Leidt het genereren van 'stemmen' met AI tot schending van auteursrechten? (#1 Ontwikkeling & Leerfase Editie)
Door de ontwikkeling van generatieve AI is het nu mogelijk om de ‘stemmen’ van bestaande zangers en stemacteurs eenvoudig te leren en te genereren. Ook in de zakelijke wereld is het mogelijk geworden om AI ‘stemmen’ te laten leren en nieuwe ‘stemmen’ te genereren, bijvoorbeeld in app-ontwikkeling, gamecreatie en het maken van animaties.
Het laten leren en genereren van nieuwe ‘stemmen’ door generatieve AI, gebaseerd op de ‘stemmen’ van bestaande zangers en stemacteurs, kan mogelijk een inbreuk op auteursrechten of andere illegale activiteiten vormen onder het Japanse recht.
In werkelijkheid is er momenteel geen duidelijke interpretatie over deze kwesties. Wat zijn de juridische rechten van een ‘stem’ en wanneer zou het een probleem kunnen vormen onder de Japanse Auteursrechtwet?
In dit tweedelige artikel zullen we deze kwestie bespreken met concrete gebruikspatronen in gedachten. In dit eerste deel bespreken we de mogelijke inbreuken op rechten die kunnen ontstaan tijdens de ontwikkelings- en leerfase van generatieve AI. Juridische problemen die zich voordoen tijdens de generatie- en gebruiksfase worden besproken in dit artikel (#2 Generatie- en gebruiksfase)[ja]. Wij nodigen u uit om beide artikelen te raadplegen.
Drie Juridische Rechten Rondom de ‘Stem’ Onder Japans Recht
Welke juridische rechten heeft de menselijke ‘stem’? Bij het overwegen van deze kwestie is het noodzakelijk om twee perspectieven op de ‘stem’ te hebben:
- Wat de stem zegt,
- Hoe de stem klinkt.
Met andere woorden, het eerste punt betreft de ‘inhoud’ van de stem, terwijl het tweede punt gaat over het ‘geluid’ van de stem.
Bijvoorbeeld, als verschillende stemacteurs dezelfde zin “Goedemorgen” uitspreken, is de inhoud in het eerste geval hetzelfde, maar het geluid in het tweede geval verschilt.
Vanuit deze perspectieven kunnen we stellen dat er onder de huidige Japanse wetgeving drie juridische rechten zijn die kunnen ontstaan met betrekking tot de menselijke ‘stem’:
| ① Auteursrecht | Kan ontstaan met betrekking tot de ‘inhoud’ van de stem |
| ② Naburige rechten (beperkt tot de rechten van uitvoerende kunstenaars) | Kan ontstaan met betrekking tot zowel de ‘inhoud’ als het ‘geluid’ van de stem |
| ③ Publiciteitsrecht | Kan ontstaan met betrekking tot het ‘geluid’ van de stem |
Over Auteursrecht in Japan
Auteursrecht ontstaat wanneer de ‘inhoud’ van een stem als een auteursrechtelijk beschermd werk wordt beschouwd.
Bijvoorbeeld, als iemand een beroemde roman voorleest, kan er auteursrecht op die stem rusten. Het is echter belangrijk om te onthouden dat in dergelijke gevallen de auteursrechthouder de schrijver van de roman is, en niet de ‘eigenaar van de stem = de spreker’. Dit betekent dat als u met behulp van AI een synthetische stem creëert die de inhoud van een beroemde roman voorleest, deze handeling mogelijk inbreuk maakt op het auteursrecht van de schrijver van de roman.
Daarentegen, als de inhoud van de stem alledaagse gesprekken van gewone mensen betreft, ontstaat er geen auteursrecht op die stem. Dit komt omdat alledaagse gesprekken op zichzelf geen auteursrechtelijk beschermd werk vormen en dus niet onder de bescherming van de Japanse auteursrechtwet vallen.
Over Naburige Rechten in Japan
Naburige rechten (beperkt tot de rechten van uitvoerende kunstenaars) kunnen ontstaan wanneer de inhoud van een stem als een auteursrechtelijk beschermd werk wordt beschouwd, zoals in gevallen waar de stem gepaard gaat met een vorm van voordracht.
Zoals eerder aangestipt bij auteursrecht, kan in dergelijke gevallen de stem beschouwd worden als een ‘voordracht’ die een ‘uitvoering’ vormt, waardoor de voordrager naburige rechten kan verkrijgen. In tegenstelling tot het geval van auteursrecht, is het belangrijk om te beseffen dat de houder van de naburige rechten niet de auteur van de roman is, maar de persoon die daadwerkelijk de voordracht doet.
Over Publiciteitsrechten in Japan
Publiciteitsrechten zijn rechten die erkend zijn door jurisprudentie (Supreme Court ruling van 2 februari 2012 (H24)) als het exclusieve recht om de aantrekkingskracht van een persoon’s naam, portret, en dergelijke voor klantenwerving te gebruiken.
| ▶︎ Supreme Court ruling van 2 februari 2012 (H24) (Pink Lady-zaak) ■ Uitspraak inhoud ① Wanneer een naam of portret op zichzelf als een onafhankelijk te waarderen product wordt gebruikt, ② met het doel om productdifferentiatie te bewerkstelligen door een naam of portret aan een product toe te voegen, ③ of wanneer een naam of portret uitsluitend wordt gebruikt om de aantrekkingskracht van een product in advertenties te benutten, dan kan dit als een inbreuk op publiciteitsrechten worden beschouwd en is het onrechtmatig. ■ Toelichting van de onderzoeker (Supreme Court Case Commentaries, Civil Matters, 2012 (H24) Upper Volume, pagina 18) De ‘portretten, etc.’ genoemd in de drie categorieën van deze uitspraak verwijzen naar persoonlijke identificatie-informatie, en omvatten bijvoorbeeld handtekeningen, ondertekeningen, stemmen, pseudoniemen, artiestennamen, enzovoort. |
Volgens de Pink Lady-zaak kan er ook voor stemmen publiciteitsrechten ontstaan. Als de betreffende stem kan worden geïdentificeerd als die van een bestaande stemacteur, acteur, zanger of een ander persoon met klantenwervingskracht, dan ontstaan er publiciteitsrechten, ongeacht de ‘inhoud’ van de stem. En als de stem op een van de drie in de Pink Lady-zaak geïdentificeerde manieren wordt gebruikt, dan is er sprake van een inbreuk op de publiciteitsrechten.
Drie Gebruikspatronen in de Ontwikkelings- en Leerfase
Wanneer we spreken over ‘het genereren van stemmen met AI’, moeten we het proces in twee delen opsplitsen:
- De ontwikkelings- en leerfase
- De generatie- en gebruiksfase
De eerste fase wordt uitgevoerd door AI-ontwikkelaars, terwijl de tweede fase wordt uitgevoerd door AI-gebruikers.
Als we deze processen visualiseren, ziet het er als volgt uit:
Tijdens de ontwikkelings- en leerfase verzamelen en accumuleren we menselijke stemgegevens als leerdata voor AI-ontwikkeling, waarmee we een trainingsdataset creëren. Vervolgens voeren we machine learning uit met deze dataset om een getraind model te ontwikkelen. Aan de andere kant, tijdens de generatie- en gebruiksfase, voeren we de oorspronkelijke gegevens in een AI die klaar is met machine learning om AI-gegenereerde producten te creëren en te gebruiken.
We kunnen de volgende drie patronen onderscheiden als gebruikspatronen in de ontwikkelings- en leerfase:
- Patroon 1: Het verzamelen, accumuleren, verwerken en gebruiken van menselijke stemgegevens als leerdata voor AI-ontwikkeling
- Patroon 2: Het verkopen of openbaar maken van trainingsdatasets die worden gebruikt voor AI-ontwikkeling
- Patroon 3: Het verkopen of openbaar maken van de gegenereerde AI zelf
Hieronder volgt een korte uitleg over welke soorten inbreuk op rechten mogelijk zijn in elk van deze gebruikspatronen.
Patroon 1: Het verzamelen, opslaan, verwerken en gebruiken van menselijke stemgegevens als trainingsdata voor AI-ontwikkeling
Eerst zullen we de mogelijke inbreuken op rechten bespreken die kunnen optreden tijdens het verzamelen, opslaan, verwerken en gebruiken van menselijke stemgegevens om AI te trainen.
De relatie met auteursrechten
De activiteiten van Patroon 1, specifiek het ontwikkelen van de AI zelf, vallen onder ‘informatieanalyse’ zoals bedoeld in artikel 30-4, lid 2 van de Japanse Auteursrechtwet (hierna afgekort als de wet), en daarom is het gebruik van auteursrechtelijk beschermde werken die nodig zijn voor deze activiteit in principe geen inbreuk op het auteursrecht (artikel 30-4).
Er is echter een belangrijke uitzondering op het bovenstaande. Als het doel van het maken van de trainingsdataset is om AI-gegenereerde werken te creëren die de essentiële kenmerken van de originele gegevens bevatten (met het doel van expressieve output), dan is artikel 30-4 niet van toepassing en is de activiteit illegaal.
Met andere woorden, als het doel is om een karakteristieke stem van een bepaalde stemacteur te reproduceren of te hommageren en daarvoor stemgegevens van een andere stemacteur worden gebruikt, dan kan de activiteit, omdat deze een expressief doel heeft, mogelijk inbreuk maken op het auteursrecht.
De relatie met naburige rechten
In relatie tot naburige rechten wordt artikel 102 van de Japanse Auteursrechtwet toegepast, wat betekent dat het ontwikkelen van AI door middel van uitvoeringen in principe geen inbreuk maakt op naburige rechten.
De relatie met publiciteitsrechten
De relatie met publiciteitsrechten wordt relevant wanneer de ontwikkeling van AI wordt overwogen met als doel het genereren van de ‘stem’ van een specifieke beroemde persoon met aantrekkingskracht voor klanten.
Of er sprake is van een inbreuk op publiciteitsrechten kan worden beoordeeld aan de hand van de drie typen inbreuk zoals besproken in de bekende Pink Lady-zaak.
Ten eerste, de activiteit van het ontwikkelen van AI met als doel het genereren van de ‘stem’ van een specifieke beroemde persoon valt niet onder de drie typen inbreuk van de Pink Lady-zaak. Echter, als de activiteit uitsluitend gericht is op het gebruik van de aantrekkingskracht van een naam of portret, dan kan het een inbreuk op publiciteitsrechten vormen en een onrechtmatige daad zijn.
Om gebruik te maken van de aantrekkingskracht voor klanten, moet tijdens de ontwikkeling van de AI, vooral bij het maken van de trainingsdataset, een derde partij in staat zijn om te herkennen dat het de stem van de betreffende beroemde persoon is. Als de klant als derde partij dit niet waarneemt, kan er immers geen klantenwerving plaatsvinden. Normaal gesproken is er echter geen ruimte voor een klant als derde partij tijdens de ontwikkelingsfase van de AI.
Daarom kan worden gezegd dat er nauwelijks ruimte is voor een inbreuk op publiciteitsrechten in de betreffende activiteit.
Patroon 2: Verkoop en Publicatie van Trainingsdatasets voor AI-ontwikkeling
Hier bespreken we mogelijke inbreuken op rechten die kunnen optreden tijdens de verkoop en publicatie van trainingsdatasets voor AI.
De relatie met auteursrechten
Wanneer de oorspronkelijke data in ongewijzigde vorm of enigszins bewerkt in de trainingsdataset zijn opgeslagen, kan de verkoop en publicatie van de trainingsdataset een inbreuk vormen op het overdrachtsrecht (Artikel 26, lid 2) en het recht op openbare mededeling (Artikel 23) van het auteursrecht of van afgeleide werken (Artikel 28). Daarom vormt het zonder toestemming van de auteursrechthouder uitvoeren van deze handelingen een inbreuk op het auteursrecht.
Echter, net als hierboven vermeld, stelt Artikel 30, lid 4, dat “voor informatieanalyse, binnen de grenzen die noodzakelijk worden geacht, gebruik kan worden gemaakt van de werken op welke manier dan ook”. Daarom, zolang het binnen de noodzakelijke grenzen blijft, vormt de overdracht of publicatie voor de ontwikkeling van generatieve AI geen auteursrechtinbreuk.
De relatie met naburige rechten
Net als bij de auteursrechten, wordt Artikel 30, lid 4, door Artikel 102 toegepast op naburige rechten, wat betekent dat de publicatie en verkoop van trainingsdatasets voor de ontwikkeling van generatieve AI in principe geen inbreuk vormen op naburige rechten.
De relatie met publiciteitsrechten
In de trainingsdatasets kunnen stemmen van specifieke beroemdheden opgeslagen zijn in een formaat dat direct afgespeeld kan worden. Echter, trainingsdatasets worden normaal gesproken enkel gebruikt voor de ontwikkeling van generatieve AI en vallen niet onder het gebruik van “namen, portretten en dergelijke als onafhankelijke objecten van waardering in producten”, zoals vastgesteld in de uitspraak van het Pink Lady-incident.
Daarom kan worden gesteld dat het gebruik van deze datasets nauwelijks ruimte laat voor inbreuk op publiciteitsrechten.
Patroon 3: De verkoop en publicatie van de AI zelf
Hier bespreken we mogelijke inbreuken op rechten die kunnen optreden tijdens de fase van verkoop en publicatie van het getrainde AI-model zelf.
De relatie met auteursrechten
In tegenstelling tot datasets voor training, kan men zich niet voorstellen dat er in het getrainde AI-model zelf creatieve elementen van de oorspronkelijke data (auteursrechtelijk beschermd werk) overblijven. Daarom kan het getrainde AI-model, oftewel de AI zelf, niet beschouwd worden als een afgeleid werk van de oorspronkelijke data, en de publicatie en verkoop ervan vormt geen inbreuk op auteursrechten.
De relatie met naburige rechten
Zoals hierboven vermeld, aangezien men zich niet kan voorstellen dat er creatieve elementen van de oorspronkelijke data overblijven in het getrainde AI-model, vormt de verkoop en publicatie van de AI zelf geen inbreuk op naburige rechten.
De relatie met publiciteitsrechten
Zelfs een AI die in staat is om de stem van een specifieke beroemdheid vrij en met hoge precisie te genereren, valt duidelijk niet onder de drie typen inbreuken die zijn vastgesteld in de uitspraak van het Hooggerechtshof in de Pink Lady-zaak. Echter, dergelijke AI wordt normaal gesproken verkocht als waardevol omdat het de stem van een specifieke beroemdheid kan genereren, en klanten kopen het ook om die reden. Daarom is de verkoop van dergelijke AI waarschijnlijk een inbreuk op publiciteitsrechten als een soortgelijke handeling vergelijkbaar met de drie typen inbreuken.
Conclusie: Raadpleeg een expert over de relatie tussen AI-generatie en auteursrecht
Tot dusver hebben we de juridische rechten van de menselijke stem besproken en de acties die problematisch kunnen zijn wanneer deze rechten worden gebruikt, aan de hand van specifieke voorbeelden.
Het is belangrijk om te begrijpen dat de juridische rechten van de menselijke stem moeten worden beschouwd in termen van ‘inhoud’ en ‘geluid’, en dat men rekening moet houden met auteursrechten, naburige rechten en publiciteitsrechten. In dit eerste deel hebben we ons gericht op de ontwikkelings- en leerfase, maar in het volgende deel zullen we de generatie- en gebruiksfase bespreken.
Gerelateerd artikel: Kan het genereren van een ‘stem’ met AI leiden tot auteursrechtinbreuk? (#2 Generatie- en gebruiksfase)[ja]
Maatregelen van ons kantoor
Monolith Advocatenkantoor is een juridische firma met uitgebreide ervaring in zowel IT, met name internet, als in de rechtspraktijk. In de recente jaren hebben opkomende AI-technologieën en intellectuele eigendomsrechten rond auteursrecht steeds meer aandacht gekregen, waardoor de noodzaak voor juridische controle blijft toenemen. Ons kantoor biedt oplossingen met betrekking tot intellectueel eigendom. De details vindt u in het onderstaande artikel.
Expertisegebieden van Monolith Advocatenkantoor: IT- en intellectueel eigendomsrecht voor diverse ondernemingen[ja]
Category: IT
