Μπορεί η δημιουργία «φωνής» μέσω τεχνητής νοημοσύνης να συνιστά παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων; (#1 Φάση ανάπτυξης και εκμάθησης)

Με την ανάπτυξη της παραγωγικής AI, έχει γίνει δυνατή η εύκολη εκμάθηση και δημιουργία της «φωνής» υπαρκτών τραγουδιστών ή ηθοποιών. Στον επαγγελματικό χώρο, η ανάπτυξη εφαρμογών, η δημιουργία παιχνιδιών και η παραγωγή animation έχουν καταστεί δυνατές με την εκμάθηση «φωνών» από την AI και την παραγωγή νέων «φωνών».

Η εκμάθηση της «φωνής» υπαρκτών τραγουδιστών ή ηθοποιών από την παραγωγική AI και η δημιουργία νέων «φωνών» μπορεί να αποτελέσει παράβαση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή άλλες παράνομες πράξεις στην Ιαπωνία.

Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει ακόμη μια σαφής ερμηνεία για αυτά τα ζητήματα. Τι ακριβώς είναι τα νομικά δικαιώματα που συνδέονται με μια «φωνή» και πότε μπορεί να αποτελέσουν θέμα βάσει του Ιαπωνικού Νόμου Πνευματικής Ιδιοκτησίας;

Σε αυτή τη σειρά άρθρων, θα αναλύσουμε αυτό το ζήτημα σε δύο μέρη, λαμβάνοντας υπόψη συγκεκριμένα μοτίβα χρήσης. Στο πρώτο μέρος, το παρόν άρθρο, θα εξηγήσουμε τις παραβιάσεις δικαιωμάτων που μπορεί να συμβούν κατά τη φάση ανάπτυξης και εκμάθησης της παραγωγικής AI. Τα νομικά ζητήματα που αφορούν τη φάση δημιουργίας και χρήσης αναλύονται στο αυτό το άρθρο (#2 Φάση Δημιουργίας και Χρήσης)[ja]. Σας προτρέπουμε να το διαβάσετε επίσης.

Τα τρία νομικά δικαιώματα που περιβάλλουν την «φωνή» ενός ατόμου υπό το Ιαπωνικό Δίκαιο

Ποια νομικά δικαιώματα διαθέτει η «φωνή» ενός ατόμου; Για να εξετάσουμε αυτό το ζήτημα, πρέπει να έχουμε δύο προοπτικές σχετικά με την «φωνή».

1. Τι λέει αυτή η φωνή,
2. Πώς ακούγεται αυτή η φωνή

Δηλαδή, το πρώτο ζήτημα αφορά το «περιεχόμενο» της φωνής, ενώ το δεύτερο τον «ήχο» της φωνής.

Για παράδειγμα, αν διαφορετικοί ηθοποιοί φωνής πουν την ίδια ατάκα «καλημέρα», το πρώτο στοιχείο, το περιεχόμενο, παραμένει το ίδιο, αλλά το δεύτερο στοιχείο, ο ήχος, διαφέρει.

Με βάση αυτές τις προοπτικές, τα νομικά δικαιώματα που μπορεί να προκύψουν για την «φωνή» ενός ατόμου στο ισχύον Ιαπωνικό νομικό πλαίσιο είναι τα εξής τρία:

Σχετικά με το Πνευματικό Δικαίο στην Ιαπωνία

Το πνευματικό δικαίο προκύπτει όταν το “περιεχόμενο” μιας φωνής αντιστοιχεί σε ένα έργο που προστατεύεται από το πνευματικό δικαίο.

Για παράδειγμα, όταν κάποιος απαγγέλλει ένα διάσημο μυθιστόρημα, η φωνή αυτή μπορεί να αποκτήσει πνευματικά δικαιώματα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, σε τέτοιες περιπτώσεις, ο κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων είναι ο συγγραφέας του μυθιστορήματος και όχι ο “κύριος της φωνής = ο ομιλητής”. Δηλαδή, αν δημιουργήσετε μια συνθετική φωνή που απαγγέλλει το περιεχόμενο ενός διάσημου μυθιστορήματος μέσω τεχνητής νοημοσύνης, αυτή η πράξη μπορεί να παραβιάσει τα πνευματικά δικαιώματα του συγγραφέα του μυθιστορήματος.

Αντίθετα, όταν το περιεχόμενο μιας φωνής αποτελείται από κοινές καθημερινές συζητήσεις του γενικού πληθυσμού, τότε σε αυτή τη φωνή δεν προκύπτουν πνευματικά δικαιώματα. Αυτό συμβαίνει επειδή οι κοινές καθημερινές συζητήσεις δεν θεωρούνται έργα που προστατεύονται από το νόμο περί πνευματικών δικαιωμάτων.

Σχετικά με τα Δικαιώματα Συναφή με το Πνευματικό Δικαίωμα στην Ιαπωνία

Τα δικαιώματα συναφή με το πνευματικό δικαίωμα (περιορισμένα στα δικαιώματα των ερμηνευτών) μπορεί να προκύψουν σε περιπτώσεις όπου το περιεχόμενο της φωνής αντιστοιχεί σε έργο πνευματικής ιδιοκτησίας, όπως όταν η φωνή συνοδεύεται από μορφές όπως η ανάγνωση.

Όπως αναφέρθηκε και στην παράγραφο περί πνευματικού δικαιώματος, σε τέτοιες περιπτώσεις η φωνή θεωρείται ότι πραγματοποιεί μια “ερμηνεία” μέσω “ανάγνωσης”, επομένως μπορεί να προκύψουν δικαιώματα συναφή με το πνευματικό δικαίωμα για τον αναγνώστη. Σε αντίθεση με την περίπτωση του πνευματικού δικαιώματος, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι κάτοχοι των δικαιωμάτων συναφών με το πνευματικό δικαίωμα δεν είναι οι συγγραφείς του μυθιστορήματος, αλλά οι αναγνώστες που πραγματικά προβαίνουν στην ανάγνωση.

Σχετικά με το Δικαίωμα Δημοσιότητας στο Ιαπωνικό Δίκαιο

Το δικαίωμα δημοσιότητας αναφέρεται στο δικαίωμα να χρησιμοποιεί κανείς αποκλειστικά την ελκυστικότητα που έχει το όνομα ή το πρόσωπο κάποιου ατόμου για την προσέλκυση πελατών, όπως αναγνωρίστηκε από τη νομολογία (Ανώτατο Δικαστήριο H24.2.2).

Σύμφωνα με την υπόθεση Pink Lady, υπάρχει περιθώριο για την ανάπτυξη δικαιώματος δημοσιότητας ακόμα και στη φωνή. Εάν η συγκεκριμένη φωνή αναγνωριστεί ως ανήκουσα σε ένα πραγματικό άτομο με ελκυστικότητα, όπως ένας ηθοποιός, ένας τραγουδιστής ή ένας ηθοποιός φωνής, τότε το δικαίωμα δημοσιότητας προκύπτει ανεξάρτητα από το “περιεχόμενο”. Και αν χρησιμοποιηθεί η φωνή με οποιονδήποτε από τους τρεις τρόπους παραβίασης που καθορίστηκαν στην υπόθεση Pink Lady, τότε αυτό θα αποτελέσει παραβίαση του δικαιώματος δημοσιότητας.

Τρία Πρότυπα Χρήσης στο Στάδιο Ανάπτυξης και Εκμάθησης

Ακόμα και όταν λέμε ότι “δημιουργούμε φωνή με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης (AI)”, πρέπει να σκεφτούμε τη διαδικασία σε δύο διακριτά στάδια:

1. Στάδιο ανάπτυξης και εκμάθησης
2. Στάδιο δημιουργίας και χρήσης

Το πρώτο στάδιο διεξάγεται από τους προγραμματιστές AI, ενώ το δεύτερο από τους χρήστες AI.

Αν απεικονίσουμε αυτά τα στάδια σε διάγραμμα, θα έχουμε το εξής:

Στο στάδιο ανάπτυξης και εκμάθησης, συλλέγουμε και αποθηκεύουμε αρχικά δεδομένα ανθρώπινης φωνής ως δεδομένα εκμάθησης για την ανάπτυξη AI, δημιουργούμε σετ δεδομένων εκμάθησης και στη συνέχεια τα εισάγουμε στο AI για μηχανική εκμάθηση, παράγοντας ένα εκπαιδευμένο μοντέλο. Αντίθετα, στο στάδιο δημιουργίας και χρήσης, εισάγουμε τα αρχικά δεδομένα στο AI που έχει ολοκληρώσει τη μηχανική εκμάθηση για να παράγουμε και να χρησιμοποιήσουμε τα προϊόντα AI.

Ως πρότυπα χρήσης στο στάδιο ανάπτυξης και εκμάθησης, μπορούμε να προβλέψουμε τα εξής τρία:

• Πρότυπο 1: Συλλογή, αποθήκευση, επεξεργασία και χρήση δεδομένων ανθρώπινης φωνής ως δεδομένα εκμάθησης για την ανάπτυξη AI
• Πρότυπο 2: Πώληση ή δημοσίευση των σετ δεδομένων εκμάθησης που χρησιμοποιούνται στην ανάπτυξη AI
• Πρότυπο 3: Πώληση ή δημοσίευση του ίδιου του AI που δημιουργείται

Στη συνέχεια, θα αναλύσουμε συνοπτικά τις πιθανές παραβιάσεις δικαιωμάτων που μπορεί να προκύψουν σε κάθε ένα από αυτά τα πρότυπα χρήσης.

Πρότυπο 1: Συλλογή, αποθήκευση, επεξεργασία και χρήση φωνητικών δεδομένων ανθρώπων ως δεδομένα εκμάθησης για την ανάπτυξη AI

Αρχικά, θα αναλύσουμε τις πιθανές παραβιάσεις δικαιωμάτων που μπορεί να συμβούν κατά τη συλλογή, αποθήκευση, επεξεργασία και χρήση φωνητικών δεδομένων ανθρώπων για την εκπαίδευση τεχνητής νοημοσύνης (AI).

Σχέση με το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας

Η χρήση που περιγράφεται στο Πρότυπο 1, συγκεκριμένα, αφορά την ανάπτυξη της ίδιας της AI. Η ανάπτυξη της AI ανήκει στην “ανάλυση πληροφοριών” του άρθρου 30-4, παράγραφος 2 του Νόμου περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας (εφεξής αναφερόμενος ως “ο νόμος”), και έτσι η χρήση των απαραίτητων έργων δεν αποτελεί καταρχήν παραβίαση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας (άρθρο 30-4).

Ωστόσο, υπάρχει μια σημαντική εξαίρεση. Όταν η δημιουργία ενός σετ δεδομένων εκμάθησης περιλαμβάνει τον σκοπό της παραγωγής AI που διαθέτει τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της αρχικής έκφρασης (σκοπός έκφρασης), τότε το άρθρο 30-4 δεν εφαρμόζεται και η χρήση μπορεί να είναι παράνομη.

Δηλαδή, εάν χρησιμοποιηθούν φωνητικά δεδομένα άλλων φωνητικών ηθοποιών με σκοπό την αναπαραγωγή ή τον φόρο τιμής σε έναν συγκεκριμένο φωνητικό ηθοποιό με χαρακτηριστική φωνή, τότε η χρήση μπορεί να αποτελέσει παραβίαση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας.

Σχέση με τα συγγενικά δικαιώματα

Όσον αφορά τα συγγενικά δικαιώματα, οι διατάξεις του άρθρου 102 εφαρμόζονται αναλόγως στο άρθρο 30-4 του νόμου, έτσι η ανάπτυξη της AI μέσω παραστάσεων και άλλων εκτελέσεων δεν αποτελεί καταρχήν παραβίαση των συγγενικών δικαιωμάτων.

Σχέση με το δικαίωμα δημοσιότητας

Το ζήτημα του δικαιώματος δημοσιότητας γίνεται σημαντικό όταν εξετάζεται η ανάπτυξη AI με σκοπό την παραγωγή της «φωνής» ενός συγκεκριμένου διάσημου προσώπου.

Για το αν συντρέχει παραβίαση του δικαιώματος δημοσιότητας, οι τρεις κατηγορίες παραβιάσεων που αναφέρονται στην υπόθεση Pink Lady μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμη οδηγία.

Η ανάπτυξη AI με σκοπό την παραγωγή της «φωνής» ενός συγκεκριμένου διάσημου προσώπου δεν ανήκει στις κατηγορίες παραβιάσεων της υπόθεσης Pink Lady. Ωστόσο, εάν η εν λόγω δραστηριότητα «έχει ως μοναδικό σκοπό τη χρήση της ελκυστικότητας που προσφέρουν το όνομα, η εικόνα κ.λπ.», τότε μπορεί να αποτελέσει παραβίαση του δικαιώματος δημοσιότητας και να συνιστά παράνομη πράξη.

Για να συμβεί χρήση της ελκυστικότητας, πρέπει κατά τη δημιουργία του σετ δεδομένων εκμάθησης, οι τρίτοι να αντιλαμβάνονται ότι η φωνή ανήκει στο συγκεκριμένο διάσημο πρόσωπο. Αν οι τρίτοι πελάτες δεν αντιλαμβάνονται την προέλευση της φωνής, τότε δεν μπορεί να υπάρξει προσέλκυση πελατών. Ωστόσο, συνήθως κατά τη φάση ανάπτυξης της AI δεν υπάρχει περιθώριο για την εμπλοκή τρίτων πελατών.

Επομένως, η εν λόγω χρήση σπάνια αποτελεί παραβίαση του δικαιώματος δημοσιότητας.

Πατρόν 2: Πώληση και Δημοσίευση Δεδομένων Εκπαίδευσης για την Ανάπτυξη Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) στην Ιαπωνία

Εδώ θα αναλύσουμε τις πιθανές παραβιάσεις δικαιωμάτων που μπορεί να συμβούν κατά τη φάση πώλησης ή δημοσίευσης δεδομένων εκπαίδευσης AI.

Η σχέση με το Πνευματικό Δικαίο

Εάν τα δεδομένα εκπαίδευσης περιέχουν αρχικά δεδομένα στην αρχική τους μορφή ή ελαφρώς τροποποιημένα, η πώληση ή δημοσίευση των δεδομένων εκπαίδευσης μπορεί να αποτελέσει παραβίαση του δικαιώματος μεταβίβασης (άρθρο 26 του 2) ή του δικαιώματος δημόσιας μετάδοσης (άρθρο 23) του πνευματικού έργου ή του δευτερογενούς πνευματικού έργου (άρθρο 28). Ως εκ τούτου, η πραγματοποίηση αυτής της ενέργειας χωρίς τη συγκατάθεση του δημιουργού αποτελεί παραβίαση του πνευματικού δικαιώματος.

Ωστόσο, το άρθρο 30 του 4 ορίζει ότι, “σε περίπτωση χρήσης για ανάλυση πληροφοριών”, είναι δυνατή “η χρήση με οποιονδήποτε τρόπο, εντός των αναγκαίων ορίων”. Επομένως, η μεταβίβαση ή δημοσίευση για την ανάπτυξη τεχνητής νοημοσύνης δεν αποτελεί παραβίαση του πνευματικού δικαιώματος, εφόσον γίνεται εντός των αναγκαίων ορίων.

Η σχέση με τα Συγγενικά Δικαιώματα

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το άρθρο 102 εφαρμόζει αναλόγως το άρθρο 30 του 4 για τα πνευματικά δικαιώματα, έτσι η δημοσίευση ή πώληση δεδομένων εκπαίδευσης για την ανάπτυξη τεχνητής νοημοσύνης δεν αποτελεί καταρχήν παραβίαση των συγγενικών δικαιωμάτων.

Η σχέση με το Δικαίωμα Δημοσιότητας

Μέσα στα δεδομένα εκπαίδευσης μπορεί να υπάρχουν φωνές συγκεκριμένων διάσημων προσωπικοτήτων αποθηκευμένες σε μορφή που μπορούν να αναπαραχθούν. Ωστόσο, τα δεδομένα εκπαίδευσης συνήθως χρησιμοποιούνται μόνο για την ανάπτυξη τεχνητής νοημοσύνης και δεν μπορούν να θεωρηθούν ως χρήση του ονόματος ή της εικόνας “ως ανεξάρτητο αντικείμενο απόλαυσης”, όπως καθορίστηκε στην τελική απόφαση της υπόθεσης Pink Lady.

Επομένως, η συγκεκριμένη χρήση δεν αποτελεί παραβίαση του δικαιώματος δημοσιότητας.

Πατρόν 3: Πώληση ή Δημοσίευση του ίδιου του ΑΙ που δημιουργήθηκε

Εδώ θα αναλύσουμε τις πιθανές παραβιάσεις δικαιωμάτων που μπορεί να συμβούν κατά τη φάση πώλησης ή δημοσίευσης του ίδιου του εκπαιδευμένου μοντέλου.

Η σχέση με το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας

Σε αντίθεση με τα σετ δεδομένων εκπαίδευσης, δεν είναι δυνατόν να υποθέσουμε ότι μέρη των αρχικών δεδομένων (δημιουργήματα) με δημιουργικότητα παραμένουν μέσα στο εκπαιδευμένο μοντέλο. Επομένως, το ίδιο το ΑΙ που δημιουργήθηκε, δηλαδή το εκπαιδευμένο μοντέλο, δεν μπορεί να θεωρηθεί δευτερεύον δημιούργημα των αρχικών δεδομένων και η δημοσίευση ή πώλησή του δεν συνιστά παραβίαση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας.

Η σχέση με τα συγγενικά δικαιώματα

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, δεν είναι δυνατόν να υποθέσουμε ότι μέρη των αρχικών δεδομένων με δημιουργικότητα παραμένουν μέσα στο εκπαιδευμένο μοντέλο, επομένως η πώληση ή δημοσίευση του ίδιου του ΑΙ δεν συνιστά παραβίαση των συγγενικών δικαιωμάτων.

Η σχέση με το δικαίωμα παρουσίασης

Ακόμη και ένα ΑΙ που μπορεί να παράγει ελεύθερα και με υψηλή ακρίβεια τη φωνή ενός συγκεκριμένου διάσημου προσώπου, είναι σαφές ότι δεν ανήκει στις τρεις κατηγορίες παραβίασης που καθορίστηκαν στην τελική απόφαση της υπόθεσης Pink Lady. Ωστόσο, τέτοιου είδους ΑΙ συνήθως προσελκύουν πελάτες με την αξία ότι μπορούν να παράγουν τη φωνή ενός συγκεκριμένου διάσημου προσώπου με ελευθερία και υψηλή ακρίβεια, και οι πελάτες συνήθως αγοράζουν το συγκεκριμένο ΑΙ για αυτόν ακριβώς τον λόγο. Επομένως, η πώληση τέτοιου είδους ΑΙ μπορεί να θεωρηθεί ως παραβίαση του δικαιώματος παρουσίασης, ως παρόμοια πράξη με τις τρεις καθορισμένες κατηγορίες παραβίασης.

Συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τη σχέση μεταξύ της παραγωγικής AI και των πνευματικών δικαιωμάτων

Μέχρι στιγμής, έχουμε αναλύσει τα νομικά δικαιώματα που αφορούν την ανθρώπινη φωνή και τις πράξεις που μπορεί να αποτελέσουν πρόβλημα κατά τη χρήση τους, βασιζόμενοι σε συγκεκριμένα παραδείγματα.

Όσον αφορά τα νομικά δικαιώματα της ανθρώπινης φωνής, είναι σημαντικό να τα διαχωρίσουμε σε «περιεχόμενο» και «ήχο», και να λάβουμε υπόψη τα πνευματικά δικαιώματα, τα συγγενικά δικαιώματα και τα δικαιώματα παρουσίασης. Σε αυτό το πρώτο μέρος, εστιάσαμε στην ανάλυση των σταδίων ανάπτυξης και εκμάθησης, ενώ στο δεύτερο μέρος θα προχωρήσουμε στην ανάλυση των σταδίων παραγωγής και χρήσης.

Σχετικό άρθρο: Μήπως η παραγωγή φωνής μέσω AI συνιστά παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων; (#2 Στάδιο παραγωγής και χρήσης)[ja]

Οδηγίες για τα Μέτρα από το Δικηγορικό μας Γραφείο

Το Δικηγορικό Γραφείο Monolith είναι ένα γραφείο με πλούσια εμπειρία στον τομέα της πληροφορικής, και ειδικότερα στο διαδίκτυο και το δίκαιο. Στις μέρες μας, η τεχνητή νοημοσύνη και τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, όπως τα πνευματικά δικαιώματα, κεντρίζουν το ενδιαφέρον και η ανάγκη για νομικό έλεγχο αυξάνεται συνεχώς. Το γραφείο μας προσφέρει λύσεις σχετικά με θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Παρακαλούμε δείτε τα παρακάτω άρθρα για περισσότερες λεπτομέρειες.

Τομείς εξειδίκευσης του Δικηγορικού Γραφείου Monolith: Νομικές Υπηρεσίες IT και Πνευματικής Ιδιοκτησίας για διάφορες εταιρείες[ja]