Is het herdrukken van korte taaluitdrukkingen zoals slogans en koppen een inbreuk op het auteursrecht?

Op teksten die een individu heeft geschreven of foto’s die hij/zij heeft genomen, ontstaat een ‘auteursrecht’. Als iemand anders zonder toestemming teksten of foto’s overneemt waarop auteursrecht rust, wordt dit beschouwd als inbreuk op het auteursrecht. Echter, dit betekent ook dat wanneer iemand een tekst schrijft, er auteursrecht ontstaat op die tekst en het alleen van die persoon wordt. Het feit dat de zin “Als je door de lange tunnel bij de grens gaat, kom je in een sneeuwland” van “Kawabata Yasunari” wordt, is misschien geen probleem. Maar stel dat de zin “Het is vandaag zonnig” auteursrechtelijk beschermd zou zijn, en niemand anders zou “Het is vandaag zonnig” mogen schrijven, dat zou duidelijk onhandig zijn.

Wettelijk gezien wordt dit behandeld als een kwestie van ‘bereik van het auteursrecht’ en ‘originaliteit’. Artikel 2, paragraaf 1, nummer 1 van de ‘Japanse Auteurswet’ definieert een werk als “iets dat gedachten of gevoelens op een creatieve manier uitdrukt en dat behoort tot het domein van literatuur, wetenschap, kunst of muziek”. Wat hieraan voldoet, wordt erkend als ‘origineel’ en wordt beschouwd als een ‘werk’, en de persoon die het heeft gecreëerd, wordt erkend als de ‘auteur’ (dezelfde nummer 2) die het betreffende auteursrecht bezit.

Maar vanaf welk punt worden korte taaluitingen zoals slogans en koppen erkend als ‘werken’?

Reikwijdte van auteursrechtelijk beschermde werken

Eerst en vooral, hoewel dit geen rechtszaak over tekst betreft, bestaat er een interessant precedent rond het concept van ‘auteursrechtelijk beschermde werken’.

Er was een rechtszaak over een bromide foto van de filmacteur Hiroyuki Sanada, die internationaal bekend werd door rollen in films als “The Last Samurai”, toen hij nog jong was. De rechtbank erkende de foto als een auteursrechtelijk beschermd werk, en in het vonnis werd gesteld:

Hoewel deze foto is gemaakt met de intentie om te worden verkocht als onderdeel van de bedrijfsvoering van de gedaagde, kan men de individualiteit en creativiteit van de fotograaf waarnemen. Het is niet louter een mechanisch product van een camera, zoals een pasfoto, en er is geen belemmering om het te beschouwen als een fotografisch auteursrechtelijk beschermd werk. Bovendien, het auteursrecht op dit werk zou moeten worden toegeschreven aan de gedaagde, die de gebruiker is.

Uitspraak van de districtsrechtbank van Tokio, 10 juli 1987 (1987)

Het lijkt er dus op dat zelfs als het geen ‘pasfoto’ is, het auteursrecht kan worden erkend. Onlangs was er een geval waarin een vrouw de openbaarmaking van de informatie van de afzender eiste op basis van auteursrechten en morele rechten van de auteur, nadat twee selfies van haar eigen benen zonder toestemming op een online forum waren geplaatst, en dit werd erkend (Uitspraak van de districtsrechtbank van Tokio, 28 februari 2019 (2019)).

https://monolith.law/reputation/disclosure-of-the-senders-information[ja]

https://monolith.law/reputation/provider-liability-limitation-law[ja]

Maar hoe zit het met taaluitingen? Romans, toneelstukken, gedichten, tanka’s, haiku’s, recensies, wetenschappelijke papers, en dergelijke zijn natuurlijk erkend als auteursrechtelijk beschermde werken, maar wat met andere diverse taaluitingen, met name korte taaluitingen? In welke mate worden deze erkend als auteursrechtelijk beschermde werken? Om te voorkomen dat u onbewust inbreuk maakt op auteursrechten, en om snel te kunnen reageren als uw auteursrechten worden geschonden, is het belangrijk om de reikwijdte van auteursrechtelijke bescherming in taaluitingen te kennen.

Geval van beschrijving van zijden stoffen

Er was een geval waarin de eiser, die hoogwaardige geweven stoffen van voorgeverfde zijde produceerde en verkocht, trouw aan de reconstructie van oude stoffen overgeleverd aan de Shosoin en beroemde stoffen overgeleverd aan de Maeda-familie, een stopzetting eiste op basis van de Japanse Wet op het voorkomen van oneerlijke concurrentie, omdat de gedaagde producten produceerde en verkocht die sterk leken op die van de eiser, waardoor verwarring ontstond met de producten van de eiser.

Deze eis werd erkend, en de gedaagde werd bevolen om de verkoop te stoppen en schadevergoeding te betalen, maar de eiser had een beschrijving bijgevoegd in de catalogus voor het vierde product. De gedaagde had een handleiding met een gedrukte beschrijving bijgevoegd bij de verkoop van een soortgelijk product van het vierde product, maar de eiser had dit ook aangeklaagd als een inbreuk op het auteursrecht omdat deze beschrijving zeer vergelijkbaar was met die van de eiser.

In reactie hierop oordeelde de rechtbank:

“Er is geen geschil tussen de partijen dat de eiser de beschrijving van de eiser gebruikt om het vierde product van de eiser, de kunstweefsel, uit te leggen. Echter, de beschrijving van de eiser is slechts een objectieve uitleg van het patroon en ontwerp van het product, en kan niet worden beschouwd als een creatieve uitdrukking van de gedachten en intenties van de eiser met betrekking tot het product (met andere woorden, het kan niet worden gezegd dat de beschrijving van de eiser enige originaliteit heeft buiten de creativiteit van het weefselproduct), en het is moeilijk te zeggen dat het een werk is dat beschermd wordt door de auteursrechtwet, dus de hoofdvordering van de eiser, de kunstweefsel, op basis van inbreuk op het auteursrecht is ongegrond.”

Uitspraak van de Districtsrechtbank van Kyoto, 18 februari 1993 (1993)

Daarom erkende het de auteursrechtelijke aard van de beschrijving niet en wees het de inbreuk op het auteursrecht af.

De beoordeling is dat de beschrijving van de zijden stof door de eiser slechts een objectieve uitleg van het product is, en niet kan worden beschouwd als een creatieve uitdrukking van gedachten en intenties met betrekking tot het product, en dus kan niet worden gezegd dat het enige originaliteit heeft. De Auteurswet definieert een werk als “iets dat gedachten of gevoelens creatief uitdrukt en behoort tot het gebied van literatuur, wetenschap, kunst of muziek” (Artikel 2, paragraaf 1, nummer 1 van de Auteurswet). Volgens deze bepaling zijn er vier vereisten om te worden erkend als een werk: ① gedachten of gevoelens, ② creativiteit, ③ uitdrukking, en ④ behorend tot het gebied van literatuur, wetenschap, kunst of muziek, maar de beoordeling is dat de beschrijving van de zijden stof door de eiser niet aan deze vereisten voldoet.

In het geval van een handleiding voor het monteren van modelvliegtuigen

Er is een geval waarin een bedrijf dat modelvliegtuigen en dergelijke produceert en verkoopt, heeft gevraagd om de verkoop van producten van het gedaagde bedrijf te stoppen, omdat ze identiek of vergelijkbaar zijn met hun eigen productvorm en verwarring veroorzaken met de producten van de eiser.

https://monolith.law/corporate/penalty-for-trademark-infringement[ja]

De rechtbank erkende de eis tot stopzetting van de verkoop van vergelijkbare producten en de vernietiging van voorraadproducten op basis van de Wet ter voorkoming van oneerlijke concurrentie, op voorwaarde dat de productvorm een aanduiding van herkomst heeft. De rechtbank erkende ook een schadevergoeding voor vermogensschade en reputatieschade die het eisende bedrijf heeft geleden doordat het gedaagde bedrijf inferieure producten heeft verkocht. In deze rechtszaak klaagde het eisende bedrijf echter ook over een inbreuk op de auteursrechten, omdat de handleiding die bij de vliegtuigassemblageonderdelen was gevoegd, was gekopieerd door het gedaagde bedrijf.

De rechtbank oordeelde hierover:

Als eiser heeft het bedrijf een plan opgesteld om een gedetailleerde en begrijpelijke handleiding te maken, en heeft het verschillende innovaties doorgevoerd, zoals de manier van fotograferen, het aantal foto’s, het vereenvoudigen en verduidelijken van de tekst, en het geven van passend commentaar op gerelateerde zaken zoals het afstellen van de roerhoek en vliegmethoden. Het heeft tijd besteed aan het maken van deze handleiding. De handleiding van de eiser heeft een unieke vorm van expressie en is een creatieve uitdrukking van de gedachten van de auteur, die tot het domein van de wetenschap behoort. Het kan worden erkend als een werk in de zin van artikel 2, lid 1, sub 10, van de Japanse Auteurswet, en de eiser is de auteur en tegelijkertijd de houder van het auteursrecht.

Vonnis van de rechtbank van Osaka op 23 juli 1992 (1992)

De rechtbank erkende de auteursrechtelijke bescherming en ging ervan uit dat:

De reproductie van een werk betekent dat het originele werk fysiek wordt gereproduceerd door middel van drukken of andere methoden. Zelfs als er enige wijziging of toevoeging is, wordt het beschouwd als een reproductie van hetzelfde werk, zolang de identiteit van het originele werk niet wordt veranderd. De handleiding van de gedaagde is slechts een kleine wijziging of toevoeging aan de handleiding van de eiser, die oorspronkelijk werd gecreëerd. Het wordt erkend dat het de identiteit van het werk niet heeft verloren, dus het is duidelijk dat de eerste een reproductie is van de laatste.

Idem

De rechtbank erkende dat de handleiding van de gedaagde een inbreuk op het auteursrecht was omdat het een kopie was van de handleiding van de eiser. Zelfs als het een handleiding is voor het monteren van een product, als het “een unieke vorm van expressie heeft” en “een creatieve uitdrukking is van de gedachten van de auteur”, wordt het erkend als een werk.

https://monolith.law/reputation/copyright-infringement-on-instagram[ja]

In het geval van product slogans

Er zijn gevallen geweest waarin er discussie was of een slogan die voor een product wordt gebruikt, als een auteursrechtelijk beschermd werk kan worden beschouwd.

In het hoger beroep na een nederlaag in de eerste aanleg, betoogde de appellant dat de slogans die door zijn bedrijf voor het product ‘Speed Learning’ worden gebruikt, inbreuk maken op het auteursrecht of oneerlijke concurrentie vormen. Hij eiste dat de gedaagde het kopiëren, openbaar uitzenden en distribueren van de slogans zou stoppen.

De appellant erkende dat veel eenvoudige en korte zinnen zoals slogans over het algemeen niet als auteursrechtelijk beschermd werk worden beschouwd. Echter, hij stelde dat de aanwezigheid van creativiteit niet afhangt van de lengte van de uitdrukking, maar of het een creatieve uitdrukking van gedachten en gevoelens is. Zoals duidelijk is uit het voorbeeld van een haiku (17 lettergrepen), kan men niet categorisch de creativiteit van een slogan ontkennen alleen omdat het een korte uitdrukking is. De aanwezigheid van creativiteit moet worden beoordeeld op een case-by-case basis, afhankelijk van de specifieke inhoud van de uitdrukking in kwestie. In het bijzonder, de derde slogan van de gedaagde is een exacte kopie van de tweede slogan van de appellant, wat een overtuigend argument is.

De rechtbank oordeelde echter dat het belangrijkste doel van een slogan in een advertentie is om een product of dienst nauwkeurig te promoten. Vanwege beperkingen zoals ruimte op papier of scherm, wordt een beknopte uitdrukking vereist, wat noodzakelijkerwijs een beperking van het aantal woorden met zich meebrengt. In dergelijke gevallen,

vergeleken met situaties zonder dergelijke basisvoorwaarden en beperkingen, wordt over het algemeen het deel dat als een uiting van individualiteit kan worden beoordeeld kleiner, en de reikwijdte van de uitdrukking wordt noodzakelijkerwijs kleiner. Bovendien, als het specifieke aantal woorden beperkt is, zoals in het geval van de tweede slogan van de appellant, die ongeveer 20 woorden is, wordt de reikwijdte van de uitdrukking vrij klein. En gezien het feit dat er geen noodzaak is om ideeën of feiten te beschermen, zou creativiteit niet altijd moeten worden bevestigd, zelfs als er andere expressiemogelijkheden overblijven. Dat wil zeggen, bij het beoordelen van de auteursrechtelijke status van reclameslogans, zelfs als de aanwezigheid van individualiteit in vraag wordt gesteld, kan de creativiteit worden ontkend als er niet veel andere expressiemogelijkheden zijn en er weinig ruimte is voor de uiting van individualiteit.

Intellectueel Eigendom Hooggerechtshof, 10 november 2015 (Gregoriaanse kalender)

De rechtbank erkende de auteursrechtelijke status niet.

In het vonnis,

ook met betrekking tot het gebruik van de combinatie van woorden “op een dag plotseling” om een dramatisch leereffect te geven, en het gebruik van het woord “sprong uit” om een dynamische indruk te geven, is het noodzakelijk om bepaalde bijwoorden en werkwoorden te gebruiken om het bovenstaande idee uit te drukken, dus er zijn niet veel andere expressiemogelijkheden.

Idem

Hoewel dit het geval is, zijn de tweede slogan van de appellant en de derde slogan van de gedaagde die hiermee overeenkomt,

• Appellant Slogan 2: Op een dag sprong Engels plotseling uit mijn mond!
• Gedaagde Slogan 2: Op een dag sprong Engels plotseling uit mijn mond!

Dus het is begrijpelijk dat de kant van ‘Speed Learning’ ontevreden was. Overigens waren de eerste slogan van de appellant en de eerste slogan van de gedaagde die hiermee overeenkomt,

• Appellant Slogan 1: Luister gewoon naar Engels zoals je naar muziek luistert
• Gedaagde Slogan 1: Luister gewoon naar Engels door het te laten stromen zoals muziek

dat was het geval.

Geval van krantenkoppen in nieuwsrapporten

Er is een geval geweest waarin werd betwist of krantenkoppen in nieuwsrapporten als auteursrechtelijk beschermd werk kunnen worden beschouwd.

De Yomiuri Shimbun Company publiceerde nieuwsartikelen en hun koppen (hierna “YOL-koppen” genoemd) op hun website “Yomiuri On-Line”. Ze hadden een contract met Yahoo! waarin de eiser Yahoo! toestemming gaf om de belangrijkste nieuwsitems van “Yomiuri On-Line” tegen betaling te gebruiken. Op “Yahoo! News” werden koppen weergegeven die identiek waren aan de YOL-koppen van de eiser.

De gedaagde gebruikte op zijn website, genaamd “Line Topics”, links naar nieuwsartikelen op “Yahoo! Japan”. Veel van de linkknoppen gebruikten zinnen die identiek waren aan de “koppen” van de bovengenoemde nieuwsartikelen.

Daarom diende de eiser een rechtszaak in bij de rechtbank van Tokyo, waarin hij eiste dat de gedaagde zou stoppen met het tonen van de “gedaagde linkkoppen” op zijn website, omdat dit een inbreuk was op het auteursrecht van de eiser. Bovendien beweerde de eiser dat het verzenden van de “gedaagde linkkoppen” naar gebruikers een inbreuk was op het recht van openbare transmissie van het auteursrecht. De eiser eiste ook schadevergoeding. De zaak werd echter afgewezen, dus ging de eiser in beroep. In het beroep oordeelde de rechtbank:

“In het algemeen is het moeilijk te ontkennen dat de koppen van nieuwsartikelen relatief weinig ruimte hebben voor creativiteit, omdat ze beperkt zijn door de noodzaak om de inhoud van het nieuws dat ze rapporteren nauwkeurig en beknopt aan de lezer over te brengen, en omdat er een natuurlijke limiet is aan het aantal karakters dat kan worden gebruikt. Het is niet altijd gemakkelijk om te bevestigen dat ze de status van auteursrechtelijk beschermd werk hebben. Echter, het feit dat ze koppen van nieuwsartikelen zijn, betekent niet dat ze allemaal vallen onder artikel 10, lid 2, van de auteursrechtwet en dat hun status als auteursrechtelijk beschermd werk onmiddellijk wordt ontkend. Afhankelijk van hun uitdrukking, is er ruimte om hun creativiteit te bevestigen. Uiteindelijk moeten we elk artikelkopje individueel en concreet onderzoeken om te bepalen of het een creatieve uitdrukking is.” – Uitspraak van het Hooggerechtshof voor Intellectueel Eigendom, 6 oktober 2005 (Gregoriaanse kalender)

Daarom onderzocht de rechtbank de 365 koppen in kwestie en oordeelde dat geen van hen de creativiteit bezat die nodig is om als auteursrechtelijk beschermd werk te worden beschermd. Ze erkenden hun status als auteursrechtelijk beschermd werk niet. Overigens, artikel 10, lid 2, van de auteursrechtwet stelt: “Nieuws dat slechts feiten overbrengt en nieuws over actuele gebeurtenissen valt niet onder de werken vermeld in het eerste lid van het vorige artikel.”

Echter, de rechtbank oordeelde ook dat “voor de totstandkoming van een onrechtmatige daad (artikel 709 van het Burgerlijk Wetboek) het niet noodzakelijk is dat een recht in de strikte zin van het woord, zoals vastgelegd in de wet, zoals het auteursrecht, is geschonden. Als een belang dat wettelijke bescherming verdient onrechtmatig is geschonden, moet worden aangenomen dat er een onrechtmatige daad is gepleegd.”

“Gezien het feit dat de YOL-koppen het resultaat zijn van de uitgebreide inspanningen en kosten van de appellant als nieuwsorganisatie, dat ze, hoewel ze niet onder de bescherming van de auteursrechtwet vallen, zijn gemaakt met aanzienlijke moeite en vindingrijkheid, dat ze door hun beknopte uitdrukking een zekere mate van begrip van het overzicht van het nieuws dat wordt gerapporteerd mogelijk maken, en dat er feiten zijn die aantonen dat de YOL-koppen op zichzelf een onafhankelijke waarde hebben en worden behandeld als objecten van betaalde transacties, moeten we zeggen dat de YOL-koppen een belang zijn dat wettelijke bescherming verdient.” – Hetzelfde

Daarom erkende de rechtbank de totstandkoming van een onrechtmatige daad en erkende de aansprakelijkheid van de gedaagde voor schadevergoeding.

Dit is een kwestie van hoe te beoordelen wanneer een derde partij zonder toestemming gebruik maakt van informatie die economische waarde heeft, hoewel het niet als auteursrechtelijk beschermd werk wordt erkend, maar die is gemaakt met aanzienlijke inspanning en kosten en die het onderwerp is van betaalde transacties. In dit opzicht erkende deze zaak de totstandkoming van een onrechtmatige daad, maar het kan worden gezegd dat het een belangrijk precedent is bij het overwegen van de kwestie van wettelijke bescherming van informatie die economische waarde heeft, zelfs als het niet als auteursrechtelijk beschermd werk wordt erkend.

Samenvatting

Als er originaliteit is in de vorm of manier van uitdrukking, en als het de gedachten van de auteur op een creatieve manier uitdrukt, wordt het erkend als een auteursrechtelijk beschermd werk. Als aan deze voorwaarden wordt voldaan, kan zelfs een handleiding voor het monteren van een modelvliegtuig worden erkend als een auteursrechtelijk beschermd werk, maar het is niet altijd gemakkelijk om de auteursrechtelijke bescherming van korte taaluitdrukkingen te bevestigen. Echter, zelfs als er geen auteursrechtelijke bescherming wordt erkend, kan er juridische bescherming worden geboden voor informatie die economische waarde heeft. Of iets kan worden beschouwd als een auteursrechtelijk beschermd werk, en of er rechten kunnen worden geclaimd als dat niet het geval is, kan zeer moeilijk zijn en kan specialistische kennis vereisen. U kunt onbewust inbreuk maken op de auteursrechten van anderen, of uw rechten kunnen worden geschonden. Als u vragen heeft, raadpleeg dan een advocaat met ruime ervaring.