özellikle sağlık gıdalarıyla ilgili olarak, Sağlık Geliştirme Yasası (Japanese Health Promotion Law) ile ilişkili sorunları gündeme getirir.

Bu nedenle, aşağıda, sağlık gıdalarıyla ilgili SteMa ve benzeri reklam tanıtım faaliyetleri bağlamında, Sağlık Geliştirme Yasası’na dayalı yasal düzenlemeleri açıklıyoruz.

Sağlık Geliştirme Yasası’nın Amacı

Peki, Sağlık Geliştirme Yasası adlı yasa, hangi amaçla yürürlüğe konmuştur?

Sağlık Geliştirme Yasası’nın amacı, Sağlık Geliştirme Yasası’nın 1. maddesinde belirtilmiştir.

(Amaç)

Madde 1 – Bu yasa, ülkemizde hızla ilerleyen yaşlanma ve hastalık yapısındaki değişiklikler göz önüne alındığında, halkın sağlığının geliştirilmesinin önemi belirgin bir şekilde artmaktadır. Bu yasa, halkın sağlığının geliştirilmesinin kapsamlı bir şekilde teşvik edilmesiyle ilgili temel konuları belirler ve halkın beslenmesinin iyileştirilmesi ve diğer sağlık geliştirme önlemlerini alır, böylece halk sağlığının iyileştirilmesini hedefler.

Sağlık Geliştirme Yasası Madde 1

Sağlık Geliştirme Yasası, halkın sağlığının geliştirilmesinin kapsamlı bir şekilde teşvik edilmesiyle ilgili temel konuları belirler ve halkın beslenmesinin iyileştirilmesi ve diğer sağlık geliştirme önlemlerini alır, böylece halk sağlığının iyileştirilmesini hedefler.

Kısacası, Sağlık Geliştirme Yasası, halkın sağlığını geliştirmeyi amaçlayan bir yasadır.

Abartılı İfadelerin Yasaklanması

Abartılı İfadelerin Yasaklanmasının İçeriği

Sağlık Geliştirme Yasası, 65. maddesinde abartılı ifadelerin kullanılmasını yasaklar.

(Abartılı İfadelerin Yasaklanması)

Madde 65 – Hiç kimse, bir gıda maddesini satışa sunarken, sağlık koruma ve geliştirme etkileri ve diğer konular (aşağıdaki madde 3’te “sağlık koruma ve geliştirme etkileri vb.” olarak adlandırılır) hakkında, gerçeklere belirgin bir şekilde aykırı ifadeler kullanmamalı veya insanları belirgin bir şekilde yanıltıcı ifadeler kullanmamalıdır.
2 İçişleri Bakanı, önceki fıkranın hükümlerini belirlemek veya değiştirmek istediğinde, önceden Sağlık, Çalışma ve Refah Bakanı ile istişare etmelidir.

Sağlık Geliştirme Yasası Madde 65

Örneğin, bir influencer veya YouTuber, gıda maddesinin sağlık koruma ve geliştirme etkileri hakkında, gerçeklere belirgin bir şekilde aykırı ifadeler kullanırsa veya insanları belirgin bir şekilde yanıltıcı ifadeler kullanırsa, Sağlık Geliştirme Yasası’nın 65. maddesine aykırı hareket etmiş olur.

Sağlık Geliştirme Yasası’nın 65. maddesine aykırı olduğu düşünülen bir durum, “Bu gıdayı yerseniz, koronavirüse yakalanmazsınız ve koronavirüsün önlenmesine yardımcı olur” gibi, gerçekte böyle bir etkisi olmayan bir gıda maddesinin reklamını yapmaktır.

Abartılı İfadelerin Yasaklanmasının Düzenlemeye Tabi Olduğu Kişiler

Yukarıda belirtilen Sağlık Geliştirme Yasası’nın 65. maddesinin 1. fıkrasında, “hiç kimse” şeklinde ifade edilerek, düzenlemeye tabi olanların sınırlı olmadığı belirtilmiştir.

Bu nedenle, “gıda maddesini satışa sunarken reklam veya başka bir ifade kullanma” eylemini gerçekleştiren herkes düzenlemeye tabi olacaktır.

Bu nedenle, sadece SteMa’yı talep eden şirketler değil, SteMa faaliyetlerine katılan influencerlar ve YouTuberlar da Sağlık Geliştirme Yasası’nın düzenlemeye tabi olduğu kişiler arasında kabul edilir.

Bu, ürün ve hizmet sağlayan işletmeleri düzenlemeye tabi tutan Hediye Gösterme Yasası (Japanese Premiums Display Act) ile farklı bir noktadır ve dikkat edilmesi gerekmektedir.

Sağlık Geliştirme Yasası’na Aykırı Hareket Edenlere Yönelik Tedbirler

Sağlık Geliştirme Yasası’nın 65. maddesinin 1. fıkrasına aykırı hareket ederek abartılı ifadeler kullanan kişilere, Sağlık Geliştirme Yasası’nın 66. maddesinin 1. fıkrasında aşağıdaki şekilde hüküm getirilmiştir.

(Tavsiyeler vb.)

Madde 66 – Başbakan veya bir vilayet valisi, bir kişinin önceki maddenin 1. fıkrasına aykırı bir ifade kullandığı durumlarda, halkın sağlığının korunması ve geliştirilmesi ve halka doğru bilgilerin iletilmesi konusunda önemli bir etkisi olabileceğini düşünüyorsa, bu kişiye, ilgili ifadeyle ilgili olarak gerekli önlemleri alması gerektiği yönünde bir tavsiye verebilir.

Sağlık Geliştirme Yasası Madde 66, 1. fıkra

Ayrıca, Sağlık Geliştirme Yasası’nın 66. maddesinin 1. fıkrasında belirtilen tavsiyeye uymayan kişilere, Sağlık Geliştirme Yasası’nın 66. maddesinin 2. fıkrasında aşağıdaki şekilde hüküm getirilmiştir.

2 – Başbakan veya bir vilayet valisi, bir tavsiye almasına rağmen, geçerli bir neden olmaksızın bu tavsiyeye ilişkin önlemleri almayan bir kişiye, bu tavsiyeye ilişkin önlemleri alması gerektiğini emredebilir.

Sağlık Geliştirme Yasası Madde 66, 2. fıkra

Ve, Sağlık Geliştirme Yasası’nın 66. maddesinin 2. fıkrasında belirtilen tavsiyeye ilişkin önlemleri alması gereken emre uymayan kişilere, Sağlık Geliştirme Yasası’nın 71. maddesinde aşağıdaki şekilde hüküm getirilmiştir.

Madde 71 – Madde 66’nın 2. fıkrasına dayalı bir emre aykırı hareket eden kişi, altı aydan az olmamak üzere hapis veya bir milyon yenin altında para cezasına çarptırılır.

Sağlık Geliştirme Yasası Madde 71

Yani, Sağlık Geliştirme Yasası’nın 65. maddesinin 1. fıkrasına aykırı hareket edildiğinde, gerekli önlemleri alması gerektiği yönünde bir tavsiye verilir, tavsiyeye gönüllü olarak uymazsa, tavsiyeye ilişkin önlemleri alması gereken bir emir verilir ve emre uymazsa, 6 aydan az olmamak üzere hapis veya 1 milyon yenin altında para cezasına çarptırılır.

Özet

Yukarıda, gıda sektöründeki ürün tanıtımı (stema) ile ilgili yasal düzenlemeleri açıkladık.

Gıda sektöründeki ürün tanıtımı (stema) hakkında, sadece Japon Hediye Gösterim Yasası (Japon ~ Keihin Hyōji Hō) değil, aynı zamanda Japon Sağlık Geliştirme Yasası’na (Japon ~ Kenkō Zōshin Hō) aykırı olabileceğini unutmayın. Bu nedenle, ürün tanıtımı (stema) talep eden şirketler ve ürün tanıtımı (stema) veya benzeri reklam ve tanıtım faaliyetlerini yürüten influencerlar ve YouTuberlar, Japon Hediye Gösterim Yasası ve Japon Sağlık Geliştirme Yasası’na aykırı olmamak için dikkatli olmalıdırlar.

Ayrıca, yasa dışı reklam ve tanıtım faaliyetleri sonucunda, tüketicilerin gıda satın alıp yemesi ve sonuç olarak ciddi zarar görmesi de mümkündür.

Ürün tanıtımı (stema) veya benzeri reklam ve tanıtım faaliyetlerini talep eden şirketler ve bu tür faaliyetleri yürüten influencerlar ve YouTuberlar, gıda sektöründeki ürün tanıtımı (stema) veya benzeri reklam ve tanıtım faaliyetleri hakkında doğru bilgiye sahip olmalıdır.

Gıda sektöründeki ürün tanıtımı (stema) veya benzeri reklam ve tanıtım faaliyetleri ile ilgili yasal düzenlemeler hakkında, hukuki bilgi ve uzman görüşü gereklidir, bu nedenle detaylar hakkında bir hukuk firması ile görüşmenizi öneririz.