Hoeveel is de standaard schadevergoeding voor inbreuk op portretrechten? Uitleg op basis van twee jurisprudenties

Als iemands uiterlijk of houding zonder toestemming wordt gefotografeerd en gepubliceerd, kan er in sommige gevallen een schadevergoeding worden geëist wegens inbreuk op het portretrecht, dat een onderdeel is van het recht op privacy.

Het portretrecht wordt over het algemeen beschouwd als ‘het recht om niet zonder reden gefotografeerd te worden en dit niet gepubliceerd te zien’.

In dit artikel leggen we uit wanneer er sprake is van inbreuk op het portretrecht en hoeveel de gemiddelde schadevergoeding voor emotionele schade is, aan de hand van echte voorbeelden.

Voor meer informatie over de relatie tussen het portretrecht en het recht op privacy, en de procedure voor het indienen van een schadevergoeding wegens inbreuk op het portretrecht, zie het onderstaande artikel.

Geval van het publiceren van een foto in een kamerjas binnenshuis

Er was een geval waarin een fotograaf van een weekblad een foto nam van de voorzitter van een krantenuitgeverij in zijn huis, gekleed in een kamerjas, en deze foto in het weekblad publiceerde.

De eiser, de voorzitter, beweerde dat het zonder zijn toestemming fotograferen en publiceren van zijn uiterlijk en houding een inbreuk op zijn privacy was. Op basis van onrechtmatige daad eiste hij van de uitgever en de hoofdredacteur van het weekblad dat zij de publicatie van de foto zouden stopzetten, een verontschuldigingsadvertentie zouden plaatsen en een schadevergoeding zouden betalen.

Verloop van de rechtszaak

De eiser, die eigenaar was van een honkbalteam, trad af als eigenaar toen aan het licht kwam dat een scout van zijn team ongeveer 2 miljoen yen in contanten had overhandigd aan een universiteitshonkbalteam pitcher die ze wilden werven tijdens de draft conferentie.

Echter, de eiser woonde geen persconferentie bij over zijn ontslag en hield ook geen eigen persconferentie over de redenen voor zijn ontslag. Bovendien nam hij geen interviews aan, waardoor zijn bewegingen een nationaal punt van belang werden.

In deze context werden drie foto’s gepubliceerd in een weekblad. Twee daarvan waren genomen met een telelens vanaf een promenade naast het appartement waar de eiser woonde, en toonden de eiser in een badjas in zijn woonkamer.

De foto’s waren gepubliceerd met het commentaar “Meneer XX, ontmoedigd door zijn ontslag als eigenaar”, samen met een foto van de eiser van voren en een foto van de eiser van opzij met de kop “Het einde van een eenmanszaak”.

De bewering van de eiser

Daarom beweerde de eiser dat foto’s van iemand die ontspannen is in een badjas in zijn woonkamer niet iets zijn dat iemand zou willen publiceren, en dat als deze worden gepubliceerd, het onmogelijk zou zijn om een rustig persoonlijk leven te behouden. Hij beweerde dat zijn recht op privacy was geschonden.

Verweer van de gedaagde

“De eiser, die voorzitter is van een bedrijf dat een groot aantal televisie- en radiostations en andere gerelateerde bedrijven bezit, is zeer bekend met de media-industrie en is een zeer publieke figuur. Hij is goed op de hoogte van de verschillende soorten verslaggevingstechnieken die kunnen worden gebruikt en was zich ervan bewust dat er foto’s van zijn huis konden worden genomen.

Ondanks dat hij zich ervan bewust was dat de volledig glazen ramen van zijn woonkamer in een positie waren waar de pers hem kon zien en foto’s van hem kon nemen, vroeg hij de pers niet om te vertrekken of te stoppen met het nemen van foto’s. Bovendien sloot hij de gordijnen niet op de dag van het incident, liep hij meerdere keren heen en weer bij het raam en stond hij bij het raam te kijken naar de pers.

Gezien deze omstandigheden betoogde de gedaagde dat de eiser een publieke figuur is en een deel van zijn recht op privacy heeft verloren, dat er geen inbreuk op de privacy is, en dat zelfs als er sprake zou zijn van een inbreuk op de privacy, de eiser stilzwijgend heeft ingestemd met het nemen van foto’s zoals in dit geval, of zijn recht op privacy heeft opgegeven, waardoor de onrechtmatigheid wordt tegengegaan.”

De beslissing van de rechtbank

De rechtbank heeft eerst een algemeen standpunt geuit dat het niet onredelijk gefotografeerd en gepubliceerd worden van iemands uiterlijk en houding zonder zijn toestemming, als een persoonlijk belang dat wettelijke bescherming verdient, en heeft vervolgens het volgende aangegeven:

In het bijzonder, in het interieur van iemands huis, waar men afgeschermd is van de blikken van anderen en vrij is van sociale spanning, wil niemand dat zijn uiterlijk en houding in zo’n staat openbaar worden gemaakt. Het niet gefotografeerd en gepubliceerd worden van dit, moet als een persoonlijk belang maximaal gerespecteerd worden en wettelijke bescherming ontvangen als privacy.

Tokyo District Court, 27 oktober 2005 (Heisei 17)

Na het bevestigen van deze inbreuk op de privacy, was het punt van geschil in deze zaak of de eiser stilzwijgend had ingestemd met de inbreuk op de privacy, of hij zijn privacy had opgegeven, en of er redenen waren om de onrechtmatigheid te weerleggen.

Op dit punt heeft de rechtbank aangegeven dat zelfs als men een publiek figuur is, het uiterlijk en de houding in het interieur van iemands huis puur privézaken zijn, en daarom niet kan worden gezegd dat ze van legitiem publiek belang zijn. Daarom kan niet worden gezegd dat de eiser stilzwijgend heeft ingestemd met de fotografie in deze zaak vanwege zijn publieke status.

Bovendien heeft de rechtbank aangegeven dat zelfs als de eiser wist dat hij gemakkelijk gefotografeerd kon worden door de pers, het moeilijk te voorspellen is dat zijn uiterlijk en houding in zijn huis, dat een puur privégebied is, zonder zijn toestemming onredelijk gefotografeerd en gepubliceerd zouden worden, en dat het natuurlijk is om te verwachten dat hij niet gemakkelijk gefotografeerd en gepubliceerd zou worden. Daarom kan niet worden aangenomen dat er een opgave van privacy was.

Daarom werd geoordeeld dat de fotografie in deze zaak een inbreuk op de privacy was, en er waren geen redenen om de onrechtmatigheid te weerleggen. De gedaagden werden bevolen om 2 miljoen yen te betalen als schadevergoeding.

In een ander rechtszaak die we hieronder introduceren, werd het portretrecht niet erkend omdat de foto in kwestie een man in een pak was, die de eiser geen bijzondere schaamte of verwarring gaf, en de locatie en methode van de fotografie waren niet onredelijk volgens de sociale normen, omdat ze werden genomen op een openbare plaats vergelijkbaar met een openbare weg toen de eiser zijn appartementsgebouw verliet.

Wat betreft de verontschuldigingsadvertentie die de eiser eiste, heeft de rechtbank aangegeven:

Hoewel de privacy van de eiser werd geschonden door de publicatie van de foto in dit tijdschrift, kan dit, in tegenstelling tot wanneer de eer wordt aangetast, niet worden hersteld door het plaatsen van een verontschuldigingsadvertentie.
Daarom kan de gedaagde onderneming niet worden bevolen een verontschuldigingsadvertentie te plaatsen.

Idem

Dit toont een probleem dat gemeenschappelijk is voor inbreuken op de privacy. Eenmaal geschonden, is het moeilijk om de schade te herstellen, en het plaatsen van een verontschuldigingsartikel of een verontschuldigingsadvertentie kan leiden tot verdere uitbreiding van de schade. De schade kan vaak ernstiger zijn dan bij smaad.

Voorbeeld van het uitzenden van televisiebeelden zonder toestemming

Het volgende is een geval waarin een probleem ontstond omdat de gedaagde televisiemaatschappij, die een live nieuwsprogramma produceerde en uitzond op een landelijk netwerk van 5:30 uur tot 8:30 uur op weekdagen, het uiterlijk van de eiser uitzond zonder toestemming.

In het programma zond men zonder toestemming het uiterlijk van de eiser uit, waardoor zijn eer en privacy werden geschonden. De eiser eiste schadevergoeding van de gedaagde televisiemaatschappij op basis van onrechtmatige daad.

Verloop van de rechtszaak

In december 2006 vond er een incident plaats, bekend als de ‘Moord op de elite bedrijfsmedewerker’, waarbij een medewerker van een effectenbedrijf werd vermoord en zijn lichaam in stukken werd gesneden en achtergelaten.

Op 10 januari van het volgende jaar werd zijn vrouw gearresteerd en op de 11e werd er een live uitzending gemaakt door een verslaggever voor het appartement in Shibuya, Tokyo, waar de moord vermoedelijk had plaatsgevonden.

Tijdens de uitzending merkte de verslaggever een vuilniswagen op die stilstond. Omdat er eerder delen van het lichaam waren achtergelaten bij de vuilnisverzamelplaats van het appartement, rende de verslaggever naar de vuilniswagen en vroeg de eiser, die in de bestuurdersstoel zat, waar hij het vuilnis van het appartement moest weggooien. Dit werd live uitgezonden.

Tijdens dit incident vroeg de eiser: “Komt dit op televisie?” waarop de verslaggever antwoordde: “We zullen ervoor zorgen dat je niet in beeld komt”. Echter, de eiser werd meer dan twee minuten lang in beeld gebracht terwijl hij de vuilniswagen bestuurde en zijn gezicht was duidelijk zichtbaar toen hij uit de wagen stapte.

Na de uitzending ontving de vrouw van de eiser talloze berichten van kennissen en familieleden die ten onrechte dachten dat de eiser een deel van het lichaam van het slachtoffer had verzameld. Ze ontving berichten zoals: “Ik hoorde dat je vuilnisman bent, iedereen was geschokt”, “Je zou zout op de wagen moeten strooien die de pols heeft vervoerd”, “Ik hoorde dat je een deel van het in stukken gesneden lichaam hebt verzameld”. Deze berichten waren denigrerend en minachtend over het beroep van de eiser.

Ook de eiser zelf ontving soortgelijke opmerkingen van collega’s op het werk. Zijn oudste zoon, die toen in het tweede jaar van de basisschool zat, werd gepest door vrienden met opmerkingen als: “Is jouw vader een vuilnisman? Heeft hij een lichaam en een pols vervoerd?” en “Je stinkt”. Als gevolg hiervan weigerde de zoon naar school te gaan.

De eiser’s bewering

De eiser eiste schadevergoeding van het televisiebedrijf voor inbreuk op privacy, smaad en schending van portretrecht, aangezien hij aanzienlijke emotionele stress had ondervonden als gevolg van de uitzending.

Verweer van de gedaagde

De gedaagden, de televisiezenders, betwistten dit door te stellen dat de eiser ten tijde van de uitzending zijn werk op de openbare weg uitvoerde zonder zijn gezicht te verbergen. Ze beweerden dat het beroep van vuilniswagenchauffeur een respectabel beroep is en dat het niet kan worden gezegd dat het informatie is die men normaal gesproken niet openbaar zou willen maken, en dat er dus geen inbreuk op de privacy was.

Rechterlijke beslissing

De rechtbank heeft erkend dat de uitzending in kwestie de portretrechten en privacy van de eiser heeft geschonden.

Over het algemeen zou men moeten zeggen dat iedereen een persoonlijk belang heeft dat wettelijk beschermd moet worden, zodat hij of zij niet willekeurig door anderen gefotografeerd wordt of dat zijn of haar persoonlijke informatie, zoals beroep, openbaar wordt gemaakt. In tegenstelling hiermee heeft de uitzending in kwestie, zoals hierboven vermeld, de eiser live uitgezonden terwijl hij de vuilniswagen bestuurde en uit de vuilniswagen stapte om uitleg te geven voor de vuilniswagen, en heeft het feit dat de eiser de vuilniswagen bestuurde breed bekendgemaakt aan het algemene publiek. Tenzij er bijzondere omstandigheden zijn, zoals de toestemming van de eiser, moet worden gezegd dat dit niet alleen de portretrechten van de eiser heeft geschonden, maar ook zijn privacy.

Tokyo District Court, 14 april 2009 (Heisei 21)

Daarnaast, in reactie op het argument van de verdediging, de tv-stations, dat “het besturen van een vuilniswagen een respectabel beroep is en dat het niet gezegd kan worden dat deze informatie normaal gesproken niet openbaar gemaakt wil worden”,

Zeker, het verzamelen en verwerken van afval is een respectabel beroep dat nuttig is voor de samenleving, en er zou geen probleem moeten zijn. Echter, als we kijken naar de realiteit van de samenleving, is het niet zo dat vooroordelen en misverstanden over bepaalde beroepen volledig zijn verdwenen, en soms kunnen er discriminerende opmerkingen worden gemaakt, of kan het de aanleiding zijn voor pesten van kinderen. Daarom, als de eiser niet wil dat anderen weten dat hij in de afvalinzameling werkt, kan dit niet worden gezegd dat er geen reden voor is, en het feit dat hij een vuilniswagen bestuurt, moet worden beschouwd als iets dat betrekking heeft op de privacy van de eiser.

Idem

De rechtbank heeft het argument van de verdediging verworpen.

Bedrag van de schadevergoeding

De rechtbank heeft de verdediging, de televisiestations, bevolen om een schadevergoeding van 1 miljoen yen, advocaatkosten van 200.000 yen, in totaal 1,2 miljoen yen, te betalen.

Bij het berekenen van het bedrag van de schadevergoeding werd rekening gehouden met het feit dat de schade die de eiser beweerde te hebben geleden, niet werd veroorzaakt door de programmamedewerkers, maar door de ondoordachte acties en woorden van de kijkers en kennissen van de eiser die de uitzending hadden gezien, en dat degenen die zich gedroegen alsof ze het beroep van de eiser discrimineerden, degenen zijn die veroordeeld moeten worden.

Overigens hebben de televisiestations tijdens de rechtszaak duidelijk gemaakt dat ze maatregelen hebben genomen om te voorkomen dat dit opnieuw gebeurt, zoals het overwegen van preventieve maatregelen, ervoor zorgen dat het gezicht van een gewone persoon niet tegen zijn wil wordt geïdentificeerd wanneer ze live uitzendingen doen, en het ophangen van een bord met de tekst “Live uitzending” om de mensen die geïnterviewd worden te laten weten dat ze live zijn.

Samenvatting: Raadpleeg een advocaat voor een schadevergoeding voor inbreuk op portretrechten

Er zijn waarschijnlijk veel mensen die denken dat hun eigen of hun familie’s portretrechten zijn geschonden en die een schadevergoeding willen eisen.

Voor het daadwerkelijk eisen van een schadevergoeding, zoals in de voorbeelden die we hebben besproken, is het belangrijk om verschillende zaken te overwegen en argumenten vanuit een breed perspectief te presenteren. Hiervoor is echter geavanceerde juridische kennis nodig.
We raden u ten zeerste aan om een gespecialiseerde advocaat te raadplegen.