Τα Συμβόλαια που Πρέπει να Προετοιμάσει ένας Ατομικός Μηχανικός πριν από την Κοινή Επιχείρηση με μια Εταιρεία

Το δικηγορικό μας γραφείο, με επικεφαλής έναν πρώην IT μηχανικό ως δικηγόρο-εταίρο, παρέχει νομικές υπηρεσίες όχι μόνο σε εταιρείες αλλά και σε μηχανικούς. Ένα τυπικό παράδειγμα συμβουλευτικής που παρέχουμε είναι όταν κάποιος προσωπικά συνεργάζεται με μια εταιρεία για την ανάπτυξη μιας νέας επιχείρησης και διαπιστώνει ότι δεν λαμβάνει επαρκή κατανομή κερδών ή άλλων οφελών από την εταιρεία. Για παράδειγμα, η κατάσταση μπορεί να είναι η εξής:

1. Ως ατομικός μηχανικός, ανέλαβε από την αρχή την ανάπτυξη ενός νέου συστήματος για μια εταιρεία που δεν είναι ιδιαίτερα δυνατή στον τομέα της πληροφορικής.
2. Το σύστημα αυτό, λόγω της καλής του απόδοσης, έχει αυξήσει τις πωλήσεις.
3. Ζήτησε κατανομή μετοχών ή κέρδη βάσει των πωλήσεων, αλλά η εταιρεία αρνείται να συμφωνήσει σε αυτό.

Σε τέτοιες περιπτώσεις, ο ατομικός μηχανικός πρέπει να σκεφτεί τι μέτρα μπορεί να λάβει και, πάνω απ’ όλα, γιατί προκύπτουν τέτοιες καταστάσεις και πώς μπορούν να προληφθούν. Θα αναλύσουμε αυτά τα ζητήματα.

Η πρόληψη των διαφορών σε κοινοπραξίες μέσω συμβολαίου

Αρχικά, αν αναφέρουμε το συμπέρασμα εκ των προτέρων, η «πρόληψη» τέτοιων καταστάσεων είναι, στην πραγματικότητα, απλή. Η απάντηση είναι απλή

Για να προετοιμαστείτε για τέτοιες περιστάσεις, αρκεί να έχετε συνάψει εκ των προτέρων ένα «Συμβόλαιο Κοινοπραξίας» που περιλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία.

Αυτό είναι το συμπέρασμα. Στο Συμβόλαιο Κοινοπραξίας μπορεί, για παράδειγμα, να προβλέπονται τα εξής:

• Τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας σχετικά με το σύστημα θα ανήκουν κοινά σε εσάς και στην εταιρεία
• Ένα ποσοστό ●% των εσόδων θα διανέμεται σε εσάς
• Πρόβλεψη για μεταβίβαση μετοχών

Αρκεί να σχεδιάσετε αυτά με την ιδανική ισορροπία και να τα έχετε συμφωνήσει εκ των προτέρων.

Ωστόσο, στην πράξη, η σύναψη τέτοιων συμβολαίων συχνά αναβάλλεται, και γι’ αυτό ακριβώς τα προαναφερθέντα προβλήματα είναι πιο επιρρεπή στο να εκδηλωθούν.

• Όταν τα προβλήματα εκδηλωθούν, ποια είναι η κατάσταση των δικαιωμάτων;
• Πώς πρέπει να σχεδιάσετε το Συμβόλαιο Κοινοπραξίας εκ των προτέρων;
• Παρ’ όλα αυτά, γιατί τα προβλήματα τείνουν να εκδηλώνονται όταν δεν έχει συναφθεί συμβόλαιο;

Στα παρακάτω, θα αναλύσουμε αυτά τα ζητήματα ένα προς ένα.

Η καταλληλότητα του πηγαίου κώδικα προγράμματος σε κοινοπραξίες

Όταν τέτοια ζητήματα έρθουν στο προσκήνιο, για τον ατομικό μηχανικό, το μέγιστο “δικαίωμα” που μπορεί να διεκδικήσει απέναντι στην εταιρεία είναι το δικαίωμα της πνευματικής ιδιοκτησίας. Ο πηγαίος κώδικας ενός προγράμματος αποτελεί “έργο” που προστατεύεται από το δικαίωμα της πνευματικής ιδιοκτησίας. Και η καταλληλότητα των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας του πηγαίου κώδικα ακολουθεί τους εξής κανόνες:

1. Καταρχήν, αποδίδονται στο άτομο που έγραψε τον κώδικα
2. Εάν το άτομο που έγραψε τον κώδικα είναι υπάλληλος μιας εταιρείας ή πληροί ορισμένες προϋποθέσεις, τότε το έργο θεωρείται “εργασιακό δημιούργημα” και αποδίδεται στην εταιρεία
3. Εάν υπάρχει συμφωνία στη σύμβαση σχετικά με την καταλληλότητα των δικαιωμάτων, τότε ακολουθείται αυτή η συμφωνία

Ως εκ τούτου,

1. Καταρχήν, αποδίδονται στον ατομικό μηχανικό που έγραψε τον κώδικα
2. Ο ατομικός μηχανικός δεν είναι υπάλληλος της εταιρείας, οπότε δεν δημιουργείται “εργασιακό δημιούργημα”
3. Ακολουθείται η συμφωνία της σύμβασης για την καταλληλότητα, αλλά “συμβόλαιο” δεν υπάρχει

Από αυτά μόνο, φαίνεται ότι τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας θα αποδίδονταν στον ατομικό μηχανικό, αλλά σε περίπτωση που αυτή η διαφωνία καταλήξει σε δικαστήριο, το δικαστήριο δεν θα κάνει απαραίτητα μια τέτοια κρίση.

Επιπλέον, σχετικά με το εάν η σύμβαση για την ανάπτυξη συστημάτων μπορεί να ισχύσει ακόμη και χωρίς ένα γραπτό συμβόλαιο, αναλύουμε λεπτομερώς στο παρακάτω άρθρο.

https://monolith.law/corporate/system-development-contract[ja]

Σε περίπτωση απουσίας συμβολαίου, η κρίση γίνεται ασαφής

Αν και δεν πρόκειται για έργο ανάπτυξης συστημάτων, σε μια υπόθεση που αφορούσε τον σχεδιασμό ενός μνημείου που θα τοποθετούνταν σε σταθμό, διεκδικήθηκε η κατοχύρωση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας μεταξύ του ατόμου που έκανε τον σχεδιασμό και της εταιρείας που έδωσε την παραγγελία. Το Εφετείο του Τόκιο, στις 31 Μαΐου του 2004 (Έτος Χει 16),

• Διαπίστωσε ότι δεν υπήρχε συμβόλαιο
• Το εν λόγω μνημείο είχε προγραμματιστεί από την αρχή να τοποθετηθεί στον σταθμό υπό την επίβλεψη της εταιρείας και δεν είχε προβλεφθεί καμία άλλη χρήση
• Η εταιρεία είχε πληρώσει αντίτιμο στον ατομικό σχεδιαστή

Βάσει αυτών των στοιχείων, αναγνώρισε τη μεταβίβαση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας από τον ατομικό σχεδιαστή στην εταιρεία.

Έτσι, όταν δεν υπάρχουν γραπτά συμβόλαια ή άλλα έγγραφα, η μεταφορά των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στον αναθέτοντα εξετάζεται με βάση διάφορες περιστάσεις και την εύλογη βούληση των δύο μερών. Με άλλα λόγια, η κρίση γίνεται πολύ “ασαφής” και δεν υπάρχουν σαφείς κανόνες. Για παράδειγμα, το πώς πληρώνεται η αμοιβή για τη συγγραφή του πηγαίου κώδικα, συνήθως αντιμετωπίζεται περίπου ως εξής στην “ασαφή” αυτή κρίση:

• Εάν η πληρωμή γίνεται με μορφή μηνιαίου τέλους → θεωρείται αντίτιμο για ολοκληρωμένη υπηρεσία που περιλαμβάνει και συντήρηση, ενώ ειδικά όταν ο ανάδοχος είναι άτομο, το ποσό αυτό εκλαμβάνεται ευκολότερα ως αμοιβή παρόμοια με μισθό, και η μεταβίβαση των δικαιωμάτων στον αναθέτοντα είναι πιο πιθανή
• Εάν για κάθε αναβάθμιση ή αλλαγή γίνεται ξεχωριστή εκτίμηση κόστους → θεωρείται αντίτιμο απλά για τη δημιουργία της συγκεκριμένης έκδοσης και η μεταβίβαση των δικαιωμάτων στον αναθέτοντα είναι λιγότερο πιθανή

Όταν ένας ατομικός μηχανικός αναλαμβάνει έργο από μια εταιρεία στο πλαίσιο μιας “κοινής επιχείρησης”, η αμοιβή του συχνά πληρώνεται με μορφή μηνιαίου τέλους, με αποτέλεσμα να είναι πιο εύκολη η αναγνώριση της μεταβίβασης των δικαιωμάτων στην εταιρεία. Επιπλέον, τουλάχιστον για τον ατομικό μηχανικό, σε περίπτωση απουσίας γραπτών συμβολαίων ή άλλων εγγράφων, δύσκολα μπορεί να ισχυριστεί ότι “τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας ανήκουν σαφώς σε εκείνον”.

Για περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με την κατοχύρωση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας του πηγαίου κώδικα, μπορείτε να ανατρέξετε στο παρακάτω άρθρο.

https://monolith.law/corporate/copyright-for-the-program-source-code[ja]

Ποια θέματα πρέπει να καθορίζονται σε μια σύμβαση κοινής επιχείρησης

Η βασική αιτία που οδηγεί σε τέτοιες καταστάσεις είναι η μη δημιουργία σύμβασης εκ των προτέρων. Μπορεί να σκεφτείτε αυθόρμητα ότι “η προετοιμασία μιας σύμβασης εκ των προτέρων δεν είναι πρακτική”, αλλά θα συζητήσουμε αυτό το θέμα αργότερα. Ας εξηγήσουμε πρώτα τι πρέπει να περιλαμβάνει μια κατάλληλη σύμβαση.

Ρυθμίσεις σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα

Όπως είναι φανερό από τα παραπάνω, μια σύμβαση πρέπει να περιλαμβάνει ρυθμίσεις για τα πνευματικά δικαιώματα. Για έναν ατομικό μηχανικό, το μεγαλύτερο ρίσκο στην ανάπτυξη συστημάτων σε μορφή κοινής επιχείρησης με μια εταιρεία είναι να “κοπεί” αφού το έργο αρχίσει να παράγει έσοδα.

Δηλαδή, ακόμη και αν έχει συναφθεί μια σύμβαση που προβλέπει, για παράδειγμα, την πληρωμή του 20% των εσόδων στον ατομικό μηχανικό, αν η σύμβαση αυτή τερματιστεί, τελικά δεν θα μπορεί να εισπράξει κανένα κέρδος. Για να αποφευχθεί η λήξη της σύμβασης, είναι σημαντικό να κρατήσει κάποιος τα “δικαιώματα” από την πλευρά του, και το πιο σημαντικό από αυτά τα δικαιώματα είναι τα πνευματικά δικαιώματα. Σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα, πρέπει να καθορίσουμε:

• Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στον ατομικό μηχανικό
• Τα πνευματικά δικαιώματα είναι κοινά μεταξύ της εταιρείας και του ατομικού μηχανικού
• Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στην εταιρεία, αλλά η εταιρεία δεν μπορεί να τα ασκήσει ή να τα μεταβιβάσει χωρίς την άδεια του ατομικού μηχανικού

Με αυτόν τον τρόπο, από την πλευρά της εταιρείας, δημιουργείται η κατάσταση όπου “αν κόψουμε τον ατομικό μηχανικό, δεν θα μπορούμε να συνεχίσουμε την επιχείρηση”, και έτσι μπορεί να αποφευχθεί η περίπτωση να “κοπεί” ο μηχανικός όπως περιγράφηκε παραπάνω.

Για μια πιο πλήρη εικόνα των IT συστημάτων και των πνευματικών δικαιωμάτων, δείτε το παρακάτω άρθρο για λεπτομερή ανάλυση.

https://monolith.law/corporate/internet-technology-system-copyright-problem[ja]

Ρυθμίσεις σχετικά με την αντιστάθμιση

Επιπλέον, οι ρυθμίσεις σχετικά με την αντιστάθμιση είναι φυσικά απαραίτητες. Αυτό δεν ισχύει μόνο για τέτοιες περιπτώσεις, αλλά όταν “διεξάγεται μια κοινή επιχείρηση”, η πλευρά που δεν έχει έσοδα θα επωφεληθεί περισσότερο από μια κατανομή βάσει των εσόδων παρά των κερδών. Δηλαδή, για παράδειγμα:

• Η εταιρεία θα πληρώσει στον ατομικό μηχανικό ένα ποσοστό ●% των κερδών από την επιχείρηση που αφορά το σύστημα
• Η εταιρεία θα πληρώσει στον ατομικό μηχανικό ένα ποσοστό ●% των εσόδων από την επιχείρηση που αφορά το σύστημα

Θα πρέπει να προτιμάτε το δεύτερο. Ο ατομικός μηχανικός δεν μπορεί να γνωρίζει με ακρίβεια τα έσοδα που προκύπτουν για την εταιρεία, το ποσό των εξόδων, ούτε αν αυτά τα έξοδα είναι πραγματικά για “την επιχείρηση”. Η εταιρεία είναι αυτή που λαμβάνει τα έσοδα, πληρώνει τα έξοδα και διαχειρίζεται το προσωπικό που προκύπτει από αυτά τα έξοδα. Και μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τα έσοδα είναι το πιο εύκολο να κατανοηθεί στοιχείο. Είναι προτιμότερο να λαμβάνει κανείς πληρωμές που υπολογίζονται απλά από στοιχεία που είναι εύκολο να κατανοηθούν.

Ρυθμίσεις σχετικά με τη μεταβίβαση μετοχών

Επιπρόσθετα, υπάρχει η επιλογή να απαιτηθεί η μεταβίβαση μετοχών. Ωστόσο, αν και δεν θα επεκταθούμε εδώ, η απαίτηση ενός “ατομικού μηχανικού που αναλαμβάνει μια κοινή επιχείρηση ως εξωτερικός συνεργάτης” για ένα μεγάλο ποσοστό των μετοχών, όπως για παράδειγμα το 30%, είναι πρακτικά δύσκολο. Αν ένας τέτοιος εξωτερικός συνεργάτης κατέχει ένα σημαντικό ποσοστό των μετοχών, τότε η εξασφάλιση επενδύσεων από VC ή η διεξαγωγή IPO γίνεται πολύ δύσκολη. Θα πρέπει να διαπραγματεύεστε για ένα ποσοστό που είναι πρακτικά εφικτό, όπως για παράδειγμα το 5%.

Γιατί δεν δημιουργούνται οι συμβάσεις εκ των προτέρων;

Έτσι, όταν ένας ατομικός μηχανικός αναλαμβάνει μια “κοινοπραξία” με μια εταιρεία και δεν υπάρχει σύμβαση που να καλύπτει την μελλοντική αμοιβή και άλλες συναφείς ρυθμίσεις, αυτό αποτελεί μια εξαιρετικά “μειονεκτική” κατάσταση για τον μηχανικό. Είναι σημαντικό να δημιουργείται η σύμβαση εκ των προτέρων, αλλά φαίνεται πως πολλοί θεωρούν δύσκολο να προετοιμάσουν και να καταρτίσουν μια σύμβαση εγκαίρως.

Αυτό φαίνεται να οφείλεται στη διαφορά στην αντίληψη για το τι σημαίνει “επιχείρηση” μεταξύ της εταιρείας και του ατομικού μηχανικού. Συνήθως, οι διαφορές σε τέτοιες κοινοπραξίες προκύπτουν σύμφωνα με την ακόλουθη χρονολογική σειρά:

1. Η εταιρεία αναθέτει στον ατομικό μηχανικό την ανάπτυξη ενός συστήματος για την έναρξη μιας νέας επιχείρησης. Συμφωνείται η πληρωμή ενός ποσού, για παράδειγμα “300.000 γιεν το μήνα”, για την υποστήριξη του βιοπορισμού του μηχανικού.
2. Η εν λόγω επιχείρηση αρχίζει να παράγει έσοδα και το αντίτιμο που λαμβάνει ο μηχανικός αυξάνεται κάπως.
3. Η επιχείρηση συνεχίζει να αναπτύσσεται και η εταιρεία αρχίζει να καταγράφει εσόδα εκατομμυρίων ή ακόμα και δισεκατομμυρίων γιεν.
4. Σε αυτό το στάδιο, το ποσό που λαμβάνει ο μηχανικός, για παράδειγμα “500.000 γιεν το μήνα”, φαίνεται ασήμαντο σε σύγκριση με τα κέρδη της εταιρείας και είναι επίσης χαμηλότερο από το ποσό που θα έλαβε αν το σύστημα αναπτυσσόταν από άλλη εταιρεία.
5. Η σχέση μεταξύ του ατομικού μηχανικού και της εταιρείας επιδεινώνεται.

Από την πλευρά του ατομικού μηχανικού, είναι αλήθεια ότι στο στάδιο 1, η μη λήψη μηνιαίας αμοιβής θα δημιουργούσε προβλήματα στον βιοπορισμό του. Και στο στάδιο 4, το ποσό των “500.000 γιεν το μήνα” είναι ασήμαντο σε σύγκριση με:

1. Τα κέρδη που λαμβάνει η εταιρεία
2. Το ποσό που θα έλαβε αν το σύστημα αναπτυσσόταν από άλλη εταιρεία

Ωστόσο, αυτή η απλή σύγκριση είναι οικονομικά άδικη. Αυτό συμβαίνει επειδή:

1. Στο στάδιο 1, η εταιρεία πληρώνει τον μηχανικό και τους πωλητές, κάνοντας προκαταβολικές επενδύσεις για μια επιχείρηση της οποίας τα έσοδα δεν είναι ακόμα βέβαια.
2. Αν άλλη εταιρεία ανέπτυσσε το σύστημα, θα υπήρχε συμφωνία για μεταβίβαση των πνευματικών δικαιωμάτων και δεν θα συζητούσαμε για κατανομή των κερδών με βάση τα έσοδα.

Με έναν αυστηρό τρόπο, αν κάποιος έλαβε αμοιβή χωρίς κίνδυνο σε μια φάση όπου δεν ήταν βέβαιο αν η επιχείρηση θα ήταν κερδοφόρα, τότε δεν έχει το δικαίωμα να απαιτήσει μερίδιο από τα κέρδη όταν αυτή τελικά αποδειχθεί επιτυχημένη. Οι αποφάσεις των δικαστηρίων συχνά συμφωνούν με αυτή την αξιολόγηση της αξίας και το συμπέρασμα.

Συνοπτικά

Στο στάδιο όπου δεν είναι καθόλου σαφές εάν μια επιχείρηση θα πετύχει, το να αφιερώσεις χρόνο στη δημιουργία ενός συμβολαίου κοινοπραξίας ή να αναθέσεις την εκπόνησή του σε έναν δικηγόρο και να επωμιστείς το κόστος, είναι σίγουρα μια “ρίσκο”. Αν τελικά η επιχείρηση αποτύχει, αυτός ο χρόνος και το κόστος θα καταλήξουν να είναι “χαμένα”.

Ωστόσο, η ουσία της επιχείρησης είναι ότι “όποιος αναλάβει το ρίσκο, αν τελικά τα πάει καλά, θα αποκομίσει τα πλεονάζοντα κέρδη”. Από την πλευρά του ατομικού μηχανικού, ακόμα και στο στάδιο που “δεν είναι γνωστό αν θα είναι κερδοφόρο”, το να επενδύσεις σε χρόνο και κόστος όπως προαναφέρθηκε και να αναλάβεις το σχετικό ρίσκο, μπορεί τελικά να οδηγήσει σε καλύτερα αποτελέσματα αν η επιχείρηση πετύχει, σε σύγκριση με την περίπτωση που δεν είχες αναλάβει κανένα ρίσκο.

Τα συμβόλαια κοινοπραξίας είναι αναπόφευκτα εξειδικευμένα. Για να αποφύγεις μελλοντικές διαφορές και να διασφαλίσεις τα δικαιούμενα κέρδη, είναι σημαντικό να αναθέσεις σε έναν δικηγόρο από νωρίς, ώστε να δημιουργήσεις και να υπογράψεις ένα σαφές συμβόλαιο που θα καθορίζει τις συμβατικές σχέσεις.

Οδηγίες για τη Δημιουργία και Επιθεώρηση Συμβολαίων από το Δικηγορικό μας Γραφείο

Στο Δικηγορικό Γραφείο Monolith, ως ένα γραφείο με ειδίκευση στον τομέα της Πληροφορικής, του Διαδικτύου και των Επιχειρήσεων, παρέχουμε επίσης μια πληθώρα υπηρεσιών που περιλαμβάνουν τη δημιουργία και επιθεώρηση διαφόρων ειδών συμβολαίων, απευθυνόμενες τόσο σε εταιρείες-συμβούλους όσο και σε πελάτες-εταιρείες.

Για περισσότερες λεπτομέρειες, παρακαλούμε δείτε την παρακάτω σελίδα.