De toepassing van preferente aandelen in het Japanse vennootschapsrecht en financiering

Hoewel de zakelijke omgeving in Japan vaak als traditioneel wordt beschouwd, biedt het strategisch gebruik van soortenaandelen een verfijnd en flexibel kader voor corporate governance en financiering. Deze speciale aandelen, gedefinieerd onder de Japanse Vennootschapswet, stellen bedrijven in staat om de rechten en verplichtingen van aandeelhouders af te stemmen om diverse zakelijke doelstellingen te bereiken. Dit omvat het aantrekken van bepaalde soorten investeerders, het beschermen van managementcontrole en het bevorderen van een soepele bedrijfsoverdracht. Voor buitenlandse bedrijven en investeerders die de complexiteit van de Japanse markt willen overwinnen, is het begrijpen van deze veelzijdige instrumenten niet slechts een kwestie van juridische naleving, maar een uiterst belangrijke strategische uitdaging. Dit artikel bespreekt de basisprincipes van soortenaandelen onder de Japanse Vennootschapswet, de verschillende vormen ervan, de praktische toepassingen en de cruciale rol die Japanse rechtspraak heeft gespeeld in de vormgeving van de implementatie ervan.

De Basis van Soortenaandelen en hun Positie onder het Japanse Vennootschapsrecht

In Japan geldt als fundamenteel principe dat alle door een vennootschap uitgegeven aandelen gelijk zijn in rechten en plichten. Echter, het Japanse vennootschapsrecht maakt een belangrijke uitzondering op dit principe door de uitgifte van ‘soortenaandelen’ toe te staan. Dit zijn aandelen die verschillen van gewone aandelen op specifieke aspecten van hun inhoud. Dankzij deze flexibiliteit kunnen bedrijven hun kapitaalstructuur ontwerpen om te voldoen aan diverse strategische behoeften, zoals het aantrekken van bepaalde soorten investeerders, het beheren van zeggenschap of het bevorderen van bedrijfsopvolging.

Artikel 108, lid 1 van het Japanse vennootschapsrecht stelt duidelijk dat een naamloze vennootschap ‘aandelen van twee of meer verschillende soorten met verschillende bepalingen betreffende de volgende zaken kan uitgeven’. Deze bepaling maakt het voor bedrijven mogelijk om aandelen met diverse rechten en voorwaarden uit te geven en meerdere soorten aandelen te hebben. Dit artikel vormt ook de basis van artikel 2, nummer 13 van het Japanse vennootschapsrecht, dat bedrijven die soortenaandelen uitgeven definieert. Dit flexibele systeem stelt bedrijven in staat om de rechten van aandeelhouders bewust te differentiëren voor specifieke doeleinden die niet bereikt kunnen worden met alleen gewone aandelen.

De zaken waarvoor volgens artikel 108, lid 1 van het Japanse vennootschapsrecht verschillende bepalingen kunnen worden vastgesteld, zijn als volgt. Deze items bieden een uitgebreid juridisch kader waarmee bedrijven de zeggenschap en economische rechten van aandeelhouders kunnen afstemmen:

• Dividend van de winst: Het is mogelijk om de methode en voorwaarden voor het bepalen van de waarde van het aan aandeelhouders uit te keren dividendvermogen vast te stellen.
• Verdeling van het resterende vermogen: Bij ontbinding van het bedrijf kan de methode en soort verdeling van het resterende vermogen worden vastgesteld.
• Zaken waarover aandeelhouders stemrecht kunnen uitoefenen op de algemene vergadering: Het is mogelijk om het stemrecht te beperken of specifieke voorwaarden te stellen aan de zaken waarover gestemd kan worden.
• Vereiste van goedkeuring door de vennootschap voor de overdracht van de betreffende soort aandelen: Er kan worden bepaald dat voor de overdracht van aandelen de goedkeuring van de vennootschap vereist is.
• Recht van aandeelhouders om de vennootschap te verzoeken de betreffende soort aandelen te kopen: Aandeelhouders kunnen het recht krijgen om de vennootschap te verzoeken hun aandelen te kopen.
• Recht van de vennootschap om de betreffende soort aandelen te verwerven op basis van het optreden van bepaalde omstandigheden: De vennootschap kan het recht krijgen om aandelen verplicht te kopen wanneer bepaalde omstandigheden zich voordoen.
• Recht van de vennootschap om alle aandelen van de betreffende soort te verwerven door een besluit van de algemene vergadering: Op basis van een besluit van de algemene vergadering kan de vennootschap het recht krijgen om alle aandelen van een bepaalde soort te verwerven.
• Besluiten die genomen moeten worden op de algemene vergadering (of, in het geval van een vennootschap met een raad van bestuur, op de algemene vergadering of de raad van bestuur, en in het geval van een vennootschap met een liquidatiecommissie, op de algemene vergadering of de liquidatiecommissie), waarvoor naast het betreffende besluit ook een besluit van de soortenaandeelhoudersvergadering vereist is: Voor bepaalde belangrijke zaken kan naast een gewone aandeelhoudersvergadering ook een besluit van de soortenaandeelhoudersvergadering vereist zijn.
• Verkiezing van bestuurders of commissarissen op de soortenaandeelhoudersvergadering: Bepaalde soorten aandeelhouders kunnen het recht hebben om bestuurders of commissarissen te kiezen.

Deze items vormen een krachtig middel voor bedrijven om hun kapitaalstructuur nauwkeurig af te stemmen. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om een voorkeursaandeel te ontwerpen voor investeerders die geen betrokkenheid bij het management wensen, maar wel een hoog economisch rendement verwachten, door bepalingen over ‘dividend van de winst’ te combineren met ‘beperkingen van het stemrecht’. Op deze manier stellen soortenaandelen bedrijven in staat om flexibel de balans tussen zeggenschap en economische voordelen af te stemmen op hun specifieke behoeften.

Toepassing van aandelen met beperkt stemrecht onder Japans recht

Aandelen met beperkt stemrecht en de gelijkheid van aandeelhouders

Aandelen met beperkt stemrecht zijn een type aandeel waarbij het stemrecht dat kan worden uitgeoefend tijdens de algemene vergadering van aandeelhouders beperkt is. Het hoofddoel van deze aandelen is om bestaande managementteams of specifieke aandeelhouders in staat te stellen de controle over het bedrijf te behouden terwijl ze de financiering vergemakkelijken. Bijvoorbeeld, een startup die aanzienlijke financiering nodig heeft, kan investeringen aantrekken van externe investeerders zonder de stemrechten te verwateren door gebruik te maken van dit type aandeel. Investeerders kunnen op hun beurt genieten van economische voordelen, zoals het recht op preferente dividenden, in ruil voor beperkte stemrechten. Dit biedt een directe oplossing voor het combineren van kapitaalinjectie met behoud van controle, doelen die anders tegenstrijdig zouden zijn.  

De wettelijke basis voor dit type aandeel is te vinden in artikel 108, lid 1, nummer 3 van de Japanse Vennootschapswet. Dit artikel staat toe dat er verschillende bepalingen worden vastgesteld voor zaken waarover stemrecht kan worden uitgeoefend tijdens de algemene vergadering van aandeelhouders. De beperking van stemrechten kan beperkt zijn tot specifieke zaken (bijvoorbeeld de benoeming van bestuurders) of van toepassing zijn op alle zaken.  

Echter, wanneer een beursgenoteerd bedrijf aandelen met beperkt stemrecht uitgeeft, zijn er belangrijke beperkingen opgelegd door artikel 115 van de Japanse Vennootschapswet. Dit artikel bepaalt dat “wanneer het aantal aandelen van een bepaald type met beperkingen op de uitoefening van stemrechten tijdens de algemene vergadering van aandeelhouders meer dan de helft van het totale aantal uitgegeven aandelen bedraagt, moet de vennootschap onmiddellijk de nodige maatregelen nemen om het aantal aandelen met beperkt stemrecht te verminderen tot minder dan de helft van het totale aantal uitgegeven aandelen”. Deze bepaling fungeert als een soort ‘checks and balances’-mechanisme om overmatige controle door specifieke aandeelhouders in een beursgenoteerd bedrijf te voorkomen en een zekere mate van gelijkheid onder aandeelhouders te behouden. Hoewel overtreding van deze verplichting niet leidt tot de ongeldigheid van de uitgifte van de aandelen zelf, ontstaat er wel een verplichting voor het bedrijf om corrigerende maatregelen te nemen. Dit betekent dat niet-beursgenoteerde bedrijven meer vrijheid hebben, terwijl beursgenoteerde bedrijven geconfronteerd worden met wettelijke beperkingen die de bevordering van aandeelhoudersdemocratie ondersteunen, wat invloed heeft op de beslissingen over de kapitaalstructuur.  

Relevante Japanse rechtspraak

Een belangrijk rechtsgeval met betrekking tot de uitgifte van aandelen met beperkt stemrecht is de beslissing van de Tokyo District Court op 17 januari 2012 (Sogo Building Center Co., Ltd.). In deze zaak diende een aandeelhouder een verzoek in voor een voorlopige voorziening om de uitoefening van stemrechten op nieuwe aandelen (20.000 gewone aandelen) te verbieden, die waren uitgegeven zonder een aandeelhoudersvergadering. De rechtbank oordeelde dat het ontbreken van een aandeelhoudersvergadering om de uitgifte te besluiten een reden was voor de ongeldigheid van de uitgifte van de nieuwe aandelen en erkende dat de uitgifte van de nieuwe aandelen ongeldig was, waardoor de voorlopige voorziening om de uitoefening van stemrechten te verbieden werd toegewezen. Deze uitspraak benadrukt het belang van aandeelhoudersvergaderingen bij de uitgifte van nieuwe aandelen en hoe gebreken daarin de uitoefening van stemrechten op de uitgegeven aandelen kunnen beïnvloeden. Het toont aan dat strikte naleving van procedures essentieel is om de flexibiliteit van preferente aandelen te benutten en dat, in geval van procedurele tekortkomingen, de rechtbank kan ingrijpen om de rechten van aandeelhouders te beschermen.

De inzet van preferente aandelen met vetorecht (gouden aandelen) onder Japans recht

Preferente aandelen met vetorecht, in de volksmond ook wel ‘gouden aandelen’ genoemd, zijn een zeer krachtig type aandeel waarmee een specifieke aandeelhouder feitelijk een vetorecht kan uitoefenen op besluiten over belangrijke zaken van de onderneming. Deze aandelen zorgen ervoor dat, naast de besluiten die genomen moeten worden in de algemene vergadering van aandeelhouders of de raad van bestuur, ook een besluit vereist is van de vergadering van houders van dit specifieke type aandeel voor bepaalde besluiten, waardoor hun effectiviteit wordt versterkt (Artikel 108, lid 1, punt 8 van de Japanse Vennootschapswet). Dit betekent dat zonder de goedkeuring van de houder van de gouden aandelen, het voorstel niet wordt aangenomen. Dit mechanisme maakt het mogelijk om zelfs met een minderheid van aandelen een beslissende invloed uit te oefenen op belangrijke momenten in het bedrijfsbeheer.

De strategische inzet van gouden aandelen is veelzijdig. Het meest voorkomende gebruik is als verdedigingsmiddel tegen vijandige overnames. Bijvoorbeeld, een oprichter kan door het aanhouden van een minderheid van gouden aandelen de controle over het bedrijf behouden na zijn aftreden en ongewenste overnames of bedrijfsoverdrachten voorkomen. Bovendien kan in situaties van bedrijfsopvolging de voorgaande bedrijfsleider, na overdracht van gewone aandelen aan de opvolger, door het behouden van gouden aandelen een remmende kracht op het beheer van de opvolger uitoefenen en als een ‘veiligheidsklep’ fungeren bij belangrijke managementbeslissingen. Tot de bepalingen die kunnen worden ingesteld voor gouden aandelen behoren de benoeming en het ontslag van bestuurders en de CEO, de vaststelling van de beloning van bestuurders, bedrijfsoverdrachten en fusies, overdracht van activa, grote leningen, uitgifte van nieuwe aandelen en ingrijpende organisatorische veranderingen. Deze sterke concentratie van controlebevoegdheden kan strategische voordelen bieden, maar brengt ook governance-risico’s met zich mee.

Echter, het uitoefenen van gouden aandelen gaat gepaard met risico’s. De krachtige bevoegdheden kunnen soms leiden tot ‘dictatuur’ door persoonlijke beslissingen van de manager, wat waardevolle M&A’s of zakelijke voorstellen voor het bedrijf kan belemmeren. Bovendien, als gouden aandelen in handen komen van erfgenamen anders dan de opvolger, kan dit leiden tot chaos in het bedrijfsbeheer. Daarom is bij het gebruik ervan een zorgvuldige overweging en ontwerp essentieel, zoals het beperken van het vetorecht tot belangrijke bedrijfsaangelegenheden.

Toepassing van aandelen met overnameclausules onder Japans recht

Overzicht van aandelen met overnameclausules

Aandelen met overnameclausules stellen een naamloze vennootschap in staat om, zonder toestemming van de aandeelhouder, aandelen terug te kopen op basis van bepaalde voorwaarden (“overnamegronden”) die vooraf in de statuten zijn vastgelegd. Dit betekent dat de vennootschap het recht heeft om aandelen gedwongen terug te kopen van aandeelhouders. De tegenprestatie voor de overname kan, naast geld, ook bestaan uit obligaties van de vennootschap, nieuwe aandelenopties of andere soorten aandelen, zoals bepaald in de statuten. Dit systeem staat in contrast met aandelen waarbij de aandeelhouder het recht heeft om de vennootschap te verzoeken de aandelen over te nemen.

Deze soort aandelen heeft een wettelijke basis in artikel 108, lid 1, nummer 6 van de Japanse vennootschapswet. Mogelijke overnamegronden zijn bijvoorbeeld ‘het bereiken van een door de vennootschap vastgestelde datum’ of ‘het verlies van een bepaalde status door een specifieke aandeelhouder’. Wanneer de vennootschap het overnamerecht uitoefent, verwerft zij alle betreffende aandelen op de overnamedatum en kondigt of meldt zonder uitstel na het van kracht worden de overnamegronden aan de aandeelhouders (Japanse vennootschapswet artikel 170).

Doelstellingen voor het gebruik van aandelen met overnameclausules

Aandelen met overnameclausules worden voor verschillende strategische doeleinden gebruikt:

• Bedrijfsopvolging: In het geval van meerdere opvolgingskandidaten kunnen aandelen met overnameclausules worden uitgegeven aan alle kandidaten, waarbij uiteindelijk alleen de aandelen van de gekozen opvolger worden omgezet in gewone aandelen, terwijl de aandelen van de andere kandidaten worden omgezet in aandelen zonder stemrecht of contanten. Dit faciliteert een soepele overgang van het management. Ook kan het worden gebruikt om aandelen die verspreid zijn door het overlijden van de eigenaar-president terug te kopen en te consolideren bij de opvolger. Dit is een krachtig instrument voor efficiënt beheer van eigendomsrechten en soepele generatieoverdracht.
• Financiering: Aandelen kunnen worden uitgegeven als alternatief voor obligaties en bij terugbetaling worden omgeruild voor contanten, of als aandelen zonder stemrecht maar met voorkeursdividend, die later kunnen worden omgezet in gewone aandelen. Hierdoor kan de vennootschap een flexibele kapitaalstructuur opbouwen die is afgestemd op specifieke financieringsbehoeften.
• Uitsluiting van aandeelhouders (squeeze-out): De aandelen kunnen worden gebruikt als middel om ongewenste aandeelhouders of investeerders die hun doel hebben bereikt, gedwongen over te nemen. Dit kan bijvoorbeeld worden toegepast bij een management buy-out (MBO) of bij het herstructureren van aandeelhouders tijdens een bedrijfsherstel. Dit betekent dat de vennootschap actief eigendomsrechten kan beheren en ongewenste aandeelhouders kan uitsluiten.
• M&A en bedrijfsherstructurering: Als onderdeel van een organisatorische herstructurering kunnen specifieke aandelen gedwongen worden overgenomen om de kapitaalstructuur te herzien. Dit maakt het mogelijk om de kapitaalstructuur te vereenvoudigen en het integratieproces in complexe M&A-transacties te versnellen.

Bij de overnameprocedure van aandelen met overnameclausules mag de tegenprestatie niet hoger zijn dan het bedrag dat op de overnamedatum kan worden uitgekeerd. Echter, als de tegenprestatie bestaat uit aandelen van de uitgevende vennootschap, geldt er geen beperking op het uitkeerbare bedrag. Deze beperking toont een belangrijk evenwicht om de financiële gezondheid van de vennootschap te beschermen en tegelijkertijd de economische belangen van de aandeelhouders te waarborgen.

Relevante Japanse rechtspraak

Bij het bepalen van de overnameprijs van aandelen met overnameclausules wordt een eerlijke prijsbeoordeling door de rechtbank vereist. Bijvoorbeeld, een beslissing van het Japanse Hooggerechtshof op 1 juli 2016 (Heisei 28) vernietigde de beoordeling van het Tokyo High Court en stelde een nieuwe prijs per aandeel vast. Ook heeft het Tokyo High Court op 6 oktober 2020 (Reiwa 2) in een beslissing over een bezwaar tegen de vaststelling van de aandelenovernameprijs, rekening houdend met het principe van verbod op nadelige wijzigingen, het bezwaar verworpen en de oorspronkelijke overnameprijs gehandhaafd. Deze rechtszaken benadrukken dat een eerlijke prijsbepaling uiterst belangrijk is om de terugbetaling van het geïnvesteerde kapitaal van aandeelhouders te waarborgen wanneer de vennootschap het overnamerecht uitoefent. Dit biedt buitenlandse investeerders de garantie dat hun investeringen eerlijk worden gewaardeerd, zelfs in het geval van gedwongen overname.

Toepassing van Aandelen met Verzoek tot Inkooprecht onder Japans Recht

Aandelen met een verzoek tot inkooprecht stellen aandeelhouders in staat om van de vennootschap te eisen dat deze hun aandelen inkoopt. Dit betekent dat aandeelhouders het recht hebben om de vennootschap te verzoeken hun aandelen te kopen, in tegenstelling tot aandelen met een inkoopclausule waarbij de vennootschap eenzijdig kan overgaan tot inkoop. Dit recht heeft een wettelijke basis in artikel 108, lid 1, nummer 5 van het Japanse Vennootschapsrecht. Het systeem functioneert als een mechanisme voor liquiditeitsgarantie en risicovermindering, geleid door investeerders.

Aandelen met een verzoek tot inkooprecht worden voornamelijk gebruikt als een ‘exitstrategie’ voor investeerders en als een flexibel financieringsmiddel voor ondernemingen. Aandelen zijn in principe vrij overdraagbaar, maar vooral in het geval van niet-beursgenoteerde bedrijven kan het moeilijk zijn om een koper te vinden. In dergelijke situaties kan de belofte van de vennootschap om aandelen in te kopen investeerders de zekerheid bieden die nodig is om met vertrouwen te investeren. Dit verlaagt de investeringsdrempel voor investeerders en maakt het voor de vennootschap gemakkelijker om meer kapitaal aan te trekken.

Specifieke toepassingsvoorbeelden zijn onder andere:

• Verlaging van de investeringsdrempel: Door investeerders de zekerheid te bieden dat zij hun geïnvesteerde kapitaal kunnen terugkrijgen, wordt de investeringsprikkel verhoogd. Bijvoorbeeld, door aandelen met beperkte stemrechten maar met voorrang op dividend te voorzien van een verzoek tot inkooprecht, kunnen investeerders zowel economisch voordeel als liquiditeit waarborgen. Dit is een belangrijk element voor investeerders om met vertrouwen te investeren, vooral in markten met lage liquiditeit.
• Flexibele financiering: Door investeerders een toekomstige inkoop te garanderen, kan een onderneming gemakkelijker meer kapitaal aantrekken. Dit stelt de onderneming in staat om een financieringsstrategie flexibel uit te voeren, afgestemd op specifieke projecten of groeifasen.
• Werknemersincentives: Door werknemers aandelen te verstrekken met een verzoek tot inkooprecht, garandeert de vennootschap de toekomstige inkoop, wat leidt tot verhoogde motivatie van werknemers en het aantrekken van talent. Dit dient als een stimulans voor werknemers om aandelen te houden en bij te dragen aan de groei van de vennootschap.

De tegenprestatie voor de inkoop van aandelen met een verzoek tot inkooprecht kan, naast geld, ook bestaan uit andere soorten aandelen, obligaties of nieuwe aandelenopties, zoals bepaald in de statuten. Echter, wanneer de vennootschap ingaat op het inkoopverzoek, kan zij niet meer betalen dan het bedrag dat op de verzoekdatum uitkeerbaar is (artikel 166, lid 1 van het Japanse Vennootschapsrecht). Deze beperking van het uitkeerbare bedrag is een belangrijke bepaling ter bescherming van de financiële gezondheid van de vennootschap en toont de interactie tussen wettelijke bepalingen en financiële realiteit, waarbij het vermogen van aandeelhouders om hun rechten uit te oefenen direct afhankelijk is van de financiële situatie van de vennootschap.

Toepassing van aandelen met een volledige overnameclausule

Overzicht van aandelen met een volledige overnameclausule

Aandelen met een volledige overnameclausule stellen een naamloze vennootschap in staat om, door middel van een speciale resolutie van de algemene vergadering van aandeelhouders, alle uitgegeven aandelen van een bepaald type verplicht over te nemen. Dit is een krachtig instrument dat een bedrijf in staat stelt om een bepaald type aandelen ‘op te ruimen’, met een wettelijke basis in artikel 108, lid 1, punt 7 van de Japanse Vennootschapswet. De tegenprestatie voor de overname kan bestaan uit geld, andere soorten aandelen, bedrijfsobligaties, nieuwe aandelenopties, enzovoort, zoals bepaald in de statuten, en in sommige gevallen kan de tegenprestatie zelfs op ‘nihil’ worden gesteld. Dit systeem wordt gepositioneerd als een laatste redmiddel voor bedrijfsreorganisatie of concentratie van controle.

Dit systeem wordt strategisch gebruikt in situaties zoals:

• Uitsluiting van minderheidsaandeelhouders (squeeze-out): Het bedrijf kan alle gewone aandelen omzetten in aandelen met een volledige overnameclausule en vervolgens alle aandelen overnemen door middel van een speciale resolutie van de algemene vergadering van aandeelhouders, waardoor minderheidsaandeelhouders gedwongen worden uitgesloten. Dit wordt gebruikt om besluitvorming te versnellen en verstoring door specifieke aandeelhouders te voorkomen. Dit mechanisme is uiterst effectief voor het stroomlijnen van de aandeelhoudersstructuur en het verhogen van de efficiëntie van het management.
• Bedrijfsherstructurering door 100% kapitaalvermindering: Een bedrijf dat in een negatief eigen vermogen is beland, kan herstructureren door alle bestaande aandelen over te nemen en het kapitaal tijdelijk naar nul te brengen, waardoor het gemakkelijker wordt om nieuwe investeringen van sponsors te accepteren. Dit vernieuwt de financiële basis van het bedrijf en opent de weg naar herstel. Dit is een belangrijk middel om een fundamentele herstructurering mogelijk te maken wanneer een bedrijf op de rand van faillissement staat.
• Verdediging tegen vijandige overnames: In het geval van een vijandige overname kan het bedrijf de aandelen die de overnemer bezit omzetten in aandelen met een volledige overnameclausule en deze verplicht overnemen om zo de verwerving van managementrechten door de overnemer te blokkeren. In dit geval kunnen als tegenprestatie aandelen met beperkte stemrechten worden uitgegeven. Hierdoor kan het bedrijf zijn controle beschermen tegen ongewenste overnemers.

Uitgifte en overname van aandelen met een volledige overnameclausule

Voor de uitgifte en overname van aandelen met een volledige overnameclausule is een speciale resolutie van de algemene vergadering van aandeelhouders vereist. Een speciale resolutie vereist de aanwezigheid van meer dan de helft van de stemgerechtigde aandeelhouders en de goedkeuring van ten minste twee derde van de stemmen van de aanwezige aandeelhouders. Dit maakt het mogelijk voor de meerderheidsaandeelhouders om aandelen over te nemen tegen de wensen van de minderheidsaandeelhouders. Op de overnamedatum neemt het bedrijf alle betreffende aandelen met een volledige overnameclausule over en kondigt of meldt zonder vertraging na het van kracht worden de reden voor de overname aan de aandeelhouders (volgens artikel 170 van de Japanse Vennootschapswet). Dit systeem geeft aanzienlijke macht aan de meerderheid, maar vereist strikte procedures voor de uitoefening ervan.

Relevante Japanse rechtszaken

Een belangrijk rechtsgeval met betrekking tot squeeze-outs met behulp van aandelen met een volledige overnameclausule is de uitspraak van het Tokyo High Court op 12 maart 2015. Deze uitspraak gaf aan dat zelfs als een aandelenemissie die gepaard gaat met een squeeze-out plaatsvindt terwijl een rechtszaak over de annulering van de betreffende aandeelhoudersresolutie nog loopt, en de ongeldigheid ervan niet meer betwist kan worden, het belang van de annuleringsrechtszaak niet verdwijnt. Bovendien, zelfs als een nieuwe algemene vergadering van aandeelhouders een resolutie aanneemt die de eerdere beslissing bekrachtigt, verdwijnt het belang van de annuleringsrechtszaak niet als de nieuwe resolutie niet geldig tot stand is gekomen of als er een risico bestaat dat de procedurele rechten en belangen van betrokkenen worden geschaad. Deze uitspraak benadrukt het belang van strikte naleving van procedures in het proces van squeeze-outs met aandelen met een volledige overnameclausule en suggereert dat een gebrekkige resolutie niet gemakkelijk wordt hersteld. Dit toont aan dat zelfs bij de uitoefening van sterke controle, de nauwkeurigheid van juridische procedures van groot belang is, en dat buitenlandse bedrijven die soortgelijke maatregelen in Japan overwegen, uiterst zorgvuldig moeten zijn.

De Strategische Betekenis van Soortaandelen en Aandachtspunten in de Praktijk Onder Japans Ondernemingsrecht

De Strategische Betekenis van Soortaandelen

In het Japanse ondernemingsrecht bieden soortaandelen bedrijven zeer flexibele en strategische oplossingen voor diverse managementuitdagingen waarmee zij geconfronteerd worden. De belangrijkste strategische betekenissen zijn als volgt:

• Versterking van corporate governance: Door aandelen met beperkte stemrechten of veto-aandelen uit te geven, kunnen specifieke aandeelhouders (zoals oprichters of belangrijke investeerders) hun managementrechten behouden terwijl ze nieuwe financiering aantrekken. Dit zorgt voor stabiliteit en continuïteit in het management en voorkomt ongewenste externe inmenging.
• Verhoogde flexibiliteit in financiering: Door het uitgeven van preferente aandelen of aandelen met een terugkoopoptie, kunnen aantrekkelijke voorwaarden aan investeerders geboden worden, wat het makkelijker maakt om financiering uit diverse bronnen te verkrijgen. Dit is vooral belangrijk voor startups en groeiende bedrijven om het benodigde kapitaal voor groei efficiënt te waarborgen.
• Soepele bedrijfsoverdracht: Door gebruik te maken van aandelen met veto-rechten of terugkoopclausules kan de overdracht van managementrechten aan opvolgers soepel verlopen, terwijl de invloed van de voorgaande manager behouden blijft en verspreiding van aandelen wordt voorkomen. Dit maakt een soepele overgang naar de volgende generatie mogelijk zonder de stabiliteit van het management te schaden.
• M&A-strategie en verdediging tegen vijandige overnames: Aandelen met een volledige overnameclausule functioneren als een krachtige verdediging tegen het uitsluiten van minderheidsaandeelhouders (squeeze-out), kapitaalherstructurering tijdens bedrijfsherstel en vijandige overnames. Hierdoor kunnen bedrijven strategische M&A’s soepel uitvoeren en ongewenste overdracht van controle voorkomen.

Bij het overwegen van het gebruik van soortaandelen, vormen aandelen met overdrachtsbeperkingen (Artikel 107, Lid 1, Nummer 1 van het Japanse ondernemingsrecht) een fundamenteel concept voor veel niet-beursgenoteerde bedrijven. Zoals de naam al aangeeft, vereisen deze aandelen goedkeuring van de onderneming voor overdracht, wat een zeer effectief middel is om te voorkomen dat ongewenste personen aandeelhouder worden en om bedrijfsovernames te voorkomen. De meeste kleine en middelgrote bedrijven stellen deze overdrachtsbeperkingen in hun statuten in. Door overdrachtsbeperkte aandelen te introduceren, kan de verplichting om een raad van bestuur op te zetten worden vermeden en kan de termijn van bestuurders tot maximaal 10 jaar worden verlengd, wat bijdraagt aan de vereenvoudiging en stabilisatie van bedrijfsvoering. Dit type aandeel fungeert als een belangrijk mechanisme voor de bescherming van controle in Japanse niet-beursgenoteerde bedrijven en vormt vaak de basis voor andere soortaandelenstrategieën.

Aandachtspunten in de Praktijk

Bij de introductie en het beheer van soortaandelen is een zorgvuldige opzet van de statuten en strikte naleving van de bijbehorende juridische procedures essentieel. In het bijzonder is aandacht nodig voor de volgende punten:

• Duidelijkheid van de statuten: De details van soortaandelen moeten duidelijk in de statuten worden vermeld, aangezien onduidelijke bepalingen aanleiding kunnen geven tot toekomstige geschillen. Het is belangrijk om de reikwijdte van rechten en verplichtingen duidelijk te definiëren om latere problemen te voorkomen.
• Akkoord tussen aandeelhouders: Het is belangrijk om voldoende uitleg te geven en consensus te bereiken met bestaande aandeelhouders bij de introductie of wijziging van soortaandelen. Vooral wijzigingen die bestaande rechten beïnvloeden, kunnen niet soepel verlopen zonder het begrip en de medewerking van aandeelhouders.
• Beperkingen op het bedrag dat kan worden uitgekeerd: Bij aandelen met een terugkoopoptie of terugkoopclausules waarbij geld als tegenprestatie wordt gebruikt, moet men zich bewust zijn van de beperkingen op het bedrag dat de onderneming kan uitkeren. Deze wettelijke beperking is bedoeld om de financiële gezondheid van de onderneming te behouden en betekent dat de uitoefening van rechten door aandeelhouders afhankelijk is van de financiële situatie van de onderneming.
• Registratieprocedures: De uitgifte van soortaandelen, wijzigingen in de voorwaarden en de verwerving ervan vereisen passende registratieprocedures. Onvolkomenheden in deze procedures kunnen twijfel doen rijzen over de juridische geldigheid van de aandelen.

Samenvatting

Het systeem van soortaandelen dat door het Japanse vennootschapsrecht (Heisei (1989-2019)/Reiwa (2019-heden)) wordt geboden, biedt uiterst praktische en strategische oplossingen voor de complexe managementuitdagingen waarmee bedrijven worden geconfronteerd. Aandelen met beperkte stemrechten maken het mogelijk om fondsenwerving te combineren met het behoud van managementcontrole, terwijl aandelen met vetorechten bepaalde aandeelhouders in staat stellen een beslissende invloed uit te oefenen op belangrijke bedrijfsaangelegenheden. Daarnaast maken aandelen met een overnameclausule het mogelijk voor een bedrijf om de samenstelling van aandeelhouders te reguleren, en aandelen met een overnameverzoekrecht zorgen voor liquiditeitsgaranties voor investeerders. Bovendien zijn aandelen met een volledige overnameclausule een essentieel instrument voor de radicale herstructurering van de kapitaalstructuur, zoals het uitsluiten van minderheidsaandeelhouders, bedrijfsherstructurering of verdediging tegen vijandige overnames. Deze soortaandelen worden niet alleen op zichzelf gebruikt, maar kunnen ook gecombineerd worden met fundamentele systemen zoals aandelen met overdrachtsbeperkingen om een meerlagige bedrijfsbestuursstructuur te creëren.

Echter, om deze krachtige juridische instrumenten optimaal te benutten, is een diepgaand begrip van het Japanse vennootschapsrecht, een zorgvuldige ontwerp van de statuten afgestemd op de individuele bedrijfssituatie en een strikte naleving van juridische procedures essentieel. Zoals Japanse rechtszaken aantonen, kunnen procedurele gebreken, zelfs als de maatregelen strategisch effectief zijn, de juridische kracht ervan ondermijnen. Voor buitenlandse bedrijven en investeerders die succes willen behalen op de Japanse markt, is het van cruciaal belang om deze juridische aspecten nauwkeurig te begrijpen en potentiële risico’s adequaat te beheren.

Monolith Law Office heeft een uitgebreide staat van dienst in het adviseren van talrijke cliënten over het gebruik van soortaandelen onder het Japanse vennootschapsrecht. Ons kantoor heeft meerdere Engelssprekende advocaten met buitenlandse juridische kwalificaties in dienst, die in staat zijn om het complexe Japanse rechtssysteem vanuit een internationaal perspectief duidelijk uit te leggen en optimale juridische oplossingen te bieden die zijn afgestemd op specifieke zakelijke behoeften.