Değişiklik Yapılan Kamu Yararına Bildirimci Koruma Yasası'nın (Japanese Public Interest Whistleblower Protection Law) Önemli Noktaları Açıklanıyor: İşletmelerin Alması Gereken Önlemler Neler?

Kamu Yararı Bildirimcileri Koruma Yasası (Japon Kamu Yararı Bildirimcileri Koruma Yasası), 2020 yılında (Gregorian takvimine göre) değiştirildi ve 1 Haziran 2022’de yürürlüğe girdi. Bu değişiklikle, işletmelere iç bildirimlere uygun şekilde yanıt vermek için bir sistem oluşturma yükümlülüğü getirildi.

Bu makalede, Kamu Yararı Bildirimcileri Koruma Yasası’nın değişiklik noktalarını ve bu değişiklikle işletmelerin alması gereken tedbirleri açıklıyoruz.

Kamu Yararı Bildiricileri Koruma Sistemi Nedir?

‘Kamu Yararı Bildiricileri Koruma Sistemi’, olaylar veya yasadışı eylemler hakkında bilgiyi kamu yararını amaçlayarak sağlayan kişileri (bildiriciler) koruma sistemidir.

Örneğin, otomobil geri çağırma gizlemeleri veya gıda sahtekarlıkları gibi organizasyonların yasadışı ve skandal eylemleri dışarıdan fark edilmesi zordur ve genellikle içeriden birinin bildirimi ile ortaya çıkar. Ancak, bildirimde bulunmanın iş yerinde dezavantajlara yol açabileceği korkusuyla, bildirim yapmayı tereddüt eden kişiler de vardır. Bu tür durumların önlenmesi için, iç bildirimde bulunan kişilerin işten çıkarılma gibi dezavantajlı muamele görmemesi gerekmektedir.

İç bildirim, bir organizasyon için, bildirim sayesinde sorunların veya yasadışı eylemlerin erken tespit edilmesi ve erken yanıt verilmesi olanağı sağlar. Ayrıca, bildiricileri korumak ve bildirime uygun şekilde yanıt vermek, bir organizasyonun kendini temizleme işlevini teşvik eder, toplumsal güveni artırır ve şirket değerini yükseltir.

Kamu Yararı Bildiricileri Koruma Sistemi, bu tür bir bakış açısıyla, iç bildirimde bulunan kişileri koruyarak, işletmelerin yasalara uyumunu teşvik etmeyi ve halkın güvenliğini ve huzurunu sağlamayı amaçlamaktadır.

Kamu Yararına Bildirim Yapanların Korunması Yasası’ndaki Değişikliklerin Öne Çıkan Noktaları

2020 yılında (Reiwa 2 yılı) yapılan değişiklik, bu iç bildirim sisteminin etkinliğini daha da artırmak amacıyla gerçekleştirildi. Bu değişiklikte aşağıdaki noktalar bulunmaktadır.

İşletmelerin Yapılandırma Yükümlülüğü

İşletmelere aşağıdakilerin yükümlülüğü getirilmiştir (Japon Kamu Yararına Bildirim Yapanların Korunması Yasası Madde 11).

• Kamu yararına bildirim yapanların işlerini yürüten kişiyi belirlemek
• İç bildirime uygun şekilde yanıt vermek için gerekli yapılandırma vb.

Ancak, çalışan sayısı (part-time dahil) 300 kişi veya daha az olan küçük ve orta ölçekli işletmeler için bu, sadece bir çaba yükümlülüğüdür.

Bu yükümlülüklerle ilgili olarak, Başbakanlık gerektiğinde, işletmelere rapor talep edebilir ve tavsiye, yönlendirme ve önerilerde bulunabilir (aynı yasa Madde 15). Ayrıca, önerilere uymayanlar hakkında bilgi yayınlanabilir (aynı yasa Madde 16).

Ayrıca, kamu yararına bildirim yapanların işlerini yürüten kişilere, bildirim yapan kişiyi belirleyebilecek bilgiler hakkında gizlilik yükümlülüğü getirilmiştir ve gizlilik yükümlülüğüne aykırı davrananlar için 300.000 yen’e kadar para cezası uygulanabilir (aynı yasa Madde 12, Madde 21).

Burada bahsedilen bildirim yapan kişiyi belirleyebilecek bilgiler, bildirim yapan kişinin adı veya çalışan numarası gibi bilgileri ifade eder ve cinsiyet gibi genel bilgiler bile, diğer bilgilerle birleştirilerek bildirim yapan kişinin belirlenebileceği bilgileri içerir.

İdari Kurumlara Bildirim Yapmayı Kolaylaştırma

İşletmelerin, idari kurumlar veya medya kuruluşlarına yapılan bildirimleri gerekçe göstererek bildirim yapan kişiyi işten çıkarması durumunda, bu tür bir işten çıkarma geçersiz sayılır ve bildirim yapma daha kolay hale gelmiştir (aynı yasa Madde 3).

İdari kurumlara yapılan bildirimlerde, sadece geleneksel “makul bir neden olduğuna inanmak” değil, aynı zamanda “ad veya adres gibi bilgileri içeren bir belge sunulduğunda” da gerekliliklere eklendi.

Medya kuruluşlarına yapılan bildirimlerle ilgili olarak, değişiklik öncesi sadece yaşam ve beden üzerindeki tehlikeler vardı, ancak değişiklik sonrası “mülkiyet üzerindeki tehlikeler” de eklendi. Ayrıca, “işletmenin bildirim yapan kişiyi belirleyebilecek bilgileri sızdıracağına dair makul bir neden olduğuna inanıldığında” da eklendi.

Kamu Yararına Bildirim Yapanların Korunmasının Genişletilmesi

Önceden koruma kapsamında olanlar sadece çalışanlardı, ancak değişiklikle birlikte, emekli olduktan 1 yıl içindeki emekliler ve yöneticiler de eklendi (aynı yasa Madde 2, Paragraf 1).

Yöneticilerin koruma kapsamına alınmasıyla birlikte, yöneticilere yönelik olumsuz muamele de yasaklandı ve kamu yararına bildirim yaptığı için yöneticinin görevden alınması durumunda, tazminat talebinde bulunulabilir (aynı yasa Madde 5, Paragraf 3, Madde 6). Ayrıca, korunan bildirimlerin kapsamı sadece cezai cezalarla sınırlıydı, ancak idari cezalar da dahil edildi ve kapsam genişledi (aynı yasa Madde 2, Paragraf 3).

Ayrıca, bildirim nedeniyle işten çıkarmanın geçersizliği, düşürme, maaş kesintisi gibi olumsuz muamelelerin yasaklanması vb. yanı sıra, işletmelerin kamu yararına bildirim yapan kişilere, kamu yararına bildirimden kaynaklanan zararları gerekçe göstererek tazminat talebinde bulunması yasaklandı (aynı yasa Madde 7).

Korunan Bildirim Konularının Kapsamının Genişletilmesi

Bu değişiklikle birlikte, korunan bildirim konularının kapsamı genişletildi (aynı yasa Madde 2, Paragraf 3).

“Bu yasa ve ekte belirtilen yasalar (bu yasalara dayalı emirler dahil) tarafından belirlenen suçların gerçekleştirilmesi veya bu yasa ve ekte belirtilen yasalar (bu yasalara dayalı emirler dahil) tarafından belirlenen para cezalarının nedenleri” olarak belirlenmiştir.

Bu “ekli yasalar”, Kamu Yararına Bildirim Yapanların Korunması Yasası Ek ve Ek 8’e dayanarak “Kamu Yararına Bildirim Yapanların Korunması Yasası Ek 8 Yasasını Belirleyen Kararname (Heisei 17 Yılı Kararname No. 146)” ile belirlenmiştir. Yasaların listesi “Bildirim Konusu Olabilecek Yasalar Listesi (474 adet) (Reiwa 3 Yılı 1 Şubat tarihi itibariyle)” olarak, Tüketici Ajansı tarafından yayınlanmıştır.

İşletmelerin İç Bildirimlere Uygun Şekilde Yanıt Vermek İçin Alması Gereken Önlemler

Çalışan sayısı 300’ü aşan işletmeler, bu değişiklikle zorunlu hale getirilen içerikleri anlamalı ve uygun şekilde yanıt vermelidir. İşte, işletmelerin alması gereken önlemler hakkında bir açıklama.

İç Bildirimlere Uygun Şekilde Yanıt Vermek İçin Bir Sistem Oluşturma

Kamu Yararına Bildirimci Koruma Yasası’nda (Japon Kamu Yararına Bildirimci Koruma Yasası) iç bildirim noktasının nasıl kurulacağına dair bir hüküm bulunmamaktadır ve gerçek bildirim noktasının kurulum şekli işletmenin takdirine bırakılmıştır. İnsan kaynakları gibi organizasyonun içinde bir bildirim noktası oluşturma durumu, bir hukuk bürosu gibi organizasyon dışında bir bildirim noktası oluşturma durumu, her iki durumda da bildirim noktası oluşturma durumu gibi çeşitli durumlar düşünülebilir.

Hangi şekli seçerseniz seçin, aşağıdaki noktalara uymanız gerekmektedir:

• İç Kamu Yararına Bildirim Noktasının Kurulması: Araştırma ve düzeltme önlemlerini gerçekleştirecek bölüm veya kişiyi belirlemek
• Organizasyonun lideri ve diğer yöneticilerden bağımsızlık sağlama önlemleri: Organizasyonun lideri veya diğer yöneticilerle ilgili bir durum söz konusu olduğunda, organizasyonun liderinden bağımsızlık sağlamak
• Kamu Yararına Bildirim İşlemlerinin Uygulanması İle İlgili Önlemler: İç araştırma ve düzeltme önlemlerinin uygulanması
• Kamu Yararına Bildirim İşlemlerinde Çıkar Çatışmasının Ortadan Kaldırılması İle İlgili Önlemler: Durumla ilgili kişinin kamu yararına bildirim işlemlerine dahil olmamasını sağlamak

İşletmeler, kamu yararına bildirim işlemlerini yürüten kişileri belirlemeli, kamu yararına bildirimleri kabul etmeli, iç araştırmalar yapmalı ve araştırma sonuçlarına göre gerekli düzeltme önlemlerini uygulamalıdır.

Kamu Yararına Bildirimciyi Koruma Sisteminin Oluşturulması

Bir iç bildirim noktası oluşturulmuş olsa bile, bildirimciyi korumak sağlanmazsa, kamu yararına bildirimci koruma sistemi düzgün çalışmayabilir. Bu nedenle, işletmelerin aşağıdaki önlemleri alması gerekmektedir:

• Zararlı muameleyi önleme önlemleri: Zararlı muameleyi önlemek ve zararlı muamele tespit edildiğinde düzeltmek/zararlı muamelede bulunan kişiye ceza vermek vb.
• Kapsam dışı paylaşımın önlenmesi ile ilgili önlemler: Kapsam dışı paylaşımı önlemek ve bunu tespit ettiğinde düzeltmek vb.

Kamu yararına bildirimciye yönelik zararlı muamele, sadece işten çıkarmayı değil, maaş kesintisi, rütbe düşürme, istifaya zorlama vb. durumları da içerir.

İşletmelerin alması gereken önlemler hakkında, Kamu Yararına Bildirimci Koruma Yasası’nın 11. Maddesinin 1. ve 2. Fıkralarına dayanarak işletmelerin alması gereken önlemler hakkında, bunların uygun ve etkili uygulanmasını sağlamak için gerekli olan yönergeler [ja] (2021 (Reiwa 3) yılı 20 Ağustos tarihli İçişleri Bakanlığı Tebliği No. 118) detaylı bir şekilde açıklanmıştır.

Özet: Kamu Yararı İhbarcı Koruma Yasası’na Karşı Önlemler, Avukatınıza Danışın

Kamu Yararı İhbarcı Koruma Yasası değiştirildi ve işletmelere, iç ihbarlara uygun şekilde yanıt vermek için gerekli olan sistemin kurulması gibi, bir şirket olarak yerine getirilmesi gereken yükümlülükler arttı. Ayrıca, bir ihbar durumunda, ihbarlara uygun şekilde yanıt vermek için sistemi önceden oluşturmanız gerekmektedir.

İhbarda bulunan kişiyi uygun şekilde korumak ve ihbarlara dürüstçe yanıt vermek, hem işletmeler hem de toplum için önemlidir. Kamu Yararı İhbarcı Koruma Sistemi hakkında, lütfen avukatınıza danışın.

Büromuz Tarafından Alınan Önlemler

Monolith Hukuk Bürosu, özellikle IT ve hukuk alanlarında geniş deneyime sahip bir hukuk firmasıdır. Japon Kamu Yararını Bildirenlerin Korunması Yasası (Whistleblower Protection Act) giderek daha fazla dikkat çekmekte ve hukuki kontrolün gerekliliği artmaktadır. Büromuz, IT ve girişim şirketlerinin genel hukuki işlerine çözüm sunmaktadır. Ayrıntılar aşağıdaki makalede belirtilmiştir.

Monolith Hukuk Bürosu’nun hizmet verdiği alanlar: IT ve Girişim Şirketlerinin Hukuki İşleri [ja]