Hạn chế chuyển nhượng vận động viên trong eSports và các vấn đề pháp lý

Các Trường Hợp Tư Vấn và Quan Điểm Pháp Lý Cơ Bản

Chúng tôi nhận được yêu cầu tư vấn từ các nhà quản lý đội eSports về việc xem xét các hạn chế chuyển nhượng trong hợp đồng nhằm ngăn chặn việc các tuyển thủ bị lôi kéo sang đội khác, từ góc độ pháp lý.
Về vấn đề này, mặc dù có thể công nhận một mức độ hợp lý nhất định từ góc độ bảo vệ chi phí đào tạo tuyển thủ, nhưng cần phải xem xét cẩn thận trong mối quan hệ với việc bảo đảm quyền theo Hiến pháp Nhật Bản và quy định của luật cạnh tranh Nhật Bản.

Môi Trường Pháp Lý Xung Quanh Hạn Chế Chuyển Nhượng

Với sự phát triển của kinh doanh thể thao, các vấn đề pháp lý liên quan đến chuyển nhượng cầu thủ ngày càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Đặc biệt trong lĩnh vực eSports, với sự mở rộng thị trường nhanh chóng và toàn cầu hóa, cách thức điều chỉnh pháp lý về chuyển nhượng cầu thủ đã nổi lên như một thách thức mới.

Một trong những luận điểm pháp lý cơ bản liên quan đến hạn chế chuyển nhượng là sự phù hợp với quyền tự do lựa chọn nghề nghiệp được bảo đảm bởi Hiến pháp.
Điều 22 Khoản 1 của Hiến pháp Nhật Bản (1947) bảo đảm quyền tự do lựa chọn nghề nghiệp cho tất cả công dân, và quyền này cũng áp dụng cho hoạt động của các vận động viên.
Do đó, các hạn chế chuyển nhượng quá nghiêm ngặt có thể bị coi là vi phạm quyền hiến định này và có khả năng bị phủ nhận hiệu lực.

Xem xét về Luật Hợp đồng

Khảo sát từ góc độ nghĩa vụ tránh cạnh tranh

Vấn đề hạn chế chuyển nhượng có thể được xem xét dưới góc độ nghĩa vụ tránh cạnh tranh trong pháp lý.
Về điểm này, án lệ (vụ Foseco Limited Japan, Tòa án Quận Nara, ngày 23 tháng 10 năm Showa 45 (1970), số 624, trang 78) đã đưa ra khung phân tích về tính hiệu lực của nghĩa vụ tránh cạnh tranh bằng cách xem xét tổng hợp các yếu tố sau.

Thứ nhất, tính chính đáng của mục đích áp đặt hạn chế được xem xét.
Quan điểm bảo vệ đầu tư vào việc phát triển tuyển thủ của các đội eSports được coi là có một mức độ chính đáng nhất định.
Tuy nhiên, nếu vượt quá mục đích đó và chỉ nhằm hạn chế cạnh tranh, thì sẽ bị đánh giá là thiếu chính đáng.

Thứ hai, vị trí và vai trò của tuyển thủ bị ảnh hưởng được xem xét.
Việc áp đặt hạn chế nhất định đối với tuyển thủ cấp cao và tuyển thủ đang trong giai đoạn phát triển có thể dẫn đến những đánh giá khác nhau về tính hợp lý.

Thứ ba, tính hợp lý của phạm vi hạn chế cạnh tranh được đặt câu hỏi.
Các yếu tố như thời gian, phạm vi địa lý, và hình thức cạnh tranh được xem xét để đảm bảo không quá rộng so với mục đích.

Thứ tư, sự tồn tại và tính đầy đủ của các biện pháp bù đắp cho hạn chế được xem xét.
Nội dung cung cấp lợi ích cụ thể cho tuyển thủ, như thù lao thích hợp hay cơ hội phát triển, là rất quan trọng.

Nếu vượt quá phạm vi hợp lý khi xem xét các yếu tố trên, thì sẽ bị coi là vi phạm trật tự công cộng và đạo đức xã hội (Điều 90 của Bộ luật Dân sự Nhật Bản) và bị vô hiệu.

Khả năng hủy bỏ hợp đồng

Tùy thuộc vào hình thức hợp đồng, khả năng hủy bỏ hợp đồng từ phía tuyển thủ cũng khác nhau.
Nếu được cấu thành như hợp đồng lao động, theo Điều 627 Khoản 1 của Bộ luật Dân sự Nhật Bản, nếu là hợp đồng không có thời hạn, tuyển thủ có thể chấm dứt hợp đồng sau khi thông báo hủy bỏ trong vòng 2 tuần.

Ngay cả trong trường hợp hợp đồng có thời hạn, nếu tuyển thủ được coi là “người lao động” theo Luật Tiêu chuẩn Lao động Nhật Bản, thì hợp đồng có thời hạn trên 3 năm bị cấm theo Điều 14 Khoản 1 của luật này, và theo Điều 137 của luật này, tuyển thủ có quyền nghỉ việc bất cứ lúc nào sau khi đã qua 1 năm kể từ ngày bắt đầu hợp đồng.

Ngay cả khi hợp đồng không phải là hợp đồng lao động, theo án lệ, có khả năng hủy bỏ hợp đồng trong các trường hợp sau.

Trong vụ án Tòa án Quận Tokyo ngày 18 tháng 7 năm Heisei 13 (2001), số 1788, trang 64, việc hủy bỏ được chấp nhận trong trường hợp có lý do không thể tránh khỏi.
Trong vụ án Tòa án Quận Tokyo ngày 13 tháng 6 năm Heisei 12 (2000), số 1092, trang 199, việc hủy bỏ được chấp nhận như là hợp đồng ủy thác hoặc hợp đồng vô danh tương tự, theo áp dụng tương tự Điều 651 Khoản 1 của Bộ luật Dân sự Nhật Bản.
Hơn nữa, trong vụ án Tòa án Cao cấp Tokyo ngày 25 tháng 1 năm Heisei 29 (2017), số 2355, trang 13, việc hủy bỏ được chấp nhận khi mối quan hệ tin cậy giữa các bên bị phá vỡ.

Phân Tích Chi Tiết Từ Góc Độ Luật Cạnh Tranh

Xu Hướng Quy Định Pháp Luật Toàn Cầu

Một trong những đặc điểm của eSports là hoạt động của nó được triển khai trên toàn cầu.
Do đó, mối quan hệ với luật cạnh tranh của từng quốc gia cũng trở thành một yếu tố quan trọng cần xem xét.

Tại châu Âu, phán quyết Bosman (Union Royale Belge des Societes de Football Association v. Jean-Marc Bosman (Case C-415/93) (1995)) là một tiền lệ quan trọng.
Phán quyết này đã làm rõ rằng tự do chuyển nhượng cầu thủ trong EU được bảo vệ từ quan điểm tự do di chuyển của người lao động theo luật EU.

Hơn nữa, quyết định của Ủy ban châu Âu đối với Liên đoàn Trượt băng Quốc tế vào tháng 12 năm 2017 (Tháng 12 năm 2017) được chú ý vì đã làm rõ khả năng áp dụng luật cạnh tranh đối với các hạn chế hoạt động của vận động viên bởi các tổ chức thể thao.
Quyết định này cũng đưa ra những gợi ý quan trọng về các hạn chế hoạt động của vận động viên trong lĩnh vực eSports.

Tại Mỹ, từ phán quyết Mackey v. National Football League (543 F.2d 606 (8th Cir.1976)) trở đi, đã có sự tích lũy các phán quyết về luật chống độc quyền liên quan đến các hạn chế chuyển nhượng cầu thủ trong thể thao chuyên nghiệp.
Những tiền lệ này cung cấp hướng dẫn quan trọng về phạm vi mà các hạn chế chuyển nhượng được phép theo luật cạnh tranh.

Đánh Giá Luật Cạnh Tranh Tại Nhật Bản

Tại Nhật Bản, trong “Báo cáo Hội thảo về Chính sách Cạnh tranh và Nhân lực” được công bố bởi Ủy ban Thương mại Công bằng Nhật Bản vào ngày 15 tháng 2 năm 2018 (Năm 2018), đã chỉ ra rằng các hạn chế chuyển nhượng đối với vận động viên thể thao có thể trở thành vấn đề theo Luật Chống Độc quyền Nhật Bản.

Báo cáo này đã chỉ ra các yếu tố để đánh giá tính hợp lý của các hạn chế chuyển nhượng như sau:

Thứ nhất, nội dung và thời gian của hạn chế không được quá mức so với mục đích.
Đặc biệt, các hạn chế khiến việc chuyển nhượng hoặc thay đổi công việc trong tương lai trở nên không thể thực hiện được trên thực tế sẽ được đánh giá là có bất lợi rất lớn.

Thứ hai, sự tồn tại và mức độ của các biện pháp bù đắp cho vận động viên cũng được xem xét.
Việc có cung cấp đủ biện pháp bù đắp tương xứng với hạn chế hay không là yếu tố quan trọng để đánh giá.

Thứ ba, khía cạnh thủ tục cũng được đánh giá, cụ thể là liệu có tiến hành thảo luận đầy đủ với vận động viên khi áp đặt hạn chế hay không.

Thứ tư, cũng cần xem xét liệu có sự đối xử phân biệt so với các vận động viên khác hay không.

Hướng Dẫn Đối Phó Trong Thực Tiễn

Dựa trên phân tích pháp lý nêu trên, khi đội eSports thiết lập các hạn chế chuyển nhượng trong hợp đồng với tuyển thủ, cần lưu ý các điểm sau đây.

Trước hết, cần làm rõ mục đích của hạn chế chuyển nhượng và chỉ giới hạn ở mức tối thiểu cần thiết để đạt được mục đích đó.
Cụ thể, cần giới hạn thời gian và phạm vi địa lý trong phạm vi hợp lý, đồng thời đảm bảo không gây cản trở quá mức cho sự phát triển sự nghiệp của tuyển thủ.

Tiếp theo, cần thực hiện các biện pháp bù đắp thích hợp đối với hạn chế chuyển nhượng.
Điều này không chỉ bao gồm bồi thường tài chính mà còn cung cấp các cơ hội giúp nâng cao kỹ năng và phát triển sự nghiệp cho tuyển thủ.

Hơn nữa, khi thiết lập các điều khoản hợp đồng liên quan đến hạn chế chuyển nhượng, cần tiến hành thảo luận đầy đủ với tuyển thủ và hình thành sự hiểu biết lẫn nhau về nội dung đó.
Áp đặt hạn chế một cách đơn phương có thể là yếu tố làm tăng rủi ro tranh chấp sau này.

Thêm vào đó, việc thường xuyên xem xét lại nội dung hợp đồng và duy trì, củng cố mối quan hệ tin cậy với tuyển thủ cũng rất quan trọng.
Đặc biệt, cần có thái độ linh hoạt điều chỉnh nội dung hợp đồng để thích ứng với những thay đổi môi trường do sự phát triển nhanh chóng của ngành công nghiệp eSports.

Tổng Kết

Về việc hạn chế chuyển nhượng của các tuyển thủ eSports, cần xem xét từ nhiều góc độ pháp lý như bảo đảm quyền theo hiến pháp, luật hợp đồng, và luật cạnh tranh.
Đặc biệt, khi xem xét đặc tính của eSports được triển khai toàn cầu, cần chú ý đến xu hướng quy định pháp luật quốc tế.

Khi thiết lập các hạn chế chuyển nhượng, điều quan trọng là phải cân bằng một cách hợp lý giữa việc bảo vệ lợi ích chính đáng của đội tuyển và bảo đảm quyền lợi của tuyển thủ.
Hạn chế quá mức không chỉ mang lại rủi ro pháp lý mà còn có thể dẫn đến giảm động lực của tuyển thủ và giảm sức cạnh tranh của đội tuyển.

Với sự phát triển của ngành công nghiệp eSports trong tương lai, các vấn đề pháp lý liên quan đến hạn chế chuyển nhượng được dự đoán sẽ ngày càng trở nên quan trọng.
Mỗi đội tuyển cần thực hiện các biện pháp nhằm quản lý rủi ro pháp lý một cách thích hợp và xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với các tuyển thủ.