Wat is de relatie tussen het publiciteitsrecht van een personage en verschillende intellectuele eigendomsrechten?

Ik denk dat veel mensen wel eens iemand hebben gezien die zijn eigen gemaakte ruilkaarten verkoopt op online veilingen of vlooienmarkten. Op dergelijke online veilingen en vlooienmarkten worden deze zelfgemaakte ruilkaarten vaak aangeduid en verkocht als ‘originele kaarten’ of ‘orika’.

Zelfgemaakte ruilkaarten die gebruik maken van zelfbedachte personages of foto’s die je zelf hebt genomen (uitgezonderd gevallen waarin de portretrechten of publiciteitsrechten van het onderwerp worden geschonden) worden over het algemeen niet beschouwd als juridisch problematisch.

Echter, als je op je zelfgemaakte ruilkaarten gebruik maakt van personages die door anderen zijn ontworpen of foto’s die door anderen zijn genomen, loop je mogelijk het risico inbreuk te maken op de auteursrechten, portretrechten, publiciteitsrechten of merkrechten van anderen.

Dit betreft de vraag welke rechten betrokken zijn bij een ‘personage’ en welke juridische problemen kunnen ontstaan wanneer je dat personage gebruikt op je zelfgemaakte ruilkaarten.

In dit artikel zullen we de juridische kwesties rond personages, met name intellectuele eigendomsrechten zoals publiciteitsrechten, bespreken aan de hand van het voorbeeld van de verkoop van zelfgemaakte ruilkaarten.

Relatie met auteursrecht

Situaties waarin auteursrecht een probleem wordt

Wanneer je je eigen trading cards verkoopt, kunnen er problemen ontstaan met auteursrecht in gevallen waarin karakters ontworpen door anderen of foto’s genomen door anderen worden gebruikt. Bijvoorbeeld, trading cards met populaire karakters of foto’s van beroemdheden of sporters kunnen hieronder vallen.

Wat is auteursrecht?

Auteursrecht ontstaat vanzelf op het moment van creatie, zonder dat er enige procedure zoals registratie nodig is, zoals bij een patent. Omdat er geen speciale procedure nodig is om auteursrecht te verkrijgen, wordt dit het principe van non-formalisme genoemd. En over werken, bepaalt artikel 2, paragraaf 1, subparagraaf 1 van de Japanse Auteurswet (Copyright Law) het volgende:

(Definitie)
Artikel 2 In deze wet hebben de termen in de volgende punten de betekenis die in die punten wordt gegeven.
1. Werk: iets dat gedachten of gevoelens creatief uitdrukt en dat behoort tot het domein van literatuur, wetenschap, kunst of muziek.

Uit dit artikel 2, paragraaf 1, subparagraaf 1 van de Japanse Auteurswet volgt dat niet alle creaties als werken in de zin van de Auteurswet worden beschouwd. Om als werk te worden erkend, moet het iets zijn dat gedachten of gevoelens creatief uitdrukt en dat kan worden gezegd te behoren tot het domein van literatuur, wetenschap, kunst of muziek.

Auteursrecht op karakters

Maar, wordt er auteursrecht toegekend aan karakters? Hoewel sommigen misschien denken dat karakters vanzelfsprekend auteursrecht krijgen, wordt er in feite geen auteursrecht toegekend aan karakters als beeld. Zoals hierboven vermeld, vereist artikel 2, paragraaf 1, subparagraaf 1 van de Japanse Auteurswet dat er voor een werk een creatieve “uitdrukking” van gedachten of gevoelens nodig is. Daarom kan een karakter als beeld niet als een werk worden beschouwd (Popeye Necktie Case, Supreme Court, 17 juli 1997).

Echter, als een karakter niet alleen als beeld wordt gepresenteerd, maar concreet wordt uitgedrukt, kan er auteursrecht worden toegekend. Daarom, als je de illustratie van een karakter direct gebruikt om je eigen trading cards te maken, kan dit inbreuk maken op het auteursrecht.

Aan de andere kant, als je je eigen tekening maakt met behulp van een karakter en die tekening gebruikt om originele kaarten te maken, kan dit mogelijk geen inbreuk maken op het auteursrecht.
Echter, als de illustratie die je hebt gemaakt (afhankelijkheid) gebaseerd is op een bestaande illustratie of afbeelding en de essentiële kenmerken van de uitdrukkingsvorm van het bestaande werk direct waarneembaar zijn in het nieuwe werk (gelijkenis), dan kan dit inbreuk maken op het auteursrecht. Daarom wordt aangenomen dat er vaak gevallen zijn waarin het gebruik van de illustratie van iemand anders als inbreuk op het auteursrecht wordt beschouwd.

Auteursrecht op foto’s

Vervolgens, wordt er auteursrecht toegekend aan foto’s?
Foto’s kunnen auteursrecht krijgen als ze voldoen aan artikel 2, paragraaf 1, subparagraaf 1 van de Japanse Auteurswet.

Bij foto’s kunnen de plaatsing van het onderwerp, de hoek van de opname en de manier waarop het licht binnenvalt, enz., tijdens het opnameproces de gedachten of gevoelens van de fotograaf creatief uitdrukken. In dergelijke gevallen voldoet het aan artikel 2, paragraaf 1, subparagraaf 1 van de Japanse Auteurswet en kan er auteursrecht worden toegekend.

Aan de andere kant, voor foto’s die zeer eenvoudig en mechanisch zijn genomen en die niet voldoen aan artikel 2, paragraaf 1, subparagraaf 1 van de Japanse Auteurswet, kan er mogelijk geen auteursrecht worden toegekend.

https://monolith.law/reputation/copyright-property-and-author-by-posting-photos[ja]

Wanneer er sprake is van inbreuk op het auteursrecht

Met betrekking tot karakters

Als je een illustratie van een karakter ontworpen door iemand anders gebruikt op je eigen trading cards, kan dit mogelijk inbreuk maken op het auteursrecht van de maker van de illustratie. Bovendien moet je voorzichtig zijn, omdat er problemen kunnen ontstaan in relatie tot merkrechten, die later worden besproken.

Met betrekking tot foto’s

Als je foto’s van karakters, beroemdheden of sporters die door iemand anders zijn genomen gebruikt op je eigen trading cards, kan dit mogelijk inbreuk maken op het auteursrecht van de persoon die de foto heeft genomen.

Aan de andere kant, als je een foto die je zelf hebt genomen gebruikt op je trading cards, maak je geen inbreuk op het auteursrecht van de persoon die de foto heeft genomen.
Echter, als je een foto gebruikt die je hebt genomen van een illustratie die door iemand anders is gemaakt, kan dit mogelijk inbreuk maken op het auteursrecht van de maker van de illustratie.
Bovendien, zelfs als er geen inbreuk op het auteursrecht is, moet je voorzichtig zijn, omdat er problemen kunnen ontstaan in relatie tot portretrechten en publiciteitsrechten, die later worden besproken.

Relatie met portretrecht

Situaties waarin portretrecht een probleem kan vormen

Wanneer je zelfgemaakte ruilkaarten verkoopt, kan het portretrecht een probleem vormen in gevallen waarin foto’s van specifieke personen worden gebruikt. Bijvoorbeeld, ruilkaarten met foto’s van beroemdheden of sporters kunnen hieronder vallen.

Wat is portretrecht?

Portretrecht is het recht van een individu om niet zonder toestemming gefotografeerd of gepubliceerd te worden. Er is geen wettelijke bepaling die het portretrecht expliciet erkent. Het portretrecht wordt erkend op basis van het recht op het nastreven van geluk, zoals vermeld in artikel 13 van de Japanse grondwet (‘Alle burgers moeten als individuen worden gerespecteerd. Het recht van de burgers op leven, vrijheid en het nastreven van geluk moet, voor zover dit niet in strijd is met het algemeen welzijn, de grootste eerbied krijgen in de wetgeving en andere aspecten van het nationaal beleid’), en is een recht dat is gevestigd door jurisprudentie en dergelijke.

https://monolith.law/reputation/portraitrights-onthe-internet[ja]

Wanneer er sprake is van inbreuk op het portretrecht

Als je foto’s van beroemdheden of sporters zonder toestemming gebruikt op je zelfgemaakte ruilkaarten, is er uiteraard geen toestemming voor het gebruik van het portretrecht. Daarom kan het gebruik van foto’s van beroemdheden of sporters op je zelfgemaakte ruilkaarten mogelijk inbreuk maken op het portretrecht. Echter, het portretrecht wordt beschouwd als een vorm van privacyrecht, en in de relatie met beroemdheden of sporters is de relatie met het publiciteitsrecht, dat hierna zal worden geïntroduceerd, belangrijk.

Relatie met Publiciteitsrechten

Situaties waarin publiciteitsrechten een probleem vormen

Wanneer je je eigen trading cards verkoopt, kunnen publiciteitsrechten een probleem worden in gevallen waarin foto’s van beroemdheden worden gebruikt. Bovendien, met betrekking tot publiciteitsrechten, is er ook de vraag of deze niet alleen voor mensen, maar ook voor bijvoorbeeld renpaarden, erkend kunnen worden. Als publiciteitsrechten voor fysieke objecten niet worden erkend, dan zou het maken en verkopen van je eigen trading cards met foto’s van renpaarden die je zelf hebt genomen, niet worden beschouwd als een inbreuk op de publiciteitsrechten.

Wat zijn publiciteitsrechten?

De namen en afbeeldingen van beroemdheden hebben een klantenaantrekkingskracht en worden dus een economisch voordeel of waarde. En het recht om dit economisch voordeel of deze waarde die voortkomt uit je eigen naam of afbeelding exclusief te beheersen (dat wil zeggen, het niet zonder toestemming aan derden te laten gebruiken) wordt publiciteitsrecht genoemd.

https://monolith.law/reputation/publicityrights[ja]

Kunnen renpaarden publiciteitsrechten hebben?

Over de vraag of renpaarden publiciteitsrechten kunnen hebben, heeft het Hooggerechtshof het volgende geoordeeld in het beroep van de Gallop Racer-zaak:

“De eisers in eerste aanleg zijn of waren de eigenaren van de betreffende renpaarden, maar het eigendomsrecht van een object zoals een renpaard is beperkt tot het exclusieve beheer van het fysieke aspect van dat object en strekt zich niet uit tot het directe exclusieve beheer van het immateriële aspect, zoals de naam van dat object. Daarom, zelfs als een derde partij de economische waarde van het immateriële aspect van een renpaard, zoals de klantenaantrekkingskracht van de naam van het renpaard, gebruikt zonder inbreuk te maken op het exclusieve beheer van de eigenaar over het fysieke aspect van het renpaard, moet worden geoordeeld dat dit gebruik geen inbreuk maakt op het eigendomsrecht van het renpaard.”

Op basis van deze uitspraak van het Hooggerechtshof wordt over het algemeen aangenomen dat publiciteitsrechten niet worden erkend voor fysieke objecten.

https://monolith.law/reputation/publicity-right-on-things[ja]

Wanneer er sprake is van inbreuk op publiciteitsrechten

Er zijn mensen die foto’s van beroemdheden of sporters willen kopen om de reden dat deze foto’s worden gebruikt, en het kan worden gezegd dat ze een klantenaantrekkingskracht hebben. Daarom, als je zonder toestemming foto’s van beroemdheden of sporters gebruikt op je eigen trading cards, kan dit een inbreuk zijn op de publiciteitsrechten van de beroemdheden of sporters die op de foto’s staan, en kan het illegaal zijn.

Relatie met merkrechten

Wat zijn merkrechten

Een merk is een teken of naam (identificatieteken) dat een ondernemer gebruikt om zijn producten of diensten te onderscheiden van die van anderen (andere bedrijven).
Deze ‘tekens’ of ‘namen’ die aan producten of diensten worden gegeven, worden beschermd als eigendom onder de ‘merkrechten’, een vorm van intellectueel eigendomsrecht. Merken kunnen bestaan uit letters, figuren, symbolen, driedimensionale vormen of een combinatie hiervan.
Vanaf april 2015 (Heisei 27), is het ook mogelijk om bewegende merken, hologrammerken, merken die alleen uit kleuren bestaan, geluidsmerken en positie merken te registreren.

Situaties waarin merkrechten een probleem kunnen vormen

Er zijn voornamelijk twee gevallen waarin merkrechten een probleem kunnen vormen bij de verkoop van zelfgemaakte trading cards.

• Het eerste geval is wanneer illustraties van geregistreerde merkpersonages worden gebruikt.
• Het tweede geval is wanneer geregistreerde merklogo’s worden gebruikt.

Wanneer er sprake is van inbreuk op merkrechten

Het is mogelijk om personages en illustraties als merk te registreren.
Over het algemeen worden merken geregistreerd in de typische poses van personages. Het maken en verkopen van trading cards met geregistreerde merkpersonages wordt beschouwd als een inbreuk op de merkrechten. Hetzelfde geldt voor het gebruik van geregistreerde merklogo’s op trading cards.

Yu-Gi-Oh trading cards zijn bijzonder populair. Veel Yu-Gi-Oh kaarten worden voor hoge prijzen verhandeld, en er zijn veel mensen die zelfgemaakte trading cards verkopen. In recente jaren zijn er gevallen geweest waarin mensen zijn gearresteerd voor het overtreden van de merkenwet (gebruik van gelijkende merken) door het maken van hun eigen Yu-Gi-Oh kaarten.

https://monolith.law/corporate/trademark-infringement-cases-illegalityjudgment[ja]

Samenvatting

We hebben de juridische problemen besproken die kunnen ontstaan bij de verkoop van zelfgemaakte ruilkaarten. Door de ontwikkeling van het internet in de afgelopen jaren, is het gemakkelijker geworden om producten te verkopen op online veilingen en marktplaatsen, en het aantal gevallen waarin zelfgemaakte ruilkaarten worden verkocht, is toegenomen. Echter, zoals uitgelegd in dit artikel, als je personages gebruikt die door anderen zijn ontworpen, of foto’s van beroemdheden, kan dit inbreuk maken op de rechten van anderen. Daarom is het belangrijk voor mensen die overwegen zelfgemaakte ruilkaarten te verkopen om een goed begrip te hebben van de juridische problemen. Voor deze problemen, zoals auteursrechten, portretrechten, publiciteitsrechten of merkrechten, is juridische kennis en professioneel oordeel vereist, dus raadpleeg een advocaat.