De rechten en plichten van aandeelhouders in het Japanse vennootschapsrecht

De Japanse Kabushiki-gaisha (aandelenvennootschap) vormt een essentiële rechtspersoon die de basis legt voor economische activiteiten in Japan. De eigenaren van deze Kabushiki-gaisha zijn de aandeelhouders, die aandelen in het bedrijf bezitten. Aandeelhouders hebben verschillende rechten ten opzichte van het bedrijf, maar dragen ook bepaalde verplichtingen. Voor buitenlandse investeerders en mensen die overwegen zaken te doen in Japan, is het van cruciaal belang om de rechten en verplichtingen van aandeelhouders, zoals vastgelegd in het Japanse vennootschapsrecht, nauwkeurig te begrijpen. Deze kennis is essentieel om onvoorziene risico’s te vermijden en de kansen op de Japanse markt maximaal te benutten. In dit artikel zullen we, op basis van het Japanse vennootschapsrecht, de belangrijkste rechten en verplichtingen van aandeelhouders gedetailleerd bespreken met verwijzing naar specifieke wetsartikelen. Hiermee streven we ernaar dat onze lezers betrouwbare kennis kunnen opdoen over de juridische positie van aandeelhouders onder het Japanse vennootschapsrecht.

Aandeelhoudersrechten: De bevoegdheden als eigenaar van een bedrijf onder Japans recht

De rechten die aandeelhouders jegens een bedrijf hebben, kunnen grofweg in twee categorieën worden verdeeld. De eerste categorie is ‘eigenbelangrechten’, die gericht zijn op het direct ontvangen van economische voordelen van het bedrijf, en de tweede categorie is ‘gemeenschappelijke belangenrechten’, die gericht zijn op deelname aan of toezicht op het bedrijf. Het begrijpen van deze indeling is belangrijk om de rol van aandeelhouders binnen het Japanse vennootschapsrecht diepgaand te begrijpen.

Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste rechten van aandeelhouders en de bijbehorende artikelen uit het Japanse vennootschapsrecht.

Rechten met betrekking tot economische belangen (Zelfbelang)

Rechten die als doel hebben dat aandeelhouders direct economisch voordeel ontvangen van een bedrijf, worden ‘zelfbelang’ genoemd. Dit is een van de belangrijkste motieven voor investeerders om aandelen te bezitten.

Recht op dividenduitkering van de winstreserve

Aandeelhouders hebben het recht om dividend te ontvangen uit de winstreserve, die een deel is van de winst die het bedrijf heeft gemaakt door zijn bedrijfsactiviteiten. Dit recht is duidelijk vastgelegd in artikel 105, lid 1, nummer 1 van het Japanse vennootschapsrecht (日本の会社法第105条第1項第1号). Een naamloze vennootschap kan dividend uitkeren aan haar aandeelhouders (Japanse vennootschapsrecht artikel 453). Bij het uitkeren van dividend moet de soort dividendgoederen, de toewijzing aan aandeelhouders en de ingangsdatum van het dividend worden vastgesteld door een besluit van de algemene vergadering van aandeelhouders (Japanse vennootschapsrecht artikel 454, lid 1). Zelfs als het dividendgoed iets anders is dan geld, hebben aandeelhouders in principe het recht om een geldelijke uitkering te eisen (Japanse vennootschapsrecht artikel 454, lid 3). Echter, als het in de statuten is bepaald, is het ook mogelijk om een tussentijds dividend uit te keren door een besluit van de raad van bestuur (Japanse vennootschapsrecht artikel 459). Aandeelhouders hebben over het algemeen het recht om over dividend te beslissen, maar als de statuten van het bedrijf deze bevoegdheid aan de raad van bestuur geven, is dat niet het geval. Deze flexibele bepaling toont aan dat het Japanse vennootschapsrecht verschillende governancestructuren toestaat. Buitenlandse investeerders moeten de statuten van het bedrijf waarin zij investeren controleren om te begrijpen of het recht om over dividend te beslissen bij de algemene vergadering van aandeelhouders ligt of dat het is overgedragen aan de raad van bestuur. Dit stelt hen in staat om de mate van directe betrokkenheid bij de winstverdeling nauwkeurig te begrijpen.

Recht op verdeling van het resterende vermogen

Wanneer een bedrijf wordt ontbonden en de liquidatieprocedure is voltooid, en er na het betalen van de schulden nog resterend vermogen over is, hebben aandeelhouders het recht om dit resterende vermogen te ontvangen. Dit recht is vastgelegd in artikel 105, lid 1, nummer 2 van het Japanse vennootschapsrecht. Zelfs als het resterende vermogen iets anders is dan geld, hebben aandeelhouders het recht om een geldelijke uitkering te eisen van de geliquideerde naamloze vennootschap (Japanse vennootschapsrecht artikel 505).

Het Japanse vennootschapsrecht staat toe dat voor verschillende soorten aandelen verschillende rechten met betrekking tot de verdeling van het resterende vermogen worden vastgesteld (Japanse vennootschapsrecht artikel 108, lid 1, nummer 2). Echter, aandelen die geen enkel recht geven op zowel het ontvangen van dividend uit de winstreserve als op de verdeling van het resterende vermogen, zijn niet toegestaan (Japanse vennootschapsrecht artikel 105). Deze bepaling stelt een wettelijk minimum vast dat aandelen ten minste enige economische waarde moeten vertegenwoordigen. In de praktijk, vooral bij investeringen in start-ups, worden vaak aandelen gebruikt die een ‘voorkeursrecht op verdeling van het resterende vermogen’ hebben, wat inhoudt dat een bepaald veelvoud van het geïnvesteerde bedrag met voorrang wordt verdeeld. Daarnaast kan er in de statuten een contractuele bepaling genaamd ‘fictieve liquidatieclausule’ worden opgenomen. Dit beschouwt bepaalde gebeurtenissen, zoals de verkoop van het bedrijf, als liquidatie en garandeert een voorkeursuitkering aan investeerders. Buitenlandse investeerders, vooral die betrokken zijn bij venture capital investeringen, moeten deze speciale aandelencategorieën en contractuele bepalingen zorgvuldig controleren om te begrijpen hoe ze, naast de wettelijke rechten, de economische voordelen beïnvloeden.

Rechten op deelname en toezicht in bedrijfsbeheer (Gemeenschappelijke belangen) onder Japans recht

De rechten die aandeelhouders toestaan om deel te nemen aan of toezicht te houden op het bedrijfsbeheer worden in Japan ‘gemeenschappelijke belangen’ genoemd. Deze rechten zijn essentieel om de gezonde bedrijfsvoering van een onderneming te waarborgen.

Stemrechten op de Algemene Vergadering van Aandeelhouders onder Japans recht

Aandeelhouders hebben het recht om hun stemrecht uit te oefenen op de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, het hoogste besluitvormingsorgaan van een bedrijf. Dit recht is een van de meest fundamentele gemeenschappelijke belangenrechten, zoals vastgelegd in artikel 105, lid 1, nummer 3 van de Japanse Vennootschapswet . De Algemene Vergadering van Aandeelhouders kan besluiten nemen over zaken die zijn vastgelegd in de Japanse Vennootschapswet en in de statuten van het bedrijf (Japanse Vennootschapswet artikel 295, lid 1 en 2 ). In het geval van een bedrijf met een raad van bestuur zijn de besluiten van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders beperkt tot de zaken die zijn vastgelegd in de Vennootschapswet of de statuten (Japanse Vennootschapswet artikel 295, lid 2 ).  

Het uitoefenen van stemrechten is normaal gesproken gebaseerd op het principe van ‘één aandeel, één stem’. Echter, de Japanse Vennootschapswet staat toe dat bedrijven aandelen zonder stemrecht (stemrechtloze aandelen) uitgeven, mits dit in de statuten is vastgelegd .  

Soorten en vereisten van besluiten: De besluiten van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders hebben verschillende vereisten, afhankelijk van hun belangrijkheid.

• Normale besluiten: Tenzij anders bepaald in wetgeving of statuten, worden deze genomen met een meerderheid van de stemrechten van de aanwezige aandeelhouders die stemrecht kunnen uitoefenen (Japanse Vennootschapswet artikel 309, lid 1). De statuten kunnen een andere regeling treffen, waardoor het quorum (de meerderheid van de stemrechten van de aanwezige aandeelhouders) kan worden uitgesloten. Echter, voor besluiten over de benoeming of het ontslag van bestuurders moet het quorum ten minste een derde van de stemrechten van de aandeelhouders die stemrecht kunnen uitoefenen bedragen (Japanse Vennootschapswet artikel 341).  
• Speciale besluiten: Deze worden genomen met een meerderheid van de stemrechten van de aanwezige aandeelhouders die stemrecht kunnen uitoefenen en ten minste twee derde van de stemmen van de aanwezige aandeelhouders (Japanse Vennootschapswet artikel 309, lid 2). De statuten kunnen de aanwezigheidseis versoepelen tot een derde. Deze besluiten zijn nodig voor belangrijke zaken zoals organisatorische veranderingen, fusies en bedrijfsoverdrachten.  
• Bijzondere besluiten: Er zijn besluiten met nog strengere vereisten, zoals een meerderheid van de stemrechten van de aandeelhouders die stemrecht kunnen uitoefenen (hoofdelijke vereiste) en ten minste twee derde van de stemmen, of drie vierde van de totale stemrechten van de aandeelhouders (Japanse Vennootschapswet artikel 309, lid 3 en 4).  

Methoden voor het uitoefenen van stemrechten: Aandeelhouders kunnen hun stemrecht uitoefenen door aanwezig te zijn op de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, maar ook via schriftelijke of elektronische middelen. Bovendien, als alle aandeelhouders hun instemming uitdrukken via een schriftelijk of elektronisch document, kan dit worden beschouwd als een besluit van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, bekend als een ‘deemed resolution’ (of schriftelijk besluit) (Japanse Vennootschapswet artikel 319, lid 1).  

In de Japanse Vennootschapswet kan het ‘unit share system’ worden toegepast. Dit systeem houdt in dat een bepaald aantal aandelen (bijvoorbeeld 100 aandelen) als één eenheid wordt beschouwd, en stemrechten worden toegekend aan de eenheid in plaats van aan individuele aandelen . Aandelen die geen deel uitmaken van een eenheid hebben alleen economische rechten en kunnen geen stemrecht uitoefenen of aanwezig zijn op de Algemene Vergadering van Aandeelhouders . De Tokyo Stock Exchange verplicht beursgenoteerde bedrijven om de eenheid van beursgenoteerde aandelen op 100 aandelen te stellen . Dit systeem kan een belangrijk verschil vormen voor buitenlandse investeerders die gewend zijn aan het strikte principe van ‘één aandeel, één stem’. Bijvoorbeeld, als men aandelen bezit die geen deel uitmaken van een eenheid, kan men, zelfs met een aanzienlijk aantal aandelen, geen stemrecht uitoefenen en dus geen directe invloed uitoefenen op het bestuur van het bedrijf. Daarom moeten buitenlandse investeerders ervoor zorgen dat zij voldoende aandelen van het bedrijf bezitten om een eenheid te vormen om hun stemrecht te kunnen uitoefenen.  

Aandeelhoudersvoorstelrecht onder Japans Ondernemingsrecht

Aandeelhouders hebben het recht om voorstellen te doen voor onderwerpen (agenda-items) die bedoeld zijn voor de algemene vergadering van aandeelhouders, in overeenstemming met artikel 303, lid 1, van het Japanse Ondernemingsrecht (会社法). Dit recht is een belangrijk middel voor aandeelhouders om actief betrokken te zijn bij het management van de onderneming en hun eigen mening te reflecteren. In het geval van beursgenoteerde bedrijven moet een aandeelhouder, om dit recht uit te oefenen, in principe ten minste 1/100 van de totale stemrechten of meer dan 300 stemrechten continu bezitten gedurende zes maanden voorafgaand aan de vergadering, zoals bepaald in artikel 303, lid 2, van het Japanse Ondernemingsrecht.

Bij de herziening van het Ondernemingsrecht in 2019 (het jaar Reiwa 1) werd een bepaling ingevoerd die het aantal voorstellen dat een aandeelhouder kan indienen op dezelfde algemene vergadering van aandeelhouders beperkt tot tien (artikel 305, lid 4, van het Japanse Ondernemingsrecht). Deze maatregel is bedoeld om misbruik van het aandeelhoudersvoorstelrecht te beperken. In het verleden waren er gevallen waarin een enkele aandeelhouder een groot aantal voorstellen indiende, wat leidde tot een toename van de tijd die nodig was voor beraadslagingen tijdens de algemene vergadering van aandeelhouders en de kosten voor de onderneming om de voorstellen te beoordelen en de oproepingskennisgevingen te maken, waardoor de besluitvormingsfunctie van de vergadering werd belemmerd. Hoewel er discussie was over het herzien van de vereiste hoeveelheid stemrechten (meer dan 300) die nodig zijn voor het indienen van een voorstel, werd dit uiteindelijk niet gewijzigd. Er werd geoordeeld dat de beperking van het aantal voorstellen misbruik tot op zekere hoogte kon uitsluiten. Dit toont aan dat het Japanse Ondernemingsrecht waarde hecht aan het respecteren van de rechten van aandeelhouders, terwijl het tegelijkertijd de efficiënte bedrijfsvoering waarborgt. Voor buitenlandse investeerders die aandeelhoudersactivisme in Japan willen uitoefenen, is het essentieel om deze wettelijke beperkingen en de beleidsmatige intentie om de efficiëntie van het bedrijfsbeheer te waarborgen te begrijpen. Overmatige voorstellen kunnen worden beschouwd als misbruik van rechten en worden mogelijk afgewezen.

Recht op Inzage en Afschrift van Informatie onder Japans Recht

Aandeelhouders hebben het recht om bepaalde informatie en documenten van een bedrijf in te zien en afschriften te verzoeken om transparantie te waarborgen en het management te controleren.

• Recht op inzage en afschrift van het aandeelhoudersregister: Aandeelhouders kunnen te allen tijde tijdens kantooruren inzage en afschrift van het aandeelhoudersregister verzoeken. Dit recht kan worden uitgeoefend door iedereen die zelfs maar één aandeel bezit (Artikel 125, lid 2 van de Japanse Vennootschapswet). Echter, het bedrijf kan dit verzoek weigeren als er specifieke redenen zijn, zoals wanneer het doel van de inzage niet is om rechten te waarborgen of uit te oefenen, het de bedrijfsvoering belemmert, het gemeenschappelijke belang van de aandeelhouders schaadt, of als het doel is om winst te maken door de informatie aan derden te rapporteren (Artikel 125, lid 3 van de Japanse Vennootschapswet).  
• Recht op inzage en afschrift van de boekhouding: Aandeelhouders kunnen inzage en afschrift van de boekhouding of daarmee verband houdende documenten verzoeken. Om dit recht uit te oefenen, moet men in principe ten minste een derde van de totale stemrechten van de aandeelhouders bezitten (Artikel 433, lid 1 van de Japanse Vennootschapswet).  
• Recht op inzage en afgifte van afschriften van financiële documenten: Aandeelhouders kunnen inzage en afgifte van afschriften van financiële documenten (zoals de balans en winst-en-verliesrekening) en het bedrijfsrapport verzoeken (Artikel 442, lid 3 van de Japanse Vennootschapswet).  
• Recht op inzage en afschrift van notulen van de raad van bestuur: In bedrijven met een raad van bestuur kunnen aandeelhouders, met toestemming van de rechtbank, inzage en afschrift van de notulen van de raad van bestuur verzoeken (Artikel 371, lid 2 van de Japanse Vennootschapswet).  

Het recht van aandeelhouders op inzage van informatie is belangrijk om de transparantie van een bedrijf te vergroten en het management te controleren, maar de uitoefening ervan is aan bepaalde beperkingen onderhevig. Het bedrijf kan het verzoek weigeren als het wordt gedaan met een ander doel dan het onderzoeken van de bescherming of uitoefening van aandeelhoudersrechten, als het de bedrijfsvoering belemmert, als het gemeenschappelijke belang van de aandeelhouders schaadt, als de verzoeker een bedrijf runt dat in wezen concurreert met het bedrijf, of als het doel is om met de verkregen informatie winst te maken door deze aan derden te rapporteren. Vooral bij verzoeken om inzage en afschrift van de boekhouding kan het bedrijf het verzoek weigeren, zelfs als de verzoeker geen subjectieve intentie heeft om de informatie voor concurrentiedoeleinden te gebruiken, maar er een objectief feit is dat de verzoeker concurreert met het bedrijf (Hoogste gerechtelijke beslissing van 15 januari 2009 (2009)). Dit betekent dat Japanse rechtbanken streng toezien op de uitoefening van het recht van aandeelhouders op informatie om te waarborgen dat het de legitieme zakelijke belangen van het bedrijf niet schaadt, en een houding aannemen die het bedrijf beschermt. Buitenlandse investeerders moeten bij het indienen van een informatieverzoek zorgvuldig rekening houden met deze afwijzingsgronden, zodat hun doel beperkt blijft tot de legitieme uitoefening van aandeelhoudersrechten en het bedrijf geen ongerechtvaardigd nadeel berokkent.  

Rechten voor het aansprakelijk stellen van bestuurders en dergelijke onder Japans recht

• Recht om een aandeelhoudersderivatiezaak te starten: Aandeelhouders hebben het recht om namens de vennootschap een rechtszaak (aandeelhoudersderivatiezaak) aan te spannen tegen bestuurders (zoals directeuren en auditors) om hun verantwoordelijkheid te achterhalen op grond van artikel 847 van de Japanse Vennootschapswet. Dit is een belangrijk middel voor aandeelhouders om de verantwoordelijkheid van bestuurders die schade aan de vennootschap hebben toegebracht na te streven, in gevallen waarin de vennootschap zelf geen rechtszaak aanspant.
• Recht om een stakingsbevel tegen bestuurders te eisen: Wanneer bestuurders handelingen verrichten die buiten het doel van de vennootschap vallen, of die in strijd zijn met wetten of de statuten, of wanneer er een risico bestaat dat zij dergelijke handelingen zullen verrichten, kunnen aandeelhouders eisen dat deze bestuurders stoppen met dergelijke activiteiten op grond van artikel 360 van de Japanse Vennootschapswet.

Beroep op nietigverklaring van aandeelhoudersvergaderingbesluiten onder Japans recht

Wanneer een besluit van de aandeelhoudersvergadering in strijd is met wettelijke voorschriften of de statuten, of wanneer het besluit opmerkelijk oneerlijk is, bijvoorbeeld door de invloed van een partij met een speciaal belang, kunnen aandeelhouders een beroep doen op de rechtbank om het besluit nietig te verklaren (Artikel 831, lid 1 van de Japanse Vennootschapswet ). Dit beroep moet in principe binnen drie maanden na de datum van het besluit worden ingediend (Artikel 831, lid 1 van de Japanse Vennootschapswet ).  

Japanse rechtbanken voeren een strenge toetsing uit op de rechtmatigheid en eerlijkheid van aandeelhoudersvergaderingbesluiten. In een bepaald geval heeft een rechtbank bijvoorbeeld een besluit nietig verklaard omdat de uitoefening van stemrechten door een waarnemend functionaris tegen vooraf gegeven instructies in ging, of omdat de stemrechten van aanwezige aandeelhouders onjuist werden verwerkt (Tokyo District Court, 8 maart 2019 (Heisei 31) ). Deze uitspraak toont aan dat zelfs ogenschijnlijk kleine procedurele problemen of handelingen die de bevoegdheden van een vertegenwoordiger overschrijden, het besluit ongeldig kunnen maken als ze een aanzienlijke invloed hebben op de eerlijkheid van het besluit. Dit heeft een uiterst belangrijke betekenis voor de governance van een bedrijf en de bescherming van minderheidsaandeelhouders. Buitenlandse investeerders moeten zich bewust zijn dat de werking van aandeelhoudersvergaderingen in Japanse bedrijven onderhevig is aan strikte wettelijke eisen en gedetailleerde toetsing door de rechtbank, en dat er juridische middelen beschikbaar zijn in het geval dat hun rechten onrechtmatig worden geschonden.  

De Plichten en Verantwoordelijkheden van Aandeelhouders: Het Beginsel van Beperkte Aansprakelijkheid onder Japans Recht

Het principe van beperkte aansprakelijkheid

Een van de belangrijkste kenmerken van aandeelhouders in een Japanse naamloze vennootschap is het ‘principe van beperkte aansprakelijkheid’. Dit principe houdt in dat de verantwoordelijkheid die aandeelhouders jegens de vennootschap hebben, beperkt is tot het bedrag van de door hen genomen aandelen (Artikel 104 van de Japanse Vennootschapswet ). Aandeelhouders zijn niet persoonlijk aansprakelijk voor de schulden van de vennootschap, zelfs niet als de vennootschap niet in staat is om haar schulden af te lossen. Deze ‘indirecte beperkte aansprakelijkheid’ biedt een aanzienlijke bescherming voor investeerders .  

Het principe van beperkte aansprakelijkheid is een van de grootste voordelen bij het oprichten van een naamloze vennootschap . Wanneer een individuele ondernemer een bedrijf runt, zijn de schulden zijn persoonlijke verantwoordelijkheid en blijft hij aansprakelijk voor de betaling ervan, tenzij hij failliet gaat . Daarentegen zijn aandeelhouders van een naamloze vennootschap slechts aansprakelijk binnen de grenzen van hun investering, waardoor hun persoonlijke vermogen niet in gevaar komt door de schulden van de vennootschap . Dit principe speelt een uiterst belangrijke rol bij het stimuleren van externe investeringen en het verlevendigen van bedrijfsactiviteiten. Voor buitenlandse investeerders vormt het principe van beperkte aansprakelijkheid een fundamentele juridische bescherming die het financiële risico van investeren in de Japanse markt aanzienlijk vermindert.  

In principe zijn aandeelhouders niet verplicht tot het doen van extra stortingen. Echter, indien aandeelhouders onderling een overeenkomst sluiten die extra stortingen vereist, bijvoorbeeld met de instemming van alle aandeelhouders, kan die overeenkomst van kracht worden . Het gestorte geld wordt eigendom van de vennootschap en aandeelhouders kunnen in principe niet eisen dat dit aan hen wordt terugbetaald. Om hun investering terug te krijgen, moeten zij hun aandelen overdragen of andere maatregelen nemen .  

Overige verplichtingen

Verbod op het verlenen van voordelen

Een naamloze vennootschap mag aan niemand voordelen verlenen die verband houden met de uitoefening van aandeelhoudersrechten (Artikel 120, lid 1 van het Japanse Vennootschapsrecht ). Deze bepaling heeft als doel het uitsluiten van ongerechtvaardigde invloeden, zoals die van ‘sokaiya’ die de soepele werking van de aandeelhoudersvergaderingen kunnen verstoren . Het verbod is van toepassing op een breed scala aan voordelen, inclusief passieve voordelen zoals schuldverlichting. Bovendien kan worden aangenomen dat voordelen die aan bepaalde aandeelhouders worden verleend, verband houden met de uitoefening van aandeelhoudersrechten (Artikel 120, lid 2 van het Japanse Vennootschapsrecht ).  

Wanneer onrechtmatige voordelen zijn verleend, zijn de ontvangers verplicht deze voordelen terug te geven aan de vennootschap, ongeacht of zij te goeder trouw waren. Daarnaast zijn de bestuurders en uitvoerende functionarissen die betrokken zijn bij het verlenen van de voordelen, gezamenlijk en hoofdelijk aansprakelijk voor het betalen van een bedrag gelijk aan de waarde van de voordelen aan de vennootschap (Artikel 120, lid 3 van het Japanse Vennootschapsrecht ). Het verbod op het verlenen van voordelen is breed toepasbaar en de verantwoordelijkheid bij overtreding is strikt. Zelfs zonder kwade opzet kan het verstrekken van financiële voordelen in verband met de uitoefening van aandeelhoudersrechten in strijd zijn met deze bepaling. Deze strenge regelgeving weerspiegelt de sterke houding van het Japanse Vennootschapsrecht om de eerlijkheid van aandeelhoudersbeslissingen te waarborgen en ongerechtvaardigde invloeden uit te sluiten. Buitenlandse bedrijven en investeerders die zaken doen in Japan moeten zich bewust zijn dat elk type voordeel dat aan aandeelhouders wordt verleend, zelfs als het te goeder trouw is, in strijd kan zijn met Artikel 120 van het Japanse Vennootschapsrecht en dat voorzichtigheid geboden is.  

Verplichtingen van de controlerende aandeelhouder

In het Japanse Vennootschapsrecht bestaat er geen expliciete wettelijke bepaling of gevestigde jurisprudentie die stelt dat controlerende aandeelhouders een directe ‘fiduciaire plicht’ hebben jegens minderheidsaandeelhouders . Dit verschilt van rechtsgebieden zoals de Verenigde Staten waar het common law-systeem (jurisprudentie) is ontwikkeld. Echter, de Japanse Corporate Governance Code stelt dat “controlerende aandeelhouders het gezamenlijke belang van de vennootschap en de aandeelhouders moeten respecteren en minderheidsaandeelhouders niet oneerlijk mogen behandelen”, en van beursgenoteerde bedrijven met een controlerende aandeelhouder wordt verwacht dat zij een governancestructuur opzetten om de belangen van minderheidsaandeelhouders te beschermen .  

Het feit dat controlerende aandeelhouders in Japan geen directe fiduciaire plicht hebben jegens minderheidsaandeelhouders kan onbekend zijn voor investeerders uit common law-landen. Dit betekent echter niet dat minderheidsaandeelhouders onbeschermd zijn. Het Japanse Vennootschapsrecht bevat specifieke bepalingen om minderheidsaandeelhouders te beschermen tegen misbruik van rechten door controlerende aandeelhouders. Bijvoorbeeld, besluiten die aanzienlijk onrechtvaardig zijn door partijen met een speciaal belang kunnen leiden tot de annulering van aandeelhoudersvergaderingsbesluiten (Artikel 831, lid 1, punt 3 van het Japanse Vennootschapsrecht ). Ook zijn de openbaarmakingsvereisten voor transacties tussen controlerende aandeelhouders en hun dochterondernemingen versterkt, wat bijdraagt aan het waarborgen van transparantie door informatieverstrekking . Deze bepalingen fungeren als indirecte beschermingsmechanismen om te voorkomen dat controlerende aandeelhouders de belangen van minderheidsaandeelhouders onrechtmatig schaden. Buitenlandse investeerders moeten begrijpen dat de bescherming van minderheidsaandeelhouders in Japan niet wordt gerealiseerd door algemene fiduciaire plichten, maar door specifieke gedragsregels en procedurele bescherming, en hun investeringsstrategieën dienovereenkomstig aanpassen.  

Aandachtspunten voor Buitenlandse Aandeelhouders Onder Japans Recht

Het Beginsel van Aandeelhoudersgelijkheid

Onder het Japanse vennootschapsrecht is het beginsel van aandeelhoudersgelijkheid vastgelegd, wat inhoudt dat naamloze vennootschappen aandeelhouders gelijk moeten behandelen naar rato van de inhoud en het aantal aandelen (Japanse Vennootschapsrecht artikel 109, lid 1 ). Dit beginsel is bedoeld om de eerlijkheid tussen aandeelhouders te waarborgen en de voorspelbaarheid voor investeerders te vergroten. Volgens dit beginsel is het bedrijven niet toegestaan om specifieke groepen aandeelhouders onevenredige voordelen of nadelen te bieden.  

Meldingsplicht op basis van de Japanse Wet op de Buitenlandse Wissel en Buitenlandse Handel (FEFTA)

Wanneer buitenlandse investeerders aandelen verwerven in een Japans bedrijf, kan het zijn dat zij op basis van de Japanse Wet op de Buitenlandse Wissel en Buitenlandse Handel (FEFTA) verplicht zijn om voorafgaande melding te doen of achteraf rapportage te verstrekken. Dit is met name het geval wanneer aandelen worden verworven in bedrijven die zich bezighouden met specifieke activiteiten gerelateerd aan de nationale veiligheid, openbare orde of publieke veiligheid van Japan, of wanneer meer dan 1% van de stemrechten in een beursgenoteerd bedrijf wordt verkregen.

Deze meldingsplicht onder de FEFTA is een belangrijke regelgevende drempel die buitenlandse investeerders in overweging moeten nemen bij het investeren in Japanse ondernemingen. Voor investeringen in bepaalde sectoren (zoals luchtvaartmaatschappijen of omroepbedrijven, die gereguleerd worden door specifieke wetten) kunnen extra beperkingen gelden. Deze regelgevingen zijn niet slechts investeringsrichtlijnen, maar juridische verplichtingen met sancties bij overtreding. Daarom is het essentieel dat buitenlandse investeerders een grondige due diligence uitvoeren met betrekking tot de FEFTA en de bijbehorende sector-specifieke regelgeving voordat zij een investeringsbeslissing nemen. Dit stelt hen in staat om onvoorziene juridische problemen of regelgevende beperkingen te vermijden en een soepele uitvoering van hun investering te waarborgen.

Aandelenbezit via een Nominee in Japan

Wanneer buitenlandse investeerders aandelen van Japanse beursgenoteerde bedrijven bezitten via een nominee (zoals een custodian), kunnen zij soms niet direct hun recht op inzage van informatie of stemrecht uitoefenen. In dergelijke gevallen is het noodzakelijk om via de nominee regelingen te treffen voor de uitoefening van deze rechten.  

Het bezit van aandelen via een nominee brengt praktische uitdagingen met zich mee voor buitenlandse investeerders. Omdat zij niet direct de fundamentele rechten van aandeelhouders zoals het recht om de algemene vergadering bij te wonen, stemrecht en recht op inzage van informatie kunnen uitoefenen, is het essentieel om duidelijke afspraken te maken met de nominee over de uitoefening van deze rechten. Dit kan invloed hebben op het vermogen om toezicht te houden op het bestuur van de onderneming en om actief deel te nemen aan de algemene vergadering. Buitenlandse investeerders dienen in hun contract met de nominee gedetailleerde afspraken te maken over het beleid voor de uitoefening van stemrechten, de omvang van de informatievoorziening en de wijze van uitoefening van andere aandeelhoudersrechten, om ervoor te zorgen dat hun belangen adequaat beschermd worden.

Hieronder volgt een overzicht van de drempelwaarden voor het aandelenbezit en de daaraan gerelateerde rechten en verplichtingen.

Samenvatting

In dit artikel hebben we de rechten en plichten van aandeelhouders onder het Japanse vennootschapsrecht uitgebreid toegelicht, inclusief de juridische basis en praktische aandachtspunten. Kennis van het principe van beperkte aansprakelijkheid van aandeelhouders, het recht om dividenduitkeringen te eisen, het recht op een deel van het resterende vermogen, stemrechten in de algemene vergadering van aandeelhouders, het recht om informatie in te zien, en de rechten om bestuurders en dergelijke ter verantwoording te roepen, is essentieel voor investeringen in Japanse naamloze vennootschappen. We vertrouwen erop dat u ook de specifieke meldingsplichten voor buitenlandse investeerders en de aandachtspunten bij het aanhouden van aandelen via een nominee heeft begrepen. Monolith Law Office heeft een rijke ervaring in het bedienen van een groot aantal cliënten binnen Japan op het gebied van aandeelhoudersgerelateerde zaken onder het Japanse vennootschapsrecht. Ons kantoor heeft meerdere Engelssprekende advocaten met buitenlandse juridische kwalificaties in dienst, die hoogwaardige juridische ondersteuning kunnen bieden in zowel het Japans als het Engels aan buitenlandse aandeelhouders en bedrijven met betrekking tot de in dit artikel besproken onderwerpen. Als u hulp nodig heeft bij het oplossen van complexe problemen gerelateerd aan het Japanse vennootschapsrecht of juridisch advies voor zakelijke activiteiten in Japan, aarzel dan niet om contact op te nemen met Monolith Law Office.