Marka Lisansında Ticari Marka Lisans Sözleşmesinin Kontrol Edilmesi Gereken Noktalar

Bir marka lisansının gereklilik duyulduğu durumlardan biri, yeni bir marka için düşündüğünüz ismin zaten başka bir şirket tarafından tescil edilmiş olmasıdır.

Bu durumdaki marka lisansı basitçe “isim ödünç alıp verme” olarak düşünülebilir, ancak bu bir marka ismi olduğunda durum değişir.

Markanın ticari markası sadece bir dizi karakter veya şekil değil, “markanın meşru bir ürünü olduğunun kanıtıdır”, bu yüzden tüketiciler bu ticari markayı taşıyan ürünleri benzer ürünlerden daha yüksek bir fiyata satın alırlar.

Bu nedenle, bir markanın ticari markasını lisanslarken, marka tarafı lisans alan kişiye markaya uygun ürünlerin üretimi ve uygun ticari markanın gösterilmesi gibi taleplerde bulunmalıdır.

Bu sefer, genel ticari marka lisansından farklı olarak, “Marka Lisans Sözleşmesi”nde, lisans veren yani marka tarafının bilmesi gereken önemli noktaları açıklıyoruz.

Marka Nedir?

Marka işinde öncü olan Amerika’nın Pazarlama Derneği, ‘marka’yı aşağıdaki gibi tanımlar:

Marka, bir satıcının ürünü veya hizmetini, diğer satıcılarınkilerden farklılaştıran ‘isim’, ‘terim’, ‘sembol’, ‘tasarım’ veya diğer özelliklerdir.

Yani, bir marka, ürün veya hizmetini benzer ürünlerden veya hizmetlerden ayırt edebilen özellikler (katma değer) ekleyebilen bir varlıktır. Farklılaştırma faktörleri arasında, somut olanlar (örneğin, işlev veya şekil) ile somut olmayanlar (örneğin, tarih, imaj, güvenilirlik) bulunur. Bir markanın ticari markasının aşağıdaki üç işlevi olduğunu düşünebiliriz:

• Ürün Tanımlama İşlevi: Ticari markası olan bir ürünü diğer ürünlerden ayırt eder
• Kalite Garanti İşlevi: Ticari markası olan bir ürünün kalitesini garanti eder
• Müşteri Çekme İşlevi: Ticari markası olan bir ürüne markanın müşterilerini yönlendirir

Ekonomik değeri olan bu ticari markalar, Patent Ofisi’ne kaydedilerek ticari marka hakkı (tekel hakkı) elde edilebilir ve üçüncü taraflara kullanım lisansı verilebilir.

Marka Lisansı Kapsamında Ticari Marka Lisansı

Moda endüstrisi gibi alanlarda, marka lisansı özellikle nadir bir durum değildir. Ana markanın alt markaları veya yabancı ülkelerdeki yerel üretim ve satış gibi çeşitli amaçlar için kullanılır.

Marka tarafı için, sadece royalty gelirleri değil, aynı zamanda iş genişlemesi ve yeni pazarların açılması gibi avantajlar vardır ve lisans alan taraf için, markanın tanınırlığı, güvenilirliği ve imajını kullanarak yüksek gelirli iş geliştirmeleri beklenebilir.

Marka lisansı genellikle “marka adı” veya “logo” kullanımı ile ilgili konuları içerir gibi düşünülse de, aslında ürün tasarımı, üretimi ve satışı hakkında sözleşme ile ayrıntılı bir şekilde sıkı bir şekilde düzenlenen durumlar da vardır.

Marka tarafından bakıldığında, zaman ve para yatırarak büyüttüğü değerli marka imajına ve güvenilirliğine zarar vermemek için düşünmek doğaldır.

Bu şekilde, sadece ticari marka kullanımını amaçlayan ticari marka lisans sözleşmesi ile marka lisansı kapsamındaki ticari marka lisans sözleşmesi arasında roller farklıdır.

Marka Lisans Sözleşmesinin Kontrol Edilmesi Gereken Noktalar

Burada, marka lisans sözleşmelerinin özgü karakteristiklerine odaklanarak kontrol edilmesi gereken noktaları açıklıyoruz.

Kullanım İzni Kapsamı

Madde ●●
1. A, belirtilen maddelerde belirlenen kapsamda, B’ye normal kullanım hakkını verir.
① İzin Verilen Bölge: ●●●●
② İzin Verilen Ürünler: ●●●●
③ İzin Verilen Süre: ●●●● yıl ●● ay ●● gün ~ ●●●● yıl ●● ay ●● gün
2. B, izin verilen markanın kullanımı hakkında, birinci fıkrada belirlenen kapsam dışında haklara sahip değildir.
3. A ve B, bu sözleşmenin imzalanmasından sonra ●● gün içinde birbirlerine yardımcı olarak, birinci fıkrada belirtilen normal kullanım hakkının kayıt başvurusunu yaparlar. Bu kayıt için gereken masraflar B tarafından karşılanır.
※ Lisans Veren: A, Lisans Alan: B

Kendi markanızın ticari markasını lisanslarken en önemli olan şey, ‘kullanım hakkının türü’ ve ‘kullanım izni kapsamı’dır.

Örneğin, ‘spor alanında’ ‘özel kullanım hakkı’ verirseniz, üçüncü taraflardan tenis malzemeleri veya golf malzemeleri gibi ürünler için ticari marka lisans talepleri olsa bile lisans veremezsiniz.

Ayrıca, izin verilen ürünleri ‘golf malzemeleri’ olarak belirtirken, ‘golf topları’, ‘golf kulüpleri’, ‘golf giysileri’ gibi daha ayrıntılı kategorilere ayırmak da mümkündür.

Bu şekilde, marka tarafından, gelecekteki marka işinin nasıl gelişeceği öngörülemediği için, kullanım izni kapsamını hafifçe belirlemek iş fırsatlarını kaçırma riski oluşturabilir.

Ayrıca, kullanım hakkının türleri arasında ‘normal kullanım hakkı’ ve ‘özel kullanım hakkı’ olmak üzere iki tür vardır ve ‘özel kullanım hakkı’ durumunda, kayıt yapıldığında, kullanım izni kapsamında marka sahibi bile kullanamaz. Bu nedenle, büyük bir avantajı olmadıkça seçmemeniz daha iyidir. Ayrıca, taraflar arasında tekel hakkında belirlenen ‘özel normal kullanım hakkı’ izni de sözleşme üzerinde mümkündür.

Yani, lisans alıcının yeteneklerini ve iş planını temel alarak izin kapsamını ve diğer faktörleri belirlemek önemlidir.

Ayrıca, özel uygulama hakkı için kayıt gerektirirken, normal kullanım hakkı için kayıt zorunlu değildir, ancak kayıt yaparak, daha sonra ticari marka hakkını elde eden üçüncü taraflara karşı da savunabilirsiniz.

İzin Verilen Ticari Markanın Kullanımı

Madde ●●
1. B, izin verilen ticari markayı kullanırken, izin verilen ticari markanın A’nın itibarını ve ürün kalitesini temsil ettiğini anlar ve A’nın marka değerini zedelememeye çalışır.
2. B, izin verilen ticari markayı Ek 1’de belirtilen gösterim biçimi, kullanım yöntemi ve A’nın zaman zaman yaptığı talimatlara uygun olarak kullanır.
3. B, izin verilen ticari markayı kullanırken, izin verilen ürünün üreticisinin B olduğunu açıkça belirtmelidir.
4. B, izin verilen ticari markayı A’nın önceden yazılı izni olmadan üçüncü taraflara yeniden lisans veremez veya devredemez, teminat olarak sunamaz veya herhangi bir şekilde tasarruf edemez.
5. B, izin verilen ticari markanın kullanımını durdurmak veya sonlandırmak istediğinde, derhal bu durumu A’ya yazılı olarak bildirmelidir.

İkinci fıkradaki ‘Ek 1’de, izin verilen ticari markanın gösterim konumu, boyutu, renkleri, marka adı ve logo kombinasyonu gibi gösterim biçimleri yanında, promosyon materyalleri ve ürün etiketlerinde ‘(Lisans Veren) tarafından tescil edilen ticari marka, (Lisans Alan) tarafından izin alınarak bu üründe kullanılmaktadır.’ gibi bir ifade yükümlülüğü eklemeyi düşünebilirsiniz.

Yukarıdaki örnek maddelerin hükümleri dışında, marka değerinin zedelenmesini önlemek amacıyla, aşağıdaki gibi yasaklar eklemek de mümkündür.

B, izin verilen bölge içinde veya dışında aşağıdaki eylemleri yapamaz.
① İzin verilen ticari markaya benzer veya bununla karıştırılabilir ticari markaları veya diğer işaretleri kullanmak veya tescil etmek.
② İzin verilen ticari markanın ayırt edici özelliğini kaybetmek veya itibarını zedelemek.
③ İzin verilen ticari markayı, izin verilen ürünün kalitesini yanıltıcı bir şekilde gösterme olasılığı olan bir durumda kullanmak.

Ancak, lisans alıcıya rekabet ürünlerinin üretimini ve satışını yasaklama gibi yükümlülükler getirirseniz, bu durum rekabet hukapı açısından sorun olabilir, bu yüzden dikkatli olun.

İzin Verilen Ürünün Kalite Onayı

Madde ●●
1. B’nin izin verilen ticari markayı gösterebileceği izin verilen ürünler, Ek 2’de belirtilen belirlenmiş kalite standartlarına uygun olmalıdır.
2. B, belirlenmiş kalite standartlarına uygun olduğunu A’nın onayladığı izin verilen ürünlerde sadece izin verilen ticari markayı kullanabilir.
3. B, birinci fıkrada belirtilen A’nın onayını almak için, izin verilen ticari markayı taşıyan izin verilen ürünün bir örneğini A’ya sunar ve A, bu örneği aldıktan sonra ●● gün içinde onayın verilip verilmeyeceğini B’ye yazılı olarak bildirir.

İzin verilen ticari markayı taşıyan ürünün kalitesi belirli bir seviyeye ulaşmadığında, markanın itibarı zarar görebilir, bu yüzden izin verilen ürünün kalite kontrolü önemli bir süreçtir.

Kalite dışında, ‘tasarım’, ‘fiyat aralığı’, ‘hedef kitle’ ve ‘reklam ve tanıtım’ gibi faktörler de orijinal markaya zarar verebileceği için, ‘onay koşulları’na eklemeyi düşünebilirsiniz.

Lisans Verenin Risklerini Önlemek İçin Gerekli Maddeler

Garanti Yoktur

Madde ●●
A tarafı, lisans verilen markanın geçerliliği ve markanın kullanımının üçüncü kişilerin haklarını ihlal etmeyeceği konusunda garanti vermez.

Bu madde, patent uygulama lisansı sözleşmesi ile aynıdır, çünkü tüm benzer tescilli markaları kontrol etmek pratikte imkansızdır ve hak ihlali konusunda bir karar vermek için mahkemeye başvurulması gerekmektedir. Bu nedenle, lisans verenin bu tür bir garanti vermesi büyük bir risk oluşturur.

Marka hakkı ihlali hakkında daha fazla bilgi almak isteyenler, aşağıdaki makalede detaylı olarak açıklanmıştır. Lütfen bu makaleyi okurken aşağıdaki makaleye de göz atın.

https://monolith.law/corporate/penalty-for-trademark-infringement[ja]

Sorumluluk Reddi

Madde ●●
A tarafı, lisans verilen ürünün kusurları ve markanın kullanımından kaynaklanan B’nin zararlarından hiçbir şekilde sorumlu olmayacaktır.

Marka tarafı kalite onayı vermiş olsa bile, lisans verilen ürünün kusurları lisans alanın sorumluluğundadır. Ayrıca, marka adını veya logosunu göstermek, marka tarafının lisans verilen ürünün “üretici sorumluluğu” ile karşı karşıya kalabileceği anlamına gelir. Bu nedenle, bu madde kaçınılmaz olarak görülür.

Özet

Bu sefer, genel marka lisans sözleşmelerinden farklı olarak, marka lisansı kapsamındaki marka lisans sözleşmelerinde marka tarafının bilmesi gereken önemli noktaları açıkladık.

Gerçek sözleşme metninde, yukarıdakilere ek olarak “marka kullanım ücreti”, “fesih”, “gizlilik yükümlülüğü”, “sözleşme sonrası tedbirler”, “tazminat”, “uygulanacak hukuk”, “yetkili mahkeme” gibi maddeler gereklidir.

Marka lisansları, marka işletmeciliği hakkında da bilgi gerektirdiğinden, kendi başınıza karar vermek yerine, konusunda uzman ve deneyimli bir avukata danışmanızı öneririz.

Marka hakkının yanı sıra telif hakkı ve patent hakkı gibi toplam lisans sözleşmesini bilmek isteyenler için, aşağıdaki makalede detaylı olarak anlatılmıştır, bu nedenle lütfen bu makale ile birlikte göz atın.

https://monolith.law/corporate/license-contract-point[ja]

Büromuz Tarafından Alınan Önlemler

Monolit Hukuk Bürosu, özellikle internet olmak üzere IT ve hukuk alanlarında yüksek uzmanlığa sahip bir hukuk firmasıdır. Son yıllarda, telif haklarına ilişkin fikri mülkiyet hakları giderek daha fazla dikkat çekmekte ve hukuki kontrol ihtiyacı artmaktadır. Büromuz, fikri mülkiyet haklarına ilişkin çözümler sunmaktadır. Ayrıntılar aşağıdaki makalede belirtilmiştir.

https://monolith.law/practices/corporate[ja]