Εξήγηση της Διαδικασίας Εκκαθάρισης Εταιρειών στο Εταιρικό Δίκαιο της Ιαπωνίας

Όταν μια εταιρεία στην Ιαπωνία αποφασίζει να τερματίσει τις δραστηριότητές της βάσει του Ιαπωνικού Εταιρικού Δικαίου, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα αποτυχία στη διαχείριση. Εξαιρουμένων ορισμένων περιπτώσεων όπως η συγχώνευση ή η έναρξη διαδικασιών πτώχευσης, η διάλυση μιας εταιρείας δεν οδηγεί αμέσως στην εξαφάνιση της νομικής της προσωπικότητας. Αντ’ αυτού, η εταιρεία εισέρχεται σε μια νομικά καθορισμένη διαδικασία γνωστή ως «εκκαθάριση». Σκοπός αυτής της διαδικασίας είναι να ολοκληρώσει τις εναπομείνασες επιχειρηματικές δραστηριότητες, να μετατρέψει τα περιουσιακά στοιχεία σε μετρητά, να εξοφλήσει όλες τις υποχρεώσεις και, τέλος, να διανείμει την εναπομείνασα περιουσία (υπόλοιπο περιουσιακό στοιχείο) στους μετόχους. Μια εταιρεία σε αυτή τη διαδικασία αναφέρεται ως «εκκαθαριστική μετοχική εταιρεία» και οι νομικές της ενέργειες περιορίζονται στο εύρος που απαιτείται για την επίτευξη του σκοπού της εκκαθάρισης. Η διαδικασία εκκαθάρισης αναφέρεται στην «κανονική εκκαθάριση» που λαμβάνει χώρα όταν η περιουσία της εταιρείας είναι αρκετή για να καλύψει πλήρως τα χρέη της, μια κατάσταση γνωστή ως πλεονάζουσα περιουσία. Αυτό συχνά επιλέγεται ως αποτέλεσμα στρατηγικών διοικητικών αποφάσεων, όπως η αυτοβούλως παύση λειτουργίας λόγω έλλειψης διαδόχου ή η προγραμματισμένη λήξη ενός συγκεκριμένου έργου. Επομένως, η εκκαθάριση είναι μια διαχειριζόμενη διαδικασία που επιτρέπει την τακτοποίηση μιας εταιρείας διατηρώντας τη νομική τάξη. Σε αυτό το άρθρο, θα αναλύσουμε λεπτομερώς τη διαδικασία της κανονικής εκκαθάρισης όπως ορίζεται από το Ιαπωνικό Εταιρικό Δίκαιο, από τον ρόλο των εκκαθαριστών και του συμβουλίου εκκαθαριστών μέχρι την ακριβή διαδικασία των εργασιών και την ολοκλήρωση της διαδικασίας.

Ο Εκκαθαριστής: Το Όργανο Εκτέλεσης της Διαδικασίας Εκκαθάρισης στην Ιαπωνία

Μέθοδοι Διορισμού του Εκκαθαριστή

Μετά τη διάλυση μιας εταιρείας, ο κεντρικός φορέας για την εκτέλεση των εκκαθαριστικών εργασιών είναι ο “Εκκαθαριστής”. Ο Εκκαθαριστής αναλαμβάνει τη διεκπεραίωση των εργασιών και την εκπροσώπηση της εταιρείας σε εκκαθάριση, αντικαθιστώντας το διοικητικό συμβούλιο ή τον αντιπρόσωπο διευθυντή πριν από τη διάλυση.

Το Άρθρο 478, Παράγραφος 1 του Ιαπωνικού Νόμου Εταιρειών καθορίζει τρεις τάξεις προτεραιότητας για τον διορισμό του Εκκαθαριστή. Πρώτον, αν ο Εκκαθαριστής έχει οριστεί στο καταστατικό της εταιρείας, τότε αυτός ο άνθρωπος διορίζεται. Δεύτερον, ακόμα και αν το καταστατικό δεν προβλέπει κάτι τέτοιο, μπορεί να γίνει επιλογή ενός συγκεκριμένου ατόμου μέσω απόφασης της γενικής συνέλευσης των μετόχων. Συνήθως, πολλές εταιρείες διορίζουν τον Εκκαθαριστή κατά τη διάρκεια της γενικής συνέλευσης των μετόχων που αποφασίζει τη διάλυση. Εάν κανένας από αυτούς τους τρόπους δεν οδηγήσει στον διορισμό ενός Εκκαθαριστή, ως τρίτη επιλογή, οι διευθυντές της εταιρείας κατά τη στιγμή της διάλυσης γίνονται αυτόματα Εκκαθαριστές. Αυτό αποκαλείται νόμιμος Εκκαθαριστής και είναι συνηθισμένο σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Σε σπάνιες περιπτώσεις που κανένας από αυτούς τους τρόπους δεν οδηγεί στον διορισμό ενός Εκκαθαριστή, οι μέτοχοι ή άλλοι ενδιαφερόμενοι μπορούν να καταθέσουν αίτηση στο δικαστήριο, το οποίο τότε διορίζει έναν Εκκαθαριστή. Μετά τον διορισμό του Εκκαθαριστή, είναι απαραίτητο να γίνει εγγραφή της διάλυσης και του Εκκαθαριστή καθώς και του αντιπροσώπου Εκκαθαριστή στο Μητρώο Εταιρειών εντός δύο εβδομάδων από την ημέρα διάλυσης.

Τα Καθήκοντα του Εκκαθαριστή

Τα καθήκοντα του Εκκαθαριστή είναι πολυάριθμα, αλλά τα κεντρικά περιλαμβάνουν την ολοκλήρωση των υφιστάμενων εργασιών της εταιρείας “τερματισμός των τρεχουσών υποθέσεων”, την είσπραξη και μετατροπή των περιουσιακών στοιχείων σε μετρητά “είσπραξη απαιτήσεων και εκποίηση περιουσίας”, και την πληρωμή όλων των χρεών της εταιρείας “εξόφληση υποχρεώσεων”. Κατά την εκτέλεση αυτών των καθηκόντων, ο Εκκαθαριστής έχει την υποχρέωση να ενεργεί με την προσοχή ενός καλού διαχειριστή (υποχρέωση επιμελούς διαχείρισης) και να είναι πιστός στην εταιρεία (υποχρέωση πίστης). Αυτές οι νομικές υποχρεώσεις δεν είναι απλώς τυπικές. Εάν ο Εκκαθαριστής αμελήσει τα καθήκοντά του και προκαλέσει ζημιά στην εταιρεία, για παράδειγμα αφήνοντας ανείσπρακτες απαιτήσεις ή πουλώντας την περιουσία της εταιρείας σε άδικα χαμηλές τιμές, μπορεί να κληθεί να αντιμετωπίσει ευθύνη για παραλείψεις και να υποχρεωθεί να αποζημιώσει την εταιρεία από την προσωπική του περιουσία. Επομένως, ιδιαίτερα οι διευθυντές που γίνονται αυτόματα Εκκαθαριστές πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι ο ρόλος τους συνεπάγεται σημαντικό νομικό κίνδυνο και να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους με προσοχή. Μετά τον διορισμό του, ο Εκκαθαριστής πρέπει να ερευνήσει αμέσως την κατάσταση της περιουσίας της εταιρείας και να συντάξει έναν κατάλογο περιουσιακών στοιχείων και έναν ισολογισμό, τα οποία πρέπει να εγκριθούν από τη γενική συνέλευση των μετόχων. Αυτό είναι μια υποχρέωση που ορίζεται στο Άρθρο 492 του Ιαπωνικού Νόμου Εταιρειών και αποτελεί ένα σημαντικό βήμα που καθορίζει τη βάση για ολόκληρη τη διαδικασία εκκαθάρισης.

Συμβούλιο Εκκαθαριστών: Αποφάσεις και Εποπτεία της Εκτέλεσης Εργασιών

Η Ίδρυση του Συμβουλίου Εκκαθαριστών

Μια εταιρεία υπό εκκαθάριση στην Ιαπωνία δεν χρειάζεται απαραίτητα να συστήσει ένα όργανο αντίστοιχο του Διοικητικού Συμβουλίου. Ωστόσο, για να ανταποκριθεί σε καταστάσεις που απαιτούν αυστηρότερη διακυβέρνηση, ο Ιαπωνικός Νόμος Εταιρειών προβλέπει την επιλογή σύστασης ενός οργάνου που ονομάζεται “Συμβούλιο Εκκαθαριστών”.

Σύμφωνα με το άρθρο 477, παράγραφος 2 του Ιαπωνικού Νόμου Εταιρειών, μια εταιρεία υπό εκκαθάριση μπορεί να συστήσει ένα Συμβούλιο Εκκαθαριστών εκούσια, όπως ορίζεται στο καταστατικό της. Αντίθετα, αν η εταιρεία είχε συστήσει ένα Συμβούλιο Ελεγκτών πριν από την διάλυση, τότε η σύσταση ενός Συμβουλίου Εκκαθαριστών είναι νομικά υποχρεωτική (άρθρο 477, παράγραφος 3). Όταν συσταθεί ένα Συμβούλιο Εκκαθαριστών, πρέπει να αποτελείται από τουλάχιστον τρία μέλη (άρθρο 331, παράγραφος 5, εφαρμοζόμενο μέσω του άρθρου 478, παράγραφος 8).

Οι Εξουσίες του Συμβουλίου Εκκαθαριστών

Το Συμβούλιο Εκκαθαριστών αποτελείται από όλους τους εκκαθαριστές (άρθρο 489, παράγραφος 1 του Ιαπωνικού Νόμου Εταιρειών) και οι εξουσίες του διακρίνονται κυρίως σε τρεις κατηγορίες. Πρώτον, τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την εκτέλεση των εργασιών της εταιρείας υπό εκκαθάριση. Δεύτερον, την εποπτεία της κατάλληλης εκτέλεσης των καθηκόντων από κάθε εκκαθαριστή. Τρίτον, την επιλογή και την αποπομπή του αντιπροσώπου εκκαθαριστή που εκπροσωπεί την εταιρεία. Αυτή η δομή εξουσίας είναι παρόμοια με αυτήν ενός Διοικητικού Συμβουλίου μιας ενεργού εταιρείας και στοχεύει στη διασφάλιση προσεκτικών αποφάσεων μέσω συλλογικής συζήτησης για σημαντικά θέματα εκτέλεσης εργασιών. Ειδικότερα, το άρθρο 489, παράγραφος 6 του Ιαπωνικού Νόμου Εταιρειών απαγορεύει στο Συμβούλιο Εκκαθαριστών να αναθέτει αποφάσεις σε μεμονωμένους εκκαθαριστές για ιδιαίτερα σημαντικά θέματα, όπως η διάθεση σημαντικών περιουσιακών στοιχείων ή η λήψη μεγάλων δανείων, επισημαίνοντας τη σημασία της οργανωτικής λήψης αποφάσεων.

Η σύσταση ενός Συμβουλίου Εκκαθαριστών δεν είναι απλώς μια διαδικαστική επιλογή, αλλά μια στρατηγική απόφαση που καθορίζει τη φύση της διακυβέρνησης κατά τη διαδικασία εκκαθάρισης. Σε περιπτώσεις όπου αναμένεται μια περίπλοκη εκκαθάριση, όπως όταν υπάρχουν πολλοί μέτοχοι ή όταν οι συμφέροντα των εμπλεκομένων συγκρούονται σχετικά με τον τρόπο διάθεσης των περιουσιακών στοιχείων, η σύσταση ενός Συμβουλίου Εκκαθαριστών μπορεί να αυξήσει τη διαφάνεια της διαδικασίας λήψης αποφάσεων και να ενισχύσει την εποπτεία των ενεργειών των εκκαθαριστών. Αυτό μπορεί να προλάβει μελλοντικές διαφορές και να συμβάλει στην ομαλή πρόοδο της διαδικασίας εκκαθάρισης.

Η Συγκεκριμένη Διαδικασία Εκκαθάρισης Επιχειρήσεων

Μετά την επιλογή του εκκαθαριστή, η διαδικασία εκκαθάρισης προχωρά σύμφωνα με τα συγκεκριμένα βήματα που ορίζει ο Ιαπωνικός Νόμος Εταιρειών. Αυτή η διαδικασία στοχεύει στην προστασία των δικαιωμάτων των ενδιαφερομένων, ιδιαίτερα των πιστωτών, ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζει τη δίκαιη και αποτελεσματική διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας.

Έγκριση από τη Γενική Συνέλευση των Μετόχων

Αρχικά, όπως προαναφέρθηκε, ο εκκαθαριστής πρέπει να καταρτίσει έναν κατάλογο περιουσιακών στοιχείων και έναν ισολογισμό της εταιρείας με βάση την κατάσταση κατά την ημερομηνία διάλυσης και να λάβει την έγκρισή τους από τη Γενική Συνέλευση των Μετόχων (Άρθρο 492 του Ιαπωνικού Νόμου Εταιρειών).

Διαδικασίες Προστασίας των Πιστωτών

Στη συνέχεια, ένα ιδιαίτερα σημαντικό στάδιο της διαδικασίας εκκαθάρισης είναι η “Διαδικασία Προστασίας των Πιστωτών”. Βάσει του Άρθρου 499, Παράγραφος 1 του Ιαπωνικού Νόμου Εταιρειών, η εκκαθαριζόμενη εταιρεία πρέπει να δημοσιεύσει ανακοίνωση στο Επίσημο Φύλλο της Κυβέρνησης αμέσως μετά τη διάλυση. Η ανακοίνωση αυτή καλεί όλους τους πιστωτές να υποβάλουν τις αξιώσεις τους εντός μιας συγκεκριμένης περιόδου τουλάχιστον δύο μηνών. Αυτή η περίοδος δύο μηνών δεν μπορεί να μειωθεί και αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την ελάχιστη διάρκεια της διαδικασίας εκκαθάρισης. Εκτός από τη δημοσίευση στο Επίσημο Φύλλο, η εταιρεία πρέπει επίσης να αποστείλει ειδική ειδοποίηση στους “γνωστούς πιστωτές”. Η παράλειψη αυτής της διαδικασίας μπορεί να προκαλέσει αδικία στα δικαιώματα των πιστωτών, επομένως απαιτείται αυστηρή τήρηση. Οι πιστωτές που δεν υποβάλλουν αξίωση εντός της προθεσμίας αποκλείονται καταρχήν από τη διαδικασία εκκαθάρισης, αλλά οι γνωστοί πιστωτές πρέπει να εξοφληθούν ακόμα και αν δεν υποβάλουν αξίωση.

Διανομή του Υπολειπόμενου Περιουσιακού Στοιχείου

Μετά την πάροδο της περιόδου υποβολής αξιώσεων και την επιβεβαίωση όλων των αξιώσεων, ο εκκαθαριστής προχωρά στην εξόφληση των χρεών από τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας. Εάν μετά την πλήρη εξόφληση των χρεών παραμείνουν περιουσιακά στοιχεία, αυτά αποτελούν το “υπολειπόμενο περιουσιακό στοιχείο” και διανέμονται στους μετόχους. Το Άρθρο 504, Παράγραφος 3 του Ιαπωνικού Νόμου Εταιρειών ορίζει ως αρχή τη δίκαιη διανομή του υπολειπόμενου περιουσιακού στοιχείου στους μετόχους ανάλογα με τον αριθμό των μετοχών που κατέχουν (αρχή ισότητας των μετόχων). Ωστόσο, εάν η εταιρεία έχει εκδώσει μετοχές διαφορετικών κατηγοριών με διαφορετικούς όρους διανομής του υπολειπόμενου περιουσιακού στοιχείου (όπως μετοχές που προσφέρουν προτεραιότητα σε συγκεκριμένους μετόχους), τότε η διανομή γίνεται σύμφωνα με τους όρους που ορίζει η εταιρική σύμβαση.

Εδώ, υπάρχει ένα ενδιαφέρον παράδειγμα νομικής πρακτικής που αφορά την εγκυρότητα της συμφωνίας μεταξύ των μετόχων σε μη δημόσιες εταιρείες. Η απόφαση του Δικαστηρίου του Τόκιο στις 7 Σεπτεμβρίου 2015 (2015年9月7日) αναγνώρισε ως έγκυρη τη συμφωνία μεταξύ όλων των μετόχων για τη διανομή του υπολειπόμενου περιουσιακού στοιχείου με τρόπο που διαφέρει από την αναλογία των μετοχών που κατέχουν (προσωπική ρύθμιση), ακόμη και αν αυτή η συμφωνία δεν έχει επισήμως αντανακλαστεί στην εταιρική σύμβαση. Αυτή η απόφαση υποδηλώνει ότι οι ευέλικτες συμφωνίες μεταξύ των μετόχων μπορεί να σεβαστούν νομικά, ιδιαίτερα σε εταιρείες με λίγους μετόχους και στενές σχέσεις, προσφέροντας σημαντικές πρακτικές ενδείξεις για την επιχειρηματική πρακτική.

Ολοκλήρωση της Εκκαθάρισης και Διαγραφή της Εταιρείας

Όταν ολοκληρωθούν όλες οι εκκαθαριστικές διαδικασίες, η εταιρεία εισέρχεται στο τελικό στάδιο για τη νομική της διαγραφή. Αυτή η διαδικασία αποτελείται από τρία κύρια βήματα: την έγκριση της εκκαθαριστικής αναφοράς, την καταχώρηση της ολοκλήρωσης της εκκαθάρισης και τέλος, την αποθήκευση των λογιστικών εγγράφων, που αποτελεί την τελευταία υποχρέωση.

Έγκριση της Εκκαθαριστικής Αναφοράς

Πρώτον, μόλις ολοκληρωθεί η είσπραξη όλων των απαιτήσεων και η εξόφληση των χρεών, καθώς και η διανομή του υπολοίπου της περιουσίας, ο εκκαθαριστής πρέπει να συντάξει αμέσως μια “εκκαθαριστική αναφορά” (σύμφωνα με το Άρθρο 507, Παράγραφος 1 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου). Η εκκαθαριστική αναφορά πρέπει να περιλαμβάνει, σύμφωνα με τους κανονισμούς εφαρμογής του εταιρικού νόμου, λεπτομέρειες όπως τα έσοδα και τα έξοδα κατά την περίοδο της εκκαθάρισης, καθώς και το ποσό της περιουσίας που διανεμήθηκε στους μετόχους. Η συνταχθείσα εκκαθαριστική αναφορά πρέπει να υποβληθεί στη γενική συνέλευση των μετόχων και να λάβει έγκριση με απλή πλειοψηφία (σύμφωνα με το ίδιο άρθρο, Παράγραφος 3). Με την έγκριση αυτής της γενικής συνέλευσης, η εκκαθάριση της εταιρείας θεωρείται νομικά “ολοκληρωμένη”. Επιπλέον, με αυτήν την έγκριση, ο εκκαθαριστής απαλλάσσεται καταρχήν από την ευθύνη για παραμέληση των καθηκόντων του, εκτός αν υπήρξε αθέμιτη πράξη στην εκτέλεση των καθηκόντων του (σύμφωνα με το ίδιο άρθρο, Παράγραφος 4).

Καταχώρηση της Ολοκλήρωσης της Εκκαθάρισης

Δεύτερον, εντός δύο εβδομάδων από την ημέρα έγκρισης της εκκαθαριστικής αναφοράς από τη γενική συνέλευση των μετόχων, ο εκκαθαριστής πρέπει να υποβάλει αίτηση για “καταχώρηση της ολοκλήρωσης της εκκαθάρισης” στο αρμόδιο νομικό γραφείο της περιοχής όπου βρίσκεται η κεντρική έδρα της εταιρείας (σύμφωνα με το Άρθρο 929 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου). Με την ολοκλήρωση αυτής της καταχώρησης, τα εταιρικά μητρώα κλείνουν και η νομική προσωπικότητα της εταιρείας διαγράφεται οριστικά. Έτσι, η εταιρεία τερματίζει την ύπαρξή της ως νομικό πρόσωπο.

Αποθήκευση των Λογιστικών Εγγράφων

Τρίτον, ακόμη και μετά τη διαγραφή της εταιρείας, ο εκκαθαριστής έχει μια τελευταία σημαντική υποχρέωση: την “αποθήκευση των λογιστικών εγγράφων”. Το Άρθρο 508, Παράγραφος 1 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου υποχρεώνει τον εκκαθαριστή να διατηρήσει τα λογιστικά βιβλία και τα σημαντικά έγγραφα που αφορούν την επιχείρηση και την εκκαθάριση της εταιρείας για δέκα χρόνια από την ημέρα καταχώρησης της ολοκλήρωσης της εκκαθάρισης. Αυτή η υποχρέωση επιβάλλεται στον εκκαθαριστή προσωπικά και συνεπάγεται μακροχρόνια προσωπική ευθύνη. Λαμβάνοντας υπόψη αυτό το μακροπρόθεσμο βάρος, η επιλογή του εκκαθαριστή πρέπει να γίνεται με προσοχή και, ανάλογα με την περίπτωση, η διορισμός ενός ειδικού μπορεί να αποτελέσει την πιο σοφή επιλογή. Επιπλέον, είναι δυνατόν ένα δικαστήριο, μετά από αίτηση ενδιαφερομένων, να διορίσει κάποιον άλλον για να αναλάβει την αποθήκευση των εγγράφων εκ μέρους του εκκαθαριστή (σύμφωνα με το ίδιο άρθρο, Παράγραφος 2).

Συνοπτικά

Η κανονική εκκαθάριση μιας εταιρείας σύμφωνα με τον Ιαπωνικό Νόμο των Εταιρειών αποτελεί μια διαδικασία που διαφέρει από την οικονομική κατάρρευση, προσφέροντας έναν σχεδιασμένο και τακτικό τρόπο για την οριστική λήξη μιας εταιρείας. Η διαδικασία αυτή ξεκινά με την επιλογή ενός εκκαθαριστή και περιλαμβάνει μια αυστηρή διαδικασία προστασίας των πιστωτών που διαρκεί τουλάχιστον δύο μήνες, την εξόφληση όλων των χρεών και τη διανομή των υπολειμμάτων περιουσιακών στοιχείων στους μετόχους. Τελικά, με την έγκριση της ετήσιας οικονομικής αναφοράς από τη γενική συνέλευση των μετόχων και την καταχώρηση της ολοκλήρωσης της εκκαθάρισης στο Μητρώο Εταιρειών, η νομική υπόσταση της εταιρείας διαγράφεται, αλλά ο εκκαθαριστής παραμένει υπεύθυνος για τη διατήρηση των λογιστικών εγγράφων για δέκα χρόνια. Αυτή η σειρά διαδικασιών είναι ένα σημαντικό σύστημα που εξασφαλίζει τα δικαιώματα όλων των ενδιαφερομένων, ενώ ταυτόχρονα εκπληρώνει τις κοινωνικές ευθύνες της εταιρείας.

Το δικηγορικό γραφείο Monolith έχει εκτεταμένη εμπειρία στην αντιπροσώπευση πλήθους εγχώριων και διεθνών πελατών σε διαδικασίες εκκαθάρισης που καθορίζονται από τον Ιαπωνικό Νόμο των Εταιρειών. Στο γραφείο μας υπάρχουν ειδικοί, συμπεριλαμβανομένων ομιλητών της αγγλικής γλώσσας με δικηγορικές ικανότητες σε ξένες χώρες, οι οποίοι μπορούν να αντιμετωπίσουν περίπλοκα διεθνή ζητήματα. Προσφέρουμε ολοκληρωμένη νομική υποστήριξη σε όλα τα στάδια, από τη συμβουλευτική για την επιλογή εκκαθαριστή, την εκτέλεση των συγκεκριμένων εκκαθαριστικών εργασιών, την ανάληψη ρόλου εκκαθαριστή, μέχρι και τις μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις μετά την ολοκλήρωση της εκκαθάρισης. Εάν χρειάζεστε την υποστήριξη αξιόπιστων ειδικών σε μια τόσο κρίσιμη φάση όπως η εκκαθάριση μιας εταιρείας, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με το γραφείο μας.