Analyse van Toshiba's onregelmatige boekhoudkwestie: Wat is crisisbeheer om schade aan het merkimago te voorkomen?

“Dit is de grootste schade aan het merkimago in de 140-jarige geschiedenis van Toshiba, en het zal niet van de ene op de andere dag herstellen.”

Dit is een uitspraak van de toenmalige president van Toshiba, Hisao Tanaka, die op 21 juli 2015 (Heisei 27) aftrad om verantwoordelijkheid te nemen voor het boekhoudschandaal, tijdens een persconferentie.

De systematische boekhoudfraude, uitgevoerd onder de betrokkenheid van het topmanagement om de verslechterende prestaties te verbergen, heeft grote schade toegebracht aan het merkimago, wat heeft geleid tot een daling van de aandelenkoers en het vertrek van investeerders.

Wanneer de financiële situatie verslechtert, neemt het risico op boekhoudfraude toe in bedrijven waar de interne controle niet goed functioneert, om leningen van banken te krijgen of om verschillende redenen, zoals het zelfbehoud van het management.

Eenmaal ontdekt, kan boekhoudfraude niet alleen leiden tot juridische maatregelen zoals strafrechtelijke sancties en aansprakelijkheid voor schadevergoeding, maar kan het ook leiden tot een ernstige schade die het moeilijk maakt om te herstellen, zoals het verlies van de immateriële bedrijfswaarde van sociaal vertrouwen en merkimago dat over de jaren is opgebouwd.

Echter, na het ontdekken van boekhoudfraude, is er een mogelijkheid om de schade te verminderen door snel passende maatregelen te nemen.

Daarom zullen we in dit artikel in detail uitleggen hoe te reageren om de schade aan het merkimago te beperken in het geval van boekhoudfraude, met behulp van het voorbeeld van het boekhoudschandaal van Toshiba.

Wat is het Toshiba-boekhoudschandaal?

Wat zijn de drie categorieën van boekhoudkundige problemen?

Er zijn drie soorten problemen in de bedrijfsboekhouding: ‘ongepaste boekhouding’, ‘frauduleuze boekhouding’ en ‘window dressing’.

Ongeschikte boekhouding

Ongeschikte boekhouding verwijst naar onjuiste boekhoudkundige verwerking, ongeacht of het opzettelijk of door nalatigheid is, door het niet gebruiken van correcte informatie of door misbruik.

Hoewel ‘frauduleuze boekhouding’ en ‘window dressing’, die in strijd zijn met de wet, in principe ook onder ongeschikte boekhouding vallen, wordt deze term vaak gebruikt in de media om onderscheid te maken wanneer de illegaliteit niet duidelijk is.

Frauduleuze boekhouding

Frauduleuze boekhouding verwijst naar het opzettelijk vervalsen van financiële overzichten, of het niet vermelden van cijfers die moeten worden opgenomen, om de winst er beter uit te laten zien dan ze in werkelijkheid is. In een bredere zin omvat dit ook ‘window dressing’.

Window dressing

Window dressing verwijst naar het manipuleren van financiële documenten zoals de winst- en verliesrekening en de balans om het financiële en operationele beeld van het bedrijf beter te laten lijken dan het in werkelijkheid is, voor het voordeel of de zelfbescherming van het management.

Overzicht van frauduleuze boekhouding bij Toshiba

Het Toshiba-boekhoudschandaal verwijst naar een incident waarbij meer dan 150 miljard yen aan winstmanipulatie plaatsvond over een lange periode van het fiscale jaar 2008 tot het fiscale jaar 2014 (periode van april tot december).

Toshiba viel in 2008, als gevolg van de financiële crisis veroorzaakt door de Lehman Brothers-schok, in haar grootste verlies ooit. Bovendien liep haar kernactiviteit van kerncentrales op de klippen door de Grote Oost-Japanse aardbeving in maart 2011.

Als gevolg hiervan begon het bedrijf, nadat het topmanagement een moeilijk te realiseren winstdoelstelling had gesteld onder de noemer ‘uitdaging’, fictieve winsten te boeken door middel van frauduleuze boekhouding.

Echter, in februari 2015 werd het boekhoudschandaal van Toshiba onthuld als gevolg van een interne klokkenluidersklacht ingediend bij de Securities and Exchange Surveillance Commission.

In het onderzoeksrapport van de derde partij commissie, bestaande uit 98 leden waaronder advocaten en gecertificeerde openbare accountants, werd geconcludeerd dat er sprake was van een organisatorische frauduleuze boekhouding waarbij het topmanagement sterk betrokken was.

Wat gebeurt er als je frauduleuze boekhouding uitvoert?

Voor frauduleuze boekhouding zijn er verschillende wettelijke maatregelen vastgesteld in de ‘Japanse Wet op de Financiële Instrumenten en de Beurs’, ‘Japanse Vennootschapswet’, ‘Japanse Strafwet’ en ‘Japanse Burgerlijk Wetboek’.

Over strafrechtelijke sancties

Delict van valse verklaring in effectenrapporten

Als er valse verklaringen worden gedaan over belangrijke zaken in effectenrapporten en deze worden ingediend, worden niet alleen de daders maar ook de bedrijven gestraft.

Voor de dader kan dit leiden tot een gevangenisstraf van maximaal 10 jaar, een boete van maximaal 10 miljoen yen, of beide (Artikel 197, lid 1, sub 1 van de Japanse Wet op de Financiële Instrumenten en de Beurs).

Voor het bedrijf kan dit leiden tot een boete van maximaal 700 miljoen yen (Artikel 207 van de Japanse Wet op de Financiële Instrumenten en de Beurs).

Delict van speciale verduistering

Als bestuurders frauduleuze boekhouding uitvoeren voor hun eigen voordeel of dat van derden en het bedrijf schade toebrengen, kunnen ze worden veroordeeld tot een gevangenisstraf van maximaal 10 jaar, een boete van maximaal 10 miljoen yen, of beide. (Artikel 960 van de Japanse Vennootschapswet)

Als de overtollige fondsen die door frauduleuze boekhouding zijn gegenereerd, worden uitgekeerd aan aandeelhouders, kunnen bestuurders worden veroordeeld tot een gevangenisstraf van maximaal 5 jaar, een boete van maximaal 5 miljoen yen, of beide. (Artikel 963 van de Japanse Vennootschapswet)

Fraude delict

Als je door frauduleuze boekhouding je prestaties en financiële situatie beter laat lijken dan ze in werkelijkheid zijn en daardoor leningen krijgt van financiële instellingen, kun je mogelijk worden veroordeeld tot een gevangenisstraf van maximaal 10 jaar voor fraude. (Artikel 246 van de Japanse Strafwet)

Over civielrechtelijke aansprakelijkheid

Aansprakelijkheid voor schadevergoeding van bestuurders en dergelijke

Als bestuurders valse verklaringen maken in financiële documenten door kwaadwilligheid of ernstige nalatigheid en daardoor schade toebrengen aan derden, zijn zij aansprakelijk voor schadevergoeding aan die derden. (Artikel 429 van de Japanse Vennootschapswet)

Bovendien, in het geval van valse verklaringen in effectenregistratiedocumenten, of het weglaten van belangrijke feiten, zijn de bestuurders van het bedrijf aansprakelijk voor schadevergoeding aan degenen die de betreffende effecten hebben verworven of afgestoten zonder kennis van de valse verklaringen. (Artikelen 21, 22 en 24-4 van de Japanse Wet op de Financiële Instrumenten en de Beurs)

Aansprakelijkheid voor schadevergoeding van het bedrijf

In het geval van valse verklaringen over belangrijke zaken in effectenregistratiedocumenten, of het weglaten van belangrijke feiten, is het bedrijf aansprakelijk voor schadevergoeding ter hoogte van het verschil in marktprijs aan degenen die de betreffende effecten hebben verworven in reactie op de uitgifte of verkoop van de effecten. (Artikelen 18 en 19 van de Japanse Wet op de Financiële Instrumenten en de Beurs)

Daarnaast kan er ook aansprakelijkheid voor schadevergoeding ontstaan op grond van artikel 709 van het Japanse Burgerlijk Wetboek (onrechtmatige daad).

Bevel tot betaling van administratieve boetes

Als een bedrijf effectenregistratiedocumenten indient met valse verklaringen over belangrijke zaken, of het weglaten van belangrijke feiten, kan het worden bevolen om een bepaalde administratieve boete te betalen aan de nationale schatkist. (Artikel 172-4 van de Japanse Wet op de Financiële Instrumenten en de Beurs)

Maatregelen om schade aan het merkimago te minimaliseren

Om schade aan het merkimago te minimaliseren, zijn ① een passende reactie in overeenstemming met de wet en ② snelle en nauwkeurige informatieverspreiding noodzakelijk.

Uitvoering van onderzoek door een derde partij commissie, niet door de interne organisatie

Wanneer er sprake is van frauduleuze boekhouding, is een objectief onderzoek belangrijk. Daarom wordt er normaal gesproken een ‘Derde Partij Commissie’ opgericht, bestaande uit onpartijdige experts, om een feitelijk onderzoek, oorzaakonderzoek en preventieve maatregelen tegen herhaling te verzoeken.

In het geval van Toshiba, werd er eerst een ‘Speciale Onderzoekscommissie’ opgericht, bestaande uit vier van de zes leden die op dat moment actieve bestuurders van Toshiba waren, met de toenmalige voorzitter van de Muromachi als voorzitter. De volgende maand werd de ‘Derde Partij Commissie’ opgericht.

Niet alleen in dit geval, maar ook wanneer er een schandaal binnen een bedrijf aan het licht komt, draagt het oprichten van een ‘Derde Partij Commissie’, bestaande uit neutrale en eerlijke experts, en het snel openbaar maken van het onderzoeksrapport bij aan het minimaliseren van schade aan het maatschappelijk vertrouwen en het merkimago.

Het is onduidelijk waarom Toshiba niet vanaf het begin een onderzoek door de ‘Derde Partij Commissie’ heeft uitgevoerd, maar als ze het onderzoek aan de ‘Derde Partij Commissie’ hadden gevraagd toen de frauduleuze boekhouding aan het licht kwam, zouden de feiten veel eerder bekend zijn geweest.

In feite werd door het onderzoek van de interne organisatie ‘Speciale Onderzoekscommissie’ een winstmanipulatie van 4,4 miljard yen ontdekt, en in het onderzoek van de ‘Derde Partij Commissie’, die een maand later werd opgericht, werd nog eens 151,8 miljard yen aan winstmanipulatie gevonden.

Bedrijfsvertrouwen sterk beïnvloed door mediarespons

Zowel voor individuen als voor bedrijven is het snel en eerlijk openbaar maken van de feiten de beste mediarespons wanneer er sprake is van wangedrag. Het verbergen of verdraaien van de feiten zal de situatie alleen maar verergeren.

De mediarespons van Toshiba in de beginfase van deze zaak was als volgt:

• April 2015: Persbericht aankondiging van de oprichting van de ‘Speciale Onderzoekscommissie’ omdat er zaken zijn ontdekt die onderzoek vereisen met betrekking tot de boekhoudkundige behandeling van bepaalde infrastructuur gerelateerde bouwvoortgangsnormen.
• Mei 2015: Persbericht aankondiging van de oprichting van de ‘Derde Partij Commissie’ met het doel om advies te vragen over onderzoek, oorzaakonderzoek, preventieve maatregelen tegen herhaling, enz., omdat de ‘ongepaste boekhoudkundige behandeling’ met betrekking tot infrastructuur gerelateerde zaken is ontdekt in het onderzoek van de Speciale Onderzoekscommissie.
• Juni 2015: Rapportage dat er ‘ongepaste boekhoudkundige behandeling’ was in de zelfcontrole door de ‘Speciale Onderzoekscommissie’.

Zoals te zien is uit deze ontwikkelingen, bleef Toshiba consequent de feiten van ‘frauduleuze boekhouding’ ontkennen en bleef het ‘ongepaste boekhoudkundige behandeling’ aankondigen. Daarom, toen de systematische wettelijke overtredingen duidelijk werden door het onderzoek van de Derde Partij Commissie, werd het maatschappelijk vertrouwen en het merkimago nog verder beschadigd.

Snelle informatieverspreiding naar investeerders

Beursgenoteerde bedrijven hebben de plicht om belangrijke bedrijfsinformatie aan investeerders te verstrekken (tijdige openbaarmakingssysteem), en de ‘Regels voor de Notering van Effecten’ van de Tokyo Stock Exchange, waar Toshiba genoteerd staat, bepalen het volgende:

Wanneer er een belangrijk feit ontstaat met betrekking tot het beheer, de activiteiten of het vermogen van het genoteerde bedrijf of de genoteerde effecten, dat een aanzienlijke invloed heeft op de investeringsbeslissing van de investeerder, moet de inhoud daarvan onmiddellijk worden bekendgemaakt in overeenstemming met de uitvoeringsregels. (Artikel 402, lid 1, sub 2, x)

De verliezen veroorzaakt aan investeerders door valse verklaringen in effectenrapporten kunnen niet worden uitgewist, maar het is mogelijk om verdere verliezen te voorkomen door snelle informatieverspreiding.

In het geval van Toshiba, werd er een schadevergoedingsbevel van ongeveer 160 miljoen yen uitgevaardigd tegen de schadevergoedingseis als gevolg van de daling van de aandelenkoers die werd aangespannen door de Japan Custody Bank en de Japan Master Trust Bank, en het wordt gezegd dat het totale bedrag van de vorderingen aangespannen door binnenlandse en buitenlandse investeerders en anderen oploopt tot ongeveer 1780 miljard yen.

Als er onmiddellijk informatie was vrijgegeven toen de frauduleuze boekhouding aan het licht kwam, zou het bedrag mogelijk niet zo hoog zijn geweest, en het zou ook mogelijk zijn geweest om het vertrouwen van de investeerders te behouden.

Vroege rapportage van overtredingen aan de Securities and Exchange Surveillance Commission

Onder de Japanse Wet op de Financiële Instrumenten en de Effectenhandel (Japanse Wet op de Financiële Instrumenten en de Effectenhandel) is er een systeem dat de boete met 50% vermindert als de overtreder de feiten van de overtreding rapporteert voordat de autoriteiten actie ondernemen. (Artikel 185-7, lid 14)

Als het management van Toshiba zelf een rapport van de overtreding had ingediend bij de Securities and Exchange Surveillance Commission en de Financial Services Agency voordat de inspectie of het rapport werd gestart, zou de boete van 7,3735 miljard yen die werd opgelegd mogelijk met 50% zijn verminderd.

Dit heeft geen directe relatie met het maatschappelijk vertrouwen of het merkimago van een bedrijf, maar het jarenlang verbergen van frauduleuze boekhouding die zou worden ontdekt door een onderzoek door experts, zal alleen maar de wond vergroten.

Samenvatting

Als er onregelmatigheden in de boekhouding aan het licht komen en de aanpak hiervan verkeerd is, kan dit leiden tot grote schade aan het maatschappelijk vertrouwen en het merkimago dat een bedrijf jarenlang heeft opgebouwd.

Bovendien zijn er veel gerelateerde wetten en regelgevingen, en is het noodzakelijk om op de juiste manier te reageren, niet alleen naar stakeholders, maar ook naar instanties zoals het Openbaar Ministerie, de Japanse Mededingingsautoriteit, de Japanse Financiële Dienstverleningsautoriteit, beursgenoteerde effectenbeurzen en de media.

Daarom raden we aan om, wanneer er onregelmatigheden in de boekhouding aan het licht komen, niet zelf te beslissen hoe te handelen, maar vooraf te overleggen met een advocaat die over uitgebreide professionele kennis en ervaring beschikt.

Informatie over onze maatregelen

Monolis Law Firm is een advocatenkantoor met hoge expertise in IT, met name internet en recht. Ons kantoor voert juridische controles uit voor een verscheidenheid aan zaken, variërend van bedrijven genoteerd aan de Tokyo Stock Exchange Prime tot startende ondernemingen. Als u problemen ondervindt, raadpleeg dan het onderstaande artikel.

https://monolith.law/contractcreation[ja]